BAKUBUSI BALABUZYA
Sena Kutondezya Bube Bubotu Kulagwasya?
‘Bantu tabandijulili mulyango; nkaambo nzi ncondeelede kubajulila balo?’
‘Sena kunyina zintu ziyandika kapati nzyotweelede kulibilika kunze aakwaamba kuti “ndalomba,” alimwi “andalumba”?’
‘Tandeelede kutondezya bube ibuli kabotu kubanabokwesu. Tuli mukwasyi omwe.’
Sena kuli nomukonzya kwaamba majwi aaya? Ikuti kacili boobo, nkokuti mwiindwa bubotu buboola akaambo kakutondezya bube bubotu!
Ncomweelede kuzyiba kujatikizya kutondezya bube bubotu
Kutondezya bube bubotu kulakonzya kumugwasya mumbazu zyotatwe zitobela zyabuumi bwanu:
Mpuwo yanu. Mbomubeendelezya bantu kulakonzya kupa kuti kabamubona kuti muli bantu bali kabotu naa babi. Ikuti kamutondezya bubotu, bantu balalangilwa kumubona kuti mulisimide alimwi mulakonzya kusyomwa—banoomulemeka. Ikuti kamuli basilunya, bantu balakonzya kwaamba kuti mulibikkila buyo maano nobeni, alimwi cilakonzya kumupa kwiindwa coolwe cakujana mulimo alimwi azyoolwe zimbi. Kweelana a Bbaibbele mbolyaamba, “silunya uliletela masampu.”—Tusimpi 11:17; majwi aamunsi.
Balongwe banu. Bbaibbele lyaamba kuti: “Amulisamike luyando, nkaambo ncecaanzyo calukamantano cilondokede.” (Bakolose 3:14) Oobu mbocibede caboola kubalongwe. Bantu balabakkomanina aabo ibatondezya bubotu alimwi ibabalemeka. Alimwi buya nguni uunga wayanda kumvwana amuntu silunya naa mubyaabi?
Mbobamulanganya bantu. Mukubusi umwi wazina lya Jennifer wakaamba kuti: “Ikuti lyoonse kamuli babombe, mukuya kwaciindi mulakonzya kubona kucinca bantu mbobaingula kulindinywe nobaba basilunya kapati.” Pele ikuti kamuli basilunya, balakonzya kumwiingula cabukali. Bbaibbele lyaamba kuti: “Cipimyo ncomubelesya kupimina bamwi, ncobayoobelesya kumupimina andinywe.”—Matayo 7:2.
Masimpe ngakuti: Abuzuba tulaswaangana abantu. Mbotubalanganya bantu kulakonzya kujatikizya mbobatubona alimwi ambobatweendelezya. Munzila imwi, kutondezya bube bubotu kulayandika!
Mbomukonzya kucita kabotu
Amulange-lange bube mbomutondezya. Amulibuzye mibuzyo mbuli yakuti: ‘Sena bapati ndilabalemeka? Sena mabala aakuti “ndalumba” naa “ndalomba” ndilaabelesya-belesya? Sena ndilanyonganizyigwa ciindi nondaambaula abamwi—ambweni kwiinda mukubala akwiingula tugwalo twaafooni? Sena bazyali bangu abanabokwesu ndilabalemeka, naa ndilacita kufwumbwa mbondiyanda akaambo buyo kakuti “mbamukwasyi wangu”?’
Bbaibbele lyaamba kuti: “Mumakani aakulemekana, amube ndinywe nomuli kumbele kulemeka bamwi.”—Baroma 12:10.
Amulibikkile mbaakani. Amulembe mbazu zyotatwe momweelede kucita kabotu. Mucikozyanyo, Allison uujisi myaka iili 15 waamba kuti uyandika “kuba muswiilizi mubotu muciindi cakwaambaula kapati.” David, uujisi myaka iili 19 waamba kuti weelede kuleka kulemba tugwalo twaafooni ciindi nali abamukwasyi naa balongwe. Waamba kuti: “Tacitondezyi bulemu. Citondezya kuti toyandi kwaambaula ambabo pele uyanda kwaambaula amuntu uumbi.” Edward, uujisi myaka iili 17, waamba kuti weelede kuleka cilengwa cakutyokezya mubandi ciindi bamwi nobaambaula. Mpoonya Jennifer, iwaambwa kale, ukanzide kuzumanana kubatondezya bube bubotu bapati. Waamba kuti: “Ndakali kubaanzya cakufwambaana kuti ‘kamwaamba’ mpoonya akubasiya kutegwa nduunke kubeenzuma bana-bana. Pele lino ndasolekesya kubazyiba. Candigwasya kapati kutondezya bube buli kabotu.”
Bbaibbele lyaamba kuti: “Mutabikkili buyo maano kuzintu nzyomuyanda nywebo zilikke, pele akuzintu nzyobayanda bamwi.”—Bafilipi 2:4.
Amulingule mbomuyaambele. Kwamwezi, amubikkile maano mbomwaambaula naa mbomulilemeka mumbazu eezyo nzyomuyanda kucita kabotu. Kumamanino aamwezi, amulibuzye kuti: ‘Sena kutondezya bube bubotu kwandipa kuba muntu uuli kabotu? Muumbazu nzi mondiciyandika kucita kabotu?’ Amulibikkile mbaakani zipya.
Bbaibbele lyaamba kuti: “Mbubonya mbomuyanda kuti bantu bamucitile, andinywe amubacitile mbubonya.”—Luka 6:31.