LAIBBULALI YAA INTANETI ya Watchower
Watchtower
LAIBBULALI YAA INTANETI
Chitonga
  • BBAIBBELE
  • ZYAKAMWAIGWA
  • MISWAANGANO
  • kr cibalo. 2 map. 13-28
  • Bwami Bwazyalwa Kujulu

Kunyina vidiyo aawa mpomwasala.

Vidiyo yakaka kulila.

  • Bwami Bwazyalwa Kujulu
  • Bwami bwa Leza Bulalela!
  • Tutwe Twamakani
  • Makani Aakozyenye
  • ‘Mutumwa Wangu Uyakundibambila Inzila’
  • Kukomba Mukasimpe
  • “Amuzwe Mulinguwe, Nobantu Bangu”
  • Kuswaangana Antoomwe Kutegwa Bakombe
  • Kukambauka Cabusungu
  • Bwami bwa Leza Bwazyalwa!
  • Ciindi Cakusunkwa
  • Ciindi Cakubukuluka!
  • Lusyomo lwa Banakristo Luyoosunkwa
    Ngazi Yamulindizi 1998
  • Mwami Wabumunikila Bwami
    Bwami bwa Leza Bulalela!
Bwami bwa Leza Bulalela!
kr cibalo. 2 map. 13-28

CIBALO 2

Bwami Bwazyalwa Kujulu

MAKANI AALI MUCIBALO

Leza mbwaakabagwasya bantu bakwe kulibambila kuzyalwa kwa Bwami

1, 2. Ncintu nzi cipati kapati icakacitika icakapa kuti zintu cicince munyika, alimwi ino nkaambo nzi ncocitagambyi kuti cakacitika kakunyina bantu kubona ameso?

SENA kuli nomulibuzya naa cakali buti kupona muciindi nocakacitika cintu cimwi ciyandika kapati mubuumi? Bantu banji balalibuzya oobo. Amulange-lange mubuzyo ooyu: Kuti nomwakapona aciindi cili boobo nocakacitika cintu cimwi cipati, sena lwanu kumugama nomwakalibonena zintu zipati-pati zyakacitika izyakapa kuti kube kucinca ooko? Ambweni nomwatakazibona pe. Kanji-kanji zintu izipa kuti mfwulumende izyakali kulela zigwisyigwe mubweendelezi alimwi akuti mabbuku aajatikizya zyakacitika alembwe, zilacitika kakunyina abantu kuzibona. Munzila iikozyenye, bunji bwazintu zicitika mumaanda mobakkala baleli, mumaanda mobaswaanganina beendelezi, naa mumaofesi aamfwulumende, zilacitika kakunyina abantu kuzyiba. Nokuba boobo, kucinca kuliboobo kulabajatikizya bantu banji.

2 Mbuti kujatikizya cintu cimwi cipati kapati icakacitika munyika? Cintu eeco icakacitika cabajatikizya bantu banji kapati. Nokuba boobo, cakacitika kakunyina abantu kubona. Twaamba kujatikizya kuzyalwa kwa Bwami bwa Leza kujulu, mfwulumende ya Mesiya iyakali kulindilwa kwaciindi cilamfwu, yalo iiyakunyonyoona bweende bwazintu oobu ino-ino. (Amubale Daniele 2:34, 35, 44, 45.) Mbwaanga bantu tiibakabona kuzyalwa ooku ikuyandika kapati, sena tweelede kwaamba kuti Jehova wakabasisa bantu cakacitika? Naa, sena wakabagwasya bantu bakwe basyomeka kulibambila kuzyalwa ooku kakucili ciindi? Atubone.

‘Mutumwa Wangu Uyakundibambila Inzila’

3-5. (a) Ino nguni wakali “mutumwa wacizuminano” iwaambwa mulugwalo lwa Malaki 3:1? (b) Ncinzi cakali kuyakucitika katanaboola kutempele “mutumwa wacizu­minano”?

3 Kuzwa kaindi, Jehova wakayanda kuti agwasye bantu bakwe kulibambila kuzyalwa kwa Bwami bwa Mesiya. Mucikozyanyo, amubone businsimi ibujanika mulugwalo lwa Malaki 3:1 ilwaamba kuti: “Amubone! Ndatuma mutumwa wangu, kuti andisololele akundibambila inzila. Nkabela Mwami ngumuli kuyandaula uyooyutukila kuntempele yakwe, ngonguwe mutumwa wacizuminano ngumuyandisya.”

4 Mukuzuzikizyigwa kwamazuba aano kwabusinsimi oobu, ndilili Jehova, ‘Mwami mwini-mwini,’ naakaboola kuzikulingula baabo ibakali kubelekela mubbuwa lyaanyika lyatempele lyakwe lyakumuuya? Businsimi bwaamba kuti Jehova wakali kuyakusika “amutumwa wacizuminano.” Ino wakali ni ooyo? Taakwe umbi kunze aa Mwami Mesiya, Jesu Kristo! (Lk. 1:68-73) Mbwali Mweendelezi mupya, wakali kuyakubalingula akubasalazya bantu ba Leza ibali anyika.—1 Pe. 4:17.

5 Pele ino “mutumwa” umbi iwaambidwe kusaanguna mulugwalo lwa Malaki 3:1 wakali ni? Mutumwa ooyu iwaambwa mubusinsimi wakali kuyakusika kacitanasika ciindi cakubako kwa Mwami Mesiya. Kwamyaka minji kautanasika mwaka wa 1914, sena kuli ‘wakabamba nzila’ katanasika Mwami Mesiya?

6. Nguni wakabeleka kali “mutumwa” wakasinsimwa kuti uyakugwasya bantu basyomeka kulibambila kujatikizya zintu zyakali kuyakucitika kumbele?

6 Mubbuku eeli lyoonse, tulajana bwiinguzi kumibuzyo iili boobu mumakani aakkomanisya aakaindi aajatikizya bantu ba Jehova bamazuba aano. Makani aaya aakaindi atondezya kuti kumamanino aamwaanda wamyaka wa 19, kabunga komwe kasyoonto kabantu basyomeka kakalibonya kuti kalikke nkakakali kabunga ka Banakristo beni-beni akati ka Banakristo banji bakubeja. Kabunga aako kakazyikwiitwa kuti Basikwiiya Bbaibbele. Aabo ibakali kubasololela—ba Charles T. Russell abeenzyinyina—ncobeni bakabeleka kabali “mutumwa” iwakasinsimwa kuti uyakuboola, kupa busolozi bwakumuuya kubantu ba Leza akubagwasya kulibambila kujatikizya zintu zyakali kuyakucitika kumbele. Atulange-lange nzila zyone “mutumwa” mbwaakacita boobo.

Kukomba Mukasimpe

7, 8. (a) Mumyaka yamuma 1800, mbaani ibakatalika kuyubununa kuti njiisyo yakutafwa kwabuumi njakubeja? (b) Charles T. Russell alimwi abeenzyinyina bakayubununa njiisyo zili zyakubeja?

7 Basikwiiya Bbaibbele aabo bakaiya kwiinda mukupailila busolozi bwa Leza; bakazuminana muzintu nzyobakali kwiiya, bakazibikka antoomwe alimwi akulemba njiisyo zyakasimpe mumabbuku. Kwamyaanda yamyaka minji, Bunakristo Bwanyika bwakali mumudima wakumuuya; njiisyo zinji zya Bunakristo bwanyika zyakayeeme abukombi bwakubeja. Cikozyanyo cibotu ninjiisyo yakutafwa kwabuumi. Nokuba boobo, mumyaka yamuma 1800, basikwiiya Bbaibbele basyoonto ibasyomeka bakavwuntauzya kujatikizya njiisyo eeyi akujana kuti tiiyakayeeme a Jwi lya Leza. Ba Henry Grew, ba George Stetson, aba George Storrs bakalemba akuyiisya cabusicamba, kuyubununa aantangalala kubeja kwa Saatani ooku.a Mulimo ngobakacita wakamujatikizya kapati C. T. Russell abeenzyinyina.

8 Kabunga kasyoonto ka Basikwiiya Bbaibbele kakajana kuti njiisyo zimbi izijatikizyidwe kunjiisyo yakutafwa kwabuumi azyalo zyakali kunyonganya alimwi zyakali zyakubeja—mucikozyanyo, njiisyo yakuti bantu babotu boonse baunka kujulu naa njiisyo yakuti Leza usubula buumi butafwi bwabantu babi mumulilo uutamani wahelo. Russell abeenzyinyina cabusicamba bakaziyubununa njiisyo zyakubeja eezyi kwiinda mukulemba mabbuku amatulakiti manji.

9. Mbuti magazini ya Zion’s Watch Tower mboyakayubununa njiisyo ya Butatu kuti njakubeja?

9 Mbubwenya buyo, Basikwiiya Bbaibbele bakayubununa njiisyo yakubeja ya Butatu njobalemeka bantu banji. Mu 1887, magazini ya Zion’s Watch Tower yakaamba kuti: “Magwalo alapandulula munzila iilimvwisya kujatikizya kwiindana kuliko akati ka Jehova alimwi a Mwami wesu Jesu alimwi ambobacitene.” Mpoonya magazini eeyi yakaamba kuti cakali kugambya mbowakaba ampuwo akuzuminwa abantu banji “muzeezo wakuti Leza mbutatu—ba Leza botatwe muli Leza omwe, alimwi aciindi comwe Leza omwe muli ba Leza botatwe. Pele mbokunga zintu zili boobu, ncitondezyo buyo cakuti cikombelo cakali koona ciindi sinkondo naakaangide cikombelo anketani zyanjiisyo zyakubeja.”

10. Mbuti Ngazi Yamulindizi mboyakatondezya kuti mwaka wa 1914 wakali mwaka uulibedelede?

10 Mbubwenya mbowakali kutondezya mutwe woonse wamagazini eeyi, magazini ya Zion’s Watch Tower and Herald of Christ’s Presence, yakali kubikkila kapati maano kubusinsimi ibwakali kujatikizya kubako kwa Kristo. Balembi bananike basyomeka ibakali kutola lubazu mukulemba zibalo zyamumagazini eeyi bakabona kuti businsimi bwa Daniele ibujatikizya “myaka iili musanu aibili” bwakali kujatikizya ciindi naakali kuyakuzuzikizyigwa makanze aa Leza aajatikizya Bwami bwa Mesiya. Kutalikila kumatalikilo aa 1870, bakali kwaamba kuti 1914 wakali mwaka nozyakali kuyakumana ziindi zili ciloba. (Dan. 4:25; Lk. 21:24) Nokuba kuti bakwesu ibakali kupona aciindi eeciya tiibakamvwisya zini izyakali kuyakucitika mumwaka uulya uulibedelede, bakaambilizya nyika yoonse nzyobakazi calo icakapa kuti bantu banji kubikkilizya andiswe mazuba aano tugwasyigwe.

11, 12. (a) Ino mbaani Mukwesu Russell mbaakalumbaizya akaambo kazintu nzyaakali kuyiisya? (b) Ino wakali kuyandika kapati buti mulimo ngwaakabeleka Russell abeenzyinyina mumyaka minji kautanasika mwaka wa 1914?

11 Russell abeenzyinyina basyomeka tiibakalilumbaizya akaambo kakujana kasimpe kakumuuya alimwi akukamvwisya. Russell wakabalumbaizya kapati bambi ibakamusaangunina. Kwiinda zyoonse, wakatembaula Jehova Leza, nkaambo nguubayiisya bantu bakwe zintu nzyobeelede kuzyiba alimwi aciindi nobeelede kuzyizyiba zintu eezyo. Cakutadooneka, Jehova wakabalongezya ba Russell abeenzyinyina akaambo kakwaandaanya kasimpe kuzwa kunjiisyo zyakubeja. Myaka mbuyakali kuyaabuya, bakalibonya kuti baliindene kapati a Bunakristo Bwanyika.

Ba Charles Taze Russell balabandika abeenzinyina

Mukwesu Russell abeenzinyina bakakaiminina kasimpe kamu Bbaibbele

12 Wakali kugambya kaka mulimo ngobakabeleka baalumi ibasyomeka aaba ikusumpula njiisyo zyakasimpe mumyaka minji kautanasika mwaka wa 1914! Kayaamba izyakacitika musyule, magazini ya The Watch Tower and Herald of Christ’s Presence yamu November 1, 1917, yakaamba kuti: “Mamiliyoni aabantu mazuba aano balaangulukide kukuyoowa ikuboola akaambo kakuyiisyigwa njiisyo yamulilo wahelo alimwi anjiisyo zyakubeja zimwi . . . Nguzu nzyokajisi Kasimpe, izyakatalika myaka iili 40 yainda, ziyaabuyungizyika alimwi zinooyabuzumanana kuyungizyika mane kusikila nyika yoonse ikazule; alimwi basikukazya kasimpe balakonzya kusoleka kusinkila nguzu zya Kasimpe kuti zitamwaiki munyika yoonse mbwiizulwa.”

13, 14. (a) Ino “mutumwa” wakagwasya buti kubamba nzila ya Mwami Mesiya? (b) Ino inga twaiya nzi kuzwa kubakwesu ibakali kupona myaka iinda ku 100 yainda?

13 Amutuyeeye buyo twaambo ootu: Sena bantu nobakalibambila kujatikizya matalikilo aakubako kwa Kristo nobatakali kukonzya kwaandaanya Jesu alimwi a Jehova, Bausyi? Mubwini nobatakalibambila! Naa sena nobakalibambila nobakali kuyeeya kuti kutafwa kwabuumi cakali cintu ncobajisi boonse akuti tacili cipego cipegwa buyo kuli basikutobela Kristo basyoonto; naa nobakali kuyeeya kuti Leza ulabasubula bantu mumulilo wahelo kukabe kutamani kabatajisi bulangizi bwakukatalusyigwa? Cakutadooneka, “mutumwa” wakamubambila nzila Mwami Mesiya!

14 Mbuti kujatikizya ndiswe mazuba aano? Ncinzi ncotukonzya kwiiya kuzwa kubakwesu ibakali kupona myaka iinda ku 100 yainda? Andiswe tweelede kuba basikubala alimwi basikwiiya Jwi lya Leza basungu. (Joh. 17:3) Nyika eeyi iiyandisisya zintu zyakumubili noifwa nzala yakumuuya, atuzumanane kuyandisisya kapati cakulya cakumuuya!—Amubale 1 Timoteyo 4:15.

“Amuzwe Mulinguwe, Nobantu Bangu”

15. Ncinzi ncobakazikuzyiba buce-buce Basikwiiya Bbaibbele? (Amubone amajwi aamunsi.)

15 Basikwiiya Bbaibbele bakali kuyiisya kuti cakali kuyandika kuzwa muzikombelo zyanyika. Mu 1879, magazini ya Ngazi Yamulindizi yamu Chingisi yakaamba kujatikizya “Bukombi bwa Babuloni.” Sena yakali kwaamba kujatikizya bamapaapa? Cikombelo ca Katolika? Kwamyaanda yamyaka minji, zikombelo zya protesitanti zyakali kwaamba bupanduluzi oobu bwa Babuloni kuti mbusinsimi bwamu Magwalo. Nokuba boobo, Basikwiiya Bbaibbele buce-buce bakazikuzyiba kuti zikombelo zyoonse zya Bunakristo bwakubeja zyakabikkilizyigwa mu “Babuloni” wamazuba aano. Ino nkaambo nzi? Nkaambo zyoonse buyo zyakali kuyiisya njiisyo zyakubeja mbuli zyeezyo zyaambwa atala aawa.b Mukuya kwaciindi, mabbuku eesu akatalika kupandulula cakutainda mumbali ncobeelede kucita bantu babombe myoyo ibazulilwa muzikombelo zya Babuloni.

16, 17. (a) Ino volyumu yatatu yabbuku litegwa Millennial Dawn alimwi a Ngazi Yamulindizi yakabakulwaizya buti bantu kuzwa mubukombi bwakubeja? (b) Nkaambo nzi ikakapa kuti ikucenjezya ikwakali kupegwa kumatalikilo kubule nguzu? (Amubone majwi aamunsi.)

16 Mucikozyanyo, mu 1891, volyumu yatatu yabbuku litegwa Millennial Dawn lyakapandulula kuti Leza wakamukaka Babuloni wamazuba aano kaiti: “Zikombelo zyoonse zya Bunakristo Bwanyika zyakakwa.” Yakayungizya kwaamba kuti bantu boonse aabo “bauside akaambo kanjiisyo zyakubeja alimwi azintu zibi izicitika lino baambilwa kuti batantamuke kulinguwe.”

17 Mu January, mumwaka wa 1900, magazini ya Ngazi Yamulindizi yamu Chingisi yakabapa lulayo bantu aabo ibakacili kuzulilwa muzikombelo zyandeene-andeene zya Bunakristo Bwanyika alimwi ibakajisi mazina aakalembedwe mumulongo wabantu ibakali kuzulilwa muzikombelo eezyo alimwi ibakali kuyeeya kuti nzyobakali kucita zyakali buyo kabotu, kabati: “Ndilakazumina kasimpe koonse, alimwi tandijaniki-janiki kumiswaangano imbi.” Cibalo eeci cakabuzya kuti: “Pele sena eeci cililuzi—cibeela cimwi kuba mu Babuloni mpoonya cibeela cimwi kuzwa mu Babuloni? Sena ooku nkokumvwida ikuyandika . . . alimwi ikumukkomanisya Leza akutambulika kulinguwe? Peepe. Walo [muntu uuzulilwa mucikombelo] caantangalala wakanjila mucizuminano acikombelo ciindi naakatalika kuyanzana ancico, alimwi cakusyomeka weelede kuzumanana kupona kweelana azyeelelo zyacizuminano eeco kusikila akaambe caantangalala kuti waleka kuzulilwa mucikombelo eeco.” Mumyaka yakatobela, mulumbe ooyo wakapegwa canguzu.c Babelesi ba Jehova tabeelede kuyanzana abukombi bwakubeja munzila iili yoonse.

18. Nkaambo nzi ncocakali kuyandika kuti bantu bazwe mu “Babuloni Mupati”?

18 Kuti naa kucenjezya kuli boobu kwakuti bantu bazwe mu Babuloni Mupati nokwatakaambilizyigwa cakwiinduluka-induluka, sena Kristo Mwami mupya naakaba akabunga kalibambilide kababelesi bananike anyika? Peepe, nkaambo balikke Banakristo bakaangununwa kuzwa ku Babuloni mbabakonzya kukomba Jehova “mumuuya amukasimpe.” (Joh. 4:24) Sena andiswe mazuba aano tulikanzide kuzwa mubukombi bwakubeja? Atuzumanane kwaamvwida malailile aakuti: “Amuzwe mulinguwe, nobantu bangu”!—Amubale Ciyubunuzyo 18:4.

Kuswaangana Antoomwe Kutegwa Bakombe

19, 20. Mbuti Ngazi Yamulindizi mboyakabakulwaizya bantu ba Leza kuswaangana antoomwe kutegwa bakombe?

19 Basikwiiya Bbaibbele bakali kuyiisya kuti basyominyina beelede kuswaangana antoomwe kutegwa kabakomba ooko kubusena nkocikonzyeka kucita boobo. Ku Banakristo bakasimpe, ikuzwa buyo mubukombi bwakubeja takuzulide. Cilayandika alimwi kutola lubazu mubukombi busalala. Kutalikila mumamagazini aakamwaigwa kumatalikilo, Ngazi Yamulindizi yakakulwaizya basikubala kuti kabaswaangana antoomwe kutegwa kabakomba. Mucikozyanyo, mu July 1880, Mukwesu Russell wakapa lipooti iyakali kujatikizya mulimo wakweendeenda ngwaakacitide, wakaamba mboyakali kuyumyayumya miswaangano minji. Mpoonya wakabakulwaizya basikubala kuti kabatuma makkaadi aajatikizya kuyaambele kwabo—amwi aangawo akali kuyakumwaigwa mumamagazini. Nkaambo nzi eeci ncocakali kuyandika? Wakati: “Amutuzibye toonse Mwami mbwamulongezya; naa mulazumanana kuswaangana antoomwe abaabo mbomukozyenye limwi lusyomo.”

Kakamu kabasikwiiya Bbaibbele mu Copenhagen, Denmark, mu 1909

Ba Charles Russell antoomwe akakamu kabasikwiiya Bbaibbele mu Copenhagen, Denmark, mu 1909

20 Mu 1882, cibalo icakajisi mutwe wakuti “Kuswaangana Antoomwe” cakazwa mu Ngazi Yamulindizi yamu Chingisi. Cibalo cakakulwaizya Banakristo kunakuswaangana kutegwa “boonse kabagwasyanya, kukulwaizyanya akuyumizyanya.” Cakati: “Taakwe kaambo naa kuli umwi akati kanu uuyiide naa uujisi luzyibo. Umwi aumwi aletelezye Bbaibbele lyakwe, pepa, apensulu, alimwi amugwasyigwe kwiinda mukubelesya zibelesyo zinji zikonzya kumugwasya zili mbuli Concordance yalo iitondezya nkwaajanika mabala mu Bbaibbele, . . . kweelana ambocikonzyeka. Amusale kaambo nkomuyanda kubandika; amulombe busolozi bwamuuya uusalala kutegwa mukamvwisye kaambo aako; mpoonya amubale, amuyeeye, amweezyanisye lugwalo lumwi alugwalo lumbi mpoonya muyakusololelwa kukasimpe.”

21. Ino mbungano yamu Allegheny, Pennsylvania, yakapa cikozyanyo nzi kujatikizya miswaangano alimwi amulimo wabweembezi?

21 Maofesi mapati aa Basikwiiya Bbaibbele akali mu Allegheny, Pennsylvania, U.S.A. Ooku bakapa cikozyanyo cibotu kwiinda mukuswaangana antoomwe kutobela lulayo lwakasololelwa amuuya lulembedwe mulugwalo lwa Bahebulayo 10: 24, 25. (Amubale.) Kumbele, mukwesu uucembeede wazina lya Charles Capen wakayeeya mbwaakali kujanika kumiswaangano eeyo naakacili mulombe. Wakalemba kuti: “Ndiciluyeeya lugwalo lumwi lwakalembedwe abwaanda bwaŋanda yakuswaanganina ya Sosaiti. ‘Mujisi Simalelo omwe, Kristo, pele nyoonse muli babunyina.’ Lugwalo oolu ndilaluyeeya lyoonse—akati kabantu ba Jehova taakwe mazina aabulemu aabelesyegwa kuzyibya baabo basololela.” (Mt. 23:8) Mukwesu Capen alimwi wakayeeya mboyakali kugwasya miswaangano, mboyakali kuyumyayumya, alimwi a Mukwesu Russell mbwaakali kusoleka cakusitikila kweembela simbungano umwi aumwi kumugama.

22. Ino Basikwiiya Bbaibbele bakacita buti ciindi nobakakulwaizyigwa kujanika kumiswaangano ya Bunakristo alimwi nciiyo nzi ncotukonzya kwiiya kuzwa kulimbabo?

22 Bantu basyomeka bakacitobela cikozyanyo eeci alimwi bakalutobela lulayo lwakapegwa. Mbungano zyakapangwa muzyooko zimbi, mbuli Ohio a Michigan, mpoonya amu North America yoonse mbwiizulwa alimwi amumasi aambi. Amuyeeye buyo kaambo aaka: Sena bantu basyomeka nobakagwasyigwa kulibambila kujatikizya kubako kwa Kristo nobatakayiisyigwa kumvwida lulayo ilwakasololelwa amuuya lwakuswaangana antoomwe kutegwa bakombe Leza? Peepe! Mbuti kujatikizya ndiswe mazuba aano? Mbubwenya buyo andiswe tweelede kusolekesya lyoonse kujanika kumiswaangano ya Bunakristo cakusyomeka, kujana ciindi cakukomba antoomwe alimwi akuyakana kumuuya.

Kukambauka Cabusungu

23. Ino Ngazi Yamulindizi yakacisalazya buti kuti bananike boonse beelede kuba bakambausi bakasimpe?

23 Basikwiiya Bbaibbele bakali kuyiisya kuti bananike boonse beelede kuba bakambausi bakasimpe. Mu 1885, magazini ya Ngazi Yamulindizi yamu Chingisi yakaamba kuti: “Tatweelede kuluba kuti umwi aumwi wamuciinga cabananike wakananikwa kutegwa kakambauka (Is. 61:1), wakaitwa kumulimo.” Magazini yamu 1888 yakajisi kukulwaizya ooku: “Mulimo wesu taukatazyi . . . Kuti tiitwaubikkila maano alimwi kuti twajana cilitamizyo, nkokuti tuli babelesi batolo, tusinizya kuti tautweeleli mulimo ngotwakaitilwa.”

24, 25. (a) Mbuti Russell abeenzyinyina mbobakacita zinji kutali buyo kuyumyayumya bantu kuti kabakambauka? (b) Ino mupainiya umwi wakaupandulula buti mulimo wakwe ciindi “nobakali basyoonto bantu ibakajisi myootokala”?

24 Mukwesu Russell abeenzyinyina bakacita zinji kutali buyo kuyumyayumya bantu kuti kabakambauka. Alimwi bakatalika kumwaya amatulakiti aakali kwiitwa kuti Bible Students’ Tracts, alo aakazikwiitwa kuti Old Theology Quarterly. Basikubala ba Ngazi Yamulindizi bakaatambula matulakiti aaya akwaabila kubuleya kakunyina kubbadelesya.

Inga twacita kabotu kulibuzya kuti, ‘Sena mulimo wakukambauka ulayandika kapati kulindime?’

25 Aabo ibakalyaaba kubeleka mulimo ooyu ciindi coonse bakali kwiitwa kuti bapainiya. Ba Charles Capen, ibaambwa kumatalikilo, bakali akati kabo. Bakaamba kuti: “Ndakali kubelesya mamaapu aakapangwa aba United States Government Geological Survey kutegwa kaandisololela nondakali kukambauka mucilawo ca Pennsylvania. Mamaapu aaya akali kutondezya migwagwa yoonse, calo cakapa kuti cikonzyeke kusikila masena oonse aali muzyooko amaulu. Zimwi ziindi nolwamana lweendo lwamazuba otatwe kweendeenda mucisi akubweza maoda aamabbuku aa Studies in the Scriptures, ndakali kubbadelela bbiza acikkocci kutegwa mabbuku atolwe kubantu bakalembesya. Kanji-kanji ndakali kwiima akoona mumaanda aabalimi. Aayo akali mazuba nobakali basyoonto bantu ibakajisi myootokala.”

Mukwesu mupainiya abbiza alimwi acikkocci

Mupainiya. Amubone bulembo ibwakali kwiitwa kuti “Chart of the Ages” ibulembedwe mumabali aacikkoci

26. (a) Nkaambo nzi bantu ba Leza ncobakeelede kuubeleka mulimo wakukambauka kutegwa bagwasyigwe kulibambila kulela kwa Kristo? (b) Mibuzyo nzi njotweelede kulibuzya?

26 Kusoleka kuli boobo kwakukambauka mumazuba aakumatalikilo aayo kwakali kuyandika busicamba alimwi abusungu. Sena Banakristo bakasimpe nobakalibambila kujatikizya kulela kwa Kristo nobatakayiisyigwa mbowakali kuyandika mulimo wakukambauka? Peepe! Kayi mulimo ooyu wakali kuzikuba citondezyo cilibonya kapati cakubako kwa Kristo. (Mt. 24:14) Bantu ba Leza bakeelede kugwasyigwa kulibambila kubeleka mulimo ooyu uufwutula bantu, walo uuli ngomulimo uuyandika kapati mubuumi bwabo. Andiswe mazuba aano inga twacita kabotu kulibuzya kuti: ‘Sena mulimo wakukambauka ulayandika kapati mubuumi bwangu? Sena ndilalyaaba kutegwa kanditola lubazu cakumaninina mumulimo ooyu?’

Bwami bwa Leza Bwazyalwa!

27, 28. Ino mwaapostolo Johane wakabona nzi mucilengaano, alimwi ino Saatani amadaimona aakwe bakacita buti kukuzyalwa kwa Bwami?

27 Kumamanino, mwaka uuyandika kapati wa 1914 wakasika. Mbubwenya mbotwabandika kumatalikilo aacibalo eeci, kwakanyina bantu ibakali bakamboni bakalibonena ameso zintu zyabulemu izyakali kucitika kujulu. Nokuba boobo, mwaapostolo Johane wakatondezyegwa cilengaano icakali kupandulula twaambo munzila yacikozyanyo. Amweezyeezye kuti: Johane wabona “citondezyo cipati” kujulu. “Imukaintu” wa Leza—mbunga yakwe yazilenge zyamuuya kujulu—wamita alimwi watumbuka mwana mulombe. Twaambilwa kuti, ino-ino mwana ooyu wacikozyanyo, “uyooembela masi oonse ankoli yabutale.” Nokuba boobo, naazyalwa mwana ooyu, ‘wakwempelwa kuli Leza akucuuno cakwe cabwami.’ Ijwi pati kujulu lilaamba ategwa: “Lino kwaba lufwutuko, nguzu, Bwami bwa Leza wesu alimwi abweendelezi bwa Kilisito wakwe.”—Ciy. 12:1, 5, 10.

28 Cakutadooneka, Johane wakabona mucilengaano kuzyalwa kwa Bwami bwa Mesiya. Cintu eeci cakacitika cakali cabulemu ncobeni, pele tabali boonse bakakkomana. Saatani amadaimona aakwe bakalwana nkondo abangelo basyomeka, ibakali ansi aabusolozi bwa Mikayeli, naa Kristo. Ino ncinzi cakacitika? Tubala kuti: “Wakawaalwa ansi simwaaba ooyo mupati, imuzoka ooyo wakaindi, uutegwa Diabolosi a Saatani, ooyo weena nyika yoonse; wakawaalwa ansi, anyika, abalo bangelo bakwe bakawaalwa ansi antoomwe anguwe.”—Ciy. 12:7, 9.

Kuboola kwa Kristo ikutalibonyi kali mwami wa Bwami bwabu Mesiya

Mu 1914, Basikwiiya Bbaibbele bakatalika kucibona citondezyo cakuboola kwa Kristo ikutalibonyi

29, 30. Nobwakazyalwa Bwami bwa Mesiya, ino zintu zyakacinca buti (a) anyika? (b) kujulu?

29 Kakusyeede myaka minji kuti usike mwaka wa 1914, Basikwiiya Bbaibbele bakaamba kuti ciindi camapenzi cakali kuyakutalika mumwaka ooyu uulibedelede. Pele nobaba mbabo tiibakazyi bwini mbozyakali kuyakuzuzikizyigwa zintu nzyobakali kwaamba kuti ziyakucitika. Mbubwenya mbocakayubununa cilengaano ca Johane, Saatani wakali kuyakutalika kucita zintu zyakali kuyakubajatikizya kapati bantu: “Maawe kunyika alimwi akulwizi, nkaambo Diabolosi wamuselukila abukali bupati, mbwaanga ulizyi kuti ujisi buyo kaindi kaniini.” (Ciy. 12:12) Mu 1914, nkondo yakusaanguna yanyika yoonse yakatalika alimwi acitondezyo cakubako kwa Kristo munguzu zyabwami cakatalika kuzuzikizyigwa. “Mazuba aamamanino” aabweende oobu bwazyintu akatalika.—2 Ti. 3:1.

30 Nokuba boobo, kwakali kusekelela kujulu. Saatani amadaimona aakwe bakatandilwa limwi. Mucibalo ca Johane tubala kuti: “Akaambo kaceeci amusekelele, nywebo nomajulu andinywe nomukkala mulingawo!” (Ciy. 12:12) Mbwaanga majulu akasalazyigwa alimwi a Jesu wakabikkwa kuba Mwami, Bwami bwa Mesiya lino bwakalibambila kubweza ntaamu kulwanina bantu ba Leza anyika. Ino bwakali kuyakubweza ntaamu nzi? Mbubwenya mbotwabona kumatalikilo aacibalo eeci, Kristo kali “mutumwa wacizuminano” wakali kuyakusaanguna kusalazya babelesi ba Leza aano anyika. Ino eeci cakali kuyakwaamba nzi?

Ciindi Cakusunkwa

31. Ncinzi Malaki ncaakasinsima kujatikizya ciindi cakusalazya, alimwi mbuti businsimi oobo mbobwakatalika kuzuzikizyigwa?

31 Malaki wakasinsima kuti ciindi cakusalazya cakali kuyakuba ciindi cikatazya. Wakalemba kuti: “Nguni uuti konzye buzuba bwakusika kwakwe? Nguni uuti ime nji naazooboneka? Nkaambo uli mbuli mulilo wamufuzi, ambuli insipa yasikusanzya.” (Malk. 3:2) Eelo kaka majwi aayo akali aamasimpe! Kutalikila mu 1914, bantu ba Leza anyika bakaswaangana amasunko mapati aaindene-indene alimwi abuyumuyumu. Ciindi Nkondo Yakusaanguna Yanyika Yoonse noyakali kulwanwa, Basikwiiya Bbaibbele banji bakapenzyegwa calunya alimwi akwaangwa.d

32. Mapenzi nzi aakacitika mumbunga aakabalwana bantu ba Leza nowakainda mwaka wa 1916?

32 Mumbunga amwalo kwakali mapenzi amanyongwe. Mu 1916, Mukwesu Russell wakafwa kajisi buyo myaka yakuzyalwa iili 64, akusiya bantu ba Leza banji kabanyongene. Lufwu lwakwe lwakatondezya kuti bamwi bakali kubikkila kapati maano kumuntu omwe wakajisi cikozyanyo cibotu. Nokuba kuti Mukwesu Russell taakwe naakali kuyanda kupegwa bulemu buli boobu, bamwi bakatalikide kumukomba. Banji bakali kuyeeya kuti kuyaambele mukuyubununwa kwakasimpe kwakamana ciindi naakafwa, alimwi bamwi bakali kukukazya kusoleka kwakuyaambele. Kuyeeya kuli boobu kwakapa kuti kube luleyo ilwakaandaanya mbunga.

33. Mbuti zintu nzyobakali kulangila zyatakazuzikizyigwa mbozyakabajatikizya bantu ba Leza?

33 Sunko limbi ilyakaliko lyakali kujatikizya zintu nzyobakali kulangila pele zyatakazuzikizyigwa. Nokuba kuti Ngazi Yamulindizi yakalaambide kuti mwaka wa 1914 wakali kuyakuba mwaka nocakali kuyakumana Ciindi Cabamasi, bakwesu tiibakaninga mvwisya icakali kuyakucitika mumwaka uulya. (Lk. 21:24) Bakali kuyeeya kuti mu 1914, Kristo wakali kuyakutola baciinga canabwiinga wakwe, bananike basyeede, kujulu kutegwa bakalele anguwe. Bulangizi oobu tiibwakazuzikizyigwa. Kumamanino aamwaka wa 1917, Ngazi Yamulindizi yakaambilizya kuti ciindi cakutebula camyaka iili 40 cakali kuyakumana mumupeyo wamwaka wa 1918. Pele mulimo wakukambauka tiiwakamana. Wakazumanana kuzwidilila nocakainda ciindi eeco. Magazini yakatondezya kuti kutebula kwakalimanide ncobeni, pele ciindi cakuvwulula cakaciliko. Nokuba boobo, banji bakaleka kubelekela Jehova akaambo kakuti bakatyompwa.

34. Ndisunko nzi lyakali kuyoosya ilyakatalika mu 1918, alimwi nkaambo nzi Bunakristo Bwanyika ncobwakali kuyeeya kuti bantu ba Leza ‘bakalifwide’?

34 Sunko liyoosya lyakacitika mu 1918. J. F. Rutherford, iwakanjila mubusena bwa C. T. Russell mukusololela bantu ba Leza, wakaangwa antoomwe abakwesu ibali ciloba ibakajisi mikuli. Milandu njobakapegwa yakakosolwa munzila iitaluleme mukuti bakaangwa muntolongo yaku Atlanta, Georgia, mucisi ca U.S.A. Kwaciindi cilimbocibede, mulimo wabantu ba Leza wakalibonya kuti taucibelekwi. Basololi banji bazikombelo zya Bunakristo Bwanyika bakakkomana. Bakali kuyeeya kuti mbwaanga aabo ibakali ‘kusololela’ bakalaangidwe, maofesi mapati aabo mu Brooklyn akalijalidwe, alimwi amulimo wabo wakukambauka wakali kulwanwa mu America alimwi amu Europe, Basikwiiya Bbaibbele ibakali kubanyonganya ‘bakalifwide’—tiibakacili kuyoosya. (Ciy. 11:3, 7-10) Eelo kaka kuyeeya kwabo ooko tiikwakaluzi!

Ciindi Cakubukuluka!

35. Nkaambo nzi Jesu ncaakazumizya kuti basikumutobela bapenzyegwe, alimwi ncinzi ncaakacita kutegwa abagwasye?

35 Basinkondo bakasimpe tiibakazyi pe kuti Jesu wakazumizya bantu bakwe kuswaanya buyumuyumu oobu akaambo kakuti aciindi eeci, Jehova wakali “mbuli mufuzi uusalazya insiliva.” (Malk. 3:3) Jehova alimwi a Mwanaakwe bakalisinizyide kuti bantu basyomeka bakali kuyakuzwa mumasunko aayo aakali mbuli makala aamulilo, kabasalazyidwe, alimwi kabeelela kubelekela Mwami kwiinda kaindi. Kuzwa kumatalikilo aa 1919, cakalibonya kuti muuya wa Leza wakacita zintu nzyobatakali kuyeeyela basinkondonyina kuti zilakonzyeka. Aabo ibakali kusyomeka bakabukulusyigwa! (Ciy. 11:11) Aciindi eeco, cakutadooneka Kristo wakazuzikizya cibeela ciyandika kapati cacitondezyo camazuba aamamanino. Wakasala “muzike musyomesi uucenjede,” kabunga kasyoonto kabaalumi bananike ibakali kuyakusololela akati kabantu bakwe kwiinda mukupa cakulya cakumuuya aciindi ceelede.—Mt. 24:45-47.

Mbocakabede kumatalikilo civwumbyo capepa lya Bulletin alimwi a The Golden Age

36. Ncinzi citondezya kuti bantu ba Leza bakali kubukuluka kumuuya?

36 Mukwesu Rutherford alimwi abeenzyinyina bakaangununwa kuzwa muntolongo mu March 26, 1919. Cakufwambaana, muswaangano wacooko wakabambwa kuti ucitwe mu September mumwaka ooyo. Bubambe bwakabikkwa bwakuti magazini yabili italike kumwaigwa, iyakali kuyakwiitwa kuti The Golden Age. Yakali kunakumwaigwa antoomwe a Ngazi Yamulindizi, alimwi yakabambilidwe kubelesyegwa mumulimo wakukambauka.e Mwaka nguwenya ooyo ipepa lyakusaanguna litegwa Bulletin, lyalo lino liitwa kuti kabbuku kamuswaangano wa Buumi Amulimo Wesu wa Bunakristo lyakatalika kumwaigwa. Kuzwa kumatalikilo, pepa eeli licigwasyilizya mumulimo wamumuunda. Cakutadooneka, kuzwa mu 1919 kuyakumbele, mulimo wakukambauka kuŋanda aŋanda, kusikila muntu umwi aumwi kumugama, wakabikkilwa maano kapati.

37. Mumyaka yakatobela kuzwa mu 1919, ino bamwi bakatondezya buti kutasyomeka?

37 Mulimo wakukambauka wakazumanana kubasalazya babelesi ba Kristo, nkaambo basikulisumpula akati kabo tiibakali kuyanda kuucita mulimo waansi uuli boobu. Aabo ibatakali kuyanda kuubeleka mulimo wakukambauka bakabasiya aabo ibakali kusyomeka. Mumyaka yakatobela kuzwa mu 1919, bamwi ibatakasyomeka bakanyema akutalika kubejelezya, akubelekela antoomwe abasikupenzya babelesi ba Jehova basyomeka.

38. Ino kuzwidilila alimwi akuzunda kwabasikutobela Kristo anyika kutupa bumboni nzi businizyide?

38 Nokuba kuti bakalwanwa munzila zili boobu, basikutobela Kristo anyika bakazumanana kuzwidilila kumuuya. Kuzwidilila kwabo kulikoonse, akuzunda kwabo kulikoonse, kutupa bumboni businizyide bwakuti Bwami bwa Leza bulalela! Kabunga kabantu buyo batalondokede kakali kukonzya kuzunda Saatani abweende oobu bwazintu bubyaabi kwiinda buyo mukugwasyigwa a Leza akulongezyegwa anguwe—ilugwasyo ndwapa kwiinda mu Mwanaakwe alimwi a Bwami bwa Mesiya!—Amubale Isaya 54:17.

Ba J. F. Rutherford kabapa makani amuswaangano wa Basikwiiya Bbaibbele mu 1919

Mukwesu Rutherford upa makani aakulwaizya amuswaangano wacooko kakwiindide buyo myezi misyoonto kuzwa naakaangununwa kuzwa muntolongo

39, 40. (a) Nzibeela nzi zimwi zigwasya izijanika mubbuku eeli? (b) Ino kwiiya bbuku eeli inga kwamugwasya buti?

39 Muzibalo zitobela, tulalanga-langa ncobwacita kale Bwami bwa Leza anyika mumwaanda wamyaka kuzwa ciindi nobwakatalika kulela kujulu. Cibeela cimwi acimwi cabbuku eeli cilabandika cibeela cimwi ciindene camulimo wa Bwami aano anyika. Mucibalo cimwi acimwi, kabbokesi kakwiinduluka kalatugwasya umwi aumwi kumugama kuzyiba Bwami mbobuli bwancobeni kulindiswe. Muzibalo zili kumamanino, tulabandika ncotweelede kulangila ciindi Bwami bwaakuboola lino-lino kumbele ooku kutegwa buzikunyonyoone bantu basizibi akuleta paradaiso anyika. Ino muyakugwasyigwa buti kwiinda mukwiiya bbuku eeli?

40 Saatani uyanda kunyonganya lusyomo ndomujisi mu Bwami bwa Leza. Pele Jehova uyanda kuyumyayumya lusyomo lwanu kutegwa lumukwabilile akumugwasya kuyuma. (Ef. 6:16) Aboobo, tumukulwaizya kuti mwiiye bbuku eeli cakubikkila maano. Lyoonse amulibuzye kuti, ‘Sena Bwami bwa Leza mbwancobeni kulindime?’ Kuti Bwami kamububona kuba bwancobeni, nkokuti mulangilwa kubugwasyilizya cakusyomeka alimwi cabusungu, ciindi muntu umwi aumwi uupona nayakubona kuti Bwami bwa Leza mbwancobeni alimwi bulalela!

a Kutegwa mwiiye zinji kujatikizya ba Grew, ba Stetson, alimwi aba Storrs, amubone bbuku lyakuti Jehovah’s Witnesses—Proclaimers of God’s Kingdom, mapeeji 45-46.

b Nokuba kuti Basikwiiya Bbaibbele bakabona kuti cakali kuyandika kuzwa muzikombelo izyakali kuyanzana anyika, kwamyaka minji bantu ibakali kulyaamba kuba alusyomo mucinunuzyo alimwi ibakali kulyaamba kuti bakalilyaabide kuli Leza nokuba kuti tiibakali Basikwiiya Bbaibbele, bakazumanana kubabona kuti Mbanakristonyina.

c Kaambo kamwi ikakapa kuti kucenjezya ooku kwakumatalikilo kubule nguzu kakali kakuti kwakali kujatikizya buyo katanga kaniini ka Kristo kaba 144,000. Tulabona mu Cibalo 5 kuti kautanasika mwaka wa 1935 bakali kuyeeya kuti “nkamu mpati,” iyaambidwe mulugwalo lwa Ciyubunuzyo 7:9, 10 iyakubikkilizya bantu banji ibazulilwa muzikombelo zya Bunakristo Bwanyika alimwi akuti bayakuba baciinga cakujulu cabili kabuli bulumbu akaambo kakuba kulubazu lwa Kristo kusikila kumamanino.

d Mu September 1920, kwakamwaigwa magazini yaalubazu iitegwa The Golden Age (lino iitwa kuti Sinsimuka!) iyakaamba ziindi zisiyene-siyene zyakupenzyegwa ciindi cankondo, kupenzyegwa kumwi kwakali kwalunya muzisi eezyi, Canada, England, Germany, alimwi a United States. Mukwiimpana, myaka minji kaitanatalika nkondo yakusaanguna yanyika yoonse kwakanyina kupenzyegwa kuliboobo.

e Kwamyaka minji Ngazi Yamulindizi yakali kulembelwa kapati bakatanga kaniini kutegwa bagwasyigwe.

Sena Bwami Mububona Kuba Bwancobeni?

  • Nguni wakagwasya basikutobela Jesu beni-beni kulibambila kuzyalwa kwa Bwami?

  • Muunzila nzi Banakristo bakasimpe mbobakagwasyigwa kulibambila kulela kwa Bwami bwa Leza?

  • Nzintu nzi zitondezya kuti Bwami nimfwulumende yancobeni? (Amubone kabbokesi kakuti “Bwami bwa Leza—Nimfwulumende Yancobeni.”)

  • Mbuti mbomukonzya kwiiya basikutobela Kristo basyomeka bamumwaanda wamyaka wainda ciindi nomugwasilizya Bwami mazuba aano?

BWAMI BWA LEZA—NIMFWULUMENDE YANCOBENI

Sena Bwami bwa Leza nimfwulumende yancobeni? Amulange-lange zibeela zisyoonto buyo zya Bwami bwa Leza. Amulibuzye kuti, ‘Sena cibeela cimwi acimwi tacitondezyi kuti Bwami nimfwulumende yancobeni alimwi iinda mfwulumende iili yoonse yabantu iili anyika mazuba aano?’

  • Mwami acuuno cakwe

    MWEENDELEZI

    Jesu Kristo, iwakabikkwa kuba Mwami mu 1914, ulaanguzu, mululami, musongo, alimwi Mwami siluse uulicesya kuli Jehova Leza. (Is. 9:6, 7; 11:1-3) Mukwiindana abeendelezi bantunsi, takonzyi kunyonganizyigwa, kwaalilwa kucita nzyayanda akaambo kabaiminizi bamuŋanda yamilawo ibakali naa bantu ibasungilizya mfwulumende kucinca-cinca milawo alimwi atubunga tujisi makanze aalubazu.

  • NGUZU ZYAKUPANGA MILAWO ALIMWI AZYAKUBETEKA

    Buumi bwa Jesu alimwi acikozyanyo cakwe naakacili anyika mpaayeeme mulawo uulondokede, “mulawo wa Kilisito.”—Gal. 6:2; 1 Pe. 2:21.

    Jehova wapa Mwanaakwe nguzu zyoonse zyakubeteka, alimwi Jesu ulaubeleka mulimo ooyu munzila iilondokede, kwiinda mbwakonzya kucita mubetesi muntunsi uuliwoonse.—Joh. 5:22.

  • Basikulelanyina

    KABUNGA KABEENDELEZI

    Jesu ulijisi basikulelanyina ibali 144,000 ibayakutola lubazu mukulela kwakwe kululeme aanyika. Makanze mapati aabulelo bwakwe ngakuyanzanya bantu kuli Leza alimwi, aboobo basikulelanyina abalo bayakubeleka kabali bapaizi kutegwa makanze aaya azuzikizyigwe.—Ciy. 14:1; 20:6.

  • Bangelo basinguzu kabajisi amapanga aabo

    NKAMU YABASIKALUMAMBA

    Mbwali Musololi wankamu mpati yabasikalumamba ba Jehova, bangelo basinguzu, Jesu weendelezya nkamu yabasikalumamba iilanguzu kwiinda nkamu zyoonse zyakabako kale. Lino-lino iyakubulwana bubi boonse.—Int. 45:1, 3-5; Ciy. 19:11, 14-16.

  • NKOCIBEDE CUUNO CA BWAMI

    Cuuno cabwami ca Jesu cili kujulu, kumbali aa Bausyi. Kujulu ‘nkokucikkalilo ca Jehova cisalala alimwi cabulemu.’ (Is. 63:15.) Sena mbusena bwini-bwini? Inzya, mbubwenya mbolibede dolopo lipati naa ŋanda yamfwulumende njomukonzya kubona, nkaambo zintu zyakujulu taziboli.—Mt. 6:20.

  • Nyika

    CILAWO ICILI ANYIKA

    Mazuba aano, balelwa ba Jesu bali mbuli bamuzwakule ibapona kabali basicisi bamvwida milawo mucisi cili coonse mobabede. Pele Jehova wababambila nyika yakumuuya, ibusena mobacitila kuyanda kwa Mwami. (Is. 60:2; 66:8) Lino-lino Bwami bwa Jesu buyakweendelezya nyika yoonse kaili cilawo cini cilibonya.—Int. 72:8.

  • MAPULOGILAMU AAMFWULUMENDE

    Lino-lino Bwami bwa Leza buyakuzuzikizya zisyomezyo zya Leza zyakupa bantu zisyomezyo eezyi zyoonse.—Int. 72:16; Is. 2:3; 33:24; 35:6; 65:21.

    • Musimbi, uucili mwana ulazuza

      BUPONI

    • Ŋanda mbotu

      MAANDA AAKUKKALA

    • Muntu ubeleka mulimo wakuyaka

      MILIMO

    • Micelo azisyumani

      ZYAKULYA ZILAABUSANI

    • Muntu ulabala

      LWIIYO

  • NKAMU YABALELWA BASYOMEKA

    Bbaibbele lyaamba kuti “mubantu banji mwami mwaajana bulemu, pele na tajisi bantu banji, silutwe ulanyonyooka.” (Tus. 14:28) Mweelwe wankamu yabalelwa ba Bwami basyomeka wayungizyika, ulainda ku 7.5 miliyoni.—Int. 72:8; Is. 60:22.

    Bantu bamisyobo iindene-indene

KULIBAMBILA KUZYALWA KWA BWAMI

Amulange-lange zintu zimwi zyakacitika mumyaka yakasololela kumwaka wa 1914. Sena mulakonzya kubona zintu eezyi zyakacitika mbozyakabagwasya bantu ba Jehova kulibambila kuzyalwa kwa Bwami bwa Mesiya?

  1. Mumyaka yamuma 1800

    Ba Henry Grew, ba George Stetson, alimwi aba George Storrs bakavwuntauzya akuyubununa njiisyo yakutafwa kwabuumi kuti njakubeja

  2. 1868 naa 1869

    Charles T. Russell watalika kuvwuntauzya cakusitikila njiisyo zyazikombelo zya Bunakristo Bwanyika akujana kuti zipandulula Magwalo munzila iitaluzi; “Lusyomo luyumu” lwa Russell lwayumizyigwa alimwi naamana kumvwa mulumbe wamukambausi uutegwa, Jonas Wendell

  3. 1870

    Mukwesu Russell watalisya kabunga kakwiiya Bbaibbele; batalika kwiiya Bbaibbele cakulomya

    Kakamu kabasikwiiya Bbaibbele mumyaka yakuma 1870
  4. 1870-​1875

    Kasimpe kajatikizya buumi, cinunuzyo, alimwi akupiluka kwa Kristo kalimvwisya

  5. 1876

    Cibalo icakalembwa a C. T. Russell, icakali mukabbuku kakuti Bible Examiner, catondezya kuti mwaka wa 1914 uyakuba mamanino aa Ciindi Cabamasi

  6. 1877

    Kabbuku kakuti The Object and Manner of Our Lord’s Return kamwaigwa kutegwa kapandulule kasimpe kajatikizya kubako kwa Kristo

  7. 1879

    Magazini yakusaanguna ya Zion’s Watch Tower and Herald of Christ’s Presence yatalika kumwaigwa

    Mbocakabede kumatalikilo civwumbyo camagazini ya Zion’s Watch Tower and Herald of Christ’s Presence

    Babuloni Mupati wazyibwa kuti ujatikizya zikombelo zya Bunakristo Bwanyika

  8. 1880

    Mukwesu Russell waswaya cisi ca United States nkocili kunyika lwaajwe akuyumyayumya tubunga twabasikwiiya

  9. 1881

    Tumatulakiti itwakajisi mapeeji manji (mapeeji akali kubalilwa ku 100) twamwaigwa alimwi twapegwa basikubala Ngazi Yamulindizi kutegwa tumwaigwe kubuleya kakunyina kubbadela

    Magazini ya Ngazi Yamulindizi yatamba basikubala boonse kuti baibaluke Ciibalusyo mu Allegheny, Pennsylvania

    Mulimo wabupainiya watalika

    Zibalo mbuli cibalo cakuti “Wanted 1,000 Preachers” (Kuyandika Bakambausi Ibali 1,000) alimwi acakuti “Anointed to Preach” (Bakananikwa Kutegwa Bakambauke) zyasumpula mulimo wakukambauka

    Banakristo ibatanatalika kuswaangana bakulwaizyigwa kuti batalike kucita oobo lyoonse

  10. 1882

    Cibalo icakali kupandulula kuti njiisyo ya Butatu njakubeja camwaigwa

  11. 1885

    Mabbuku aa Watch Tower abasikila basikubala ibakkala muzyooko zyanyika zyosanwe

  12. 1886

    Bbuku litegwa The Divine Plan of the Ages lyamwaigwa, eeyi yakali volyumu yakusaanguna yamabbuku aakali kutobelana aakazikwiitwa kuti Studies in the Scriptures

    Magazini ya Ngazi Yamulindizi yatamba bantu kuti bakajanike kumuswaangano ikutobela Ciibalusyo calufwu lwa Kristo, aaya ngaakali matalikilo aakucita miswaangano yacooko mwaka amwaka

  13. 1889

    Ŋanda iitegwa Bible House yayakwa mu Allegheny, Pennsylvania

  14. 1891

    C. T. Russell watalika nyendo zyakuswaya masena amwi kunze aacisi ca United States, kutegwa ajane nzila “zyakutola ambele mulimo wakumwaya Kasimpe”

  15. 1894

    Baiminizi ba Tower Tract Society, ibabeleka kabali balangizi beendeenda, batumwa kuti baswaye akuyumyayumya mbungano

    Balangizi beendeenda mumyaka yakuma 1890
  16. 1895

    Magazini ya Ngazi Yamulindizi yatondezya kuti bamwi ibasyomeka bakali kuswaangana antoomwe kwiiya Bbaibbele mutubunga itwakali kwiitwa kuti “Dawn Circles” mpoonya yakulwaizya kuti “tubunga ootu katuswaangana koonse-koonse”

  17. 1896

    C. T. Russell wamwaya kabbuku kakuti What Say the Scriptures About Hell?

    Mbunga ya Watch Tower Society yamwaya Bbaibbele lyakuti Rotherham’s New Testament, kwiinda mukubelesya kkampani iisimba mabbuku

  18. 1900

    Ofesi yamutabi yakusaanguna yatalisyigwa mu London, mucisi ca England

    Mulimo wakukambauka wasika muzisi izili 28

  19. 1903

    Kwaabila matulakiti kakunyina kubbadelesya mumazuba aamu Nsondo, mulimo iwakali kucitilwa mumigwagwa iili afwaafwi azikombelo, wacinca kuba mulimo wakukambauka kuŋanda aŋanda

    Makani ngaakali kukanana Russell atalika kulembwa lyoonse mumiteende

  20. 1909

    Maofesi mapati aa Watch Tower Society alongela ku Brooklyn, New York

    Bakwesu Banakristo botatwe balabandika
  21. 1910

    Basikwiiya Bbaibbele batalika kubelesya zina lyakuti International Bible Students Association

  22. 1911-1912

    C. T. Russell antoomwe abeenzyinyina ibali cisambomwe beenda musinzo uulampa makilomita aali 56,000 kuzinguluka nyika yoonse kutegwa babone “mbobubede Bunakristo alimwi azikonzya kulangilwa” muzisi ziindene-indene, kubikkilizya acisi ca China, India, Japan, alimwi aca Philippines

  23. 1914

    Filimu ya “Photo-Drama of Creation” yatondezyegwa kwaciindi cakusaanguna mu New York mu January 11, mpoonya amumadolopo aambi osanwe mumwezi wakatobela. Kuzikusika kumamanino aamwaka, yatondezyegwa munzila ziindene-indene kubantu ibatandila ku 9,000,000 mu North America, Europe, Australia, alimwi amu New Zealand

    Sikutondezya filimu ya “Photo-Drama”

    Mu October, C. T. Russell waambilizya kumukwasyi wa Bbeteli kuti: “Ciindi Cabamasi camana; ciindi cabami babo camana, cabonwa lino.” Kweelana ambwaakaamba mucizyi umwi iwakajanika aciindi eeco, mukwesu Russell wakayungizya kwaamba kuti: “Lino tatuzyi nzyotulindila”

    Chitonga Publications (1991-2024)
    Log Out
    Log In
    • Chitonga
    • Amutumine Bamwi
    • Makani Ngomuyanda
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Nzyomweelede Kuzumina
    • Mulawo Uujatikizya Kubamba Maseseke
    • Privacy Settings
    • JW.ORG
    • Log In
    Amutumine Bamwi