LAIBBULALI YAA INTANETI ya Watchower
Watchtower
LAIBBULALI YAA INTANETI
Chitonga
  • BBAIBBELE
  • ZYAKAMWAIGWA
  • MISWAANGANO
  • w13 2/15 map. 3-7
  • Oolu Ndolukono Lwesu Lwakumuuya

Kunyina vidiyo aawa mpomwasala.

Vidiyo yakaka kulila.

  • Oolu Ndolukono Lwesu Lwakumuuya
  • Ngazi Yamulindizi—2013
  • Tutwe Twamakani
  • Makani Aakozyenye
  • TULIJISI LUKONO NDOTWEELEDE KUBIKKILA MAANO KAPATI
  • JEHOVA WALIYOBOLA JWI LYAKWE
  • JEHOVA MBWAALIYOBOLA IZYINA LYAKWE
  • JEHOVA ULAYOBOLA KASIMPE KAKUMUUYA
  • JEHOVA MBWAAKACITA KUTEGWA KASIMPE KATAZIMAANI
  • Jehova Wasumpula Zina Lyakwe
    Bwami bwa Leza Bulalela!
  • Amulemeke Zyina Lya Jehova Lipati
    Ngazi Yamulindizi—2013
  • Ino Lukono Lwesu Lubotu Kapati Lwaamba Nzi Kulindinywe?
    Ngazi Yamulindizi—2000
  • A4 Izina lya Leza mu Magwalo aa Chihebrayo
    Bbaibbele lya Busanduluzi Bwanyika Mpya
Ngazi Yamulindizi—2013
w13 2/15 map. 3-7

Oolu Ndolukono Lwesu Lwakumuuya

‘Oolu ndolukono lwabalanda ba Jehova.’—IS. 54:17.

INO INGA MWAINGULA BUTI?

Ncinzi Leza ncaacita kutegwa ayobole Jwi lyakwe lilembedwe?

Mbuti zyina lya Jehova mbolyayobolwa kutegwa kabalibelesya bantu bakwe?

Amupandulule Leza mbwaakayobola kasimpe nokuba kuti bamwi bakali kuyanda kukazimaanya.

1. Ncinzi Jehova ncaayobola caluyando kutegwa bantu bagwasyigwe?

JEHOVA, “Leza uupona alimwi uuliko lyoonse,” wakayobweda bantu mulumbe wakwe uupa buumi. Tuli masimpe kuti mulumbe ooyu taukamani, nkaambo Bbaibbele lyaamba kuti: “Ijwi lya Jehova linooliko lyoonse mane kukabe kutamani.” (1 Pe. 1:23-25) Eelo kaka tulalumba kapati kuti Jehova caluyando watuyobweda makani aayandika kapati mu Jwi lyakwe, Bbaibbele!

2. Mu Jwi lyakwe lilembedwe, ncinzi Leza ncaayobola kutegwa bantu bakwe kababelesya?

2 Mu Jwi lyakwe, Leza wayobola zyina lyakwe ndyaakalyuulika mwini kutegwa bantu kabalibelesya. Mu Magwalo, “Jehova Leza” ulaambidwe ciindi cakusaanguna ‘mumakani aamba julu anyika.’ (Matl. 2:4) Munzila yamaleele, zyina lya Leza lyakazekaulwa ziindi zinji, aamabwe aakajisi Milawo Iili Kkumi. Mucikozyanyo, mulawo wakusaanguna wakali kwaamba kuti: “Ndime Jehova Leza wako.” (Kul. 20:1-17) Zyina lya Leza nkolili akaambo kakuti Mwami Wabubumbo Boonse, Jehova, waliyobola Jwi lyakwe alimwi azyina nokuba kuti Saatani wali kusola kulinyonyoona.—Int. 73:28.

3. Nokuba kuti zikombelo zinji zilisweekede mumakani aabukombi, ncinzi Leza ncaayobola?

3 Mu Jwi lyakwe, Jehova alimwi wayobola kasimpe. Nokuba kuti zikombelo zinji zilisweekede mumakani aabukombi, swebo tulalumba kuli Leza akaambo kakuti watupa mumuni wakumuuya akasimpe. (Amubale Intembauzyo 43:3, 4.) Nokuba kuti bantu banji beenda mumudima, swebo calukkomano tulazumanana kweenda mumumuni wakumuuya uuzwa kuli Leza.—1 Jo. 1:6, 7.

TULIJISI LUKONO NDOTWEELEDE KUBIKKILA MAANO KAPATI

4, 5. Ncoolwe nzi caalubazu ncotwakapegwa kutalikila mu 1931?

4 Mbotuli Banakristo, tulijisi lukono lubotu kapati. Kweelana abbuku limwi lipandulula mabala, lyaamba kuti: “Lukono lwacisi mbube boonse, zilengwa, naa zyintu zyamubuumi izyazumanana kwamyaka minji alimwi izyali kusiilwa mazyalani aaindene-indene.” Lukono lwesu lwakumuuya lubikkilizya zilongezyo zyakukkomana aluzyibo lwini-lwini lwamu Jwi lya Leza alimwi akumvwisya kasimpe kajatikizya nguwe amakanze aakwe. Alimwi lulabikkilizya acoolwe caalubazu.

5 Coolwe eeci cakaba cibeela calukono lwesu lwakumuuya ciindi camuswaangano wacooko iwakacitikila ku Columbus, Ohio, mu U.S.A., mu 1931. Mabala aakuti “JW” akalilembedwe akapulogilamu kamuswaangano. Mucizyi umwi wakaamba kuti: “Twakali kulibuzya ncaakali kwiiminina mabala aakuti JW mu Cingisi—bamwi bakali kuyeeya kuti akali kwiiminina Just Wait (Amulindile Buyo), Just Watch (Amulangile Buyo), alimwi a Jehovah’s Witnesses (Bakamboni ba Jehova).” Aciindi eeco twakali kwiitwa kuti Basikwiiya Bbaibbele, pele kwiinda mukusala kwakacitwa mu Nsondo, July 26, 1931, twakatalika kwiitwa kuti Bakamboni ba Jehova. Cakali cintu cikkomanisya kupegwa zyina eeli lyamu Magwalo. (Amubale Isaya 43:12.) Mukwesu umwi wakaamba kuti: “Tandikakulubi kukambilila ikwakacitwa eciya ciindi abasimuswaangano.” Bantu bamunyika tiibakali kuliyanda zyina eeli, nokuba boobo Leza watulongezya kwiinda mukulibelesya zyina eeli kwamyaka iinda ku 80. Eelo kaka ncoolwe cipati kwiitwa kuti Bakamboni ba Jehova!

6. Ino lukono lwesu lwakumuuya lubikkilizya makani nzi aamasimpe?

6 Lukono lwesu lulabikkilizya amakani aakaindi aagwasya kapati. Mucikozyanyo, amubone Abrahamu, Izaka, alimwi a Jakobo. Bamasyaanene aaba alimwi amikwasyi yabo kweelede kuti bakali kubandika kujatikizya mbobakali kunga bamukkomanisya Jehova. Nkakaambo kaako Josefa muntu iwakaluleme ncaakakakila koonana amuntu uutali mukaintu wakwe “akubisizya Leza.” (Matl. 39:7-9) Mbubwenya buyo, zilengwa zya Bunakristo, zyakapegwa kulindiswe kwiinda mukutwaambila mulomo mpande naa kwiinda mucikozyanyo. Akati kazyeezyi kuli twaambo tujatikizya Mulalilo wa Mwami mwaapostolo Paulo ntwaakasiila mbungano zya Banakristo. (1 Ko. 11:2, 23) Mazuba aano, makani aayandika aajatikizya kukomba Leza “mumuuya amukasimpe” ncibeela ca Jwi lyakwe lilembedwe. (Amubale Johane 4:23, 24.) Bbaibbele lyakapegwa kuti kaligwasya bantu boonse, aboobo swebo tobabelesi ba Jehova tulalilumba kapati.

7. Ino lukono lwesu lubikkilizya makani nzi aakkazyika moyo?

7 Cibeela, calukono lwesu lwakumuuya cilabikkilizya azibalo zyakamwaigwa caino-ino izitondezya kuti ‘Jehova uli kulubazu lwesu.’ (Int. 118:7) Eeci citupa kulimvwa kukwabililwa nokuba kuti tulapenzyegwa. Cintu cikkazyika moyo akati kalukono lwesu lwakumuuya ncisyomezyo eeci icaamba kuti: “Pele taakwe cilwisyo niciba comwe cibumbwa kukulwisya nduwe cikonzya kujana coolwe, andimi zyoonse zibuka kukubeteka uyoozipa mulandu. Nciceeco caabilo [naa ‘lukono’] cabalanda ba-Jehova akululamikwa kwabo kuzwa kulindime, mbwaamba Jehova.” (Is. 54:17) Kunyina cibelesyo ca Saatani icikonzya kutunyonyweeda limwi pe.

8. Ncinzi ncotutiibandike mucibalo eeci alimwi amucibalo citobela?

8 Saatani wasola kunyonyoona Jwi lya Leza, kugwisya zyina lya Jehova, akuzimaanya kasimpe. Tulizyi kuti takonzyi kweelana a Jehova, walo iwapa kuti kusoleka kwakwe koonse kutazwidilili. Mucibalo eeci alimwi amucibalo citobela, tulabona (1) Leza mbwaaliyobola Jwi lyakwe; (2) Jehova mbwaacita kutegwa zyina lyakwe kaliliko lyoonse; alimwi (3) Taateesu wakujulu mbwali Kasensa alimwi a Sikuyobola kasimpe nkotukkomanina.

JEHOVA WALIYOBOLA JWI LYAKWE

9-11. Nzikozyanyo nzi izitondezya kuti Bbaibbele lyazumanana kubako nokuba kuti bamwi balikuyanda kulinyonyoona?

9 Jehova walikwabilila Jwi lyakwe mubukkale buli boonse. Bbuku limwi litegwa Catholic Encyclopedia lyakaamba kuti: “Mumwaka wa 1229 ibacibeela citegwa Council of Toulouse bakali kukasya bantu batayiide kubelesya [ma Bbaibbele amumyaambo yakali kubelesyegwa abantu buyo] akaambo kankondo yakaliko akati kaba Albigenses aba Waldenses . . . Kumuswaangano ngobakajisi mu 1234 ku Tarragona, mu Spain, ciindi James Wakusaanguna naakali mwami, kukasyigwa kukozyenye kwakaambilizyigwa alimwi . . . Bweendelezi bwacikombelo ca Katolika bwakanjilila mumakani aaya ciindi cakusaanguna mu 1559, ciindi bbuku lya Paul Wane nolyakakasya kusimba alimwi akuba ama Bbaibbele aamumyaambo iibelesyegwa abantu buyo kakunyina kuzumizyigwa a Holy Office.”

10 Nokuba kuti bantu bamwi balikuyanda kulinyonyoona Bbaibbele, lyayobolwa. Muma 1382, John Wycliffe abeenzinyina bakasandulula Bbaibbele lyakusaanguna lyamu Cingisi. Musanduluzi umbi wa Bbaibbele wakali William Tyndale, iwakajayigwa mu 1536. Bantu bamwi bakaamba kuti, kaangidwe kucisamu, wakaamba kuti: “Mwami, komujalula meso mwami wa England.” Kumane bakamusina akumuumpa.

11 Ibbaibbele lyazumanana kubako nokuba kuti lyali kukazyigwa. Mucikozyanyo, mu 1535, busanduluzi bwa Bbaibbele lya Cingisi ibwakacitwa a Miles Coverdale bwakatalika kubelesyegwa. Coverdale wakabelesya busanduluzi bwa Tyndale kusandulula “Cizuminano Cipya” alimwi a “Cizuminano Cakale” kuzwa kubbuku lya Matalikilo kuzikusika kubbuku lya Makani. Wakasandulula zibeela zimwi zya Magwalo kuzwa muci Latin alimwi akuzwa mubusanduluzi bwa Bbaibbele bwa Martin Luther bwaci German. Mazuba aano, Bbaibbele lya New World Translation of the Holy Scriptures (Busanduluzi bwa Nyika Mpya bwa Magwalo Aasalala) lilalumbwa akaambo kakutakatazya kumvwa, kusyomeka kumabala aamu Bbaibbele, alimwi akaambo kakuba cibelesyo cibotu mumulimo wesu wakukambauka. Tulikkomene kuti kunyina nguzu zyamadaimona naa zyabantu iziyakupa kuti Jwi lya Jehova linyonyoonwe.

JEHOVA MBWAALIYOBOLA IZYINA LYAKWE

12. Mulimo nzi iwacitwa a Bbaibbele lya Busanduluzi bwa Nyika Mpya mukuyobola zyina lya Leza?

12 Jehova Leza wazumanana kubikkila maano kutegwa izyina lyakwe lizumanane kubako mu Jwi lyakwe. Mumbazu eeyi, Bbaibbele lya Busanduluzi bwa Nyika Mpya lyagwasya kapati. Mumajwi aantalisyo, kkomiti yabasanduluzi bandilyo bakalemba kuti: “Cintu iciyandika kapati cabusanduluzi oobu, nkupilusyigwa kwazyina lya Leza mumasena molyeelede mumalembo aa Cingisi. Lyapilusyigwa kwiinda mukubelesya zyina libelesyegwa kapati mu Cingisi lyakuti, ‘Jehovah’ [Jehova] ziindi zisika ku 6,973 mu Magwalo aa Chihebrayo alimwi aziindi zisika ku 237 mu Magwalo aa Banakristo aa Chigiliki.” Mazuba aano, Bbaibbele lya Busanduluzi bwa Nyika Mpya lilajanwa muzibeela naa lyoonse likkwene mumyaambo iinda ku 116, alimwi lyasimbwa mumakkopi aainda ku 178,545,862.

13. Nkaambo nzi ncotukonzya kwaamba kuti bantu balilizyi izyina lya Leza kuzwa kumalengelo aabantu?

13 Kuzwa kumuntu wakusaanguna kulengwa, bantu balilizyi zyina lya Leza. Ba Adamu a Eva bakalilizyi, alimwi bakalizyi bwini mbolyaambwa. Ciindi Hamu naakatondezya kubula bulemu kuli bausyi Zambangulwe nolyakamana, Nowa wakaamba kuti: “Alumbwe Jehova Leza wa-Semu. [Mwana wa Hamu] Kanana abe muzike wakwe.” (Matl. 4:1; 9:26) Leza mwini wakaamba kuti: “Ndime Jehova. Ndezina lyangu. Bulemu bwangu nsikooyoobupa umbi.” Alimwi wakayungizya akwaamba kuti: “Ndime Jehova, taakwe umbi. Taakwe Leza umbi kunze kwangu.” (Is. 42:8; 45:5) Jehova wazumanana kubikkila maano kubona kuti zyina lyakwe lyayobolwa akuzyibwa kubantu bamunyika. Eelo kaka tulijisi coolwe cakubelesya zyina lyakwe alimwi akubeleka katuli Bakamboni bakwe! Munzila imwi twaamba kuti: “Tusumpule indembela zyesu muzina lya-Leza wesu.”—Int. 20:5.

14. Kunze lyamu Bbaibbele, nkuuli kumbi zyina lya Leza nkolikonzya kujanwa?

14 Izyina lya Leza talijaniki buyo mu Bbaibbele. Mucikozyanyo, amubone Bbwe lyaku Moabu ilyakajanwa ku Dhiban (Dibon), makkilomita aasika ku 21 kujwe kwa Lwizi Lwamunyo. Ibbwe eeli lilijisi makani aamba zya Mwami Omri wa Israyeli alimwi lilijisi makani aa Mwami Mesa mbwaakazangila Israyeli. (1 Bam. 16:28; 2 Bam. 1:1; 3:4, 5) Cintu cikkomanisya kapati kujatikizya Ibbwe lyaku Moabu, ncakuti lilijisi azyina lya Leza lyamabala one. Izyina lya Leza lyamabala one cakwiinduluka-induluka lilajanika mu Magwalo aaci Lakisi, zikaye izyakajanwa ku Israel.

15. Ino Septuagint ninzi, alimwi ino yakaboola buti?

15 Basanduluzi ba Bbaibbele bakusaanguna abalo bakacita mulimo umbi mukuyobola zyina lya Leza. Nobakaangununwa kuzwa mubuzike mu Babuloni kuzwa mu 607 B.C.E. kuzikusika mu 537 B.C.E., bama Juda banji tiibakapiluka ku Juda aku Israyeli. Kuzikusika mumwaanda wamyaka watatu B.C.E., dolopo lya Alexandria, mu Egepita, wakali munzi waba Juda banji ibakali kuyandika kusandulwidwa Magwalo aa Chihebrayo kutola mu Chigiliki, mwaambo iwakali kubelesyegwa muzisi zinji aciindi eeco. Busanduluzi oobu ibwakamana mumwaanda wamyaka wabili B.C.E., bwiitwa kuti Septuagint. Zibeela zimwi zyabusanduluzi oobu zilijisi zyina lya Jehova mumabala one aa Chihebrayo.

16. Amupe cikozyanyo citondezya mbolyakabelesyegwa zyina lya Leza mubbuku ilyakasaanguna kusimbwa mumwaka wa 1640.

16 Zyina lya Leza lilajanwa mu Bay Psalm Book, ibbuku lyakusaanguna ilyakamwaigwa muzisi zyaku America izyakali kweendelezyegwa acisi ca England. Bbuku lyakusaanguna (ilyakasimbwa mu 1640) lijisi Intembauzyo izyakasandululwa kuzwa mu Chihebrayo kutolwa mu Cingisi camumazuba aayo. Bbuku eeli lilabelesya zyina lya Leza muzibeela mbuli Intembauzyo 1:1, 2, alo aamba kuti: “Muntu uulelekedwe” teendi mululayo lwababi, “pele mumulawo wa Iehovah, mwalangila kujana lukkomano.” Kutegwa mujane makani manji kujatikizya zyina lya Leza, amubone broshuwa yamu Cingisi yakuti: The Divine Name That Will Endure Forever.

JEHOVA ULAYOBOLA KASIMPE KAKUMUUYA

17, 18. (a) Mbuti mbomukonzya kupandulula bbala lyakuti “kasimpe”? (b) Ino “kasimpe kamakani mabotu” kabikkilizya nzi?

17 Calukkomano tulamubelekela ‘Jehova, Leza wakasimpe.’ (Int. 31:5) Bbuku limwi lipandulula mabala lyaamba kuti: “Kasimpe caamba makani oonse aamasimpe kujatikizya cimwi cintu, kutali zyintu zyakuyeeyela buyo naa zyakupanga.” Mu Chihebrayo camu Bbaibbele, bbala lisandululwa kuti “kasimpe” kanji-kanji lijatikizya cintu camasimpe, naa cisyomeka. Bbala lya Chigiliki ilyaamba kuti “kasimpe” litondezya cintu iceendelana atwaambo twamasimpe naa cintu cili kabotu.

18 Jehova wayobola kasimpe kakumuuya alimwi wapa kuti luzyibo lwakasimpe tulujane lwalo iluyaabuvwula. (2 Jo. 1, 2) Mazuba aano, kumvwisya kwesu kujatikizya kasimpe takukatazyi pe, nkaambo “inzila yabaluleme ili mbuli mumuni uumweka, uuya bungwengwemuka mane bwaca buzuba”! (Tus. 4:18) Cakutadooneka, tulaazumina majwi Jesu ngaakaamba mumupailo kuli Leza aakuti: “Ijwi lyako nkasimpe.” (Joh. 17:17) Ijwi lya Leza lilembedwe lijisi “kasimpe kamakani mabotu,” kalo ikajatikizya njiisyo zyoonse zya Bunakristo. (Gal. 2:14) Njiisyo eezyi zibikkilizya, twaambo twamasimpe tujatikizya zyina lya Jehova, bweendelezi bwakwe, cinunuzyo cacipaizyo ca Jesu, bubuke, alimwi a Bwami. Lino atulange-lange Leza mbwaakayobola kasimpe nokuba kuti Saatani wali kusola kukazimaanya.

JEHOVA MBWAAKACITA KUTEGWA KASIMPE KATAZIMAANI

19, 20. Ino Nimrodi wakali ni, alimwi makanze nzi aatakazwidilila mumazuba aakwe?

19 Zambangulwe nolyakamana, kwakali kaambyo kakuti: ‘Mbuli Nimrodi muvwimi singuzu uukazya Jehova.’ (Matl. 10:9) Mbwaanga wakali sikukazya Jehova Leza, inga caambwa kuti Nimrodi wakali kukomba Saatani alimwi wakali mbuli basikukazya, Jesu mbaakaamba kuti: “Muzwa kuli uso Diabolosi alimwi mulombozya kucita zisusi zyauso. Ooyo . . . kunyina naakakakatila mukasimpe.”—Joh. 8:44.

20 Masena ngaakali kweendelezya Nimrodi akali kubikkilizya Babelo alimwi aminzi iimbi iyakali akati kamulonga wa Tigrisi a Firate. (Matl. 10:10) Kweelede kuti ngonguwe wakalailila kuti kuyakwe ŋanda ya Babelo alimwi ngazi eeyi yakatalika kuyakwa mu 2269 B.C.E. Kwiindana amakanze aa Jehova aakuti bantu bamwaike munyika yoonse, basikuyaka aaba bakaamba kuti: “Amuboole, tuliyakile munzi aŋanda indamfu iisika akujulu. Atulicitile impuwo, impuwo, kuti tutapalanganisyigwi koonse koonse ansi.” Makanze aayo akamana ciindi Leza ‘naakapilinganya mwaambo wanyika yoonse’ mpoonya akubamwaya aabo boonse ibakali kuyaka ngazi. (Matl. 11:1-4, 8, 9) Ikuti naa Saatani wakali kuyanda kutalisya bukombi bwakuti bantu boonse kabakomba nguwe, nkokuti makanze aakwe kunyina naakazwidilila pe. Kuzwa kaindi, bukombi bwa Jehova bwazumanana alimwi buyaambele abuzuba.

21, 22. (a) Nkaambo nzi bukombi bwakubeja ncobwaalilwa kunyonyoona bukombi bwakasimpe? (b) Ncinzi ncotuyakubandika mucibalo citobela?

21 Kuzwa kaindi bukombi bwakubeja bwaalilwa kunyonyoona bukombi bwakasimpe. Nkaambo nzi? Nkaambo kakuti Mwiiyi wesu Mupati ulabikkila maano kubona kuti Jwi lyakwe lilembedwe lyayobolwa, wali kubaambila bantu zyina lyakwe, alimwi ngo Kasensa kakasimpe kakumuuya katamani. (Is. 30:20, 21) Kukomba Leza kweelana akasimpe kuletela lukkomano, pele kucita boobo kuyandika kuti katupakamene kumuuya, kumusyoma kapati Jehova alimwi akutobela busolozi bwamuuya uusalala.

22 Mucibalo citobela, tuyakulanga-langa njiisyo zyakubeja mbozyakatalika. Tuyakubona njiisyo eezyi mboziteendelani a Magwalo. Kuyungizya waawo, tuyakubona Sikuyobola kasimpe, Jehova, mbwaatulongezya anjiisyo zyakasimpe nzyotukkomanina zyalo izili cibeela calukono lwesu lwakumuuya.

[Cifwanikiso icili apeeji 4]

Twakakkomana kupegwa zyina lyakuti Bakamboni ba Jehova kumuswaangano mu 1931

[Cifwanikiso icili apeeji 5]

Bantu mbuli Tyndale, bakaaba buumi bwabo akaambo ka Jwi lya Leza

[Kulumba]

From Foxe’s Book of Martyrs

    Chitonga Publications (1991-2025)
    Log Out
    Log In
    • Chitonga
    • Amutumine Bamwi
    • Makani Ngomuyanda
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Nzyomweelede Kuzumina
    • Mulawo Uujatikizya Kubamba Maseseke
    • Privacy Settings
    • JW.ORG
    • Log In
    Amutumine Bamwi