Bakamboni ba Jehova balasoleka kuyiisya bana babo bukkale bwini bwa Bunakristo
Bukkale Bweelede Kulemeka
Kuzwa kaindi, bamaalumi abamakaintu basicamba bajisi ciimo caandeene akuyeeya kwabanji kwaciindi cabo. Bazumanana nobapenzegwa abulelo bwalunya, bukombi alimwi akaambo kamusyobo, kanji-kanji balikufwa akaambo kalusyomo lwabo.
BANAKRISTO bakusaanguna bakalaa camba. Banji bakapenzegwa kapati akujaigwa aba Roma bakunze mumyaanda yotatwe yamyaka akaambo kakukaka kukomba muleli mupati. Cimwi ciindi cipaililo cakali kubikkwa mucibaka cakusobanina. Cilikke ncobakeelede kucita Banakristo kutegwa baanguluke, nkuumpa kakoto katununkilizyo kulemeka buleza bwamuleli. Nokuba boobo mbasyoonto bakazumina. Banji bakasala kufwa muciindi cakucita cintu citeendelani alusyomo lwabo.
Banakristo bamazubaano Bakamboni ba Jehova babweza ciimo ncoona eco cakutatola lubazu mutwaambo twacisi. Kuzumanana kwabo nobakali kukasigwa aba Nazi kulilembedwe azyakaindi. Kaitanatalika nkondo yanyika yabili alimwi aciindi kaitalikide kale Bakamboni ba Jehova bamu Germany ibatandila kumweelwe wane bakafwa, kanji-kanji muzilabba zyabuzike akaambo kakuti taakwe nobakatola lubazu mutwaambo twacisi alimwi bakakaka kwaamba kuti “Heil Hitler.” Bana baniini bakanyanzigwa kuzwa kubazyali babo Bakamboni. Aaba bana baniini nobapenzegwa, bakazumanana kukaka ziisyo zikazya magwalo bantu bambi nzyobakali kusoleka kubasinikizya kuti batobele.
Kucita Sulutu Kundembela
Sunu tabali boonse Bakamboni ba Jehova bapenzegwa kapati pe. Pele kulikukwelana zimwi ziindi Bakamboni bana baniini nobasala kutatola lubazu muzilengwa zyacisi mbuli kucita sulutu kundembela akaambo kalusyomo lwabo.
“Amupe Kaisara zintu zya-Kaisara, akwa Leza zintu zya-Leza”—Matayo 22:21
Bana ba Bakamboni ba Jehova balayiisigwa kutatyompya bantu bambi bacita sulutu kundembela; eci ciya kukusala kwamuntu umwi-aumwi. Ciimo ca Bakamboni calo tacicinci pe: Tabaciti sulutu kundembela yacisi cili coonse mobakkala. Eeci tacaambi kuti tabajisi bulemu. Balailemeka ndembela yacisi cilicoonse mobakkala, balabutondezya bulemu obu mukutobela mulawo wacisi. Tabatoli lubazu mumicito iinyansya mfwulumende iili yoonse. Kwaamba masimpe Bakamboni basyoma kuti mfwulumende zyabantu ziliko “mbubambe bwa Leza” (New World Translation of the Holy Scriptures) mbwaazumizya kuti kabuliko. Eelyo balibona kuti mbantu beelede kutobela mulawo wa Leza wakubbadela mitelo akulemeka “beendelezi” aaba. (Ba-Roma 13:1-7) Eeci cileendelana amajwi aa Kristo aazizilwe aati: “Amupe Kaisara zintu zya-Kaisara, akwa Leza zintu zya-Leza.”—Matayo 22:21.
Bamwi bantu balabuzya kuti, ‘Ino nkaambo nzi Bakamboni ba Jehova ncobatalemekeli ndembela akwiisuluta?’ Nkaambo kusuluta ndembela bakulanga mbweena mbuli kukomba, pele kukomba nkukwa Leza; taakwe muntu ngobanga bakomba nociba cintu ccita Leza alikke. (Matayo 4:10; Incito 5:29) Aboobo balalumba ciindi bamayi nobalemeka lusyomo olu akuzumizya bana ba Bakamboni kutobela lusyomo lwabo.
Kweelana amajwi aaya aatobela, tacigambyi pe kubona kuti Bakamboni ba Jehova tabali balikke pe bayeeya kuti kucita sulutu kundembela cijatikizya kukomba:
“Ndembela zyakusaanguna zyakali kujatikizya bukombi. . . . Lyoonse lugwasyo lwabukombi lwali kulombwa lwakuleleka ndembela zyazisi.” (Ndiswe twakaasendeka mabala.)—Encyclopædia Britannica.
“Ndembela ilijisi bulemu mbweena mbuli ciingano. . . . Milawo yoonse iijatikizya ciimo camuntu kumakani aabukkale bwacisi ibelesya majwi aabupanduluzi mapati mbuli, ‘Kubelekela Ndembela,’ . . . ‘Kufwugamina Ndembela,’ ‘Kukomba Ndembela.’” (Ndiswe twakaasendeka mabala.)—The Encyclopedia Americana.
“Banakristo bakakaka . . . kupa cipaizyo cabuleza ku muleli waku [Roma]—eci cateelane akukaka kwasunu kucita sulutu kundembela nokuba kwiinduluka cikonkezyo cakusyomeka.”—Those About to Die (1958), wakalemba ngu Daniel P. Mannix, peeji 135.
Basankwa botatwe ba Hebrayo bakakaka kukotamina cikozyanyo cakaimikizigwa amwami waku Babuloni Nebukadinezara
Mbuli mbokwaambwa kale, Bakamboni ba Jehova nobakaka kucita sulutu kundembela tacaambi kuti tabalemeki mfulumende iili yoonse naa baleli. Nkuti buyo tabakonzyi muciimo cakukomba kumfwungamina nokuba kucita sulutu kucikozyanyo ciiminina Cisi. Ciimo cabo bacilanga mbuli cabasankwa botatwe ba Hebrayo bamumazubaa Bbaibbele, ibakakaka kukotamina cikozyanyo cakaimikizigwa amwami waku Babuloni, Nebukadinezara mugundu lya Dura. (Daniele, caandaano 3) Eelyo bantu bamwi nobacita sulutu akulikonkezya kusyomeka, bana ba Bakamboni ba Jehova bayiisigwa kutobela ncobakaiya mu Bbaibbele cili mumanjezeezya aabo. Aboobo mubulemu alimwi amukutatongooka tabatoli lubazu pe. Akaambo kaceeci, bana ba Bakamboni basala kutatola lubazu munyimbo zyacisi noziimbwa nokuba kulizigwa.
Inguzu Zyabazyali
Zisi zinji mazubaano zilalemeka inguzu nzyobajisi bazyali kumakani aakupa bana babo malailile aabukombi aaendelene alusyomo lwabo. Zyoonse zikombelo zilacizuminizya eeci, mbuli mboutondezya mulawo uucibeleka wa Cikombelo ca Katolika waamba kuti: “Bazyali mbobeelede kubayiisya bana babo nkaambo mbebakabazyala, alimwi balijisi nguzu zyakucita boobo; nkakaambo kaako bazyali kusaanguna ncobapa bana babo lwiiyo lwa Bunakristo lweendelana akuyiisya kwa Cikombelo.”—Canon 226.
Bana bakulwaizigwa kuyanda beenzinyina
Bakamboni ba Jehova taakwe cimbi ncobalomba kwiinda waawa pe. Mbobali bazyali babayanda bana babo, balasoleka kuyiisya bana babo bukkale bwini bwa Bunakristo alimwi akuyanda beenzinyina akulemeka zintu zyabantu bambi. Balayanda kutobela malailile mwaapostolo Paulo ngaakapa Banakristo ku Efeso aakuti: “Anywebo numawisi, mutanooluvukili bana banu, pele amubalele mulwiiyo lwa-Mwami amumilazyo yakwe.”—Ba-Efeso 6:4.
Mumaanda Mobaandeene Zikombelo
Mumikwasyi imwi kuli buyo muzyali omwe Kamboni wa Jehova. Elyo Kamboni muzyali uuli muciimo camusyobo oyo ukulwaizigwa kulemeka nguzu nzyajisi awalo muzyali uutali Kamboni izyakuyiisya bana lusyomo lwakwe. Bana baiya mizeezo yazikombelo ziindene-indene tabavwuli kunyongana pe.a Kwaamba masimpe boonse bana beelede kulekelwa kusala cikombelo ncobatitobele. Tabali boonse bana basala njiisyo zyacikombelo cabazyali babo, nobaba Bakamboni ba Jehova naa pe.
Inguzu Zyabana Zyakutobela Manjezeezya Aabo
Mweelede kuziba alo kuti Bakamboni ba Jehova balalemeka kapati manjezeezya aajatikizya lusyomo lwamuntu lwa Bunakristo. (Ba-Roma, caandaano 14) Cizuminano cijatikizya Nguzu Zyamwana, calo cakatobelwa a Muswaangano Mupati wa United Nations mu 1989, cakalemeka nguzu zyamwana “zyakuliyeeyela, zyamanjezeezya, azyabukombi” alimwi anguzu “zyakwaamba muzeezo wakwe cakwaanguluka akubona kuti muzeezo oyo walemekwa mukaambo kali koonse kamujatikizya.”
Taakwe pe bana bobile bakozyenye muzintu zyoonse. Aboobo kwaandaana kwazintu zyakusala akati ka bana baniini Bakamboni naa basicikolo bambi ncintu ncomunga mwalangila twaboola kumilimo imwi azicitwa kucikolo. Tusyoma kuti andinywe muyeeya mbubona obo kuti umwi-aumwi weelede kutobela manjezeezya aakwe.
a Kaamba zyabana bamulukwatano lwabantu bajisi lusyomo lwaandeene, Steven Carr Reuben, Ph.D., mubbuku lyakwe litegwa Raising Jewish Children in a Contemporary World, waamba kuti: “Bana balakatazigwa bazyali babo nobapona buumi bwakuupa-upaa meso, bwamanyongwe, bwakusisikizya akutayanda makani aajatikizya bukombi. Bazyali naa tabasisi, baamba masimpe akupandulula kabotu-kabotu nzyobasyoma, nzyobayanda, azintu nzyobasekelela, bana balakomena kabalimvwa kuti mbantu bayandika, ibatalibiliki mubukombi bwalo buyandika kapati kuti babe bantu balisyoma alimwi babwene mulimo wabo munyika.”