Capítulo 7
Tuku masiyay xlakata Dios masta talakaskin kaʼanalh tuku nitlan
1, 2. 1) ¿La xkitaxtulh komo Jehová tunkun xkamasputulh Adán chu Eva wantiku ni kgalhakgaxmatkgolh anta kʼEdén? 2) ¿Tuku tlawalh Jehová nema limasiyay pi kinkapaxkiyan?
JACOB, chatum pulalina wa: «Ni lhuwa chu xalilakgaputsa kitaxtunit umakgolh kata nema klatamanit» (Génesis 47:9). Job na wa pi chixku «ni lhuwa kilhtamaku latamay chu lhuwa takglhuwit kgalhi» (Job 14:1). Chuna la umakgolh lakchixkuwin, akinin kgalhinitaw taʼakglhuwit, mininit kilhtamaku akxni nitlan tuku kinkatlawanikanitan chu nitlan tuku kinkaʼakgspulanitan. Pero, xlakata akinin lakachinitaw, uma ni wamputun pi kaj nitlan tuku tlawalh Dios. Xlikana pi kintalakapastaknikan chu kkimaknikan kgalhiyaw talakgalhin, chu nipara lamaw kxakalipaxaw katiyatni nema Adán chu Eva xkgalhikgoy xapulana. Pero, ¿tuku xkitaxtulh komo Jehová tunkun xkamasputulh Adán chu Eva akxni ni kgalhakgaxmatninankgolh? Ni xʼanalh tajatat nipara takatsanajwat chu niti xnilh, pero na ni xʼanankgolh latamanin. Uma wamputun, ni xlatamaw. Xlakata Jehová lu kinkalakgalhamanan, mastalh talakaskin pi Adán chu Eva xkgalhikgolh xkamanan maski umakgolh na xkgalhikgolh talakgalhin. Chu xlakata Jehová limaklakaskilh Cristo, uma tlawa pi tlan namakglhtinanparayaw tuku Adán makgatsankgalh: latamat nema ni kgalhi xlisputni anta kxakalipaxaw Katiyatni (Juan 10:10; Romanos 5:12).
2 Lu tlan limakgkatsiyaw xlakata katsiyaw pi tlan nalatamayaw xliputum kilhtamaku anta kxasasti kakilhtamaku, niku xakalipaxaw nawan chu ni katitatatlaw, tlan namakgkatsiyaw kkintalakapastaknikan, nialh katikgalhiw takatsanajwat chu nialhti katinilh, chu na nialh katilatamakgolh wantiku lixkajni likatsikgoy (Proverbios 2:21, 22; Apocalipsis 21:4, 5). Maski Biblia kinkamasiyaniyan pi kilakgtaxtutkan lu xlakaskinka kiliʼakxilhatkan chu nachuna akxilha Jehová, pero na masiyay pi wi atanu nema tlakg xlakaskinka.
Xlakata xalanka xtukuwani
3. ¿Tuku talakaskin xlakata nakgantaxtuy tuku Jehová lakapastaknit natlawa xlakata Katiyatni chu xlakata latamanin?
3 Xtukuwani Dios lu xlakaskinka xlakata nakgantaxtuy tuku lakapastaknit natlaway xlakata Katiyatni chu latamanin. Uma tukuwani, Jehová, wamputun «Xla wan tuku talakaskin nawan», uma tukuwani limasiyay pi wa lakgchan Namapakgsinan xlikalanka Kakilhtamaku, uma Dios wantiku xlenkgalhin makgantaxtiy tuku lakapastaknit natlawa chu Dios wantiku wan tuku xaxlikana. Xlakata Jehová lu lanka Dios, chu komo putum latamanin nakgalhakgaxmatkgoy chu natalakgachixkuwili xtukuwani chuna la xlilat, ni katiʼanalh taʼakglhuwit chu tlan natawila putum kakilhtamaku.
4. ¿Tuku na xlakapastaknit natlawa Dios xlakata Katiyatni?
4 Akxni Jehová ay xkamalakatsukinit Adán chu Eva, wi tuku kalakgayawalh. Liwana kawanilh pi ni kaj manwa xlakapastaknit xkuentajtlawakgolh Katiyatni chu xmalakgatumikgolh xaKalipaxaw Katiyatni, wata na xlimalakgatsamakgolh katiyatni xkamanankan (Génesis 1:28). ¿Pi nialh xʼama kgantaxtuy uma tuku xlakapastaknit natlawa kaj xlakata xtalakgalhinkan Adán chu Eva? Komo nila xmakgantaxtilh tuku xlakapastaknit xlakata katiyatni chu xlakata latamanin, xtamamaxanilh xtukuwani Jehová tiku kgalhi xliputum litliwakga.
5. 1) ¿Tukuya kilhtamaku xnikgolh xapulana kinatlatnikan komo xwakgolh xtawakat kiwi nema lilakgapaskan tuku tlan chu tuku nitlan? 2) ¿La kgantaxtulh xtachuwin Jehová tuku wan Génesis 2:17 xlakata ni xlakxtlawalh tuku xlakapastaknit natlawa Dios xlakata Katiyatni?
5 Jehová xkawaninit Adán chu Eva pi «kilhtamaku» akxni ni xkgalhakgaxmatkgolh xlimapakgsin nema xkawaninit ni nawakgoy tawakat xla kiwi xlakata takatsin tuku tlan chu tuku nitlan, xnikgolh (Génesis 2:17). Chuna la xwanit Jehová, tama kilhtamaku akxni lakgalhinankgolh, Dios tunkun katalakaxlalh chu kalaklhkawilinilh pi xʼamakgolh nikgoy, uma xwamputun pi kxlakatin Jehová, Adán chu Eva nikgolh akxnitiya tama kilhtamaku. Pero, xlakata tlan xmakgantaxtilh wantuku xlakapastaknit natlawa xlakata katiyatni, kamaxkilh talakaskin xkgalhikgolh xkamanankan akxni nina aʼxnikgoy. Xlakata Dios tlan liʼakxilha akgtum mil kata la akgtum kilhtamaku, akxni nilh Adán xkgalhi 930 kata, uma wamputun pi nilh akxnitiya tama «kilhtamaku» (2 Pedro 3:8; Génesis 5:3-5). Chuna la akgspulalh Adán limasiyay pi tuku wan Jehová xaxlikana akxni kamalakgaxokgelh, chu maski Adán chu Eva nikgolh uma ni lakxtlawalh tuku lakapastaknit natlawa Jehová xlakata Katiyatni. Pero, ni makgas kilhtamaku xʼama kamaxki talakaskin xlatamakgolh latamanin tiku kgalhikgoy talakgalhin chu asta wantiku lixkajni likatsikgoy.
6, 7. 1) Chuna la wan Éxodo 9:15, 16, ¿tuku xlakata Jehová kamaxki talakaskin kalatamakgolh wantiku lixkajni likatsikgoy? 2) ¿La limasiyanilh Jehová Faraón xlitliwakga chu katsika xlakata xtukuwani? 3) ¿Tuku nalay akxni namasputukan xalixkajni kakilhtamaku?
6 Tachuwin nema wanilh Jehová mapakgsina xalak Egipto akxni xlama Moisés tlakg liwana kinkamasiyaniyan tuku xlakata mastama talakaskin kalatamakgolh wantiku nitlan likatsikgoy. Akxni Faraón ni kamaxkilh talakaskin kachikin Israel xtaxtukgolh kʼEgipto, Jehová ni tunkun masputulh, wata malakgachalh pulakkaw tuku nitlan chu uma limasiyalh lanka xlitliwakga. Chuna la wanilh Faraón akxni malakgachalh xlipulaktujun tuku nitlan anta kʼEgipto, Jehová wanilh pi nipara tuwa xmasputulh Faraón chu xkachikin. «Pero, —wanilh—, wa xlakata uma klimalatamaniman, xlakata nakmasiyaniyan kilitliwakga chu xlakata kintukuwani natalichuwinan xlikalanka katiyatni.» (Éxodo 9:15, 16.)
7 Akxni Jehová kalakgmaxtulh li Israel, lhuwa latamanin lakgapaskgolh xtukuwani (Josué 2:1, 9-11). La uku atsinu ni chan ay akgtutu mil akgkitsis ciento kata titaxtunit chu nina a tapatsankga tuku tlawalh. Ni kajwatiya talakgapasli tukuwani Jehová, na litachuwinalh tuku xaxlikana xlakata Tiku lin uma tukuwani. Liwana takatsilh pi uma Dios litalakgapasa wantiku makgantaxtiy tuku wan natlaway chu tiku kamakgtaya xlakskujni (Josué 23:14). Anta litasiyalh pi Jehová niti la nalaktlawani tuku lakapastaknit natlawa xlakata xla lu lhuwa litliwakga kgalhi (Isaías 14:24, 27). Tlan nalipawanaw pi nialh makgas kilhtamaku nakamakgtaya xlakskujni wantiku ni makgatsankgananikgoy akxni namasputuy xkakilhtamaku Satanás. Ni katitapatsankgalh la nalimasiyay xliputum xlitliwakga nema kgalhi chu xlakata la nalimalanki xtukuwani, chu ni katisputli tuku tlan nakitaxtu xlakata uma (Ezequiel 38:23; Apocalipsis 19:1, 2).
«¡Lu lhuwa xliskgalala Dios!»
8. ¿Tuku kinkamakgpuwantiniyan Pablo nalakapastakaw?
8 Akxni kamalakgachanilh carta xalak Roma, apóstol Pablo katlawanilh takgalhskinin: «¿Tlaway Dios tuku ni xalakatitum?». Chu xla xakstu kgalhtinan: «Nila chuna nawanaw». Alistalh limasiyalh la lakgalhamaninan Dios chu wa tuku Jehová wanilh Faraón akxni wanilh pi xʼama makgxtakga katilatamalhku ni makgas kilhtamaku. Na limasiyay pi akinin, xtachuna la tiyat kxmakan chatum tiku tlawa xalu. Chu alistalh wan: «Maski Dios tlan xlimasiyalh xtasitsi, chu xlimasiyalh xlitliwakga, kakgalhilh chu kamaxkilh talakaskin vasos xla tasitsi nema katlawakanit xlakata nakamasputukan, xlakata nalimasiyay xlilanka, xlilhuwa tuku kgalhi xlakata vasos xla talakgalhaman, wa nema lakkaxwililh xlakata nalitamalankiy, uma wamputun akinin, tiku nikaj judíos kalaksakka, wata nachuna kalaksakka kʼatanu kachikinin, ¿chu tuku nawanaw xlakata uma?» (Romanos 9:14-24, NM).
9. 1) ¿Tiku tama «vasos xla tasitsi nema katlawakanit xlakata nakamasputukan»? 2) ¿Tuku xlakata Jehová kamaxkima talakaskin kalatamakgolh wantiku ni kgalhakgaxmatkgoy, chu la nakakitaxtuni wantiku paxkikgoy Dios?
9 Kilhtamaku akxni ni kgalhakgaxmatka Dios anta kʼEdén asta uku, lhuwa latamanin wantiku ni kgalhakgaxmatkgoy Jehová chu xlimapakgsin litaxtukgonit «vasos xla tasitsi nema katlawakanit xlakata nakamasputukan». Jehová kamaxkinit paks uma kilhtamaku nema titaxtunit, chu mastanit talakaskin pi latamanin wantiku lixkajni likatsikgoy nalekgalhkgamanankgoy xlimapakgsin, kakaputsastalakgolh xlakskujni chu asta mastalh talakaskin kamakgnika xKgawasa. Anta unu liwana litasiyay pi Jehová tlan machokgoy tuku nina achan kilhtamaku natlaway, mastama kilhtamaku xlakata putum tuku tlawanit liwana nakatsikgoy pi xlakata ni kgalhakgaxmatkan Dios chu xlakata latamanin xʼakstukan tapakgsiputunkgoy lu nitlan kitaxtuy. Xlakata nilh Jesús mastanit talakaskin xlakata tlan nakalakgmaxtukan latamanin wantiku kgalhakgaxmatninankgoy chu «namalakgsputuy xtatlaw Akgskgawini» (1 Juan 3:8; Hebreos 2:14, 15).
10. ¿Tuku xlakata Jehová kamaxkinit talakaskin kalatamakgolh wantiku lixkajni likatsikgoy umakgolh akgtum mil akgnajatsa ciento kata?
10 Uma liwakay akgtum mil akgnajatsa ciento kata nema ay titaxtunita akxni lakastakwanalh Jesús, Jehová chuntiya mastama talakaskin katawilakgolhku «vasos xla tasitsi» chu nina a kamalakgsputuy. ¿Tuku xlakata? Pulana, xlakata kamasiyanima wantiku natamapakgsinankgoy Cristo anta kxTamapakgsin xalak akgapun. Umakgolh litakgatsiy 144,000 chu litaxtukgoy «vasos xla talakgalhaman» nema lichuwinalh apóstol Pablo. Pulana wa kawanika judíos xlakata xkatatapakgsikgolh tama latamanin wantiku amakgolh kʼakgapun chu alistalh kawanika xalak amakgapitsi kachikinin wantiku ni judíos. Jehová ni fuerza kawanima pi kaskujnikgolh, pero makgapitsi wantiku chapaxuwana makgamakglhtinankgonit xtalakgalhaman Jehová kamaxkinit talakaskin pi natamapakgsinankgoy xKgawasa anta kʼakgapun. La uku, wantiku kamasiyanimaka xlakata naʼankgoy kʼakgapun atsinu tsankga xlakata nakamasinikgokan (Lucas 22:29; Apocalipsis 14:1-4).
11. 1) ¿Tiku tlan kakitaxtunima xlakata Jehová mastama kilhtamaku? 2) ¿La nakakitaxtuniy wantiku ay nikgonit?
11 Xlakata uma tuku katsiw, ¿nalatamakgoy latamanin kKatiyatni? Xlakata Dios mastama kilhtamaku, uma tlaway pi xliputum kachikinin tlan nakamamakxtumikan «lhuwa latamanin» wantiku la uku ay akglhuwa millón wilakgolh. Jehová wanit pi umakgolh lhuwa latamanin nalakgtaxtukgoy akxni namasputukan uma kakilhtamaku chu tlan nalatamakgoy xliputum kilhtamaku anta kxakalipaxaw Katiyatni (Apocalipsis 7:9, 10; Salmo 37:29; Juan 10:16). Chuna la laklhkawilinit Dios, lhuwa latamanin nalakastakwanankgoy chu tlan natapakgsinikgoy Tamapakgsin xalak akgapun. Xtachuwin Dios wan anta kHechos 24:15: «Nalakastakwanankgo ninin wanti xalakwan, chu nti ni xalakwan» (Juan 5:28, 29).
12. 1) Xlakata mastama talakaskin pi kaʼanalh wantuku nitlan, ¿tuku kinkamasiyaniyan xlakata la likatsiy Jehová? 2) ¿Tuku lakpuwana wix chuna la Jehová lakkaxtlawanit umakgolh taʼakglhuwit?
12 Xlakata Dios ni a kamasputu tiku lixkajni xtayatkan, ¿ni xalakatitum tuku tlawanit Dios? Nichuna, xlakata nina a kamasputuy wantiku lixkajni likatsikgoy —«vasos xla tasitsi»—, chuna la lakapastaknit Jehová natlawa kalakgalhaman amakgapitsi latamanin, chu chuna limasiyay la xlilhuwa lakgalhamanan chu paxkinan. Nachuna litum, kilhtamaku nema titaxtunit kinkamaxkinitan talakaskin xlakata naʼakxilhaw la kgantaxtutilhama tuku lakapastaknit natlawa chu lhuwa tuku katsiniyaw xlakata Jehová. Kaks kinkamalakawaniyan xalakwan xtayat nema kgalhi wantuku limasiyalh pi xaʼakgstitum, xalakgalhamana, lu kgalhkgalhinan chu lhuwa xliskgalala. Chuna la lakkaxtlawama pi xla lakgchan namapakgsinan xliputum kakilhtamaku, uma nalimasiyay xliputum kilhtamaku pi tlakg xatlan la mapakgsinan Jehová. Chuna la wa apóstol Pablo, nachuna wanaw akinin: «¡Dios kgalhi lhuwa tasikulunalin nema mastay chu xliskgalala chu xtakatsin Dios! ¡Lu nila putsananikan tuku lakkaxtlaway chu nila akgatekgsnikan xtiji!» (Romanos 11:33, NM).
Kinkamaxkikanan talakaskin
nalimasiyayaw kintakakninkan
13. ¿Tuku tlan nalimasiyayaw akxni patinanaw, chu tuku nakinkamakgtayayan xlakata natlawayaw tuku tlan?
13 Lhuwa xlakskujni Jehová patinankgoy, xlakata Jehová nina a kamalakgsputu latamanin wantiku lixkajni xtayatkan chu na nipara a tlaway pi kalatamakgolh xalakwan latamanin. ¿Lisitsiyaw xlakata uma, o akxilhaw pi tlan nalimasiyayaw pi Diablo kaj xaʼakgsanina? Tlakg natatliwakglhaw komo ni napatsankgayaw uma tachuwin: «Xaskgalala kawanti, kinkgawasa, kamakgapaxuwa kinaku, xlakata tlan naktalakgalhtiy tiku lixkajni kiwanima» (Proverbios 27:11). Satanás, wantiku makgtsakgsa Jehová, wa pi latamanin wantiku namakgatsankgakgoy wantuku kgalhikgoy o napatinankgoy wa nalimawakakgoy Dios chu asta nitlan tuku nawanikgoy (Job 1:9-11; 2:4, 5). Wa xlakata, maski titaxtuyaw talakgaputsit ni makgxtakgaw Jehová, uma lipaxuwa xnaku chu chuna limasiyayaw pi nixlikana tuku kinkalimawakan Satanás.
14. ¿Tuku xatlan nakinkaliminiyan komo nalipawanaw Jehová akxni natitaxtuyaw taʼakglhuwit?
14 Komo nalipawanaw Jehová akxni natitaxtuyaw talakgaputsit, uma natlaway pi nakgalhiyaw xalakwan tayat nema lu xlakaskinka. Akgtum liʼakxilhtit, xlakata tapatin nema tayanilh Jesús «katsinilh nakgalhakgaxmatnan» chuna la ni makgtum a xlakgapasa. Nachuna akinin na tlan wi tuku nakinkamasiyaniyan akxni natitaxtuyaw talakgaputsit, nakatsiniya lu nakgalhinana, natayaniya chu tlakg lanka xtapalh naʼakxilha xaʼakgstitum xtiji Dios (Hebreos 5:8, 9; 12:11; Santiago 1:2-4).
15. ¿La tlan nalitamakgtayakgoy amakgapitsi latamanin akxni naʼakxilhkgoy pi tayaniyaw talakgaputsit?
15 Amakgapitsi latamanin nakinkaʼakxilhkgoyan. Akxni natitaxtutilha kilhtamaku makgapitsi latamanin xlakata naʼakxilhkgoy pi tayaniyaw talakgaputsit xlakata tlawayaw wantuku xaʼakgstitum, max chuna tlan nakatsikgoy tiku lu xaxlikana kstalaninanin Cristo la uku. Akxni na nakakninanikgoy Jehová, natakilhanukgoy xlakata tlan namakgamakglhtinankgoy tasikulunalin xlakata tlan nakgalhikgoy latamat nema nitu kgalhi xlisputni (Mateo 25:34-36, 40, 46). Jehová chu xKgawasa lakaskinkgoy pi latamanin kakgalhikgolh tama latamat.
16. ¿La kinkamakgtayayan akxtum natatawilayaw Jehová chu Jesús chuna la akxilhaw takglhuwit?
16 Akxni xakatuwa titaxtuyaw, tlan nalimasiyayaw pi kakninaniyaw Jehová chu chuna makgtayananaw xlakata nakgantaxtuy xtalakaskin. Chuna nalimasiyayaw pi lu xlikana akxtum katawilaw Dios chu Cristo. Akxni Jesús tlawalh oración kapalakachuwinalh putum xaxlikana kstalaninanin akxni wa: «Wampi ni xman wa yuma kpalakaskinkgoy litlan, wampi na xawa wanti alistalh nakilikanajlanikgo xpalakata xtachuwinkan ntu nawanikgoy. Mana watiya ntipatu kawankgolh. Lantla wix tataj, kiwilani, chanchu nkit wix kwilanin, mpi nachuna xlakan kakinkatatawilakgon» (Juan 17:20, 21).
17. ¿La nakinkakitaxtuniyan komo ni namakgxtakgaw Jehová?
17 Komo akinin ni namakgxtakgaw Jehová, xla chapaxuwana lhuwa wi tuku nakinkamaxkiyan. Wa xTachuwin kinkawaniyan: «Tliwakglh katawilatit kmintakanajlakan, chu na ni titalakgpaliyatit, xaliankgalhin nalistakatit kxtaskujut nkimPuchinakan. Kakatsitit mpi wa mintaskujutkan ntu ntlawapatit xpalakata nkimPuchinakan, [ni kaj paxkat katiwa, NM]» (1 Corintios 15:58). Chu na wan: «Dios, makgantaxtina, na ni katipatsankgalh paks ntu ntlawanitantit, chu mintaskujutkan xla tapaxkit wa ntu wixin masiyunitantit kxtukuwini» (Hebreos 6:10). Nachuna Santiago 5:11 wan: «[¡Kaʼakxilhtit! Wanaw pi paxuwakgoy wantiku tayanikgonit, NM]. Xawachi aya kalitakgalhchuwinankanitantit lata laku tipatinit ama makgan kgolutsin xwanikan Job, na katsiyatita pi akalistan Dios lakgalhamalh kumu xla paxuwana patilh xliwakg wantu akgspulalh; wa lilakgalhamalh porque Dios xlikana lu tlan xtapuwan y kalakgalhaman xliwakg wanti tlan xtapuwan». ¿La kitaxtunilh Job? «Jehová tlakg sikulunatlawalh alistalh nixtachuna la xapulana.» (Job 42:10-16.) Xlikana, Jehová «kasikulunatlawa wantiku xlikana putsakgoy» (Hebreos 11:6). Chu tasikulunalin wantuku kgalhkgalhimaw wa latamat nema ni kgalhi xlisputni anta kxakalipaxaw katiyatni.
18. Anta kxasasti kakilhtamaku, ¿tuku naʼakgspula xalipuw talakapastakni nema max nakgalhiyaw?
18 Xtamapakgsin Dios nalakkaxtlawapara paks wantuku nitlan kaʼakgspulanit latamanin umakgolh akglhuwa mil kata nema ay titaxtunit. Maski uku anan lhuwa tapatin anta naʼanan lhuwa tapaxuwan, wa xlakata ni katilakapastakwi tuku patinaw pulana. Xtalakapastaknikan xatlan nawan chu tuku chali chali naliskujkgoy latamanin anta kxasasti kakilhtamaku xalakwan nawan chu wa natlaway pi nialh nalakapastakkgoy xalipuw talakapastakni nema xkgalhikgoy. Jehová malaknu: «Naktlawa xasasti akgapun [akgtum xasasti Tamapakgsin xalak akgapun wantiku nakamapakgsi latamanin] chu xasasti tiyat [latamanin wantiku xaʼakgstitum]; chu paks tuku titaxtunit nialh katitalakapastakli chu nialh katitawi kxnakujkan. Pero kalipaxuwatit xliputum kilhtamaku xlakata wantuku nakmalakatsuki». Chuna xla, anta kxasasti xkakilhtamaku Dios, wantiku xaʼakgstitum tlan nawankgoy: «Xlikalanka katiyatni jaxma, nialh kgalhi taʼakglhuwit. Latamanin paxuwamakgolh» (Isaías 14:7; 65:17, 18).
Wantuku talichuwinalh
• Maski Jehová mastanit talakaskin pi kaʼanalh tuku nitlan, ¿la limasiyanit pi tlawa chuna la wamputun xtukuwani?
• ¿La tlan litamakgtayayaw xtalakgalhaman Jehová xlakata kamaxkinit talakaskin kalatamakgolhku «vasos xla tasitsi»?
• ¿La kiliʼakxilhatkan akxni patinanaw?
[Dibujos xla página 67]
Jehová «tlakg sikulunatlawalh Job alistalh nixtachuna la pulana»