Malifalensi Aamu Kabbuku Kamuswaangano Wabuumi Amulimo Wesu
JANUARY 3-9
MBONO IZILI MU JWI LYA LEZA | BABETESI 15-16
“Kwaaba Bamwi naa Kutasyomeka—Kujazya Nsoni!”
Ikwaabwa Ncitondezyo Cilibilisya Camazuba Aamamanino
Cakusaanguna amulange-lange Delila, silweeno iwakasyabidwe ku Mubetesi Samsoni. Samsoni wakagamikide mizeezo yakwe kukusololela munkondo abana Filisiti mukulwanina bantu ba Leza. Ambweni akaambo kakuzyiba kuti Delila tanaakali kumuyanda kuzwa aansi amoyo Samsoni, bami bali musanu bana Filisiti bakamusyomezya kuti balamupa mali manji kuti naa wabaambila nkwaakali kujana nguzu zigambya Samsoni kutegwa bamujaye. Delila wakazumina ncobakamusyomezya, pele kusoleka kwakwe kwakuti azyibe maseseke aa Samsoni, tiikwakazwidilila kwaziindi zyotatwe. Pele wakazumanana kumukataazya “amajwi aakwe mazuba oonse, akumusungilizya.” Kumamanino “moyo wakwe wakapenga loko cakufwa.” Aboobo, wakamwaambila kuti masusu aakwe kunyina naakageledwe alimwi kuti agelwa, nguzu zyakwe zilakonzya kumana. Naakazyiba makani aaya, Delila wakaita muntu kuzoogela masusu aa Samsoni ciindi naakali koona amaulu aakwe, mpoonya wakamwaaba kuli basinkondonyina kutegwa bacite ncobakali kuyanda. (Bab. 16:4, 5, 15-21) Eelo kaka tiicakali kabotu kucita boobo! Akaambo kabulyato bwakwe, Delila wakaaba muntu iwakali kumuyanda.
Twaambo Tupati-Pati Kuzwa Mubbuku lya Babetesi
14:16, 17; 16:16. Kusungilizya muntu kwiinda mukulila alimwi akumukatazya kulakonzya kunyonganya cikwati.—Tusimpi 19:13; 21:19.
Ikwaabwa Ncitondezyo Cilibilisya Camazuba Aamamanino
Mbuti aabo bali mucikwati mbobakonzya kuzumanana kusyomeka kuli yooyo ngobakwetene limwi? Jwi lya Leza lyaamba kuti: “Sekelela amwanakazi [naa mwaalumi] wabulombe bwako” alimwi lilaamba kuti: “Kobotelwa amwanakazi [naa mwaalumi] ngoyandisya mazuba oonse.” (Tus. 5:18; Muk. 9:9) Banabukwetene mbobayaabukomena, beelede “kusyomeka muzyintu zyoonse” mucilongwe cabo. Eeci caamba kubikkilana maano, kujana ciindi cakukkala antoomwe, alimwi akuswenenena afwaafwi kumweenzinyina. Beelede kubikkila maano kukukwabilila cikwati cabo alimwi acilongwe ncobajisi a Jehova. Aboobo, banabukwetene beelede kuyiila antoomwe Bbaibbele, ziindi zinji beelede kubeleka antoomwe mumulimo wamumuunda, akupaila antoomwe kuli Jehova kutegwa abalongezye.
AMUZUMANANE KUSYOMEKA KULI JEHOVA
Basimbungano bamwi bakacita zibi zipati alimwi bakasinswa “canguzu kutegwa bayume mulusyomo.” (Tit. 1:13) Bamwi, micito yabo yapa kuti bagusyigwe. “Kuli baabo ibakayiisyigwa andulo,” lulayo lwabagwasya kubukuluka kumuuya. (Heb. 12:11) Mbuti kuti katujisi musazima naa mulongwe ngotumvwana limwi iwagusyigwa? Aciindi eeci, kusyomeka kuli Leza ikutali kumuntu ooyo, kulayandika kapati. Jehova ulalangilila kubona naa tulautobela mulawo wakwe wakutayanzana amuntu uuliwoonse uugusyidwe.—Amubale 1 Bakolinto 5:11-13.
Mbono Zyakumuuya
Samusoni Wakazunda Munguzu zya Jehova!
Ku Babetesi 16:2, mulakonzya kubala makani aamba zya Mubetesi uutegwa Samsoni kali mu Gaza. Izina lyakuti Gaza lilaambwa kapati mumakani aaluulwa muli sikapepele, aboobo mulakonzya kuyeeyela nkwaakabede Samsoni, icilawo caba Filisti afwaafwi a Nkomwe yalwizi lwa Mediterranean. Lino amubone caambwa ku Babetesi 16:3: “Samsoni wakalala mane kusikila akati kabusiku, elyo wakabuka akati kabusiku, wakajata zitendele zyamunzi aminsende yobile, wakazibweza amunku[lwa] woonse aziwezo zyakwe, wakaakutanta azyo atala acilundu cilangana a-Hebroni.”
Cakutadooneka, izitendele alimwi aminsende yamunzi wakufwutukila mbuli wa Gaza zyakali zipati alimwi zilema. Amweezyeezye buyo ikuzinyamuna! Samsoni wakazinyamuna, pele ino nkuukuli nkwaakazyitola, alimwi ino lweendo lwakwe lwakali buti? Gaza uli kunkomwe munsi aalwizi. Pele, Hebroni uli kwini kujwe atala ikulampa mamita aali 900—akali amalundu ncobeni kutanta! Tatubuzyi busena bwini aakali “cilundu cilangana a-Hebroni,” pele imunzi ooyo uulampa musinzo wamakkilomita aatandila ku 60 kuzwa ku Gaza alimwi kunze lyaboobo uli amulundu! Ikuzyiba kulampa kwamusinzo uujatikizyidwe kuyungizya luzibo kuli ceeco ncaakacita Samsoni, tee kayi? Alimwi amuyeeye kuti Samsoni wakakonzya kucita mulimo uuli boobo nkaambo “Muuya wa-Jehova wakamuselukila canguzu.” (Babetesi 14:6, 19; 15:14) Tobanakristo bamazubaano tatulangili muuya wa Leza kutupa nguzu zilibedelede. Pele nguwenya muuya uulaanguzu ulakonzya kutugwasya kumvwisya makani mapati aakumuuya alimwi akutupa kuyumizyigwa mumoyo. (1 Ba-Korinto 2:10-16; 13:8; Ba-Efeso 3:16; Ba-Kolose 1:9, 10) Masimpe, ikuteelelesya cibalo ca Samsoni kutupa lusyomo lwakuti muuya wa Leza ulakonzya kutugwasya.
JANUARY 10-16
MBONO IZILI MU JWI LYA LEZA | BABETESI 17-19
“Kutyola Mulawo wa Leza Kuleta Mapenzi”
it-2 390-391
Mika
1. Mwaalumi wakali kukkala ku Efraimu. Mika wakatyola mulawo walusele wa Milawo iili Kkumi (Kul. 20:15), naakabweza mali aansiliva aali 1,100 aabanyina. Ciindi naakalyaambilila akwaapilusya, banyina bakaamba kuti: “Aaya mali aansiliva aali mujanza lyangu ndilaapa kuli Jehova kuti abe cintu cisalala akaambo kamwanaangu, kutegwa kupangwe cikozyanyo cibezedwe acikozyanyo cifwulidwe. Lino ndiyakwiipilusya nsiliva eeyi kulinduwe.” Kumane bakabweza mali aansiliva aali 200 akupa mufwuzi, walo iwakapanga “cikozyanyo cakubeza acikozyanyo cifwulidwe” mpoonya bakazibikka muŋanda ya Mika. Mika, iwakajisi “ŋanda yabaleza,” wakapanga kabaki kabupaizi amituni eelyo wakapa mwanaakwe umwi nguzu zyakuti abe mupaizi wakwe. Nokuba kuti bubambe oobu bwakali kulibonya kuti bulemeka Jehova, mubwini bwakali kumusampaula buya, nkaambo bwakali kutyola mulawo uukasya kukomba mituni (Kul. 20:4-6) alimwi tiibwakali kulemeka busena bwakukombela bwa Jehova abupaizi bwakwe. (Bab. 17:1-6; Dt. 12:1-14) Kumbele, Mika wakabweza Jonatani, mwana wa Gerisomu imwana wa Musa, akumunjizya mulimo wakuti amubede mupaizi mu Levi ooyu. (Bab. 18:4, 30) Kalimvwa kuti wacita cintu cibotu, Mika wakaamba kuti: “Lino ndazyiba kuti Jehova unoondicitila kabotu.” (Bab. 17:7-13) Pele Jonatani tanaakali waluzubo lwa Aroni aboobo tanaakali kweelela kubeleka mulimo wabupaizi. Eeci cakayungizya buyo kubulubizi bwa Mika.—My. 3:10.
it-2 391 ¶2
Mika
Nokwakainda ciindi cisyoonto, Mika alimwi abaalumi bakwe bakatandila bana Dani. Nobakabeenzya, bana Dani bakabuzya cakali kutola busena, aboobo Mika wakati: “Mwandibwezela baleza bangu mbondakapanga, alimwi awalo mupaizi mwamubweza. Ino ndilasyaala anzi?” Aboobo, bana Dani bakamwaambila kuti balamulwana ikuti azumanane kubatobela alimwi akubasabila. Naakabona kuti bana Dani bakali anguzu kapati kwiinda nguwe abaalumi bakwe, wakapiluka kuŋanda. (Bab. 18:22-26) Kumane bana Dani bakanyonyoona alimwi akuumpa munzi wa Laisi, akuyaka munzi wa Dani abusena oobo. Jonatani alimwi abana bakwe bakaba bapaizi babana Dani, balo “bakaimika cikozyanyo cibezedwe eeco Mika ncaakapanga, alimwi cakaliimvwi ooko mazuba oonse ciindi ŋanda ya Leza mwini-mwini niyakali ku Silo.”—Bab. 18:27-31.
Mbono Zyakumuuya
Busanduluzi bwa Jwi lya Leza Butakatazyi Kumvwa Alimwi Bugwasya
Mazuba aano, tulijisi bumboni bunji butondezya kuti tweelede kulibelesya zina lya Jehova. Mu Bbaibbele lya Busanduluzi Bwanyika Mpya lyamu Chingisi ilyakalembululwa mu 2013, zina lya Leza lilabelesyegwa ziindi zili 7,216. Nkokuti kwayungizyigwa ziindi zili cisambomwe kwiindana a Bbaibbele lyakusaanguna. Ziindi eezyi zyosanwe zyakayungizyigwa akaambo kakuti zina lya Leza lyakajanwa mumabbuku aaku Lwizi Lutajisi Buumi aakamwaigwa lino-lino. (Amubone bupanduluzi buyungizyidwe.) Tupango ootu tosanwe tujanika mu 1 Samuele 2:25; 6:3; 10:26; 23:14, 16. Mukapango kacisambomwe ku Babetesi 19:18, zina lya Leza lyakabikkilizyigwa akaambo kabuvwuntauzyi bwakacitwa mumabbuku aa Bbaibbele aakaindi aasyomeka aakalembwa amaanza.
JANUARY 17-23
MBONO IZILI MU JWI LYA LEZA | BABETESI 20-21
“Amuzumanane Kubuzya Kuli Jehova”
Sena Mulakonzya Kuba Mbuli Pinehasi Ciindi Nomujana Buyumuyumu?
Naakajatwa alimwi akujaigwa simamambe muna Levi abasankwa baku Gibeya bamukowa wa Benjamini, mikowa imwi yakabusya nkondo kulwana bana Benjamini. (Bab. 20:1-11) Kabatanaunka kunkondo bakapaila kulomba Jehova kuti abagwasye pele bakazundwa ziindi zyobile. (Bab. 20:14-25) Sena nibakayeeya kuti mipailo yabo tiiyakamvwugwa? Sena Jehova wakaikkomanina ntaamu njobakabweza akaambo kacibi cakacitika?
Sena Mulakonzya Kuba Mbuli Pinehasi Ciindi Nomujana Buyumuyumu?
Ino nciiyo nzi ncotukonzya kwiiya kuli ceeci? Amwi mapenzi aali mumbungano alakonzya kuzumanana nokuba kuti baalu basoleka canguzu kwaamana alimwi akupailila lugwasyo lwa Leza. Ikuti naa eeci cacitika, baalu beelede kuyeeya majwi aa Jesu aakuti: “Amuzumanane kulomba, eelyo muyoopegwa nzyomulomba; amuzumanane kuyandaula, eelyo muyoojana; amuzumanane kukonkomona, eelyo muyoojalwidwa.” (Lk. 11:9) Nokuba kuti mupailo waboneka kuti wamuka kwiingulwa, baalu balakonzya kusinizya kuti Jehova uyoowiingula muciindi cakwe ceelede.
Mbono Zyakumuuya
Sena Mulizyi?
Ino nkwisyo zyakali kubelesyegwa buti munkondo kaindi?
Davida wakabelesya nkwisyo kujaya Goliati. Kuboneka kuti Davida wakaiya mbocibelesyegwa cilwanyo eeci naakacili mweembezi uucili mwana.—1 Samuele 17:40-50.
Nkwisyo zilitondezyedwe muzyakuzekaula zyakaindi zyabana Egepita alimwi abana Asuri. Cilwanyo eeci cakajisi kakomo kacikutu naa kacisani, ikakajisi ntambo zyobilo. Sikubelesya cilwanyo eeci, wakali kubikka bbwe mukakomo, ibbwe libulungene lilampa masentimita aali 5 kusika ku 7.5 mubwamba alimwi lilema magilamu aali 250. Mpoonya wakali kwiizingulusya nkwisyo atala aamutwe akulekezya ntambo yomwe, calo cakali kupa kuti ibbwe lizwe anguzu kapati alimwi akutainzya.
Muzintu zyakaindi zyakavwukkulwa ku Middle East, kwakajanika mabwe aamu nkwisyo manji aakali kubelesyegwa munkondo kaindi. Mabwe ngobakali kufwusa basikalumamba bacibwene, akali kubalika makkilomita aali 160 kusikila 240 muwoola lyomwe. Basikwiiya zyamu Bbaibbele balakazyanya ikuti naa nkwisyo yakali mbuli buta, pele nkwisyo ayalo yakali kukonzya kujaya.—Babetesi 20:16.
JANUARY 24-30
MBONO IZILI MU JWI LYA LEZA | RUTE 1-2
“Amube Aluyando Lutamani”
Amwiiye Bantu Ibakajisi Cilongwe Cini-cini a Jehova
Mukwasyi wa Rute wakali kukkala ku Moabu. Rute wakali kukonzya kupiluka kuli mbabo, alimwi ambweni bakali kukonzya kumulanganya. Wakalibazyi bantu baku Moabu, mwaambo ngobakali kwaambaula alimwi azilengwa zyabo. Akati kazintu eezyo, Naomi kunyina ncaakali kukonzya kusyomezya Rute ku Betelehemu. Alimwi Naomi wakali kulibilika kuti tanaakali kukonzya kumujanina musankwa naa ŋanda. Aboobo Naomi wakamwaambila kuti apiluke ku Moabu. Mbubwenya mbotwabona, Olipa ‘wakapiluka kubantu bakwe akuli baleza bakwe.’ (Rute 1:9-15) Pele Rute wakasala kutapiluka kubantu bakwe alimwi akuli baleza babo ibakubeja.
Amwiiye Bantu Ibakajisi Cilongwe Cini-cini a Jehova
Kulibonya kuti Rute wakaiya kujatikizya Jehova kumulumaakwe naa kuli Naomi. Wakaiya kuti Jehova tanaakali mbuli baleza babana Moabu. Rute wakali kuyanda Jehova alimwi wakalizyi kuti wakeelede kumuyanda akumukomba. Aboobo Rute wakasala cabusongo. Wakaambila Naomi kuti: “Bantu bako bayooba bantu bangu, alimwi Leza wako uyooba Leza wangu.” (Rute 1:16) Tulakulwaizyigwa mumoyo twayeeya luyando Rute ndwaakajisi kuli Naomi. Pele icikondelezya kapati, nduyando Rute ndwaakajisi kuli Jehova. Eeci cakamukulwaizya awalo Boazi, ooyo iwakamutembaula akaambo kakujana mayubilo mumababa aa Jehova. (Amubale Rute 2:12.) Majwi ngaakabelesya Boazi alakonzya kutuyeezya twana twatuyuni mbotuyandaula lukwabililo mumababa aabazyali bantuto. (Intembauzyo 36:7; 91:1-4) Mbubwenya buyo, caluyando Jehova wakakwabilila Rute alimwi wakamulongezya akaambo kalusyomo lwakwe. Rute kunyina naakaba akaambo kali koonse ikakamupa kulimvwa kutyompwa akaambo kakusala nkwaakasala.
Mbono Zyakumuuya
Twaambo Tupati-Pati Kuzwa Mubbuku lya Rute
1:13, 21—Sena Jehova ngowakapa kuti Naomi awuse alimwi akumuletela mapenzi? Peepe, alimwi Naomi tanaakatongooka Leza kuti wabisya pe. Nokuba boobo, naakabona zyakamucitikila, wakayeeya kuti Jehova wakalimusulide. Wakausa alimwi akulibona mbuli kuti weenwa. Kunze lyaboobo, mumazuba aayo ikuzyala bana kwakali kubonwa mbuli cileleko kuzwa ku Leza kakuli busundi naa kutazyala bwakali lutuko. Akaambo kakubula bazyukulu alimwi akufwidwa bana basankwa bobilo, Naomi wakabona kuti cililuzi kuyeeya kuti Jehova wamusampaula.
Amusungwaale Mumulimo Wamumuunda
Mwanakazi Mubotu Kapati
Ciindi Rute naakamanizya kuuma makunka ngaakavwulwide akwaabikka antoomwe, wakajana kuti wakkwanya efa yomwe, naa malita aali 22 aabbaale. Kweelede kuti cibbudu cakwe cakali kulema 14 kg. Ambweni wakavwungaila bbaale mumulembo akubikka amutwe, kumane wakeenda kuya ku Betelehemu zuba nolyakali kubbila.—Rut. 2:17.
Naomi wakakkomana kubona mukamwanaakwe uuyandwa, alimwi ambweni wakagambwa kubona cibbudu cilema cabbaale ncaakajisi Rute. Rute alimwi wakaletelezya acakulya Boazi ncaakapede babelesi bakwe, aboobo bobilo aaba bakalya cakulya eeci antoomwe. Naomi wakabuzya kuti: “Wali kuyoovulula kuli sunu? Wali kubeleka kuli? Alumbwe muntu oyo iwakakugwasya.” (Rut. 2:19) Naomi wakali kubikkila maano; ciindi naakabona cibbudu ca Rute cilema wakazyiba kuti kuli wamugwasya alimwi akumutondezya luzyalo mukamufwu ooyu.
Bobilo aaba bakatalika kubandika, alimwi Rute wakaambila Naomi kujatikizya luzyalo lwa Boazi. Naomi wakaamba kuti: “Jehova amupe coolwe, oyo uutaleki luzyalo lwakwe nekuba kubaumi nekuba kubafu.” (Rut. 2:20) Wakabona luzyalo lwa Boazi kuti lwakali kuzwa kuli Jehova, walo uukulwaizya babelesi bakwe kuba baabi alimwi uusyomezya kulumbula bantu bakwe akaambo kaluzyalo ndobatondezya.—Amubale Tusimpi 19:17.
Naomi wakaambila Rute kuti azumine kulomba kwa Boazi kwakuti azumanane kuvwulula mumyuunda yakwe alimwi akuba afwaafwi abasimbi bamuŋanda yakwe kutegwa atanyonganizyigwi abatebuzi. Rute wakalutobela lulayo oolo. Alimwi ‘wakazumanana kukkala abanyinazyala.’ (Rut. 2:22, 23) Mumajwi aaya alimwi tulabona bube bwakwe bulibonya kapati—luyando lwini-lwini. Cikozyanyo ca Rute cilakonzya kutupa kulibuzya kuti naa tulabulemeka bubambe bwamukwasyi alimwi akubagwasya bayandwa besu nokuyandika kucita boobo. Jehova lyoonse ulabona notutondezya luyando lwini-lwini luli boobo.
Sena Rute a Naomi tiibakali mukwasyi wini-wini? Bamwi bayeeya kuti mukwasyi wini-wini weelede kuti kaujisi mulumi, mukaintu, mwana musankwa, mwana musimbi, abakaapanyina alimwi abamwi buyo. Pele cikozyanyo ca Rute alimwi a Naomi cituyeezya kuti babelesi ba Jehova bali mumikwasyi misyoonto kapati balakonzya kukkomana kutondezyanya luzyalo alimwi aluyando. Sena mulakkomana amukwasyi ngomujisi? Jesu wakayeezya basikumutobela kuti mbungano ya Banakristo ilakonzya kuba mbuli mukwasyi nokuba kuli baabo batajisi mukwasyi.—Mk. 10:29, 30
JANUARY 31–FEBRUARY 6
MBONO IZILI MU JWI LYA LEZA | RUTE 3-4
“Amulipangile Mpuwo Mbotu”
‘Mwanakazi Mubotu Kapati’
Boazi wakaambaula, alimwi cakutadooneka ijwi lyakwe libombe lyakamuumbulizya Rute. Wakaamba kuti: ‘Jehova akupe coolwe, mwanaangu, nkaambo olu luyando lwako lusyaalizi lulainda lwakusaanguna, nkaambo tona kutobela balombelombe, nibaba bacete nibaba bavubi.’ (Rut. 3:10) Bbala lyakuti ‘lwakusaanguna’ lyaamba luyando Rute ndwaakatondezya kwiinda mukusindikila Naomi ku Israyeli alimwi akumulanganya. ‘Lusyaalizi’ lwakali lwaciindi eeco. Boazi wakalizyi kuti cakali cuubauba kumukaintu mwana-mwana mbuli Rute kujana mulumi akati kabasankwa bana-bana, bavwubide naa bacete. Muciindi caboobo, wakali kuyanda kukkomanisya Naomi alimwi akupa kuti zyina lyamulumi wa Naomi iwakafwa lizumanane munyika yokwabo. Tacikatazyi kuzyiba kaambo Boazi ncaakakkomana akulyaaba kwamukaintu ooyu.
‘Mwanakazi Mubotu Kapati’
Cakali kukkomanisya kaka kuli Rute kuyeeya ncaakaamba Boazi—kuti wakalizyibidwe kubantu boonse kuti ‘mwanakazi mubotu kapati’! Cakutadooneka, luyandisisyo lwakwe lwakuzyiba Jehova alimwi akumubelekela lwakamugwasya kuba ampuwo mbotu. Alimwi wakatondezya luzyalo alimwi akubikkila maano kuli Naomi alimwi abantu bakwe, wakalyaaba kupona kweelana azilengwa izyakali zyeenzu kulinguwe. Ikuti twaiya lusyomo lwa Rute, tuyakubalemeka kapati bamwi alimwi azilengwa zyabo. Kuti naa twacita oobo, andiswe tulakonzya kuba ampuwo mbotu.
‘Mwanakazi Mubotu Kapati’
Boazi wakamukwata Rute. Kuzwa waawo tubala kuti: “Jehova wakamupa inguzu zyakuminta, nkabela wakazyala mwana mulombe.” Bamakaintu bamu Betelehemu bakamulongezya Naomi alimwi akulumbaizya Rute nkaambo wakali kumuyanda Naomi kwiinda bana basankwa bali ciloba mbobakali kunga bamuyanda. Mukuya kwaciindi, mwana wa Rute musankwa wakaba akati kabamawisi ba Mwami Davida. (Rut. 4:11-22) Kumane, Davida wakaba akati kabamawisi ba Jesu Kristo.—Mt. 1:1.
Mbono Zyakumuuya
Twaambo Tupati-pati Kuzwa Mubbuku lya Rute
4:6—Muunzila nzi sikulya zina mbwaakali kukonzya ‘kubisya’ caabilo cakwe cakuba sikulya zina? Kusaanguna ikuti naa umwi waba mucete akusambala nyika njaakakona, sikwiinununa wakeelede kuula nyika amweelwe weelede kweelana amyaka iiceede kuti usike mwaka wakulizya myeembo. (Levitiko 25:25-27) Ikucita boobu kwakali kukonzya kuubya-ubya lubono lwakwe. Kunze lyaboobo, ikuti naa Rute wazyala mwana musankwa, imwana ooyu nguwakali kuyookona muunda wakaulwa muciindi cabasazinyina basikulya zina lyayooyo ibaliko.
FEBRUARY 7-13
MBONO IZILI MU JWI LYA LEZA | 1 SAMUELE 1-2
“Amupaile Kuli Jehova Camoyo Woonse”
Wakapaila Kuli Leza Camoyo Woonse
Aboobo, Hana wakasiya cikozyanyo cibotu kubabelesi ba Leza boonse caboola kumakani aamupailo. Jehova caluzyalo ulabatamba bantu bakwe boonse kutegwa babandike anguwe mumupailo cakwaanguluka, kakunyina kuwayawaya pe, kumwaambila mapenzi aabo oonse mbubwenya mwana muniini mbwaambila bazyali basiluyando. (Amubale Intembauzyo 62:8; 1 Batesalonika 5:17.) Mwaapostolo Petro wakasololelwa amuuya uusalala kulemba majwi aaya aaumbulizya aajatikizya mupailo kuli Jehova, wakati: “Kamuwaala makatazyo aanu oonse kulinguwe, nkaambo ulamubikkila maano.”—1 Pet. 5:7.
Wakapaila Kuli Leza Camoyo Woonse
Ncinzi cakacitika akaambo kakuti Hana wakapaila kuli Jehova camoyo woonse akumukomba kutente lyakwe? Cibalo caamba kuti: ‘Mwanakazi wakainka, wakalya, taakacili kuusa pe.’ (1 Sam. 1:18) Busanduluzi bwa Bbaibbele lya The Jerusalem Bible bwalo bwaamba kuti: “Busyu tiibwakacili kuusa pe.” Hana wakalimvwa kulemununwa. Munzila imwi inga twaamba kuti, wakagwisya cibbudu camumoyo wakwe icakali kumulemena akucibikka agwezyo lyamuntu umwi uujisi nguzu kumwiinda, wakacibikka agwezyo lya Usyi wakujulu, Jehova. (Amubale Intembauzyo 55:22.) Sena kuli penzi ndyatakonzyi kunyamuna? Peepe—Jehova ulakonzya kumana penzi lililoonse!
Mbono Zyakumuuya
Twaambo Tupati-Pati Kuzwa Mubbuku lya Samuele lya Kusaanguna
2:10—Nkaambo nzi Hana ncaakapaila kuti Jehova “ulapa mwami wakwe inguzu” kakuli kwakanyina mwami muntunsi mu Israyeli? Makani aakuti bana Israyeli bakali kuyooba amwami muntunsi akasinsimwa mu Mulawo wa Musa. (Deuteronomo 17:14-18) Mubusinsimi bwakwe kayanda kufwa, Jakobo wakati: “Inkoli yabwami [citondezyo canguzu zyabweendelezi] tikooyoomana muli-Juda.” (Matalikilo 49:10) Kuyungizya waawo, kujatikizya Sara, umwi wabamakaapanyina wabana Israyeli, Jehova wakati: “Mulinguwe momuyoozwa bami bazisi.” (Matalikilo 17:16) Nkokuti Hana wakali kupailila mwami wakumbele.
FEBRUARY 14-20
MBONO IZILI MU JWI LYA LEZA | 1 SAMUELE 3-5
“Jehova Ulabikkila Maano”
Ngusinguzuzyoonse Pele Ulabikkila Maano
Samuele wakatalika “kumubelekela Jehova” kutempele kacili muniini. (1Sam. 3:1) Busiku bumwi naakaunka kukoona Samuele, kwakacitika cintu catakali kuyeeyelwa. (Amubale 1 Samuele 3:2-10.) Wakamvwa jwi ilyakali kumwiita. Kayeeya kuti Mupaizi Mupati Eli iwakali kumwiita, cakulibombya Samuele wakazuzila kuli Eli akwaamba kuti: “Ndime aano mwami, tee mulandiita.” Eli wakaamba kuti tanaakali nguwe iwakali kumwiita. Ciindi eeci nocakacitika alimwi kwaziindi zyobilo, Eli wakazyiba kuti ngu Leza iwakali kwiita Samuele. Aboobo Eli wakamwaambila mulombe Samuele mbwaakeelede kwiingula, aboobo wakaswiilila. Nkaambo nzi Jehova, kwiinda mumungelo wakwe ncaatakaliyubununa kuli Samuele ciindi cakusaanguna? Bbaibbele kunyina ncolitwaambila, pele kweelana ambwaakazicita zintu Jehova, citondezya kuti wakabikkila maano kujatikizya mbwaakali kulimvwa Samuele. Munzila nzi?
Ngusinguzuzyoonse Pele Ulabikkila Maano
Amubale 1 Samuele 3:11-18. Mu Mulawo wa Jehova, bana bakali kulaililwa kuti kabalemeka bacembeede, ikapati silutwe. (Kul. 22:28; Lev. 19:32) Aboobo cilakatazya kweezyeezya kuti mulombe uucili muniini mbuli Samuele inga wabuka mafwumofwumo, kuunka kuli Eli akumwaambila cabusicamba mulumbe walubeta lwa Jehova uuyoosya. Ibbaibbele litwaambila kuti Samuele “wakaliyoowede kwaambila Eli kujatikizya cilengaano eeci.” Nokuba boobo, Leza wakacisalazya kuli Eli kuti wakali kwiita Samuele. Aboobo Eli wakaambila Samuele kuti aambe. Eli wakati: ‘Utandisisi noliba jwi lyomwe akati kamajwi oonse ngaakwaambila.’ Cakulibombya Samuele “wakaamba zyoonse nzyaakaambilwa.”
Mbono Zyakumuuya
Twaambo Tupati-Pati Kuzwa Mubbuku lya Samuele lya Kusaanguna
3:3—Sena Samuele mubwini wakalede mu Busena Busalalisya? Peepe. Samuele wakali muna Levi wamuluzubo lwaba Kohati lwatakali lwamukwasyi wabupaizi. (1 Makani 6:33-38) Aboobo, tanaakali kuzumizyigwa “kunjila kukweebela zintu zisalalisya.” (Myeelwe 4:17-20) Icibeela cilikke catempele Samuele ncaakali kuzumizyigwa kunjila muubbuwa lyacikombelo. Kweelede kuti oomo mwaakalede. Awalo Eli weelede kuti wakalede kubusena bumwi ibuli mubbuwa. Ikaambo kakuti “nkulyakabede ibbokesi lya-Leza” kulibonya kuti kaamba busena boonse bwatempele.
FEBRUARY 21-27
MBONO IZILI MU JWI LYA LEZA | 1 SAMUELE 6-8
“Nguni Mwami Wanu?”
it-2 163 ¶1
Bwami bwa Leza
Kulomba Mwami Muntunsi. Kakusyeede ciindi cisyoonto kuti ikkwane myaka 400 kuzwa ciindi nobakalonga, alimwi kakwiindide myaka iili 800 Leza naakapanga cizuminano a Abrahamu, bana Israyeli bakalomba mwami muntunsi ikuti kabasololela, mbwaanga zisi zimbi zyakalijisi beendelezi bantunsi. Kwiinda mukulomba ooku, bakali kukaka Jehova kuti kabeendelezya. (1Sam. 8:4-8) Cakutadooneka, bantu bakali kulangila bwami bwakali kuyootalisyigwa a Leza kweelana ambwaakasyomezya Abrahamu alimwi a Jakobo. Icimbi cakabapa bulangizi oobu mbusinsimi mbwaakaamba Jakobo kalaafwafwi kufwa kujatikizya Juda (Matl. 49:8-10), majwi aa Jehova kuli bana Israyeli nobakalonga (Kul. 19:3-6), Mulawo wacizuminano (Dt. 17:14, 15), alimwi acibeela camulumbe Leza ncaakapa kuti musinsimi Balamu aambe (My. 24:2-7, 17). Banyina Samuele ibakali kusyomeka, ba Hana bakabwaamba bulangizi oobu mumupailo. (1Sam. 2:7-10) Nokuba boobo, Jehova tanaakalinayubununa “maseseke” aakwe kujatikizya Bwami alimwi tanaakalinatondezya ciindi nobwakali kuyoosika naa mboyakali kuyooba mfwulumende eeyo, akuti naa yakali kuyoobeda anyika naa kujulu. Aboobo kwakaba kuliinganya kubantu ikulomba kuti babe amwami muntunsi.
Wakaliyumya Nomuba Mumapenzi
Amubone mbwaakamwiingula Jehova ciindi Samuele naakapaila kulinguwe: “Swiilila majwi aabantu mbuli makani oonse ngobakwaambila, nkaambo kakuti teensi nduwe ngubasampaula, ndime ngubasampaula kutaba mwami kulimbabo.” Eelyo kaka wakaumbulizyigwa Samuele, nokuba kuti eeci cakamucisa Leza Singuzu Zyoonse! Jehova wakaambila musinsimi wakwe kuti acenjezye bana Israyeli mbobakali kuyoopenga akaambo kakuba amwami muntunsi. Ciindi Samuele naakabaambila, balo bakaamba kuti: “Ne! ncobeni tuleelede kuba amwami.” Akaambo kakusyomeka lyoonse kuli Leza, Samuele wakamunanika mwami ngwaakasala Jehova.—1 Samuele 8:7-19.
Bulelo Bwa Jehova Bwasumpulwa!
Izyakabacitikila zyakatondezya kuti nzyaakaamba Jehova zyakali zyamasimpe. Kulelwa amuntu kwakabaletela mapenzi bana Israyeli, ikapati kuti imwami ooyo katasyomeki. Ikulanga cikozyanyo cabana Israyeli, tacigambyi kubona kuti mfwulumende zyeendelezyegwa abantu batamuzyi Jehova zilaalilwa kweendelezya kabotu. Masimpe, ibali mutwaambo twacisi bamwi balomba Leza kuti abagwasye kutegwa kabaicita kabotu milimo yabo kutegwa kube luumuno, pele ino mbuti Leza mbwakonzya kubagwasya bantu bali boobu ibatayandi kweendelezyegwa anguwe?—Int. 2:10-12.
Mbono Zyakumuuya
Nkaambo Nzi Ncomweelede Kubbapatizyigwa?
Kusanduka kweelede kucitwa katutana bbapatizyigwa akuba Bakamboni ba Jehova. Ikusanduka kulacitwa cakulisungula amuntu ooyo walisalila camoyo woonse kuti atobele Jesu Kristo. Bantu aabo balaleka milimo yabo mibyaabi yakaindi akukanza kucita cintu cibotu mumeso aa Leza. Mu Magwalo, imaciti aa Cihebrayo alimwi aa Cigiliki ajatikizya makani akusanduka apandulula kucenguluka naa kusanduluka. Eeci caamba kucengulukila kuli Leza kuzwa kunzila mbyaabi. (1 Bami 8:33, 34) Kusanduka caamba kucita “milimo ii[tondezya] kusanduka.” (Incito 26:20) Kuyandika kuzwa mubukombi bwakubeja akucita zintu kweelana amalailile aa Leza alimwi akulyaaba cakumaninina kuli Jehova. (Deuteronomo 30:2, 8-10; 1 Samuele 7:3) Ikusanduka kupa kuti tucince mukuyeeya kwesu, makanze alimwi abube bwesu. (Ezekieli 18:31) ‘Tulasanduka’ ciindi milimo yesu iitali yabunaleza nibwezelwa busena abube bupya.—Incito 3:19; Ba-Efeso 4:20-24; Ba-Kolose 3:5-14.
FEBRUARY 28–MARCH 6
MBONO IZILI MU JWI LYA LEZA | 1 SAMUELE 9-11
“Saulo Wakali Kulibombya Kumatalikilo”
Amweende Cakulibombya a Leza Wanu
Amuyeeye icakacitikila Mwami Saulo. Kumatalikilo wakali kulicesya. Naakacili mwana-mwana wakalikuzyi kulezya kwakwe alimwi buya wakali kulitenga kuzumina mikuli minji. (1Sam. 9:21; 10:20-22) Pele mukuya kwaciindi, Saulo wakatalika kulisumpula. Wakatalika kucita boobu nokwakainda buyo ciindi cisyoonto kuzwa naakaba mwami. Aciindi cimwi, wakaalilwa kukkazika moyo ciindi naakali kulindila musinsimi Samuele. Muciindi cakusyoma Jehova kuti abweze ntaamu akaambo kabantu bakwe, Saulo wakatuula cipaizyo cuumpwa nokuba kuti tanaakazumizyidwe kucita boobo. Akaambo kaceeci, Jehova wakaleka kumukkomanina alimwi mukuya kwaciindi, wakamukaka kuba mwami. (1Sam. 13:8-14) Inga twacita cabusongo ikuti twaiya kucikozyanyo eeci itucenjezya alimwi akutacita zintu nzyotutazumizyidwe kucita.
Mbomukonzya Kuzumanana Kuba Amuuya Wakulyaaba
Mwami Saulo wa Israyeli ncikozyanyo citucenjezya kujatikizya kuliyanda mbokukonzya kulwana muuya wakulyaaba. Kumatalikilo aabulelo bwakwe, Saulo wakali kulicesya alimwi akulibombya. (1 Sam. 9:21) Ciindi bana Israyeli bamwi nobakali kusampaula bulelo bwakwe, tanaakabasubula pe nokuba kuti wakalijisi nguzu zyakutondezya bulelo mbwaakapegwa a Leza. (1 Sam. 10:27) Mwami Saulo wakabutambula busolozi bwamuuya wa Leza ciindi naakasololela bana Israyeli munkondo nobakazunda bana Amoni. Nobakazunda, Saulo cakulicesya wakatondezya kuti ngu Jehova wakapa kuti bazunde.—1 Sam. 11:6, 11-13.
w95 12/15 10 ¶1
Bana Amoni—Ibantu Ibatakali Kuyanda Kweendelezyegwa Caluzyalo
Alimwi bana Amoni bakalukaka luzyalo lwa Jehova. Aboobo Jehova kunyina naakakulanga buyo kukongwa ooku. “Muuya wa Leza wakamupa nguzu Saulo ciindi naakamvwa majwi [aa Nahasi], alimwi wakanyema kapati.” Kwiinda mukusololelwa amuuya wa Leza, Saulo wakabunganya impi yabasikalumamba bali 330,000 kulwana bana Amoni ‘akubamwaikizyanya cakuti kunyina bantu bobilo bakasyaala antoomwe.’—1 Samuele 11:6, 11.
Mbono Zyakumuuya
Twaambo Tupati-Pati Kuzwa Mubbuku lya Samuele lya Kusaanguna
9:9—Ino kaambo kakuti “muntu uutegwa musinsimi sunu, kalekale wakali kutegwa musondi” kalangilwa kuti kaamba nzi”? Majwi aaya alakonzya kutondezya kuti mbobakali kuyaabuduma basinsimi kuciindi ca Samuele alimwi amuciindi cabami mu Israyeli, ibbala lyakuti “musondi” lyakanjililwa busena abbala lyakuti “musinsimi.” Samuele ubonwa kuti ngowakusaanguna mumulongo wabasinsimi.—Incito 3:24.
Amusungwaale Mumulimo Wamumuunda
Nobaalu—Ino Mulimvwa Buti Kujatikizya Kuyiisya Bamwi Milimo?
Amulisungule, mutalengaani. Ciindi Samuele naakamvwa kuti bana Israyeli bayanda muntu uukonzya kuba mwami wabo, wakatyompwa alimwi akulimvwa kuti bantu bamukaka. (1Sam. 8:4-8) Mubwini wakalengaana kucita ncobakali kuyanda bantu cakuti Jehova wakacita kumwaambila buya ziindi zyotatwe kuti aswiilile ncobakali kwaamba bantu. (1Sam. 8:7, 9, 22) Nokuba boobo, Samuele tanaakanyema naa kumubikkilila muntu iwakali kuyakumulida zina. Ciindi Jehova naakamwaambila kunanika Saulo, musinsimi wakamvwida, ikutali kuyanda buyo kwiinzya mulawo, pele wakalisungula akaambo kaluyando.
Mbubwenya mbuli Samuele, baalu mazuba aano ibajisi luzyibo balabutondezya bube oobu kuli baabo mbobayiisya. (1Pet. 5:2) Baalu bali boobu tabawayiwayi kuyiisya bamwi milimo kabayoowa kuti ambweni basikwiiya balakonzya kubweza mikuli imwi mumbungano. Bantu mbobayiisya tabababoni kuti mbaasikuzundana limwi, pele bababona kuti ‘mbaasimilimonyina’—zipego zibotu kapati kumbungano. (2Kor. 1:24; Heb. 13:16) Eelo kaka balimvwa kukkutila bamayi aaba balisungwide ciindi nobabona basikwiiya mbobabelesya zintu nzyobayiisyigwa kutegwa mbungano igwasyigwe!—Mil. 20:35.
Amube mulongwe mwini-mwini, kutali buyo mwiiyi. Buzuba Samuele naakabonana a Saulo, wakali kukonzya kubweza mafwuta akumunanika Saulo mpoonya-mpoonya, alimwi akwaambila mwami mupya kuti aunke kakunyina akusowa ciindi—kananikidwe pele katalibambilide. Muciindi caboobo, Samuele cakukkazika moyo, wakasaanguna kugwasya Saulo kabotu-kabotu. Nobakamana kulya cakulya cibotu, kubandika alimwi akwiizya, alimwi akoona, ndendilyo musinsimi naakalimvwa kuti casika ciindi ceelede cakunanika Saulo.
Mbubwenya buyo, mwiiyi mazuba aano weelede kutalika kuyiisya kwiinda mukujana ciindi cibotu alimwi akuba mulongwe mwini-mwini wasikwiiya. Nzila nzyakonzya kubelesya mwaalu kutegwa abe acilongwe cibotu asikwiiya ziyeeme azilengwa alimwi abukkale bwakubusena oobo. Nokuba boobo, kufwumbwa nkomukkala, mbomuli baalu ibajisi zinji zyakucita, ikuti naa kamukonzya kujana ciindi cakwiizya asikwiiya, cili mbuli kuti mumwaambila kuti “Ndilakuyanda kapati mukwesu.” (Amubale Baroma 12:10.) Sikwiiya uulisungwide alimwi uutondezya kulumba kuzintu nzyomumuyiisya uyoobona kuti mulamuyanda kapati.
Nobaalu, kamuyeeya kuti: Mwiiyi uuzwidilila nguyooyo uutabikkili buyo maano kukuyiisya kulikke, pele nguyooyo uuyanda amuntu ngwayiisya. (Amweezyanisye a Johane 5:20.) Sikwiiya ulakonzya kububona cakufwambaana bube oobu ibuyandika kapati kumwiiyi alimwi bulakonzya kumukulwaizya kutambula zintu nzyayiisyigwa. Aboobo, nobaalu bayandwa, ciindi nomuyiisya bamwi milimo, mutanoobi buyo bamayi pele alimwi amube balongwe.—Tus. 17:17; Joh. 15:15.