BA TAPANI VIITALA | MAKANI AAKULUULA
Kuzuzikizya Makanze Aangu Aakugwasya Basyaataambi
Nondakabonana a Bakamboni ba Jehova ciindi cakusaanguna, bakanditondezya cisyomezyo camu Bbaibbele cakuti “matwi aabasinkematwi ayoosinkuka.” (Isaya 35:5) Pele mbwaanga ndakazyalwa kandili syaataambi, cakali kundikatazya kweezeezya makani aaya. Akaambo kaceeci, cisyomezyo eeci tiicakali kundikkomanisya maningi. Ndakakkomana ciindi nobakanditondezya kuzwa mu Bbaibbele kuti Bwami bwa Leza buyookugusya kutalulama, nkondo, kuciswa, alimwi alufwu. Mukuya kwaciindi, ndakaba aluyandisisyo lunji lwakwaambila basyaataambi bamwi kujatikizya nzyondakaiya.
Ndakazyalwa mu 1941 mumukwasyi wabasyaatambi uukkala mu Virrat, ku Finland. Bazyali bangu, bunji bwabacibbululu, alimwi amusyoonto wangu musankwa amusimbi boonse mbaasyaambi. Twakali kubandika kwiinda mukubelesya mwaambo wakutambaika.
Kwiiya Zintu Zibotu Kuzwa mu Bbaibbele
Kucikolo nkondakali kwiiya ikulampa makkilomita aabalilwa ku 240 kuzwa kuŋanda, tiibakali kutuzumizya kubelesya mwaambo wakutambaika. Aciindi eeco, muzikolo zyabasyaataambi ku Finland tiibakali kuyiisya kubelesya mwaambo wakutambaika, muciindi caboobo bakali kwaambaula buya, aboobo twakali kusungilizyigwa kwiiya mwaambo iwaambaulwa alimwi akuzyiba muntu ncaamba kweelana ambounyanyaala mulomo. Ikuti bamayi batubona katutambaika, bakali kutuuma calunya alula naa akasamu kuminwe cakuti yakali kuzimba kwamazuba aali mbwaabede.
Nondakamanizya cikolo, ndakaunka kukkoleji iijatikizya bulimi. Bazyali bangu bakajisi faamu, aboobo ndakeelede kwiiya kujatikizya mbobucitwa bulimi. Nondakapiluka kuŋanda, Ndakabona Ngazi Yamulindizi alimwi a Sinsimuka! atebule. Bataata bakandaambila kuti mamagazini aaya akali kwaamba zintu zibotu zizwa mu Bbaibbele alimwi akuti bantu bamwi bamvwa akwaambaula bakali kubayiisya Bbaibbele balo abamaama. Bakali kubandika abazyali bangu kubelesya peeni apepa.
Bataata bakandaambila kuti mu Bwami bwa Leza nyika iyoobota akuba paradaiso alimwi bafwide bayoobusyigwa. Pele mebo ndakali kuyiisyigwa kuti bantu bafwa baunka kujulu. Ndakayeeya kuti tiibakali kubamvwisya Bakamboni, akaambo kakuti tiibakali kubelesya mwaambo wakutambaika.
Ciindi banabukwetene aaba nobakabaswaya bazyali bangu alimwi, ndakababuzya kujatikizya zintu nzyobakandaambila bataata. Bakandiingula kuti: “Bauso baliluzi.” Kumane bakanditondezya Jesu ncaakaamba kujatikizya bubuke ku Johane 5:28, 29. Bakapandulula Leza mbwayakwiisalazya nyika eeyi mbyaabi akundaambila kuti bantu bayoopona kukabe kutamani kabajisi buumi bubotu alimwi kabali muluumuno.—Intembauzyo 37:10, 11; Daniele 2:44; Ciyubunuzyo 21:1-4.
Ndakali kuyanda kuzyiba zinji, aboobo ndakatalika kwiiya Bbaibbele a Kamboni umwi wakali kumvwa akwaambaula wazina lya Antero. Taakauzyi mwaambo wakutambaika, aboobo ndakali kwiingula mibuzyo yamubbuku ndyotwakali kwiiya kwiinda mukulemba bwiinguzi apepa. Kumane ba Antero bakali kububala alimwi akulemba mubuzyo iimbi iiyungizyidwe naa twaambo. Cakukkazika moyo bakali kwiiya andime kwamawoola obilo nsondo ansondo kubelesya nzila eeyi.
Mu 1960, ndakajanika kumuswaangano wacooko wa Bakamboni ba Jehova kwalo pulogilamu nkoyakali kusandululwa mumwaambo wakutambaika. Mubuzuba bwakusaanguna masyikati, kwakali cakwaambilizya cakuti lubbapatizyo lwakali kuyoocitwa buzuba butobela. Aboobo, mubuzuba bwabili mafwumofwumo, ndakabweza cisani cangu cakusaila alimwi ataulu, kumane ndakabbapatizyigwa!a Kalitanalampa, bazyali bangu abasyoonto bangu bobilo abalo bakabbapatizyigwa.
Mukuya kwaciindi banamukwasyi boonse bakabbapatizyigwa
Kwaambila Bantu Kasimpe Kamu Bbaibbele
Ndakali kuyanda kwaambila basyaatambi bamwi kujatikizya zintu nzyondakaiya, alimwi nzila iinda kubota yakali yakubelesya mwaambo wakutambaika. Kusaanguna, ndakali kukambaukila basyaatambi mudolopo lyesu cabusungu.
Kalitanalampa ndakalongela ku Tampere, imwakali mafakitali manji. Ooku ndakabayandaula basyaataambi kwiinda mukuunka kuŋanda aŋanda, akubuzya bamukamwiniŋanda ikuti naa kuli basyaataambi bamwi mbobakazyi. Kwiinda mukubelesya nzila eeyi ndakatalisya ziiyo zya Bbaibbele, alimwi mumyaka misyoonto buyo, mu Tampere kwakaba basikumwaya basyaataambi ibainda ku 10.
Mu 1965, ndakazyibana amucizyi mubotu wazina lya Maire. Aboobo twakakwatana mwaka wakatobela. Mukaintu wangu wakawiiya mwaambo wakutambaika cakufwambaana, wakali kusyomeka alimwi wakaba mubelesima munkutwe kwamyaka iili 50 njotwakamubelekela Jehova antoomwe.
Amucado wesu, 1966
Nokwakainda myaka yobilo kuzwa notwakakwatana, twakaba amwana musankwa wazina lya Marko, walo waambaula akumvwa. Aŋanda, wakaiya mwaambo waci Finnish ngobabelesya banyina, alimwi a Mwaambo Wakutambaika waci Finnish. Marko wabbapatizyigwa kajisi myaka iili 13.
Mukuya kwaciindi, banji bakatusangana mukabunga kesu kamwaambo wakutambaika ku Tampere. Mpoonya mu 1974, twakalongela ku dolopo limbi litegwa Turku, kwalo ikwakanyina Bakamboni basyaataambi. Alimwi ooku twakatalika kuyandaula basyaataambi kwiinda mukubuzya-buzya kuŋanda aŋanda. Notwakali ku Turku, ziiyo zyangu zya Bbaibbele zili 12 zyakabbapatizyigwa.
Kubelekela Muzisi zya Baltic
Mu 1987, Marko wakatambwa kuyoobelekela ku Beteli. Kabunga kesu kamwaambo wakutambaika kakayaambele, aboobo twakatalika kukanza kulonga alimwi.
Kuciindi eeco, twakalaangulukide kukambauka mu Eastern Europe. Aboobo mumwaka 1992 mu January, ndakaunka amukwesu umwi syaataambi ku Tallinn, mu Estonia.
Twakajana mucizyi Munakristo walo wakajisi mwanookwabo musankwa syaataambi. Nokuba kuti tanaakajisi luyandisisyo kumulumbe wa Bwami, wakatugwasya kapati kujana basyaataambi banji mu Estonia. Mubuzuba bwamamanino bwakuswaya kwesu, wakatutola kumuswaangano wa Mbunga Iilanganya Basyaataambi mucisi ca Estonia (Estonian Association of the Deaf) mu Tallinn walo iwakacitwa kumangolezya. Twakafwambaana kusika mpoonya atebule twakazuzya mamagazini alimwi amabbuku amuci Estonia aci Russia. Mpoonya twakaabila mabbuku aabalilwa ku 100, mamagazini aali 200 alimwi twakacikonzya kubweza amaadilesi aabalilwa ku 70. Mangolezya aalya yakaba ntalisyo yakukambauka mumwaambo wakutambaika ku Estonia!
Notwakali mulweendo lwakuyookambauka mucisi cimwi camu Baltic
Tiilyakalampa, mebo abakaintu bangu twakatalika kuunka-unka ku Estonia kuyookambauka. Aboobo, twakacesya mawoola ngotwakali kubeleka mulimo wakumubili mpoonya akulembela bupainiya bwaciindi coonse. Mu 1995, twakalongela munsi-munsi adolopo lya Helsinki kutegwa kacituubila kukkwela mato aaunka ku Tallinn. Mulimo wesu ku Estonia wakeenda kabotu kwiinda mbotwakali kuyeeyela!
Twakajisi ziiyo zya Bbaibbele zinji nzyotwakali kusololela, mpoonya zili 16 zyakayaambele akusika antaamu yakubbapatizyigwa, kubikkilizya abacizyi bobilo bakazyalwa da lyomwe ibakali boofwu alimwi basyaataambi. Ndakali kubayiisya kwiinda mukubabuwabuwa mumaanza naa nzila iitwa kuti mwaambo wakutambaika wakujatana buya waboofwu.
Cakali kukatazya kuyiisya basyaataambi. Aciindi eeco, mucilawo cesu kwakanyina zyakumwaya zyamumwaambo wabasyaataambi, aboobo ndakali kusolekesya kubelesya zifwanikiso zikwelelezya zyamu mabbuku eesu, mpoonya ndakali kuzibweza akuzibikka antoomwe mubbuku lyomwe.
Ofesi yamutabi yaku Finland yakandilomba kuti nduunke ku Latvia aku Lithuania ikuyoobona naa kuli cikonzya kucitwa kujatikizya mwaambo wakutambaika mumasi aaya. Twakaunka mumasi aaya kwaziindi zili mbozibede akugwasya Bakamboni bakubusena oobu kuyandaula basyaataambi. Masi manji alijisi mwaambo wakutambaika ulibedelede. Aboobo ndakaiya mwaambo wakutambaika waku Estonia, Latvia awaku Lithuania kubikkilizya a Mwaambo Wakutambaika waku Russia, walo uubelesyegwa abasyaataambi bana Russia ibakkala muzisi eezyi.
Mukubula coolwe, notwakabeleka kwamyaka iili 8 ku Estonia azisi zimwi zyamu Baltic, bakaintu bangu bakajanwa abulwazi bwakulebuka mubili (Parkinson’s disease), aboobo twakeelede kuleka.
Ikugwasyilizya Basyaataambi
Mu 1997, kabunga kabasanduluzi kabasyaataambi kakatalisyigwa a Mutabi waku Finland. Akaambo kakuti twakali kukkala munsi-munsi, mebo abakaintu bangu twakali kugwasyilizya ikusandulula zyakumwaya zyamumwaambo wakutambaika, imulimo walo ngondicicita zimwi ziindi. Twakali kubelekela antoomwe amwaneesu Marko. Mukuya kwaciindi walo amukaintu wakwe Kirsi, bakatalika kugwasyilizya kuyiisya tubunga twabasanduluzi muzisi zimbi.
Kugwasyilizya kupanga mavidiyo aamu mwaambo Wakutambaika waci Finnish
Kunze lyaboobo, bakuofesi yamutabi bakapanga bubambe bwakuti kube makkosi aakugwasya basikumwaya baambaula akumvwa kwiiya mwaambo wakutambaika. Akaambo kamakkoosi aaya, bunji bwabantu batusangana mukugwasyilizya milimo yabasyaataambi, mbuli kukambauka, miswaangano alimwi akubeleka mikuli imwi mumbungano.
Ndicilujisi Luyandisisyo Lwakugwasyilizya Basyaataambi
Mu 2004, mebo abakaintu bangu twakagwasyilizya kutalisya mbungano yakusaanguna yamwaambo wakutambaika waci Finnish mudolopo lya Helsinki. Mumyaka yotatwe buyo mbungano eeyi yakayuma alimwi yakaba abapainiya banji.
Twakatalika kupanga bubambe bwakuunka kubusena bubulide alimwi. Mu 2008, twakaakukkalila munsi-munsi a Tampere akupiluka kukabunga kamwaambo wakutambaika motwakabede myaka iili 34 yainda. Nokwakainda mwaka, kabunga aaka kakaba mbungano yabili yamwaambo wakutambaika mu Finland.
Nokuba boobo aciindi aawa, bulwazi bwabakaintu bangu bwakali kuyaabwiindila. Ndakabalanganya kusikila nobakafwa mu 2016. Nokuba kuti ndilabayeeya citaambiki, ndilangila kuyoobabona munyika mpya, mwalo munoonyina kuciswa.—Isaya 33:24; Ciyubunuzyo 21:4.
Calino, ndicilujisi kapati luyandisisyo lwakukambaukila basyaataambi makani mabotu, imulimo ngondali kuyandisya kwamyaka iili 60 yainda!
a Eeci cakali ciindi kabutanabikkwa bubambe bwakuti baalu bambungano kabasaanguna kubonana abaabo bayanda kubbapatizyigwa.