LAIBBULALI YAA INTANETI ya Watchower
Watchtower
LAIBBULALI YAA INTANETI
Chitonga
  • BBAIBBELE
  • ZYAKAMWAIGWA
  • MISWAANGANO
  • lfs cibalo 4
  • “Jehova Wali Kutulanganya Akutusololela”

Kunyina vidiyo aawa mpomwasala.

Vidiyo yakaka kulila.

  • “Jehova Wali Kutulanganya Akutusololela”
  • Makani Aakuluula aa Bakamboni ba Jehova
  • Tutwe Twamakani
  • Makani Aakozyenye
  • Kuzyiba Kasimpe Kujatikizya Jehova
  • Mulimo Wabupainiya Wakacinca Buumi Bwangu
  • Kukambaukila ku Syria
  • Kusololelwa a Jehova ku Iraq
  • Mbwaakatugwasya Jehova ku Iran
  • Kulibonena Mbozibeleka Nguzu zya Jehova
  • Kusyoma Jehova Lyoonse
  • Amuzumanane Abulangizi Mbomujisi!
    Bbaibbele Lilakonzya Kubacinca Bantu
  • Bakalyaaba Amoyo Woonse Kuyakubelekela​—ku Micronesia
    Ngazi Yamulindizi—2014
  • Kubelekela Sikupa “Cipego Cibotu Cili Coonse”
    Makani Aakuluula aa Bakamboni ba Jehova
  • Sena Kulilemeka Kujanika mu Bbaibbele Nkokwiinda Kubota?
    Ngazi Yamulindizi—2000
Amubone Azimwi
Makani Aakuluula aa Bakamboni ba Jehova
lfs cibalo 4
Ba Doris aba Miltiadis Stavrou.

BA MILTIADIS STAVROU | MAKANI AAKULUULA

“Jehova Wali Kutulanganya Akutusololela”

Nondakali aamyaka iibalilwa ku 13, mbuli bakubusi boonse, ndakali kukukkomanina kweebelela myoota yakali kwiinda mumugwagwa mu Tripoli, ku Lebanon. Buzuba bumwi kwazyikwiinda moota wakandibotela kapati iwakali kusalala alimwi iwakali kweenzyegwa amwaalumi waku Syria. Cakandigambya ncakuti mupaizi wacikombelo ca Orthodox wakatwaambila kuti twiipwaye mabwe moota akaambo kakuti mukamwini wakali umwi wa Bakamboni ba Jehova!

Twakamwaambila mupaizi kuti inga twamucisa namutekenya. Mpoonya wakaingula kuti: “Amumujaye. Mwamana mubelesye cisani cangu kulipukutya bulowa bwakwe!” Nokuba kuti ndakakomenena mucikombelo eeci, majwi aaya aabukali akapa kuti ndizwe. Ndaciyeeya eeci cakacitika, ndilabona kuti bukkale oobu bwakandigwasya kuzyiba kasimpe kajatikizya Jehova.

Kuzyiba Kasimpe Kujatikizya Jehova

Nondakali kukomena, mudolopo lya Tripoli mwakazwide bantu bakaindene zilengwa, myaambo alimwi azikombelo. Mukwasyi umwi aumwi wakali kuzikkomanina zilengwa zyakulimbabo, kubikkilizya awesu. Mebo amupati wangu twakasangana kabunga kaitwa kuti Basikalumamba ba Lusyomo,a ikakali kukazya Bakamboni ba Jehova. Tiitwakalinabandikide a Bakamboni, pele mupaizi wakatwaambila kuti bakali kakamu kabazangi ikakali kukazya cikombelo ca Orthodox alimwi akuti musololi wabo wakali Jehova. Mupaizi wesu wakali kutwaambila kuti katunoobalwana Bakamboni kufwumbwa buyo twababona.

Banabokwesu bamwi bakali kubandika kale a Bakamboni ba Jehova mebo kanditazyi. Muciindi cakubalwana, banabokwesu bakazumina kwiiya Bbaibbele kutegwa babone naa ncaakali kubaambila mupaizi ncamasimpe. Buzuba bumwi kumangolezya nondakapiluka kuŋanda, ndakajana musitiŋi muzwide Bakamboni kababandika makani aa Bbaibbele kubanamukwasyi alimwi abasimukoboma. Ndakanyema kaka! Mumoyo ndakati nkaambo nzi banabokwesu ncobazangila cikombelo ca Orthodox? Nondakali kuyanda kuzwa, simukoboma umwi Kamboni alimwi iwakali musilisi wamenyo wakandaambila kuti, ndikkale ndiswiilile. Mulongwe wesu umwi wakabala Intembauzyo 83:18 cakupozya mu Bbaibbele lyangu. Aawa, mpondakabonena kuti mupaizi wesu wakatucenga. Jehova wakali Leza wakasimpe ikutali musololi wakakamu kabazangi!

Ba Milto Stavrou nobakali bakubusi.

Nondakazwa akubbapatizyigwa

Ndakali kuyanda kuzyiba zinji kujatikizya Jehova, aboobo ndakatalika kujanika kuciiyo ca Bbaibbele cakali kucitilwa kwesu, icakali kusololelwa amukwesu Michel Aboud. Buzuba bumwi, mweenzuma wakabuzya mubuzyo umwi wakali kundikatazya kapati kuzwa kubwana. Wakabuzya kuti, “Ino nguni wakamulenga Leza?” Mukwesu Aboud wakatwiingula kwiinda mukubelesya cikozyanyo cakakkiti kakalede acuuno. Wakapandulula kuti tukkiti tatukonzyi kumvwisya nzyobaamba naa kuzyiba mbobayeeya bantu. Ncimwi buyo, andiswe tatukonzyi kumvwisya zintu zinji kujatikizya Leza. Cikozyanyo eeci cuuba-uba cakandigwasya kubona kuti kuli zintu zimwi nzyonditakonzyi kumvwisya kujatikizya Jehova. Tiilyakalampa, mu 1946 ndakalyaaba akubbapatizyigwa kandijisi myaka iili 15.

Mulimo Wabupainiya Wakacinca Buumi Bwangu

Mu 1948, ndakatalika kubelekela antoomwe amupati wangu mumulimo wakufwotola. Aawo mpaakali kubelekela akali munsi-munsi abusena mukwesu Najib Salem mpaakali kucitila mulimo wakwe wakupenta.b Mukwesu Najib wakali mukambausi sicamba, alimwi wakazumanana kucita oobo kusikila naakafwa kajisi myaka iili 100. Nokuba kuti twakali kukazyigwa twaunka mubukambausi muminzi, ndakali kububona busicamba bwakwe. Kuyungizya waawo, cakali kumuubaubila kutalisya mubandi wamu Bbaibbele kumuntu uuli woonse, tacikwe makani acikombelo nkwaakali kuzulilwa. Busungu bwakwe bwakandikulwaizya kapati.

Ba Milto aba Philip Stavrou baliimvwi aba Najib Salem abeenzyinyina bobilo kumbele abusena mpobabelekela ba Najib.

Ba Najib Salem (baimvwi kunze kuluyo) bakandigwasya kapati

Notwakali kumulimo bumwi buzuba, twakaswaigwa amucizyi Mary Shaayah, muna Lebanon iwakali kukkala ku United States. Mucizyi ooyu wakali mupainiya musungu kapati, nokuba kuti wakajisi bubi kulanganya mukwasyi. Kuswaya ooku kwakacinca buumi bwangu. Mucizyi ooyu wakatola mawoola aainda kuli obilo katulwiida kujatikizya mboweenda mulimo wakukambauka. Naakali kulaya wakandilanga akundaambila kuti: “Milto, mbwaanga tonakwata sena inga toobeleka mulimo wabupainiya?” Ndakaka akwaamba kuti ndiyanda kuyandaula mulimo kutegwa kandivwola mali manji. Kumane wakandibuzya kuti: “Twabandika ciindi cilamfwu buti anduwe aawa?” Ndakati: “Kwamawoola aatandila kuli obilo.” Mpoonya wakati: “Tiindakubona kujata bubi muciindi eeci ncotwali kubandika. Ikuti abuzuba kokonzya kukambauka kwaciindi mbuli ceeci ncotwatola kubandika aawa, nkokuti inga wacikonzya bupainiya. Kosola kwamwaka omwe buyo mpoonya uyoobona naa inga wazumanana naa pe.”

Kweelana acilengwa cesu bamaalumi tabatambuli lulayo kuzwa kuli bamakaintu, pele muzeezo wakwe wakali kulimvwisya kuti ngwamaano. Nokwakainda myezi yobilo, ndakatalika mulimo wabupainiya, mu January 1952. Kuzwa waawo, ndakatambwa kuyoonjila Cikolo ca Gileadi kkilasi yanamba 22, nokwakainda myezi iibalilwa ku 18.

Ba Milto abeenzyinyina alimwi abanamukwasyi kabali kumbali abwato bupati.

Balongwe abanamukwasyi nobakali kundilaya ciindi nondakali kuunka ku Cikolo ca Gileadi mu 1953

Nondakamanizya cikolo, ndakatumwa ku Middle East. Kautanakkwana mwaka kuzwa nondakaunka, ndakakwata ba Doris Wood, misyinali wakali kusangalizya kapati uuzwa ku England iwakali kubelekela Middle East awalo.

Kukambaukila ku Syria

Kalitanalampa kuzwa notwakakwatana, mebo abakaintu bangu twakatumwa kuyoobelekela ku Syria mudolopo lya Aleppo. Mbwaanga mulimo wesu wakalikasyidwe mucisi eeci, ibunji bwaziiyo zya Bbaibbele nzyotwakajisi nzyabantu mbotwakaambilwa buyo kuti tubaswaye.

Buzuba bumwi, twakaswaya mukaintu umwi wakatondezya luyandisisyo lwakwiiya Bbaibbele. Wakajalula mulyango kumwi kayoowede kapati akutwaambila kuti: “Mweelede kucenjela! Bakapokola baliko ino-ino aawa. Bali kuyanda kuzyiba nkomukkala.” Bakapokola bakalaabwene kabotu-kabotu masena oonse motwakali kusololela ziiyo zya Bbaibbele. Notwakabandika abakwesu ibakali kulanganya mulimo ku Middle East, bakatwaambila kuti tuzwe mucisi cakufwambaana. Nokuba kuti twakausa kapati kusiya ziiyo zyesu zya Bbaibbele, Jehova wakatukwabilila.

Kusololelwa a Jehova ku Iraq

Mu 1955, twakatumwa kuyoobelekela mudolopo lya Baghdad, ku Iraq. Nokuba kuti twakali kubakambukila bantu boose cabupampu ku Iraq, twakali kubikkila kapati maano kuli babo bakakomenena mumikwasyi ya Bunakristo.

Abamisyinalima ku Iraq

Twakali kuba amibandi buyo iitali yamu Bbaibbele aba Mozilemu kumaaketi naa mumigwagwa. Kanji-kanji bakaintu bangu bakali kwaamba zintu zyakali kubakkomanisya bantu mbobakali kujana. Mucikozyanyo, bakali kwaamba kuti: “Bataata bakali kunga batwaambila kuti tuyakwiimikila kumbele lya Mulengi wesu.” (Baroma 14:12) Mpoonya bakali kuyungizya kuti: “Kaambo aaka kali kundigwasya lyoonse mubuumi bwangu. Ino nywebo muyeeya buti kujatikizya makani aaya?”

Twakakukkomanina kubelekela ku Baghdad kwamyaka iitandila kuli yotatwe, kwalo nkotwakali kugwasyilizya bakwesu kukambauka cabupampu. Miswaangano twakali kwiicitila kuŋanda yesu yabamisyinali mumwaambo waci Arab. Eelo kaka cakali kukkomanisya kutambula bantu bamucilawo ca Assyria, mwalo bunji bwabo mobalyaamba kuti Mbanakristo. Nobakalibonena luyando alukamantano luli akati kesu kumiswaangano, bakazyiba kuti tuli basikwiiya ba Jesu beni-beni.​—Johane 13:35.

Ba Milto aba Doris alimwi abeenzyinyina baliimvwi kumbele aaŋanda yabamisyinali.

Ŋanda yesu yabamisyinali nkotwakali kucitila miswaangano ku Baghdad

Ba Nicolas Aziz balo ibakali babombe alimwi balicesya ibajisi bazyali bazwa ku Armenia aku Assyria, bakali akati kabantu bakafwambaana kuutambula mulumbe wesu waluumuno. Balo abakaintu babo ba Helen, bakafwambaana kuzumina ncoliyiisya Bbaibbele kujatikizya Jehova a Mwanaakwe Jesu, kuti mbantu bobilo baindene. (1 Bakorinto 8:5, 6) Ndicibuyeeya buzuba ba Nicolas abambi bali 20 nobakabbapatizyigwa mu Mulonga wa Firate.

Mbwaakatugwasya Jehova ku Iran

Ba Milto aba Doris.

Ku Iran mu 1958

Naakamana manyongwe imwakajaigwa Mwami Faisal Wabili waku Iraq mu July 14, 1958, twakatandilwa ku Iran. Ookuya, twakazumanana kukambaukila bamuzwakule cabupampu kwamyezi iibalilwa ku 6.

Katuyanda kuzwa kale ku Tehran, idolopo lipati lya Iran, ndakatolwa kupolisi kuyoobuzyigwa-buzyigwa. Aawa ndakazyiba kuti bakapokola bakali kutulangilila. Nobakamana kundibuzya-buzya, ndakatumina bakaintu bangu akubaambila kuti bakapokola bakali kutulangilila. Kutegwa tulikwabilile, twakamvwana kuti nditapiluki kuŋanda mane kusikila ciindi notwakeelede kuzwa mucisi.

Bakaintu bangu bakajana busena bukwabilidwe bwakukkala kusikila notwakaswaangana kubbuwa lyandeke. Pele ino bakali kuyooyenda buti kakunyina kubonwa abakapokola? Bakaapailila makani aaya.

Cakutayeeyela kwakawa mvwula mpati, yalo yakapa kuti bantu boonse bayuse kubikkilizya abakapokola. Mbwaanga bantu boonse bakamwaika mumigwagwa, bakaintu bangu bakeenda cakulikwaya. Kumane bakati, “Mvwula mpati eeyi akali maleele!”

Notwakazwa ku Iran, twakatumwa kuyoobelekela mucilawo cimbi, kwalo nkotwakali kukambaukila bantu bazwa mumisyobo azikombelo ziindene-indene. Kuzyoosika mu 1961 twakanjila mulimo wamubbazu, kwalo nkotwakali kuswaya basyomima mumasena aaindene-indene aaku Middle East.

Kulibonena Mbozibeleka Nguzu zya Jehova

Ndakalibonena nzila ziindene-indene muuya uusalala wa Leza mbowakabakamantanya bantu mumulimo wesu ku Middle East. Ndiciyeeyede mibandi iinoneezya njotwakali kuba anjiyo ciindi notwakali kwiiya makani aa Bbaibbele aba Eddy alimwi aba Nicolas baku Palestine. Boonse bobilo bakali kukukkomana kujanika kumiswaangano yesu, pele bakafwaambaana kucileka kwiiya Bbaibbele akaambo kakuti bakajisi mizeezo miyumu kujatikizya mapolitikisi. Aboobo ndakali kupaila kuli Jehova kuti abagwasye kukazumina kasimpe. Nobakazyiba kuti Leza uyakwaamanizya mapenzi aabantu boonse, ikutali buyo aabana Palestine, bakatalika kwiiya alimwi. (Isaya 2:4) Bakaaleka mapolitikisi mpoonya akubbapatizyigwa. Mukuya kwaciindi ba Nicolas bakaba mulangizi wabbazu musungu.

Muzisi nzyotwakali kuswaya mebo abakaintu bangu, twakali kukkomana kubona mbobakali kusyomeka bakwesu, tacikwe abuyumuyumu mbobakajisi. Mbwaanga bakajisi mapenzi manji, ndakalibikkila mbaakani yakubayumya-yumya ciindi nondakali kubaswaya kandili mulangizi wabbazu. (Baroma 1:11, 12) Kutegwa ndiizuzikizye mbaakani eeyi, lyoonse ndakali kulibikka mubukkale bwabo. (1 Bakorinto 9:22) Cakali kundikkomanisya kapati kukulwaizya basyomima ibakali kuyandika lugwasyo.

Cali cintu cikkomanisya kapati kubona bunji bwabaabo mbotwakali kwiiya limwi Bbaibbele kababa babelesi ba Jehova basyomeka. Ibamwi amikwasyi yabo bakalongela mumasi aambi kutija manyongwe mucisi cabo. Muzisi eezyi mobakalongela mbuli ku Australia, Canada, Europe, alimwi a United States, bakabagwasya kapati bakwesu babelekela mucilawo camwaambo waci Arab. Mumyaka misyoonto yainda, bana babo bamwi ibakakomena bakapiluka ku Middle East, kuyoobelekela kubusena bubulide ikuyandika bakambausi basicamba. Eelo kaka cakali coolwe kulindime abakaintu bangu kubeleka antoomwe abana alimwi abazyukulu besu bakumuuya!

Kusyoma Jehova Lyoonse

Mubuumi bwesu boonse, twalibonena Jehova mbwaali kutulanganya akutusolela munzila ziindene-indene. Ndilalumba kapati kuti wakandigwasya kucileka kuyandisya twaambo twacisi alimwi amuuya wakusalulula ngondakajisi kubwana. Ndakacikonzya kuyiisya kasimpe kamu Bbaibbele kubantu bazwa muzisi ziindene-indene akaambo kalwiiyo ndondakajana kubakombima basicamba alimwi batasalululi. Notwakali kuswaya mumasi aaindene-indene, mebo abakaintu bangu twakali kujana mapenzi manji alimwi zimwi ziindi tiitwakazyi acakali kutobela. Bukkale boonse oobu bwakatuyiisya kumusyoma Jehova cakumaninina ikutali kulisyoma tobeni.​—Intembauzyo 16:8.

Ndayeeya mbondakali kumubelekela Jehova mumyaka minji yainda, taaku ncondikonzya kumupilusyila Taata wakujulu. Ndilazuminana abakaintu bangu kanji-kanji balaakwaamba kuti, taakwe ceelede kutulesya kumubelekela Jehova cakumaninina, nokuba kukongwa kujaigwa! Lyoonse tunoomulumba Jehova akaambo kakutupa coolwe cakukambauka makani mabotu aaluumuno ku Middle East. (Intembauzyo 46:8, 9) Tulaalusyomo lwakuti, kumbele Jehova uyoozumanana kubasololela alimwi akubakwabilila aabo basyoma mulinguwe.​—Isaya 26:3.

a Kutegwa muzyibe zinji kujatikizya kabunga aaka, amubone Bbuku Lyaamwaka lya Bakamboni ba Jehova lyamu Cikuwa lyamu 1980, peeji 186-188.

b Makani aakuluula aaba Najib Salem akamwaigwa mu Ngazi Yamulindizi ya September 1, 2001, peeji 22-26.

    Chitonga Publications (1991-2025)
    Log Out
    Log In
    • Chitonga
    • Amutumine Bamwi
    • Makani Ngomuyanda
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Nzyomweelede Kuzumina
    • Mulawo Uujatikizya Kubamba Maseseke
    • Privacy Settings
    • JW.ORG
    • Log In
    Amutumine Bamwi