LAIBBULALI YAA INTANETI ya Watchower
Watchtower
LAIBBULALI YAA INTANETI
Chitonga
  • BBAIBBELE
  • ZYAKAMWAIGWA
  • MISWAANGANO
  • kr cibalo. 9 map. 87-97
  • Zintu Izyacitika Akaambo Kakukambauka—“Myuunda . . . Yayuma Kale Kuti Itebulwe”

Kunyina vidiyo aawa mpomwasala.

Vidiyo yakaka kulila.

  • Zintu Izyacitika Akaambo Kakukambauka—“Myuunda . . . Yayuma Kale Kuti Itebulwe”
  • Bwami bwa Leza Bulalela!
  • Tutwe Twamakani
  • Makani Aakozyenye
  • Kutambwa Kumulimo Acisyomezyo Cakujana Lukkomano
  • Mwami Wesu Wausololela Mulimo Wakutebula Mupati Kwiinda
  • Izyakali Kuyakucitika Akaambo Kakutebula Zyakaambilwa Limwi Munzila Yazikozyanyo
  • Ikaambo Babelesi ba Jehova Boonse Ncobeelede Kukkomana
  • “Kuzwa Kumazwido Aazuba Akusika Kumabbililo Aalyo”
  • Amuliyumye Mumulimo Wabutebuzi!
    Ngazi Yamulindizi—2001
  • Myuunda Yayuma Kale Kuti Itebulwe
    Mulimo Wesu wa Bwami—2010
  • Amube Batebuzi Bakkomene!
    Ngazi Yamulindizi—2001
  • Kamutola Lubazu Mumulimo Mupati Wakutebula Kwakumuuya
    Ngazi Yamulindizi—2010
Amubone Azimwi
Bwami bwa Leza Bulalela!
kr cibalo. 9 map. 87-97

CIBALO 9

Zintu Izyacitika Akaambo Kakukambauka—“Myuunda . . . Yayuma Kale Kuti Itebulwe”

MAKANI AALI MUCIBALO

Jehova wapa kuti mbuto zyakasimpe ka Bwami zikomene

1, 2. (a) Nkaambo nzi basikwiiya ncobagambidwe? (b) Ino Jesu waamba kujatikizya butebuzi buli buti?

BASIKWIIYA bagambwa amajwi ngaamba Jesu aakuti: “Amuwaale meso aanu mubone myuunda, nkaambo yayuma kale kuti itebulwe.” Nobamvwa majwi aaya balanga ooko Jesu nkwatondeka, pele babona buyo myuunda ijisi bbaale iilimukumena—kutali zisyango ziyanda kutebulwa pe. Kweelede kuti balibuzya kuti, ‘Ino mbutebuzi buli buti mbwaamba? Kulainda myezi iili mbwiibede kutegwa mulimo wakutebula utalike.’—Joh. 4:35.

2 Nokuba boobo, Jesu taambi kujatikizya butebuzi bwini-bwini pe. Muciindi caboobo, ubelesya ciindi eeci kutegwa ayiisye basikwiiya bakwe ziiyo zyobilo ziyandika kapati zijatikizya butebuzi bwakumuuya—kutebula bantu. Ino nziiyo nzi eezyo? Kutegwa tuzizyibe, atucilange-lange cibalo eeci mubulamfwu.

Kutambwa Kumulimo Acisyomezyo Cakujana Lukkomano

3. (a) Ncinzi cilangilwa kuti ncicakamukulwaizya Jesu kwaamba kuti: “Myuunda, . . . yayuma kale kuti itebulwe”? (b) Ino Jesu wakacisalazya buti ncaakali kwaamba?

3 Mubandi wa Jesu abasikwiiya bakwe wakacitika kumamanino aamwaka wa 30 C.E., afwaafwi a Sukari, munzi wabana Samariya. Ciindi basikwiiya nobanjila mumunzi, Jesu wacaala amukalo alo mpaambila mukaintu umwi kasimpe kakumuuya, mukaintu ooyo wafwambaana kubona mboziyandika njiisyo eezyo. Ciindi basikwiiya nobapiluka kuli Jesu, mukaintu wabalikila kumunzi wa Sukari kutegwa aambile basimukobonyina zintu zigambya nzyaaiya. Mulumbe wakwe wapa kuti banji babe aaluyandisisyo, alimwi basimukobonyina banji babalikila kumukalo kutegwa babonane a Jesu. Kweelede kuti aciindi eeco—Jesu wakalanga nkoyakali kugolela myuunda akubona bana Samariya kababoola—akwaamba kuti: “Amuwaale meso aanu mubone myuunda, nkaambo yayuma kale kuti itebulwe.” Mpoonya kutegwa asalazye ncaakali kwaamba, kutondezya kuti takuli kutebula kwini, pele nkwakumuuya, Jesu wakayungizya kwaamba kuti: “Sikutebula . . . uyobolola micelo yakubuumi butamani.”—Joh. 4:5-30, 36.

4. (a) Nziiyo nzi zyobilo nzyaakayiisya Jesu izijatikizya butebuzi? (b) Mibuzyo nzi njotutiilange-lange?

4 Nziiyo nzi zyobilo ziyandika kapati zijatikizya butebuzi bwakumuuya nzyaakayiisya Jesu? Cakusaanguna ncakuti, mulimo weelede kubelekwa cakubinda. Majwi aakwe aakuti “myuunda . . . yayuma kale kuti itebulwe,” akali kutondezya kuti basikumutobela beelede kubeleka. Kutegwa atondezye mbouyandika kapati mulimo ooyu, Jesu wakayungizya kwaamba kuti: ‘Sikutebula ulatambula bulumbu.’ Inzya, butebuzi bwakalitalikide kale—tiikwakali kuyandika kuwayawaya pe! Cabili ncakuti, babelesi balikkomene. Jesu wakaamba kuti: Basikuminza abasikutebula ‘bayakukkomana antoomwe.’ (Joh. 4:35b, 36) Mbubwenya mbuli Jesu mwini mbwaakakkomana kubona kuti ‘bana Samaliya banji bakamusyoma,’ abalo basikwiiya bakwe bakali kuyakukkomana kubeleka camoyo woonse mumulimo wakutebula. (Joh. 4:39-42) Cibalo eeci camumwaanda wamyaka wakusaanguna cilijisi bupanduluzi bulibedelede kulindiswe nkaambo citondezya zintu zicitika mazuba aano nokubelekwa mulimo mupati kapati wakutebula wakumuuya. Ndilili mulimo wakutebula wamazuba aano nowakatalika? Mbaani batola lubazu mumulimo ooyu? Alimwi nzintu nzi zyacitika akaambo kakubeleka mulimo ooyu?

Mwami Wesu Wausololela Mulimo Wakutebula Mupati Kwiinda

5. Nguni uusololela mumulimo wabutebuzi uucitwa munyika yoonse, alimwi ino cilengaano ca Johane citondezya buti kuti mulimo ulibindide?

5 Mucilengaano ncaakapegwa mwaapostolo Johane, Jehova ulayubununa mbwaakamupa mulimo Jesu kutegwa asololele mumulimo wakutebula bantu uucitwa munyika yoonse. (Amubale Ciyubunuzyo 14:14-16.) Mucilengaano eeci, Jesu upanduludwe kuti usamide musini alimwi ujisi sikela. ‘Musini wangolida ngwasamide Jesu,’ utondezya cuuno ncapedwe kujulu kali Mwami uulela. “Sikela libosya mujanza lyakwe” litondezya kuti ngu Sikutebula. Kwiinda mukubelesya mungelo kwaamba kuti “zisyango zyanyika zyabizwa zyoonse,” Jehova ukankaizya kaambo kakuti mulimo weelede kubelekwa cakubinda. Masimpe, “lyasika woola lyakutebula”—takuyandiki kuwayawaya pe! Jesu wacita kweelana amalailile aa Leza aakuti: “Vwukaula sikela lyako,” alimwi nyika yatebulwa—nkokuti, bantu bamunyika batebulwa. Cilengaano eeci alimwi cituyeezya kuti “myuunda . . . yayuma kale kuti itebulwe.” Sena cilengaano eeci cilatugwasya kuzyiba ciindi mulimo wakutebula nowakatalika? Inzya!

6. (a) Ino “ciindi cakutebula” cakatalika lili? (b) Ino ndilili nobwakatalika ‘butebuzi bwazisyango zyanyika’? Amupandulule.

6 Mbwaanga cilengaano ca Johane mulugwalo lwa Ciyubunuzyo caandaano 14 citondezya Jesu, Sikutebula, kasamide musini (kapango 14), nkokuti wakatalikide kale kulela kali Mwami mu 1914. (Dan. 7:13, 14) Kwiinde buyo ciindi cili mbocibede kuzwa leelyo, Jesu wakalaililwa kuti atalike kutebula (kapango 15). Mbozicitika zintu kulikozyene ambozipanduludwe mucikozyanyo ca Jesu cijatikizya butebuzi bwamaila, kwalo nkwaambide kuti: “Butebuzi mamanino aabweende bwazyintu.” Aboobo, ciindi cakutebula alimwi acamamanino aabweende bwazintu zyakatalikila antoomwe—mu 1914. Mukuya kwaciindi, “ciindi cakutebula,” mulimo wini wakutebula wakatalika. (Mt. 13:30, 39) Ikuti twalanga musyule kweelana ambotuzimvwisya zintu lino, tulakonzya kubona kuti mulimo wakutebula wakatalika nokwakainda myaka kuzwa ciindi Jesu naakatalika kulela kali Mwami. Cakusaanguna, kuzwa mu 1914 kuzikusika kumatalikilo aamwaka wa 1919, Jesu wakajisi mulimo wakusalazya basikumutobela bananike. (Malk. 3:1-3; 1 Pe. 4:17) Mpoonya mu 1919, ‘butebuzi bwazisyango zyanyika’ bwakatalika. Kakunyina kuwayawaya, Jesu wakabelesya muzike musyomesi ngwaakasalide caino-ino kutegwa agwasye bakwesu kubona mbowakali kuyandika kubelekwa cakubinda mulimo wakukambauka. Amubone cakacitika.

7. (a) Nkuvwuntauzya nzi ikwakabagwasya bakwesu kubona mbowakabindide mulimo wakukambauka? (b) Ino bakwesu bakakulwaizyigwa kucita nzi?

7 Ngazi Yamulindizi yamu Chingisi ya July 1920, yakaamba kuti: “Kwiinda mukuvwuntauzya ncaamba Magwalo cilalibonya antangalala kuti cikombelo cipedwe coolwe cipati cakwaambilizya mulumbe uujatikizya bwami.” Mucikozyanyo, businsimi bwa Isaya bwakabagwasya bakwesu kubona kuti makani aa Bwami akeelede kukambaukwa munyika yoonse. (Is. 49:6; 52:7; 61:1-3) Aciindi eeco tiibakazyi mbowakali kuyakubelekwa mulimo ooyo, nokuba boobo bakali kusyoma kuti Jehova wakali kuya kubajalwida nzila. (Amubale Isaya 59:1.) Akaambo kakumvwisya mbouyandika kubelekwa cakubinda mulimo wakukambauka, bakwesu bakakulwaizyigwa kuyungizya mulimo wabo. Ino bakwesu bakakutambula buti kukulwaizya ooko?

8. Ntwaambo nzi tobilo tuyandika kapati itujatikizya mulimo wesu wakukambauka ntobakamvwisya bakwesu mumwaka wa 1921?

8 Ngazi Yamulindizi yamu Chingisi ya December 1921, yakaambilizya kuti: “Uno mwaka ulainda myaka yoonse kubota; alimwi bantu banji baumvwa mulumbe wakasimpe mumwaka uno wa 1921 kwiinda myaka yoonse yainda.” Magazini yakayungizya kwaamba kuti: “Kucili mulimo mupati uuciyandika kubelekwa. . . . Atuubeleke calukkomano.” Amubone bakwesu mbobakatumvwisya twaambo tobilo tuyandika kapati itujatikizya mulimo wesu wakukambauka Jesu ntwaakaambila basikwiiya bakwe, twakuti: Mulimo ulayandika kubelekwa cakubinda, alimwi babelesi balikkomene.

9. (a) Mu 1954, ncinzi ncoyakaamba Ngazi Yamulindizi kujatikizya mulimo wakutebula, alimwi nkaambo nzi? (b) Nkuyungizyika kuli buti kwabasikumwaya ikwacitika nyika yoonse mumyaka iili 50 yainda? (Amubone ccaati yakuti “Kuyungizyika Nyika Yoonse.”)

9 Mumyaka yamuma 1930, bakwesu nobakamvwisya makani aamba zya nkamu mpati kuti iyakutambula mulumbe wa Bwami, bakabikkila kapati maano kumulimo wakukambauka. (Is. 55:5; Joh. 10:16; Ciy. 7:9) Ino ncinzi cakacitika? Mweelwe wabaabo ibakali kukambauka mulumbe wa Bwami wakayungizyika kuzwa ku 41,000 mu 1934 kuzikusika ku 500,000 mu 1953! Ngazi Yamulindizi yamu Chingisi ya December 1, 1954, yakaamba kuti: “Mulimo ooyu wakutebula wanyika yoonse wacitwa kwiinda mukugwasyigwa amuuya wa Jehova alimwi a Jwi lyakwe lilaanguzu.”a—Zek. 4:6.

KUYUNGIZYIKA NYIKA YOONSE

Cisi

1962

1987

2013

Australia

15,927

46,170

66,023

Brazil

26,390

216,216

756,455

France

18,452

96,954

124,029

Italy

6,929

149,870

247,251

Japan

2,491

120,722

217,154

Mexico

27,054

222,168

772,628

Nigeria

33,956

133,899

344,342

Philippines

36,829

101,735

181,236

U.S. of America

289,135

780,676

1,203,642

Zambia

30,129

67,144

162,370

KUYUNGIZYIKA KWAMWEELWE WAZIIYO ZYA BBAIBBELE

1950

234,952

1960

646,108

1970

1,146,378

1980

1,371,584

1990

3,624,091

2000

4,766,631

2010

8,058,359

Izyakali Kuyakucitika Akaambo Kakutebula Zyakaambilwa Limwi Munzila Yazikozyanyo

10, 11. Mucikozyanyo canseke yamusitada, ntwaambo nzi itwaambidwe itujatikizya kukomena kwanseke eeyi?

10 Muzikozyanyo zyakwe zijatikizya Bwami, Jesu wakaambila limwi munzila iilimvwisya izyakali kuyakucitika akaambo kamulimo wakutebula. Atulange-lange cikozyanyo cakwe cijatikizya nseke yamusitada alimwi acikozyanyo cabumena. Tulabikkila kapati maano kulanga-langa mbozyazuzikizyigwa mumazuba aamamanino.

11 Cikozyanyo canseke yamusitada. Muntu wakasyanga nseke yamusitada. Mpoonya yakakomena akuba cisamu mwalo bayuni mobaboola kukkala. (Amubale Matayo 13:31, 32.) Ntwaambo nzi tujatikizya kukomena kwanseke eeyi itwaambidwe mucikozyanyo eeci? (1) Kukomena kwacisamu kulagambya. “Nseke nsyoonto kapati kunseke zyoonse” yakomena akuba cisamu cijisi “mitabi mipati.” (Mk. 4:31, 32) (2) Kukomena kwaco kulisinizyidwe. ‘Nseke noyasyangwa ilakomena.’ Jesu tanaakaamba kuti, “Ilakonzya kukomena.” Wakaamba kuti: ‘Ilakomena.’ Kukomena kwaco takulesyegwi. (3) Kukomena kwacisamu kupa kuti beenzu baboole munsi lyaco akujana mwakukkala. “Bayuni bauluka mujulu balajana aakukkala mucimvwule cayo.” Mbuti twaambo ootu totatwe mbotujatikizya mulimo wakutebula wakumuuya wamazuba aano?

12. Ino cikozyanyo canseke yamusitada cikozyenye buti amulimo wabutebuzi uucitwa mazuba aano? (Alimwi amubone ccaati yakuti “Kuyungizyika Kwamweelwe Waziiyo zya Bbaibbele.”)

12 Kukomena: Cikozyanyo canseke yamusitada citondezya kukomena kwamulumbe wa Bwami alimwi ambungano ya Bunakristo. Kuzwa mu 1919, basikutebula basungu baletwa mumbungano ya Bunakristo yakabukulusyigwa. Aciindi eeco, mweelwe wababelesi wakali musyoonto, pele wakakomena cakufwambaana. Mubwini, kukomena kwayo kuzwa kumatalikilo aamyaka yamuma 1900 kusikila mazuba aano kulagambya. (Is. 60:22) (2) Kusinizyigwa: Kukomena kwambungano ya Bunakristo tiikwali kukonzya kulesyegwa. Nokuba kuti basinkondo bakasoleka kulundika mabwe atala anseke eeyi, yakazumanana kukomena—kutapaula buyumuyumu buli boonse. (Is. 54:17) (3) Aakukkala: “Bayuni bakujulu” ibaboola kukkala mucisamu baiminina mamiliyoni aabantu ibajisi luyandisisyo ibazwa mumasi aainda ku 240, balo ibautambula mulumbe wa Bwami kwiinda mukuba cibeela cambungano ya Bunakristo. (Ezk. 17:23) Ooku balajana cakulya cakumuuya, kukatalusyigwa, alimwi alukwabililo.—Is. 32:1, 2; 54:13.

Tuyuni twamisyobo iindene-indene mucisamu camusitada

Cikozyanyo cacisamu camusitada citondezya kuti aabo ibali mumbungano ya Bunakristo balakkomana nkaambo balikwabilidwe kuba mumo (Amubone muncali 11 a 12)

13. Ntwaambo nzi itujatikizya kukomena itwaambidwe mucikozyanyo cabumena?

13 Cikozyanyo cabumena. Ciindi mukaintu naamana kubikka bumena kufulaulu, bumena bwapa kuti fulaulu woonse ufwufwumuke. (Amubale Matayo 13:33.) Ntwaambo nzi itujatikizya kukomena itwaambidwe mucikozyanyo eeci? Atulange-lange twaambo tobilo. (1) Kukomena kupa kucinca. Bumena bwakayandilila “kusikila fulaulu woonse wakafwufwumuka.” (2) Kukomena kulayandilila. Bumena bwafwufwumuna fulaulu uuli “muzisuwo zyotatwe zipati”—fulaulu woonse. Mbuti twaambo ootu tobilo mbotujatikizya mulimo wakutebula wakumuuya wamazuba aano?

14. Ino cikozyanyo cabumena ceendelana buti abutebuzi bucitwa mazuba aano?

14 (1) Kucinca: Bumena bwiiminina mulumbe wa Bwami, mpoonya fulaulu wiiminina bantu. Mbubwenya fulaulu mboucinca wasanganizyigwa abumena, awalo mulumbe wa Bwami upa kuti bantu bacince mumoyo bautambula mulumbe. (Lom. 12:2) (2) Kuyandilila: Kuyandilila kwabumena kwiiminina kuyandilila kwamulumbe wa Bwami. Bumena bulatalika kubeleka asyoonto-syoonto kusikila mane fulaulu woonse wakkwana. Mbubwenya buyo, mulumbe wa Bwami wayandilila “kusikila kumagolelo aanyika.” (Mil. 1:8) Cibeela eeci cacikozyanyo alimwi citondezya kuti nomuba mumasi mulimo wesu moukasyidwe, mulumbe wa Bwami uyakusika, nokuba kuti mulimo wesu wakukambauka mumasena aali boobo inga tiiwalibonya caantangalala.

15. Ino majwi aalembedwe mulugwalo lwa Isaya 60:5, 22 azuzikizyigwa buti? (Amubone akabbokesi kakuti “Jehova Wakapa Kuti Cikonzyeke,” peeji  93, alimwi akakuti “Bantu Bace Mbobaba Mukowa Mupati” mapeeji 96-97.)

15 Kakucili myaka iili 800 Jesu katanaamba zikozyanyo eezyo, Jehova, kwiinda muli Isaya, wakacisalazya kwaamba kutondezya bupati bwamulimo wakutebula wakumuuya wamazuba aano alimwi alukkomano ilwakali kuyakuboola. Jehova wakapandulula bantu bazwa “kumagolelo aanyika” mbobaboola mumbunga yakwe. Kaambila mukaintu, iwiiminina bananike baceede anyika, wakaamba kuti: “Wabona buyo, meso aako ayoomunika, amoyo wako uyookankama cakukondwa, nkaambo imbono yalwizi ziyooba zyako, abuvubi bwamasi bayooboola kulinduwe.”b (Is. 60:1, 4, 5, 9) Eelo kaka ngamasimpe majwi aaya! Mazuba aano, babelesi ba Jehova ibamubelekela kwaciindi cilamfwu balakkomana kapati nobabona mbowavwula mweelwe wabasikumwaya ba Bwami mumasena mobakkala kuzwa kubantu basyoonto buyo kusikila kuzyuulu-zyuulu zinji zyabasikumwaya.

Ikaambo Babelesi ba Jehova Boonse Ncobeelede Kukkomana

16, 17. Nkaambo nzi kamwi ikapa kuti “sikuminza asikutebula bakakkomanine antoomwe”? (Amubone akabbokesi kakuti “Tumatulakiti Tobilo Mbotwakabasika Amoyo Bantu Bobilo Baku Amazon.”)

16 Mutalubi kuti Jesu wakaambila basikwiiya bakwe kuti: “Sikutebula . . . uyobolola micelo yakubuumi butamani, kutegwa sikuminza asikutebula bakakkomanine antoomwe.” (Joh. 4:36) Mbuti ‘mbotukkomanina antoomwe’ mumulimo wakutebula wanyika yoonse? Tulacita oobo munzila zili mbozibede. Atulange-lange nzila zyotatwe.

17 Nzila yakusaanguna, tulikkomene kubona Jehova katola lubazu mumulimo. Ciindi notukambauka mulumbe wa Bwami, tusyanga mbuto. (Mt. 13:18, 19) Ciindi notugwasya muntu umwi kuba sikwiiya wa Kristo, nkokuti tutebula cisyango eeco. Alimwi toonse buyo tulakkomana kapati notubona Jehova mbwapa kuti mbuto zya Bwami ‘zikomene.’ (Mk. 4:27, 28) Mbuto zimwi nzyotusyanga zilamuka kumena alimwi zitebulwa aabambi. Ambweni andinywe cakamucitikila kale cakacitikila ba Joan, mucizyi Munakristo waku Britain iwakabbapatizyigwa myaka iili 60 yainda. Wakaamba kuti: “Ndilaswaanganya bantu ibandaambila kuti ndime ndakasyanga mbuto mumyoyo yabo ciindi nondakabakambaukila mumyaka yamusyule. Mebo kanditazyi, Bakamboni bamwi bakazyikwiiya Bbaibbele ambabo akubagwasya kuba babelesi ba Jehova. Ndilakkomana kubona kuti mbuto nzyondakasyanga zyakakomena akutebulwa.”—Amubale 1 Bakolinto 3:6, 7.

JEHOVA WAKAPA KUTI CIKONZYEKE

JESU wakaamba kuti: “Izyintu zitakonzyeki kubantu zilakonzyeka kuli Leza.” (Lk. 18:27) Bunji bwandiswe twakalibonena kale mbwaali amasimpe majwi aaya. Jehova watugwasya kuuzuzikizya mulimo wakukambauka nokuba kuti bamwi balasoleka kuukazya.

Ba Zacharie

Ba Zacharie Elegbe (bajisi myaka yakuzyalwa iili 66, bakabbapatizyigwa mu 1963) balayeeya kulesyegwa kwamilimo ya Bakamboni ba Jehova mu Benin mbokwakabagwasya bakwesu bamwi, bakati: “Mu 1976, notwakajisi basikumwaya ibali 2,300, mulimo wesu wakakasyigwa alimwi mfwulumende yakalailila kuti kwaambilizyigwe mumwaambo uuli woonse uukananwa mucisi eeci kuti mulimo wesu wakasyigwa. Eeci cakali cintu catakaningacitikide. Nokuba kuti bantu bamu Benin bakanana myaambo iinda ku 60, aciindi eeco mapulogilamu aawailesi akali kumwaigwa buyo mumyaambo yosanwe. Aboobo, ciindi nokwakaambilizyigwa mumyaambo yoonse iikananwa mucisi eeci kuti mulimo wesu wakasyigwa, bantu banji ibakala muminzi bakamvwa kujatikizya ndiswe kwaciindi cakusaanguna. Bakali kubuzya kuti: ‘Ino Bakamboni ba Jehova mbaani, alimwi nkaambo nzi ncobakasyigwa?’ Mukuya kwaciindi, notwakasika mumasena aayo, bantu banji bakatambula kasimpe muciindi buyo cisyoonto.” Mazuba aano, kuli Bakamboni ibainda ku 11,500 mu Benin.

Ba Mariya

Ba Mariya Zinich (bajisi myaka yakuzyalwa iili 74, bakabbapatizyigwa mu 1957) bakaamba kuti: “Ciindi nondakajisi myaka yakuzyalwa iili 12, mukwasyi wesu woonse wakatandwa kuzwa mucisi ca Ukraine kuunka ku Siberia, ku Russia. Nokuba kuti mfwulumende yakasolekesya kuulesya mulimo wesu muzisi izyakali kwiitwa kuti Soviet Union, mweelwe wesu wakazumanana kuyungizyika. Kubona mweelwe mbowakali kuyaabuyungizyika nokuba kuti twakali kukazyigwa cakandipa kusyoma kuti ooyu mulimo wa Jehova. Taakwe muntu uukonzya kuulesya!” Mucizyi umwi wiitwa kuti Mariya (uujisi myaka yakuzyalwa iili 73, wakabbapatizyigwa mu 1960) wakati: “Akaambo kakubatandila ku Siberia bakwesu, mfwulumende yakapa kuti bantu banji ibakali kukkala mumasena aali kulamfwu babe acoolwe cakumvwa kasimpe.”

Jesús

Ba Jesús Martín (bajisi myaka yakuzyalwa iili 77, bakabbapatizyigwa mu 1955) bakati: “Ciindi nondakaiya kasimpe, kwakali Bakamboni ibali 300 mu Spain. Mu 1960, twakatalika kudyaamininwa calunya. Mfwulumende yakalailila bamapulisa kubamanizya Bakamboni ba Jehova boonse. Aciindi eeco, tiicakali cuuba-uba kweezyeezya mbocakali kuyakukonzyeka kukambauka makani mabotu mucisi coonse mbocizulwa. Zintu zyoonse zyakaboneka kuti zyayuma. Pele mazuba aano kuli Bakamboni ibatandila ku 111,000 mu Spain. Kulibonena nkondalibonena kuyaambele ooku mbokwacitika nokuba kuti kwali kukazyigwa, ciyumya lusyomo lwangu lwakuti mbwaanga Jehova uli kulubazu lwesu, zintu zyoonse zilakonzyeka!”

18. Nkaambo nzi ikapa kukkomana ikaambidwe mulugwalo lwa 1 Bakolinto 3:8?

18 Nzila yabili, tulazumanana kuba babelesi bakkomene notuyeeya ncaakaamba Paulo naakati: “Muntu aumwi uyootambula bulumbu bwakwe kweelana amulimo wakwe.” (1 Ko. 3:8) Bulumbu bulapegwa kweelana amulimo iwacitwa, kutali kweelana azintu zizwa kumulimo ooyo. Eelo kaka majwi aaya alabakulwaizya kapati aabo ibabelekela mumasena oomo bantu mobatavwuli kuutambula mulumbe wa Bwami! Mumeso aa Leza, Kamboni uuli woonse uutola lubazu camoyo woonse mumulimo wakusyanga ‘ulazyala micelo minji,’ aboobo weelede kukkomana.—Joh. 15:8; Mt. 13:23.

19. (a) Ino businsimi bwa Jesu ibuli mulugwalo lwa Matayo 24:14 bulujatikizya buti lukkomano lwesu? (b) Ncinzi ncotweelede kuyeeya lyoonse nokuba kuti tiitwazwidilila kugwasya muntu kuba sikwiiya?

19 Nzila yatatu, tulakkomana nkaambo mulimo wesu uzuzikizya businsimi. Amubone bwiinguzi bwa Jesu kubaapostolo bakwe ciindi nobakabuzya kuti: “Ncinzi ciyooba citondezyo cakubako kwako acamamanino aabweende bwazyintu?” Wakabaambila kuti cibeela cimwi cacitondezyo eeco ciyakuba mulimo wakukambauka munyika yoonse. Sena wakali kwaamba mulimo wakupanga basikwiiya? Peepe. Wakaamba kuti: “Makani mabotu aa Bwami aaya ayookambaukwa munyika yoonse kuti bukabe bumboni.” (Mt. 24:3, 14) Aboobo, kukambauka Bwami—kusyanga mbuto—ncibeela cacitondezyo. Aboobo, notukambauka makani mabotu aa Bwami, tweelede kuyeeya kuti naa taakwe notwazwidilila kugwasya bantu kuba basikwiiya, twazwidilila mukupa “bumboni.”c Inzya, kufwumbwa mbobautambula mulumbe bantu, tulatola lubazu mukuzuzikizya businsimi bwa Jesu alimwi tulijisi coolwe cakubeleka katuli “basimilimonyina a Leza.” (1 Ko. 3:9) Eelo kaka aaka nkaambo kabotu ikeelede kutupa kukkomana!

“Kuzwa Kumazwido Aazuba Akusika Kumabbililo Aalyo”

20, 21. (a) Ino majwi aalembedwe mulugwalo lwa Malaki 1:11 ali mukuzuzikizyigwa buti? (b) Kujatikizya mulimo wakutebula, ino ncinzi ncomukanzide kucita, alimwi nkaambo nzi?

20 Mumwaanda wamyaka wakusaanguna, Jesu wakabagwasya baapostolo bakwe kubona kuti mulimo wakutebula wakali kuyandika kubelekwa cakubinda. Kuzwa buyo mu 1919, Jesu wabagwasya basikwiiya bakwe bamazuba aano kumvwisya kaambo aaka nkakonya kakuti mulimo ooyu weelede kubelekwa cakubinda. Kweelana amalailile aayo, bantu ba Leza babikkila kapati maano kuubeleka canguzu mulimo wabo wakukambauka. Alimwi buya, mulimo wakutebula walibonya kuti taukonzyi kulesyegwa pe. Kweelana ambwaakasinsima musinsimi Malaki, mulimo wakukambauka ulacitwa mazuba aano “kuzwa kumazwido aazuba akusika kumabbililo aalyo.” (Malk. 1:11) Inzya, kuzwa kumazwido akusikila kumabbililo aazuba—kuzwa kujwe mane kumbo, kufwumbwa nkobabede ano anyika—basikuminza abasikutebula balabeleka alimwi akukkomanina antoomwe. Alimwi kuzwa kumazwido mane kumabbililo aazuba—kuzwa mafwumofwumo mane kumazuba, naa buzuba boonse—tulabeleka katuzyi kuti mulimo ooyu weelede kubelekwa cakubinda.

21 Notulanga musyule myaka iili 100 yainda akubona kabunga kasyoonto kababelesi ba Leza mbokakomena akuba “mukowa mupati,” myoyo yesu ‘ilakkomana cakukondwa.’ (Is. 60:5, 22) Atulekele lukkomano oolo aluyando ndotujisi kuli Jehova, “Simalelo wabutebuzi,” kutukulwaizya kuzumanana kucita zyoonse nzyotukonzya mukumanizya mulimo mupati kapati wakutebula uutanacitidwe kuzwa kaindi!—Lk. 10:2.

a Kutegwa muzyibe zinji kujatikizya zyakacitika mumyaka eeyo amyaka yakatobela, tumukulwaizya kubala bbuku lyakuti Jehovah’s Witnesses—Proclaimers of God’s Kingdom, mapeeji 425 kusika ku 520, mubbuku eeli mulajana makani aazintu zyakazuzikizyigwa kwiinda mumulimo wakutebula kuzwa mu 1919 kuzikusika mu 1992.

b Kutengwa muzyibe zinji kujatikizya businsimi oobu, amubone bbuku lyakuti Isaiah’s prophecy-Light for All Mankind II, mapeeji 303-320.

c Kasimpe aaka bakalikazyi kale Basikwiiya Bbaibbele bakusaanguna. Magazini ya Zion’s Watch Tower ya November 15, 1895, yakaamba kuti: “Ikuti cakonzyeka kubwezelela maila masyoonto buyo, bumboni bunji kujatikizya kasimpe bulakonzya kupegwa. . . . Boonse balakonzya kukambauka makani mabotu.”

Sena Bwami Mububona Kuba Bwancobeni?

  • Ino Bwami bwazuzikizya mulimo uuli buti uujatikizya butebuzi bwakumuuya?

  • Mbuti zikozyanyo zyanseke yamusitada alimwi abumena mbozyamukulwaizya kuubeleka mulimo wanu wakukambauka?

  • Ntwaambo nzi tumupa kukkomana kubeleka mulimo wakukambauka?

TUMATULAKITI TOBILO MBOTWAKABASIKA AMOYO BANTU BOBILO BAKU AMAZON

Ba Antônio Simões

Ba Antônio Simões

MWAALU Munakristo uusyomeka, uujisi myaka yakuzyalwa iili 91, uutegwa Antônio Simões ulayeeya calukkomano mbuli bausyi alimwi abaacisyanyina mbobakakajana kasimpe kwiinda mutumatulakiti tobilo itwakamwaigwa a Bakamboni ba Jehova. Ba Antônio bakabuzya beenzu babo kuti: “Sena mulayanda kumvwa kujatikizya makani aaya?” Balo bakaingula ategwa, “inzya tulayanda.” Cakukkomana ba Antônio bakakkala ansi kutegwa baluule makani aabo.

“Bataata, ba Zeno, bakali mukambausi mucikombelo ca Baptist. Mu 1931, bakaunka kuyooswaya muntu umwi ngobakali kukomba limwi kubusena bwaku Amazon, ibwakali kulamfwu. Muŋanda yakwe, bakabona tumatulakiti tobilo itwakali kupandulula Bbaibbele. Muntu ooyo wakatujanide mucikombelo, pele taakwe naakazyi muntu iwakatusiya mucikombelo oomo. Katulakiti kamwi kakali kwaamba kujatikizya helo; kamwi kakali kwaamba kujatikizya bubuke. Bataata zyakabasika amoyo nzyobakabala. Cakufwambaana bakayeeya bamulamu babo, ba Guilherme, lyoonse ibakali kubaambila kuti: ‘Tandisyomi kuti kuli mulilo wahelo. Leza siluyando takonzyi kupanga busena buli boobo.’ Akaambo kakuyandisisya kutondezya ba Guilherme tumatulakiti ooto, Bataata bakanjila mubwato bwabo akukwasula kwamawoola aali lusele kuya ku Manaquiri, busena bumwi ibwakali kufwaafwi a Manaus, nkobakali kukkala ba Guilherme.

Ba Antônio Simões bajisi zifwoto zyobilo zyambungano yakusaanguna mu Manaquiri, Amazonas State, ku Brazil

Mbungano yakusaanguna ku Brazil mu Amazonas State

“Bataata abaaisya ba Guilherme nobakamana kutulanga-langa tumatulakiti ooto, boonse bobilo bakati, ‘Aaka nkasimpe!’ Mpoonya-mpoonya bakalembela ofesi yamutabi yaku Brazil, kulomba mabbuku. Bataata bakauleka mulimo wabupasita, mpoonya balo antoomwe abaaisya bakatalika kwaambila bamwi mulumbe wamu Bbaibbele kubusena oobo ibwakali kulamfwu. Bantu bakaukkomanina mulumbe cakuti mumwaka omwe buyo mbungano yakatalisyigwa mu Manaquiri. Tiilyakalampa, bantu ibakali kukkala muminzi iili 70 bakali kujanika kumiswaangano, calo cakapa kuti aciindi eeco ibe mbungano mpati kwiinda mbungano zyoonse mu Brazil.” Ba Antônio bakaumuna asyoonto. Mpoonya bakabuzya ategwa, “Sena tacikkomanisyi kumvwa mulumbe wa Bwami mbowakanjila mu Amazon?” Masimpe cilakkomanisya. Tuseke tuniini kapati itwakamwaigwa—tumatulakiti tobilo tuniini itubandika makani aamu Bbaibbele—twakamena mu Amazon akukomena kuba mbungano iicita kabotu. Sunu mbungano ya Manaquiri iyakkwanya myaka iili 83 taili njembungano ilikke mucooko ca Amazonas mu Brazil, pele njimwi yambungano izili 143!

‘BANTU BACE MBOBABA MUKOWA MUPATI’

“KAKAMU kaniini kayooba cuulu, abantu bace bayooba mukowa mupati. Mebo nde-Jehova njoofwambya makani aya kuciindi cao ceelede.” (Is. 60:22) Ino businsimi oobu bwazuzikizyigwa buti? Ino kuzuzikizyigwa kwabusinsimi oobu kwabajatikizya buti Bakamboni ibabeleka kwaciindi cilamfwu nyika yoonse mbwiizulwa?

Ba Börje Nilsson

Ba Börje Nilsson (bajisi myaka yakuzyalwa iili 84, bakabbapatizyigwa mu 1943) bakati: “Ndilamuyeeya mukwesu munanike iwakali mupainiya muma 1920. Ciindi naakapegwa cibeela cipati cacisi ca Sweden kuti cibe cilawo cakwe wakamvwida akutalika kukambauka mpoonya-mpoonya—eelo kaka walongezyegwa mulimo ngwaakabeleka walo alimwi angobakabeleka bakwesu bamwi basyomeka! Sunu tujisi basikumwaya ibainda ku 22,000. Nokuba kuti lino ndacembaala, ndiyanda kuti ndizumanane kuubeleka mulimo wa Jehova. Tatuzyi, ambweni Jehova uciyanda kutucitila zintu zimwi zigambya.”

Ba Etienne Esterhuyse

Ba Etienne Esterhuyse (bajisi myaka yakuzyalwa iili 83, bakabbapatizyigwa mu 1942) bakati: “Mazuba aano, ndilagambwa kapati nondilanga musyule akubona mweelwe wabantu ba Jehova mu South Africa mbowayungizyika kuzwa kumweelwe iwakali kubalilwa ku 1,500 mu 1942 kusika kumweelwe iwiinda ku 94,000 sunu. Eelo kaka ciyumya lusyomo ikuba cibeela cambunga eeyi mpati!”

Ba Keith Gaydon

Ba Keith Gaydon (bajisi myaka yakuzyalwa iili 82, bakabbapatizyigwa mu 1948) bakati: “Kulibonena mbowayungizyika mweelwe wabasikumwaya mu Britain kuzwa kumweelwe wabasikumwaya ibabalilwa ku 13,700 mu 1948 kusika kumweelwe wiinda ku 137,000 sunu cinditondezya kuti ooyu mulimo wa Jehova. Nowatakonzyeka kwiinda munguzu zyabantu, pele Jehova ‘nguucita maleele’”—Kul. 15:11.

Ba Ulrike Krolop

Ba Ulrike Krolop (bajisi myaka yakuzyalwa iili 77, bakabbapatizyigwa mu 1952) bakati: “Noyakamana Nkondo Yabili Yanyika Yoonse, mbungano mu Germany zyakakulwaizyigwa akaambo ka Bakamboni ibakali kubeleka cabusungu ibakaliyumya nobakali kupenzyegwa aba Nazi. Bantu bakali kuyandika luumbulizyo, alimwi twakali kubaumbulizya kakunyina kuwayawaya nkaambo Bakamboni tiibakatola lubazu munkondo iilya. Kwamyaka iinda ku 60, ndalibonena muuya wa Leza mbowabasololela bantu bakwe. Sunu tujisi Bakamboni ibainda ku 164,000—eelo kaka cilakkomanisya icacitika eeci!”

Ba Mariya Brinetskaya

Ba Mariya Brinetskaya (bajisi myaka yakuzyalwa iili 77, bakabbapatizyigwa mu 1955) bakati: “Kutegwa nditaangwi, ndakabbapatizyigwa masiku. Mukuya kwaciindi, balumi bangu bakatolwa kucilabba cakupenzyezya icakali kulamfwu akaambo kakuba Kamboni. Cakucenjela, ndakazumanana kukambauka mumunzi mondakali kukkala okuno ku Russia, alimwi bantu mbotwakali kukkala limwi mumunzi ibali mbobabede bakakatambula kasimpe. Aciindi eeco, twakajisi bakwesu alimwi abacizyi basyoonto buyo. Ndilikkomene kuti sunu kuli Bakamboni ibainda ku 168,000 mu Russia!”

Ba Kimiko Yamano

Ba Kimiko Yamano (bajisi myaka yakuzyalwa iili 79, bakabbapatizyigwa mu 1954) bakati: “Ciindi nokwakaambilizigwa mu 1970 kuti twakajisi basikumwaya ibali 10,000 mu Japan, ndakalila akaambo kakukkomana, ndakakulwaizigwa kumusyomezya Jehova alimwi kuti, ‘Kufwumbwa kuti kandicipona ndiyanda kuti kandisyomeka kulinduwe.’ Amweezyeezye buyo mbondilimvwa mazuba aano, mbwaanga lino tujisi basikumwaya ibainda 216,000!”

Ba Daniel Odogun

Ba Daniel Odogun (bajisi myaka yakuzyalwa iili 83) bakati: “Nondakabbapatizyigwa mu 1950, mu Nigeria kwakali buyo basikumwaya ibali 8,000. Sunu, babalilwa ku 351,000! Lyamiswaangano mipati, ndilakkomana nondibona bantu banji ibajanika, alimwi ndiyeeya lugwalo lwa Hagai 2:7. Ncobeni Jehova uli mukuzungaanya zisi, alimwi zintu ziyandisi zili mukunjila mukati. Ndicisoleka kutola lubazu mumulimo wakukambauka kusikila mpondigolela nkaambo kwiinda mukukambauka ndaamba kuti, ‘Ndalumba, Jehova!’”

Ba Carlos Silva

Ba Carlos Silva (bajisi myaka yakuzyalwa iili 79) bakati: “Twakajisi Bakamboni ibali 5,000 mu Brazil ciindi nondakabbapatizyigwa mu 1952. Mwaka uulya twakajisi muswaangano mupati mubbuwa lyakusobanina mu São Paulo. Kwakali myootokala yobilo mubusena mwakusiya myootokala. Mukwesu wakatondeka ku Pacaembu Stadium iyakali afwaafwi akundibuzya kuti, ‘Sena muyeeya kuti kuli notuya kwiizuzya?’ Cakali kuboneka kuti tacikonzyeki, pele mu 1973, mubbuwa lyazisobano eelyo kwakali bantu ibali 94,586 ibakajanika kumuswaangano! Sunu, tujisi bakwesu abacizyi bayandwa ibali 767,000 mu Brazil—cilakkomanisya kaka kubona kuyungizyika ooku!”

Ba Carlos Cázares

Ba Carlos Cázares (bajisi myaka yakuzyalwa iili 73) bakati: “Mu 1954, mwaka ngondakabbapatizyigwa, kwakali basikumwaya ibali 10,500 mu Mexico. Kwakali kuyandika babelesi banji cakuti ndakabikkwa kuba mulangizi wabbazu kandijisi myaka yakuzyalwa iili 21. Ncilongezyo kulindime kulibonena mbolwazuzikizyigwa lugwalo lwa Isaya 60:22. Lino tujisi basikumwaya ibainda ku 806,000 ibasololela ziiyo zya Bbaibbele iziinda ku 1 miliyoni! Eelo kaka cilagambya!”

    Chitonga Publications (1991-2024)
    Log Out
    Log In
    • Chitonga
    • Amutumine Bamwi
    • Makani Ngomuyanda
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Nzyomweelede Kuzumina
    • Mulawo Uujatikizya Kubamba Maseseke
    • Privacy Settings
    • JW.ORG
    • Log In
    Amutumine Bamwi