LAIBBULALI YAA INTANETI ya Watchower
Watchtower
LAIBBULALI YAA INTANETI
Chitonga
  • BBAIBBELE
  • ZYAKAMWAIGWA
  • MISWAANGANO
  • w99 11/1 map. 4-6
  • Ino Cuulu Catatu Camyaka Ciyootalika Lili?

Kunyina vidiyo aawa mpomwasala.

Vidiyo yakaka kulila.

  • Ino Cuulu Catatu Camyaka Ciyootalika Lili?
  • Ngazi Yamulindizi—1999
  • Tutwe Twamakani
  • Makani Aakozyenye
  • Ino Jesu Wakazyalwa Lili?
  • Sena Bulangizi Bwabo Bwacuulu Camyaka Buyooile Kuba Bwabuyo?
  • 2000—Sena Mmwaka Uulibedelede?
    Ngazi Yamulindizi—1999
  • Icuulu Camyaka Cipya Sena Ngamatalikilo Aabukkale Bupya?
    Icuulu Camyaka Cipya—Sena Ngamatalikilo Aabukkale Bupya?
  • Mbomukonzya Kwaajana Magwalo mu Bbaibbele
    Twaambo Tumwi
Ngazi Yamulindizi—1999
w99 11/1 map. 4-6

Ino Cuulu Catatu Camyaka Ciyootalika Lili?

SENA mwakabamvwa kale bantu kabaamba kuti cuulu catatu camyaka tacikataliki mumwaka wa 2000 pele muumwaka wa 2001? Ikuyeeya oko kuliluzi munzila imwi. Ikuti tweezeezya kuti Jesu Kristo wakazyalwa mumwaka wa 1 B.C.E., kweelana ambobakali kuyeeya bamwi, nkokuti mu December 31, 2000 (ikutali mu 1999), ndedeeti lyamamanino lyacuulu cabili camyaka, elyo mu January 1, 2001 nceciindi icuulu catatu camyaka nociyootalika.a Pele sunu ibunji bwabasikwiiya balazumina kuti Jesu Kristo tanaakazyalwa mu 1 B.C.E. Ino ono ndilili naakazyalwa?

Ino Jesu Wakazyalwa Lili?

Ibbaibbele kwiina nolyaamba deeti lini Jesu naakazyalwa. Pele lilaamba kuti wakazyalwa “muciindi camwami Heroda.” (Matayo 2:1) Basikwiiya Bbaibbele banji basyoma kuti Heroda wakafwa mumwakwa wa 4 B.C.E. akuti Jesu wakazyalwa Heroda katanafwa, ambweni musyule mumwaka wa 5 naa 6 B.C.E. Ikuyeeya kwabo ikujatikizya lufwu lwa Heroda kuyeeme aatwaambo twasikwiiya zyaciindi imu Juda wazina lya Flavius Josephus.b

Kweelana a Josephus, kakusyeede buyo ciindi cisyoonto kuti Heroda afwe, imweezi wakabola. Basikwiiya Bbaibbele baamba kubola kwamweezi ikwakacitika mu March 11, 4 B.C.E. kuti ncisinizyo cakuti Heroda weelede kuti wakafwa mumwaka oyo. Pele mumwaka wa 1 B.C.E., imweezi wakamaninina kubola mu January 8 alimwi wakabola asyoonto buyo mu December 27. Kwiina uunga wazyiba naa Josephus wakali kwaamba kubola kwamweezi kwakacitika mu 1 B.C.E. naa ooko ikwakacitika mu 4 B.C.E. Aboobo tatukonzyi kubelesya majwi aa Josephus ikuzyiba mwaka wini Heroda naakafwa. Nokuba kuti twakonzya kucita boobo, ikuti kakunyina makani aambi, kunyina notunga twazyiba ciindi Jesu naakazyalwa.

Ibumboni bupati mbotujisi kujatikizya ciindi Jesu naakazyalwa bujanika mu Bbaibbele. Imakani aakasololelwaa muuya aamba kuti mwaanakwabo Jesu kuli banyina bambi, Johane Mubapatizi wakatalika mulimo wakwe wabusinsimi mumwaka wa 15 ciindi Tiberiyo Kaisara Imwami wa Roma naakali kweendelezya. (Luka 3:1, 2) Imakani aazyaciindi asinizya kuti Tiberiyo wakatalika kwiitwa kuti mmwami mu September 15, 14 C.E., aboobo imwaka wakwe wakkumi amusanu wakali kuyootalika kumamanino aa 28 C.E. kusikila kumamanino aa 29 C.E. Johane wakatalika mulimo wakwe kuciindi eco elyo Jesu wakazyootalika mulimo wakwe kakwiindide myezi iili cisambomwe kuzwa naakatalika Johane. (Luka 1:24-31) Imakani aya kubikkilizyaa abumboni bumbi zitondezya kuti Jesu wakatalika mulimo wakwe mu 29 C.E.c Ibbaibbele lyaamba kuti Jesu “wakali emyaaka iyati kabe makumi otatwe” naakatalika mulimo wakwe. (Luka 3:23) Ikuti naa wakalaa myaka yakuzyalwa iili 30 kumamanino aa 29 C.E., nkokuti wakazyalwa kumamanino kwa 2 B.C.E. Lino naa twabala ikuya kumbele imyaka iili 2,000 kuzwa kumamanino aa 2 B.C.E. (katuyeeyede kuti kwakanyina mwaka 0; ikuzwa mu 2 B.C.E. kusika mu 1 C.E., kuli myaka yobile), tulakonzya kuzyiba kuti cuulu cabili camyaka cakamana elyo catatu cakatalika kumamanino aamwaka wa 1999!

Sena eco cilaa makani? Mucikozyanyo, sena ikutalika kwacuulu catatu camyaka inga kwatalisya Bulelo bwa Jesu Kristo bwa Myaka iili Cuulu ibwaambwa mubbuku lya Ciyubunuzyo? Peepe. Kunyina Ibbaibbele nkolitondezya kuti cuulu catatu camyaka kuli mbociswaangene a Bulelo bwa Kristo bwa Myaka iili Cuulu.

Jesu wakacenjezya basikumutobela kuti batanooide kuliyeeyela buyo madeeti. Basikwiiya bakwe wakabaambila kuti: “Takuli kwanu kuziba ziindi, naaba mazuba ngaabika Taata kubwami bwakwe mwini.” (Incito 1:7) Musyule Jesu wakaambide kuti naba nguwe, kuciindi eco tanaakazi buzuba Leza naakali kuzyoonyonyoona bweende obu bubyaabi ikutegwa kulibambilwe Bulelo bwa Kristo bwa Myaka iili Cuulu. Wakati: “Pele taakwe muntu naba umwi uuzi buzuba obo nanka ciindi, nibaba baangelo bakujulu naba Mwana, pele Taata luzutu nguuzi.”—Matayo 24:36.

Sena ncamaanu ikuyeeya kuti Kristo uyoopiluka mbwiiyakukkwanina buyo myaka iili 2,000 kuzwaa buzuba naakazyalwa kali muntunsi? Peepe, tacili camaanu pe. Jesu weelede kuti wakalibuzi buzuba mbwaakazyalwa. Alimwi ncobeni wakalizi mbwanga wabala myaka iili 2,000 kuzwaa buzuba obo. Pele tanaakabuzyi buzuba alimwi aciindi cakuboola kwakwe. Cakutadooneka, tiicakali cuuba-uba pe ikwaamba deeti lini lyakupiluka kwakwe! ‘Iziindi amazuba’ zyakali mumaanza aa Wisi, iciindi icizizyilwe buyo anguwe nzu.

Kunze lyaboobo, Jesu tanaakalailila basikumutobela kuti bakamulindile kubusena bumwi anyika. Wakabaambila kuti batabungani abusena bomwe nokuba kulindila, pele bamwaikizyanye “kusikila kumamanino aanyika” akuti bagwasye bantu bamuzisi zyoonse ikuba basikwiiya. Kunyina nuucincide mulawo oyo.—Incito 1:8; Matayo 28:19, 20.

Sena Bulangizi Bwabo Bwacuulu Camyaka Buyooile Kuba Bwabuyo?

Nokuba boobo, basizikombelo bamwi ibalyaabide kapati bajisi bulangizi bunji kujatikizya mwaka wa 2000. Basyoma kuti mumyezi misyoonto iboola kumbele, izibeela zyabbuku lya Ciyubunuzyo ziyoozuzikizigwa mbubwenya mbuli mbozilembedwe. Inzya, balibona kuti balo beni bali mukutola lubazu mukuzuzikizigwa oko. Mucikozyanyo, baamba businsimi ibulembedwe ku Ciyubunuzyo 11:3, 7, 8, ibuluula bakamboni bobile ibasinsima ‘mumunzi mupati walo munzila yakumuuya wiitwa kuti Sodoma a-Egepita, nkukonya kwakabambwidwa mwami wabo.’ Nobakamanizya kukambauka, bakamboni bobile abo bakajaigwa acinyama cabutambo cizwa mumulindi uutagoli.

Kweelana alipooti iili mu The New York Times Magazine yamu December 27, 1998, imusololi umwi wankamu yabukombi “wakaambila basikumutobela kuti uli akati kabakamboni abo bobile alimwi upedwe mukuli wakwaambilizya lunyonyooko lwanyika akuboola kwa Mwami, mpoonya uuyoojaigwaa Saatani mumigwagwa yaku Jerusalemu.” Ibeendelezi bacisi ca Israyeli balilibilikide kapati. Bayoowa kuti basikwiintila bamwi bayoosola “kubuzuzikizya” businsimi lwabo beni, kabanyina makani eco nocitalisya nkondo! Pele Leza kwiina nayanda “lugwasyo” lwamuntu ikutegwa azuzikizye makanze aakwe. Ibusinsimi bwa Bbaibbele boonse buyoozuzikizigwa kuciindi Leza mwini ncabikkide alimwi munzila njasalide mwini.

Ibbuku lya Ciyubunuzyo lyakalembwa ‘muzitondezyo.’ Kweelana a Ciyubunuzyo 1:1, Jesu wakali kuyanda kuyubunwida “bazike bakwe” (ikutali bantu boonse) izintu zyakali afwaafwi kucitika. Ikutegwa baliteelele ibbuku lya Ciyubunuzyo, bazike ba Kristo naa basikumutobela bakali kuyandika muuya uusalala wa Leza, ooyo Jehova ngwapa baabo ibacita nzyayanda. Ikuti ibbuku lya Ciyubunuzyo lyateelelwa mbubwenya mbuli mbolilembedwe, nobaba bantu batasyomi nokwali kunga balakonzya kulibala akuliteelela. Elyo Banakristo nobatayandiki kupailila muuya uusalala ikutegwa ubagwasye kuliteelela.—Matayo 13:10-15.

Twabona kuti kweelana abumboni bwamu Bbaibbele, cuulu catatu camyaka kuzwa ciindi Jesu naakazyalwa ciyootalika kumamanino aa 1999 akuti buzuba obo naa bwa January 1, 2000, nobuba bwa January 1, 2001 taali mazuba aalibedelede pe. Nokuba boobo, kuli cuulu camyaka ncobabikkila maanu kapati Banakristo. Ikuti eci kacitali cuulu catatu camyaka, ino nciicili? Icibalo camamanino mumulongo oyu ciyoowiingula mubuzyo oyu.

Bupanduluzi buyungizidwe

a Amubone kabbokesi kakuti “Sena Muu 2000 naa Muu 2001?” apeeji 5.

b Kweelanaa mulongo waziindi wabasikwiiya aba, icuulu catatu camyaka cakeelede kutalika mu 1995 naa mu 1996.

c Naa kamuyanda twaambo tumbi amubone bbuku lya Insight on the Scriptures, ilyakamwaigwa aba Watchtower Bible and Tract Society of New York, Inc., Volyumu 1, mapeeji 1094-5.

[Kabbokesi kali apeeji 5]

Sena Muu 2000 naa Muu 2001?

Ikutegwa tuteelele ceeco bamwi ncobaambila kuti icuulu catatu camyaka ikuzwa ciindi Jesu naakazywalwa ciyootalika mu January 1, 2001, amulange cikozyanyo eci. Atwaambe kuti muli mukubala bbuku lijisi mapeeji aali 200. Nomwasika atalaa peeji lya 200, nkokuti mwamanizya kubala mapeeji aali 199, mucilaa peeji limbi lyomwe lyakubala. Tamunoolimanizizye pe bbuku mane do musike kumamanino aapeeji lya 200. Mbubwenya buyo, imyaka iili 999 yacuulu camyaka cino kweelana akubala kwabanabunji inooindide mu December 31, 1999, alimwi kunoocisyeede mwaka omwe ikutegwa tusike kumamanino kwacuulu camyaka. Mukubala kuli boobo, cuulu catatu camyaka ciyootalika mu January 1, 2001. Pele eco tacaambi kuti mubuzuba obo imyaka iili 2,000 inooindide kuzwaa buzuba Jesu naakazyalwa, mbubwenya cibalo eci mbocitondezya kuti tabusyi pe.

[Kabbokesi kali apeeji 6]

Mbwaakatalika Kubelesyegwa Madeeti aa B.C. Alimwi a A.D.

Kumatalikilo aamwaanda wamyaka wacisambomwe C.E., Paapa Johane Mutaanzi wakatuma mukombinyina wazina lya Dionysius Exiguus kuti ajane nzila yakubala iyakali kuyoogwasya zikombelo ikujana buzuba bwapobwe lya Esita mbobazumina boonse.

Dionysius wakatalika mulimo wakwe. Wakatalika kubala kuya munsi, wainda aciindi Jesu ncaakafwa kuyoosika kumwaka ngwaakali kuyeeyela kuti ngomwaka Jesu naakazyalwa; mpoonya wakatalika kubala kuya kumbele kuzwa ciindi eco. Iciindi kuzwa naakazyalwa Jesu, Dionysius wakacaamba kuti ngu “A.D.” (ikwaamba Anno Domini—“mumwaka wa Mwami wesu.”) Nokuba kuti imakanze aakwe akali aakuyanda buyo kujana nzila yakunoojana buzuba bwapobwe lya Esita mwaka amwaka, cakutazyiba Dionysius wakatalisya nzila yakubala myaka kuzwa ciindi Kristo naakazyalwa kuya kumbele.

Nokuba kuti ibunji bwabasikwiiya balazumina kuti Jesu tanaakazyalwa mumwaka Dionysius ngwaakabelesya mukubala kwakwe, inzila yakwe yamulongo waziindi ilatugwasya kujana zintu zyacitika akubona mboziswaangene cimwi kuceenzinyina.

    Chitonga Publications (1991-2024)
    Log Out
    Log In
    • Chitonga
    • Amutumine Bamwi
    • Makani Ngomuyanda
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Nzyomweelede Kuzumina
    • Mulawo Uujatikizya Kubamba Maseseke
    • Privacy Settings
    • JW.ORG
    • Log In
    Amutumine Bamwi