CIBALO 1
Ino Leza Nguni?
1, 2. Ino bantu bavwula kubuzya mibuzyo iijatikizya makani nzi?
BANA balayanda kapati kubuzya mibuzyo. Mulakonzya kubapanduluda cintu cimwi, pele bunji bwaziindi babuzya kuti, ‘Nkaambo nzi?’ Alimwi ciindi nomusola kubapa bwiinguzi, balakonzya kuzumanana kubuzya kuti, ‘Pele ino nkaambo nzi ncocili boobo?’
2 Kufwumbwa naa tuli bana naa bapati, toonse tulaamibuzyo. Ambweni tulaamibuzyo yakuti, ‘Ino tulalya nzi? Ino tulasama nzi? Ino tulaula nzi?’ Naa ambweni tulijisi mibuzyo mipati kujatikizya buumi alimwi aziboola kumbele. Pele ciindi notutajani bwiinguzi bumvwika bwamibuzyo iijatikizya makani aaya, tulakonzya kuleka kuyandaula bwiinguzi.
3. Ino nkaambo nzi bantu banji ncobayeeya kuti tabakonzyi kujana bwiinguzi bwamibuzyo mipati njobajisi?
3 Sena Bbaibbele lilijisi bwiinguzi bwamibuzyo mipati njotubuzya? Bantu bamwi mbobayeeya oobo; nokuba boobo bayeeya kuti Bbaibbele lilakatazya kapati kumvwa. Bayeeya kuti balikke bamafwundisi naa bapaizi mbabajisi bwiinguzi. Alimwi bamwi balalisenda kwaamba kuti tababuzyi bwiinguzi. Ino nywebo mulimvwa buti?
4, 5. Ino mibuzyo nzi imwi mipati njotukonzya kulibuzya? Nkaambo nzi ncomweelede kuzumanana kuyandaula bwiinguzi bwamibuzyo eeyo?
4 Ambweni muyanda kuzyiba bwiinguzi bwamibuzyo mbuli yakuti: Nkaambo nzi ncotuli waano aanyika? Ncinzi ciyakucitika kulindime ndaakufwa? Ino mbuti Leza mbwabede? Jesu, Imwiiyi uuzyibidwe kapati, wakaamba kuti: “Amuzumanane kulomba, eelyo muyoopegwa; amuzumanane kuyandaula, eelyo muyoojana; amuzumanane kukonkomona, eelyo muyoojulilwa.” (Matayo 7:7) Aboobo, mutatyompwi pe kusikila mane mubujane bwiinguzi mbomukonzya kusyoma.
5 Masimpe, ikuti “muzumanane kuyandaula,” mulabujana bwiinguzi mu Bbaibbele. (Tusimpi 2:1-5) Bwiinguzi oobo tabukatazyi pe kumvwisya. Nzyomutiiye zilamupa kuba abuumi bukkomanisya lino akuba abulangizi bubotu kapati kujatikizya ziboola kumbele. Lino atubandike mubuzyo umwi uubakatazya kapati bantu banji.
SENA LEZA ULATUBIKKILA MAANO NAA NGUSILUNYA?
6. Ino nkaambo nzi bantu bamwi ncobayeeya kuti Leza tababikkili maano?
6 Bantu banji bayeeya kuti Leza tatubikkili maano. Bayeeya kuti, ikuti Leza naali kutubikkila maano, nyika noyatali boobu mboibede. Nyika yoonse mboizulwa tubona nkondo, kusulaikana alimwi amapenzi. Bantu balaciswa, balapenga alimwi balafwa. Aboobo bamwi balalibuzya kuti, ‘Ikuti naa Leza ulatubikkila maano, nkaambo nzi ncataamanini mapenzi oonse aaya?’
7. (a) Ino mbuti basololi bazikombelo mbobayiisya bantu kuti Leza ngusilunya? (b) Ino nkaambo nzi ncotukonzya kusyoma kuti Leza tali nguwe uupa kuti zintu zibi kazicitika?
7 Zimwi ziindi basololi bazikombelo bapa kuti bantu kabayeeya kuti Leza ngusilunya. Ciindi nokwacitika cintu cibi mbuli ntenda, baamba kuti nkuyanda kwa Leza naa kuti Leza nguuzyi. Baamba kuti walo nguwayanda kuti cicitike. Mubwini, mukwaamba boobu bapa Leza mulandu. Pele Bbaibbele liyiisya kuti bubi tabuzwi kuli Leza. Lugwalo lwa Jakobo 1:13 lutondezya kuti Leza tasunki muntu uuli woonse azintu zibi. Lwaamba kuti: “Ciindi muntu nasunkwa, ataambi kuti: ‘Ndili mukusunkwa a Leza.’ Nkaambo kunyina muntu uunga wasunka Leza azintu zibyaabi alimwi walo mwini tasunki muntu uuli woonse azintu zibyaabi.” Eeci caamba kuti nokuba kuti Leza tanaazilesya kucitika zintu zibi, tali nguwe pe uupa kuti kazicitika. (Amubale Jobu 34:10-12.) Amuleke tupe cikozyanyo.
8, 9. Nkaambo nzi ncocitali kabotu kupa Leza mulandu notujana mapenzi? Amupe cikozyanyo.
8 Amweezyeezye mwana musankwa uucikkala abazyali bakwe aŋanda. Bausyi balamuyanda mwana ooyo alimwi bakamuyiisya kusala zintu cabusongo. Lino mwana ooyo wabazangila bausyi akuzwa aŋanda. Watalika kucita zintu zibi, mpoonya wanjila mumapenzi. Sena inga mwapa bausyi mulandu akaambo kamapenzi ngaajana mwana ooyo? Peepe! (Luka 15:11-13) Mbubonya mbuli usyi mwana ooyo, Leza tanaakabakasya bantu nobakasala kumuzangila akucita zintu zibi. Aboobo, ciindi nokwacitika cintu cimwi cibi, tatweelede kuyeeya kuti Leza nguwapa kuti cicitike. Inga calubila kumupa mulandu Leza.
9 Kuli kaambo kapati Leza ncatanazilesya kucitika zintu zibi ambuli sunu. Mu Cibalo 11, muyakwiiya ncolyaamba Bbaibbele kujatikizya makani aaya. Pele masimpe ngakuti Leza ulatuyanda alimwi tali nguwe pe uupa kuti katupenga. Mubwini, walo alikke nguukonzya kwaamana mapenzi eesu.—Isaya 33:2.
10. Nkaambo nzi ncotukonzya kusyoma kuti Leza uyoobambulula zintu zyoonse nzyobanyonyoona bantu babi?
10 Leza ulasalala. (Isaya 6:3) Zintu zyoonse nzyacita zilasalala, zililuleme alimwi nzibotu. Aboobo tulakonzya kumusyoma. Pele bantu tabali boobo pe. Zimwi ziindi balacita zintu zibi. Naba muleli uulomene kapati tajisi nguzu zyakubambulula zintu zyoonse zibi nzyobacita bantu babi. Taaku muntu naba omwe uujisi nguzu mbuli zyeezyo nzyajisi Leza. Walo Leza ulakonzya kubambulula zintu zyoonse nzyobanyonyoona bantu babi alimwi buya uyoocita oobo. Uyoobugusya bubi boonse mane kukabe kutamani.—Amubale Intembauzyo 37:9-11.
INO LEZA ULIMVWA BUTI CIINDI BANTU NOBAPENGA?
11. Ino Leza ulimvwa buti ciindi nomupenga?
11 Ino Leza ulimvwa buti ciindi nabona zintu zicitika munyika alimwi azyeezyo izimucitikila nywebo? Bbaibbele liyiisya kuti Leza “uyandisya bululami.” (Intembauzyo 37:28) Aboobo ulaziyanda kapati zintu zibotu pele zibi taziyandi naaceya. Cilamucisa kapati ciindi bantu nobapenga. Bbaibbele lyaamba kuti musyule oomu “wakapenga mumoyo” ciindi naakabona kuti nyika yazula bubi. (Matalikilo 6:5, 6) Leza tacincide pe. (Malaki 3:6) Bbaibbele lyaamba kuti ncobeni Leza ulamubikkila maano nywebo kumugama.—Amubale 1 Petro 5:7.
Bbaibbele liyiisya kuti Jehova ngo Mulengi siluyando wajulu anyika
12, 13. (a) Ncinzi citupa kuti katubayanda akubabikkila maano bantu, alimwi ino tulimvwa buti twabona mapenzi aali munyika? (b) Nkaambo nzi ncotukonzya kusyoma kuti Leza uyakwaagusya mapenzi oonse alimwi akutalulama koonse?
12 Bbaibbele alimwi lyaamba kuti Leza wakatulenga mucinkozya cakwe. (Matalikilo 1:26) Eeci caamba kuti Leza wakatulenga katujisi bube bubotu mbubonya mbwajisi walo. Aboobo, ikuti naa nywebo cilamucisa ciindi nomubona bantu batakwe mulandu kabapenga, nkokuti walo Leza cilainda kumucisa! Ino tuzyi buti oobo?
13 Bbaibbele lituyiisya kuti “Leza nduyando.” (1 Johane 4:8) Zintu zyoonse nzyacita Leza ulazicita akaambo kaluyando. Aboobo, swebo tulatondezya luyando nkaambo Leza ngusiluyando. Amuyeeye kaambo aaka: Ikuti nomwalijisi nguzu, sena inga mwaagusya mapenzi oonse alimwi akutalulama koonse ikuli munyika? Masimpe mulakonzya kucita oobo, nkaambo mulabayanda bantu. Ino mbuti walo Leza? Ulijisi nguzu, alimwi mbokunga ulatuyanda, uyakwaagusya mapenzi oonse alimwi akutalulama koonse. Amuzyibe kuti zisyomezyo zyoonse zya Leza izyaambidwe kumatalikilo aabbuku eeli ziyoozuzikizyigwa! Pele kutegwa muzisyome zisyomezyo eezyi, muyandika kuzyiba zinji kujatikizya Leza.
LEZA UYANDA KUTI NYWEBO MUMUZYIBE
Nomuyanda kutalisya cilongwe amuntu umwi, mulamwaambila zina lyanu. Leza ulatwaambila zina lyakwe mu Bbaibbele
14. Ino Leza nguni zina lyakwe, alimwi ino tuzyi buti kuti tweelede kulibelesya?
14 Ciindi nomuyanda kupanga cilongwe amuntu umwi, ino ncinzi ncomusaanguna kumwaambila? Bunji bwaziindi inga mumwaambila zina lyanu. Sena Leza ulijisi zina? Zikombelo zinji zyaamba kuti izina lyakwe ngu Leza naa Mwami, pele aaya taali mazina pe. Aaya mazina aabulemu mbubonya mbuli bbala lyakuti “mweendelezi” naa “muleli.” Leza utwaambila kuti izina lyakwe ngu Jehova. Lugwalo lwa Intembauzyo 83:18 lwaamba kuti: “Bantu abazyibe kuti yebo, oojisi zina lyakuti Jehova, yebo olikke ndonduwe Mupatikampatila atala aanyika yoonse.” Bantu ibakalemba Bbaibbele bakalibelesya zina lya Leza ziindi zinji kapati. Aboobo, Jehova uyanda kuti nywebo mulizyibe zina lyakwe alimwi akulibelesya. Wamwaambila zina lyakwe kutegwa mube mulongwe wakwe.
15. Ino zina lyakuti Jehova lyaamba nzi?
15 Izina lya Leza lyakuti Jehova lilijisi bupanduluzi bupati. Lyaamba kuti Leza ulakonzya kuzuzikizya cintu cili coonse ncaasyomezya alimwi ulakonzya kuzuzikizya makanze aakwe. Taaku cikonzya kumulesya pe. Jehova alikke nguweelela kuba azina eeli.a
16, 17. Ino caamba nzi ikwaamba kuti (a) “Singuzuzyoonse”? (b) “Mwami walyoonse alyoonse”? (c) “Mulengi”?
16 Mbuli mbotwabala musyule oomu, lugwalo lwa Intembauzyo 83:18 lwaamba Jehova kuti: “Yebo olikke ndonduwe Mupatikampatila.” Kuyungizya waawo, lugwalo lwa Ciyubunuzyo 15:3 lwaamba kuti: “Milimo yako mipati alimwi ilagambya, Jehova Leza, Singuzuzyoonse. Inzila zyako zililuleme alimwi nzyamasimpe, O Mwami walyoonse alyoonse.” Ino zina lyabulemu lyakuti “Singuzuzyoonse” lyaamba nzi? Lyaamba kuti Jehova nguubainda nguzu boonse kujulu alimwi aanyika. Mpoonya zina lyabulemu lyakuti “Mwami walyoonse alyoonse” lyaamba kuti walo waliko lyoonse. Lugwalo lwa Intembauzyo 90:2 lwaamba kuti walo waliko kuzwa lili alili alimwi unooliko lyoonse mane kukabe kutamani. Eelo kaka makani aaya alagambya!
17 Jehova alikke ngo Mulengi. Lugwalo lwa Ciyubunuzyo 4:11 lwaamba kuti: “Uleelela, Jehova, O Leza wesu, ikutambula bulemu alulemeko alimwi anguzu, nkaambo nduwe wakalenga zintu zyoonse, alimwi akaambo kakuyanda kwako zyakabako alimwi zyakalengwa.” Inzya, Jehova wakalenga zintu zyoonse nzyomukonzya kuyeeya, babe bangelo kujulu, nyenyeezi izili kujulu, micelo iili muzisamu naa nswi izili mumilonga amulwizi!
SENA MULAKONZYA KUBA MULONGWE WA JEHOVA?
18. Nkaambo nzi bantu bamwi ncobakonzya kuyeeya kuti tabakonzyi kuba balongwe ba Leza? Ino Bbaibbele lyaamba nzi kumakani aayo?
18 Bantu bamwi nobabala kujatikizya bube bugambya bwa Jehova, balayoowa akutalika kuyeeya kuti, ‘Leza ulaanguzu kapati, mupati kapati alimwi uli kulamfwu kapati andime, mwati inga wandibikkila maano mebo?’ Pele sena oobo Leza mbwayanda kuti katulimvwa? Tabusyi pe. Jehova uyanda kuba afwaafwi andiswe, kuba acilongwe anguwe. Bbaibbele lyaamba kuti Leza “tali kulamfwu kuli umwi aumwi wesu.” (Milimo 17:27) Leza uyanda kuti muswene kulinguwe, nkokuti mube acilongwe anguwe, alimwi usyomezya kuti “awalo ulaswena kulindinywe.”—Jakobo 4:8.
19. (a) Ino mbuti mbomukonzya kuba mulongwe wa Leza? (b) Mbube nzi akati kabube mbwajisi Jehova mbomuyanda kapati?
19 Ino mbuti mbomukonzya kuba mulongwe wa Leza? Jesu wakaamba kuti: “Eeci caamba buumi butamani, ikuti bakuzyiba yebo O Leza mwini-mwini ooli olikke, ayooyo ngookatuma, Jesu Kristo.” (Johane 17:3) Amuzumanane kwiiya, eelyo mulamuzyiba Jehova alimwi a Jesu. Mpoonya mulakonzya kujana buumi butamani. Mucikozyanyo, twaiya kale kuti “Leza nduyando.” (1 Johane 4:16) Pele ulijisi bube abumbi bunji ibubotu kapati. Bbaibbele litwaambila kuti Jehova ‘ngusiluse alimwi ngusilweetelelo, tafwambaani kukalala alimwi ulizwide luyando lutamani akasimpe.’ (Kulonga 34:6) Jehova “mubotu alimwi ulilibambilide kulekelela zibi.” (Intembauzyo 86:5) Leza ulakkazika moyo alimwi ulasyomeka. (2 Petro 3:9; Ciyubunuzyo 15:4) Mulaiya zinji kujatikizya bube bwakwe ibubotu ciindi nomubala Bbaibbele.
20-22. (a) Ino mbuti mbomukonzya kuba acilongwe a Leza nokuba kuti tamukonzyi kumubona? (b) Ncinzi ncomweelede kucita ikuti bamwi bayanda kuti mucileke kwiiya Bbaibbele?
20 Mbuti mbomukonzya kuba acilongwe a Leza mbwaanga tamukonzyi kumubona? (Johane 1:18; 4:24; 1 Timoteyo 1:17) Ciindi nomubala makani aajatikizya Jehova mu Bbaibbele, mulamuzyiba bwini mbwabede. (Intembauzyo 27:4; Baroma 1:20) Alimwi nomwiiya zinji kujatikizya nguwe, muyootalika kumuyanda kapati alimwi muyakulimvwa kuti mulaacilongwe ciyumu anguwe.
Usyi ulabayanda bana bakwe, pele walo Taateesu wakujulu ulainda aawo kutuyanda
21 Muyakumvwisya kuti Jehova ngu Taateesu. (Matayo 6:9) Wakatupa buumi, alimwi uyanda kuti katupona buumi bubotu kapati. Eeco ncencico muzyali uuli woonse siluyando ncayanda kuti kabajisi bana bakwe. (Intembauzyo 36:9) Ncobeni, Bbaibbele liyiisya kuti mulakonzya kuba mulongwe wa Jehova. (Jakobo 2:23) Amuciyeeyele buyo ncocaamba eeci. Jehova Mulengi wajulu anyika, uyanda kuti nywebo mube mulongwe wakwe!
22 Bantu bamwi inga bayanda kuti mucileke kwiiya Bbaibbele. Balakonzya kucita boobo akaambo kakuyoowa kuti inga mwacinca cikombelo canu. Pele mutazumizyi muntu uuli woonse kumulesya kuba mulongwe wa Jehova. Walo ngo Mulongwe mubotu kwiinda boonse ngomukonzya kuba anguwe.
23, 24. (a) Nkaambo nzi ncomweelede kuzumanana kubuzya mibuzyo? (b) Ncinzi ncotuyakubandika mucibalo citobela?
23 Ciindi nomwiiya Bbaibbele, kuli zintu zimwi izinoomukatazya kumvwisya. Mutafwi nsoni kubuzya mibuzyo naa kulomba lugwasyo. Jesu wakaamba kuti tweelede kulicesya mbuli bana baniini. (Matayo 18:2-4) Mbuli mbotuzyi, bana balayanda kapati kubuzya mibuzyo. Leza uyanda kuti mujane bwiinguzi. Aboobo amwiiye Bbaibbele cakulomya kutegwa musinizye kuti nzyomwiiya nzyamasimpe.—Amubale Milimo 17:11.
24 Nzila mbotu kapati yakwiiya kujatikizya Jehova nkwiiya Bbaibbele. Mucibalo citobela, tulabona kaambo Bbaibbele ncoliindene amabbuku aambi woonse.
a Ikuti naa Bbaibbele lyanu talijisi zina lyakuti Jehova alimwi ikuti naa muyanda kuzyiba zinji kujatikizya ncolyaamba ambolyaambwa zina lya Leza, amubone Bupanduluzi Buyungizyidwe 1.