Zifwoto, zyakuzekaula alimwi amavidiyo aatajisi majwi azifwanikiso zyatudooli izitondezya makani manji aalembedwe mu Bbaibbele.
Betefage, Cilundu ca Maolifa alimwi a Jerusalemu
Kavidiyo aaka katondezya nzila iitozya ku Jerusalemu kuzwa kujwe, nkokuti kuzwa kumunzi mazuba aano uutegwa et-Tur—walo uuyeeyelwa kuti ngo Betefage waambwa mu Bbaibbele—walo uuli atala aa Cilundu ca Maolifa. Betaniya ili kujwe kwa Betefage kunselelo kwa Cilundu ca Maolifa. Ciindi nobakali mu Jerusalemu, Jesu abasikwiiya bakwe kanji-kanji bakali koona ku Betaniya, kwalo ikwiitwa kuti el-ʽAzariyeh naa (El ʽEizariya) mazuba aano, eeli ndibbala lyaci Arabic ilyaamba “Busena bwa Lazaro.” Cakutadooneka Jesu wakali kusikila kuŋanda nkwaakali kukkala Marta, Mariya a Lazaro. (Mt. 21:17; Mk. 11:11; Lk. 21:37; Joh. 11:1) Ciindi naakali kuzwa kuŋanda yabo kuunka ku Jerusalemu, kulibonya kuti Jesu wakali kubelesya nzila iikozyenye ayeeyo iitondezyedwe mukavidiyo. Mu Nisani 9, 33 C.E., ciindi Jesu naakatantide ambongolo kali aa Cilundu ca Maolifa kuya ku Jerusalemu, kweelede kuti wakabelesya nzila njomunya eeyi kuzwa ku Betefage.
Nzila iizwa ku Betaniya kuya ku Betefage
Betefage
Cilundu ca Maolifa
Kkuti lya Kidroni
Cilundu ca Tempele
Mupikili Kucifwuwa Cakukasindi
Eeci ncifwoto cakasindi kamuntu ikayasidwe mupikili mulamfwu uulampa masentimita aali 11.5. Cifwuwa cakasindi keni kakusaanguna cakajanwa mu 1968, ciindi nobakali kusya zintu zyakaindi Jerusalemu nkoili kunyika, alimwi zintu eezyi zyakali kucitika mumazuba aabana Roma. Cifwuwa cakasindi eeci icakavwukkulwa kaindi cipa bumboni bwakuti mipikili yakali kubelesyegwa kugagaila muntu kucisamu. Kuboneka kuti mupikili ooyu ulikozyenye amipikili njobakabelesya basikalumamba bana Roma kugagaila Jesu Kristo acisamu. Cifwuwa cakasindi eeci cakajanwa mubbokesi lyabbwe, mwalo imwakali kubikkwa mafwuwa aamuntu uufwide ciindi mubili nowamana kubola. Eeci citondezya kuti muntu iwakali kujaigwa acisamu wakali kukonzya kuzikkwa.—Mt. 27:35.