Octubre

Jehová wa tiku kinkamaxkiyan liskgalala chu xatapaxuwan kinkamaxkiyan. Pulaktum la tlan skgalala nawanaw wa akxni makgamakglhtinanaw xtastakyaw Jehová. Liskgalala kinkamakgtayayan xlakata ni natlawayaw tuku nixatlan, nachuna kinkamakgtayayan tlakg tlan natalalinaw (Prov. 2:10-12). Uma lu tlan, xlakata tamakgxtakgaw kxtapaxkit Dios chu alistalh «nkitaxtuniy latamat wantu xlipan» (Jud. 21). Xlakata makglakgalhinanin akinin, la kinkamakgastakkan chu atanu tuku xlakata, max natlawa pi tuwa namakgkatsiyaw namakglhtinanaw tastakyaw chu ni katiʼakxilhwi chuna la xlilat. Pero, akxni akxilhaw pi tlan kinkakitaxtuniyan kkilatamatkan lhuwa xtapalh liʼakxilhaw chu chuna katsiyaw pi Dios kinkalimasiyaniyan xtapaxkit. Proverbios 3:11, 12 kinkawaniyan: «Kinkgawasa, ni kalakgmakganti xtastakyaw Jehová, chu ni lixkajni kaʼakxilhti komo nastakyawayan». Chu wampara: «Xlakata tiku Jehová kapaxki kastakyawa». Kalakapastakwi pi Jehová lakaskin pi putum kilhtamaku tlan kakinkakitaxtunin (Heb. 12:5-11). w18.03 28:1, 2

Apóstol Pedro katsokgnanilh texto xala uku natalan xalak Asia menor. Xlakata xtitaxtumakgolh taputsastalanit nema Pedro lichuwinalh, ¿Tuku xkamakgtayalh kstalaninanin Cristo kʼuma xakatuwa kilhtamaku? (1 Ped. 1:1; 4:4, 7, 12). Akxilhaw pi Pedro kawanilh pi tlan xkamakgamakglhtinankgolh «nchatunu amakgapitsin» wamputun tiku xkalakgapaskgoya chu tiku akxtum xkatalakgo. ¿La xkamakgtayalh uma tastakyaw? Xkamakgtayalh tlakg makxtum xtawilakgolh. Kalilakpuwaw kimpalakatakan. Akxni chatum tala kinkawanin pi xʼaw kxchik, ¿nixlikana pi ankgalhin nalakapastakaw ama kilhtamaku? Chu akxni akinin waniw chatum tala pi naʼan kkinchikkan, ¿nixlikana pi tlakg tatliwakglha la talalinaw? Komo tlan nakamakgamakglhtinanaw amakgapitsin tlakg liwana nakalakgapasaw. Kxkilhtamaku Pedro, chuna la xtaliwakatilha tuku nitlan, tlakg xtalakaskin pi makxtum xtawilakgolh kstalaninanin Cristo. Nachuna titaxtuyaw la uku «kxaʼawatiya kilhtamaku» (2 Tim. 3:1). w18.03 14, 15:1-3

Biblia lu tlan kalichuwinan tiku tliwakga xkgalhikgo xtakanajlakan. Chu Romanos 8:6 wan tuku xlakata xlakaskinka tliwakga nakgalhiyaw kintakanajlakan. Lichuwinan: «Sampi lapi wa lakapastakaw wa ntu xtatlawaputu nkiliwakan, linin nkitaxtuniy; wampi lapi wa lakapastakaw wa ntu lakaskin spiritu, latamat nkitaxtuniy, chu ntatanksni». Komo kuenta natlawayaw kintakanajlakan, natakgalhiyaw takaksni Dios chu akinin na nakgalhiyaw takaksni la uku chu kkilhtamaku nema aku mima. Katuwa tawila kintakanajlakan kʼuma kakilhtamaku. Lamaw kxlakgstipankan latamanin tiku ni lakpuwankgo chuna la Dios, wa xlakata kuenta natlawayaw kintalakapastaknikan. Akxni wi tiku taxlajwani xtakanajla, nialh tapaxuwan tawila chu xtalakapastakni wa litatsama tuku xalak kakilhtamaku. Judas lichuwinalh pi makgapitsi latamanin nialh xkgalhikgolh takanajla (Jud. 18, 19. w18.02 19:5, 7; 20:8

Lhuwa makuchinanin kakuentajtlawakgo latamanin tiku kgalhikgo tajatat nema lakapala pasanan. Pero chuna tlawakgo xlakata kamakgtayaputunkgo. Pero komo ni nakapasa tajatat, talakaskin nakakuentajtlawakan. Xtachuna la uma, lhuwa xlakskujnin Jehová katalamaw chu kataskujaw latamanin tiku tanu tayat kgalhikgo, nema ni tatalakxtumi tayat nema kgalhi Dios. Komo ni lakaskinaw nakinkapasayan uma nixatlan tayat, talakaskin kuenta natlawayaw. Uma kxaʼawatiya kilhtamaku, latamanin ni kgalhakgaxmatkgo xlimapakgsin Dios xlakata tuku tlan chu tuku nitlan. Anta kxlipulaktiy xcarta nema Pablo malakgachanilh Timoteo lichuwinalh la x’amakgo likatsikgo latamanin tiku tamakgatlinikgonit Dios (2 Tim. 3:1-5). Chu maski uma nitlan akxilhaw, max natsukuyaw lakpuwanaw, nachuwinanaw chu nalikatsiyaw chuna la umakgolh latamanin (Prov. 13:20). Wa xlakata ni nakinkapasayan nixatlan tayat chu nachuna la nakamakgtayayaw amakgapitsin nalakgapaskgo Dios. w18.01 27:1, 2

Kkata 33, akxni Jesús lakastakwanalh katasiyanilh liwaka 500 latamanin. Max akxni tiwa umakgolh tachuwin tuku likgalhtawakgaw ktexto xala uku (1 Cor. 15:6). Xlikana, max lhuwa kstalaninanin xwilakgolh akxni mastalh uma limapakgsin. Nachuna wa pi putum tiku xlimputun «xmukiwi» xlakata kstalanina nalitaxtu xtalakaskin pi xtamunulh (Mat. 11:29, 30). Tiku xmakgapaxuwaputunkgo Dios xtalakaskin pi xlakaskinka xʼakxilhkgolh tuku wa Jesús. Chuna tlan xtamunukgolh. Kajwatiya uma tamunut tlan akxilha Dios. Anta kBiblia, lhuwa limasiya pi tiku kstalaninanin Cristo xlitaxtukgo kxapulana siglo liwana xʼakgatekgskgo tuku xwamputun tamunut chu ni xmamakgapalikgo (Hech. 2:41; 9:18; 16:14, 15, 32, 33). w18.03 5:8

La uku lamaw kkakilhtamaku niku latamanin kgalhikgo nitlan tayat chu ni liwana kakninanikgo Dios xlakata xalanka Babilonia, putum nixaxlikana takanajla, «chu xputawilh demonios litaxtunit» (Rev. 18:2). Pero akinin xtachuna la komo xmakgtapakgsiw alakatanu kachikin. Wa xlakata tanu likatsiyaw, chu latamanin kinkalikgalhkgamanankgoyan (Mar. 13:13). Wa xlakata, kalakgtalakatsuwiw Jehová chuna la Daniel. Komo nalipawanaw, nataktujuyaw chu nakgalhakgaxmataw, Jehová na lanka xtapalh nakinkaʼakxilhan (Ageo 2:7). La uku natlatni lhuwa tuku tlan nakatsinikgo xlakata xliʼakxilhtit xnatlatni Daniel. ¿Tuku xlakata? Xlakata Daniel lu paxkilh Jehová akxni aktsujku xwanit xlakata xnatlatni tiku liwana masiyanikgolh (Prov. 22:6). Xtukuwani Daniel kilhchanima «Dios wa kiJuez» litasiya pi xnatlatni xpaxkikgo Jehová (Dan. 1:6, nota). Wa xlakata, natlatni, ni lakapala nakatasitsiyatit minkamanan akxni nakamasiyanikgoyatit xlakata Jehová. Ni kataxlajwanitit (Efes. 6:4). Kakatatlawakgotit oración chu na kakapalakaskinkgotit. Komo naliskujatit xlakata nakamasiyaniyatit tuku xaxlikana xalak kBiblia, Jehová lhuwa tasikulunalin nakamaxkiyan (Sal. 37:5).w18.02 5:12; 6:14, 15

Atanu tuku xlakata maxkiyaw Jehová tuku kgalhiyaw wa xlakata chuna kakninaniyaw. Akgtum kilhtamaku apóstol Juan maʼakxilhnika chu kgaxmatli pi xlakskujnin Dios k’akgapun xlichuwinamakgo: «KinTlatikan chu nkiDioskan, lu[...] mininiyan namakglhtinana nkakni, chu ntamapakxan, chu litliwakga; sampi wix nti ntimalakatsuku xlipaks nkatuwa ntu anan» (Rev. 4:11). Xlikana pi Jehová lakgchan namaxkikan kakni chu tatlankit, wa xlakata namaxkiyaw tuku tlakg xatlan kgalhiyaw. Kxkilhtamaku israelitas, Jehová limaklakaskilh Moisés xlakata nakawani pi xtlawakgolh pascua makgtutu akgatunu kata. Limapakgsin xwan: «Ni chatum xliminat kxlakatin Jehová chu nitu naliminkgo» (Deut. 16:16). Chuna la akxilhaw, akxni wi tuku xmaxkikan Jehová k’uma pascua anta xmakgtanuma kxtakakninkan israelitas. La uku, akxni wi tuku mastakan chu ni kgalhkgalhikan pi wi tuku namakglhtinankan na anta makgtanuma kkintakakninkan. Akxni chuna tlawayaw, limasiyayaw pi makgtayanamaw kxkachikin Jehová chu lhuwa xtapalh akxilhaw. w18.01 18:4, 5

Skujnanikan Jehová limin lhuwa tapaxuwan. Wa xlakata Jesús lichuwinalh: «Kalipitit kimukiwi. Sampi wa nkimukiwi, lu ni tuwa liyankan, chu wa nkintakuka, skapaka» (Mat. 11:29, 30). ¡Lu xlikana tuku lichuwinalh! Lakgachunin lu tlakgwanitaw akxni anaw ktamakxtumit chu akxni anaw lichuwinanaw Dios. Pero, ¿ni xlikana pi akxni taspitaw kkinchikkan tlakg tlan makgkatsiyaw xlakata natayaniyaw taʼakglhuwit? Xlikana pi linkan xmukiwi Jesús ni tuwa. Kaʼakxilhwi xliʼakxilhtit chatum tala tiku kgalhi tipalhuwa tajatat chu nachuna kgalhi tajatat xla talipuwan chu migrañas. Akgatekgsaw pi max min kilhtamaku tuwa makgkatsi na’an ktamakxtumit. Pero akgtum kilhtamaku, akxni kilalh ktamakxtumit, wan tuku titaxtulh: «Tala tiku mastalh taʼakgchuwin lichuwinalh xlakata taxlajwanit. Tiku mastalh taʼakgchuwin liwana chu lakatsuku lichuwinalh chu akit ktsukulh tasa. Kkatsilh pi anta ktamakxtumit niku kilitawilat xwanit». Uma tala puskat lu paxuwalh xlakata kilalh ktamakxtumit. w18.01 8:6, 7

¿Tuku tlan natlawakgo natlatni komo xkgawasakan tiku tamununita alistalh nialh lu natsuku kanajla? Akgtum liʼakxilhtit, chatum kgawasa max natsuku lakgati tuku anan kkakilhtamaku o natsuku kgalhskinkan komo tlakg tlan kitaxtu kgalhakgaxmatkan tuku wan Biblia (Sal. 73:1-3, 12, 13). Natlatni talakaskin nakatsikgo pi xtayatkan natlawa pi xkgawasakan chuntiyaku naskujnani Jehová o nialh naskujnani. Talakaskin ni nakatalatlawa maski kajku chatum aktsu kgawasa o tlakg lankata. Xakgawasa xlikatsit pi xlikana paxkikgo xnatlatni chu kamakgtayaputunkgo. Xlikana, chatum kgawasa tiku tamununita malaknunilh Jehová pi napaxki chu natlawa xtalakaskin maski kalalh tuku nala (Mar. 12: 30). Jehová xlakaskinka akxilha uma tamalaknun, chu nachuna xliʼakxilhatkan tiku makamaxkikgonit xlatamatkan (Ecl. 5:4, 5). w17.12 22:16, 17

Chuna la Marta, xlakskujnin Dios tiku ni makgxtakgkgolh, xkanajlakgo pi natawila talakastakwanat kkilhtamaku nema aku mima. Abrahán tiku lu xkgalhkgalhima Isaac tiku xʼama makglhtinan putum tuku xkgalhi. Pero akgtum kilhtamaku Dios wanilh Abrahán pi xtiyalh xkgawasa tiku lu xpaxki chu xmakamastalh «la xalhkun tamakamastan» (Gén. 22:2). Kalilakpuwaw la makgkatsilh. Jehová xmalaknuninit pi putum kachikinin xʼamaka sikulunatlawakan xlakata xkamanan (Gén. 13:14-16; 18:18; Rom. 4:17, 18). Nachuna, tuku xwankanit pi xʼama min anta «xlakata Isaac» (Gén. 21:12). Pero, ¿la xʼama kgantaxtu uma tamalaknun komo Abrahán xmakamastalh Isaac? Dios malakpuwanilh Pablo xlakata xlichuwinalh pi Abrahán xkanajla pi Dios xkgalhi litliwakga xlakata tlan xmalakastakwanilh xkgawasa (Heb. 11:17-19). Abrahán ni xkatsi tukuya kilhtamaku xʼamaka malakastakwanikan Isaac. Pero xkanajla pi Jehová xʼama malakastakwani. w17.12 5, 6:12-14

Chuna la Pablo, kaliskujwi xlakata nachuna naliʼakxilhaw latamat chuna la Jehová tiku «lakaskin pi putum kamakgxtakgkgolh tuku nitlan tlawamakgo» (2 Ped. 3:9). ¿Nachuna wix lakpuwana? Komo nalimasiyayaw talakgalhaman, tlakg nalichuwinanaw Dios chu napaxuwayaw. Atanu la tlan nalimasiyayaw pi akxilhaw latamat chuna la akxilha Jehová, wa lu xlakaskinka naliʼakxilhaw limapakgsin xlakata la nakuentajtlawayaw kilatamatkan. Akxni naskujaw o akxni matlawaniyaw putlaw talakaskin kuenta natlawayaw, nachuna akxni tlawakan chiki chu akxni anaw ktamakxtumit o klaklanka tamakxtumit. Tlakg xlakaskinka nakuentajtlawayaw kilatamatkan nixawa tumin o tuku atanu. Wa kiDioskan ankgalhin wa tlawa tuku xatlan chu akinin nachuna tlawaputunaw. Lakgkgolotsin wa tiku pulana talakaskin nakuentajtlawakgo xlatamatkan chu tiku lakatsu tawilakgolh (Prov. 22:3). Wa xlakata komo chatum kgolotsin nakinkawaniyan niku kuenta kilitlawatkan, talakaskin pi nakgalhakgaxmataw (Gál. 6:1). Komo naʼakxilhaw latamat chuna la akxilha Jehová «ni katiliw kuenta xlakata kgalhni» (Deut. 19:10). w17.11 16:11, 12

Chuna la apóstol Pablo, tiku kalaksakkanit naʼankgo kʼakgapun kgalhikgo takgalhkgalhin xlakata namakglhtinankgo «[tamaskiwin] ntu xala talhman» (Filip. 3:14). Lu lakaskinkgo akxtum natatawilakgo Jesús anta kxTamapakgsin chu akxtum namakgtayakgo latamanin xlakata nialh nakgalhikgo talakgalhin (Rev. 20:6). ¡Lu tlan takgalhkgalhin nema kamaxkinit Jehová! Amakgapitsi borregos atanu tuku takgalhkgalhin nema kgalhikgo. Lu xatapaxuwan kgalhkgalhimakgo latamat nema nakamaxkikan unu kKatiyatni (2 Ped. 3:13). Xlakata nakamakgtaya xnatalan tiku xatalaksakni ni namakgxtakgkgo Jehová chu namakglhtinankgo latamat, Pablo kawanilh uma tachuwin: «Wa nkalakapastaktit wa ntu xala talhman» (Col. 3:2). Xtalakaskin pi ankgalhin xlilakpuwankgolh takgalhkgalhin nema nakamaxkikan kʼakgapun (Col. 1:4, 5). Talakaskin nalilakpuwanaw tasikulunalin nema kamalaknuninit xlakskujnin chu nakinkamakgtayayan ankgalhin nalakapastakaw tamaskiwin nema nakinkamaxkikanan (1 Cor. 9:24). w17.11 25:1, 2

Lhuwa takilhtlin nema limin libro Xatapaxuwan kakilhtliniw Jehová tsokgkanit la komo xtlawaniw oración Jehová. Uma kinkamaxkiyan talakaskin nawaniyaw tuku makgkatsiyaw. Amakgapitsi takilhtlin kinkamakgpuwantiniyan pi xlakaskinka nakalimasiyaniyaw tapaxkit kinatalankan chu natlawayaw tuku tlan kxpalakatakan (Heb. 10:24). Wa xlakata talakaskin pi liwana nalakgapasaw xatatlakgni chu xaletra takilhtlin. Xlakata namatlaniyaw, tlan nakgaxmataw takilhtlin nema wilakgolh kjw.org. Akxni litsakgsayaw kkinchikkan, katsiniyaw liwana kilhtliyaw xliputum kinakujkan chu ni pekuanaw. Kalakapastakwi pi kilhtlikan na anta makgtanuma kintakakninkan. Wa uma pulaktum nema tlan limasiyaniyaw Jehová tapaxkit chu tapaxtikatsinit (Is. 12:5). Akxni xatapaxuwan kilhtliyaw chu lu lipaxuwayaw, kamakgpuwantiniyaw amakgapitsin nachuna natlawakgo. Kimputumkan kcongregación, maski lakgkgawasan, tiku linkgoya kata, o tiku xalaksasti, tlan chuna namakgtlawayaw xlakata nakakninaniyaw Jehová. Kakgalhakgaxmatwi uma limapakgsin: “Kakilhtliniw Jehová” ¡Xatapaxuwan kakilhtliniw Jehová! w17.11 7:18, 19

Lhuwa tiku kaputsastalanimaka minkgo kpaíses niku xtatayananin Jehová nila lichuwinankgo Dios. Xlakata lhuwa xtatayananin Jehová, lichuwinamakgolh Dios, lhuwa tiku kaputsastalanimaka katsinimakgolh «ntachuwin xla tapakgsin» (Mat. 13:19, 23). Pero max lu lilipuwankgo, pero kgalhikgo takgoxamixat akxni ankgo ktamakxtumit. Xlakan katsikgo pi: «Xlikana Dios katalama» (Mat. 11:28-30; 1 Cor. 14:25). Talakaskin skgalala nawanaw akxni kalitachuwinanaw Dios tiku kaputsastalanimaka (Prov. 22:3). Nachuna, ni nakatasitsiyaw akxni nakakgaxmatniyaw. Pero ni nakalitachuwinanaw xlakata política. Wa katlawaw tuku wan sucursal o mapakgsinanin. Chuna niti katiʼakgspulalh tuku nitlan. Xlakata tiku kaputsastalanimaka tanu tanu xkachikinkan chu xtalismaninkan, talakaskin nakatsiyaw tuku lakpuwankgo, tuku makgkatsikgo chu nakamaxkiyaw kakni. Akgtum li’akxilhtit, tiku xalak tanu país tanu lakpuwankgo xlakata xtalhakgankan lakpuskatin. Wa xlakata akxni nakalitachuwinanaw Dios umakgolh latamanin, xlakaskinka liwana nalhakgananaw. w17.05 8:17, 18

Kaskiniw Jehová xʼespíritu santo xlakata xasmalhwa chu liwana nakatachuwinanaw kifamiliajkan. Ni nakalitalatlawayaw tuku kanajlakgo. Komo nawankgo o natlawakgo tuku nitlan nakinkamamakgkatsiniyan tlan nastalaniyaw xliʼakxilhtitkan apóstoles. Pablo tsokgli: «Kinkamaxkajwalikgoyan, wampi kmatsankgananikgoyaw. Kkgalhiyaw ntasokgalin, wampi kpaxuwanapatiyaw; akxni nkinkaʼakgsankgoyan, kaj lakatsuku [kkakgalhtiyaw]» (1 Cor. 4:12, 13). Xasmalhwa nachuwinanaw makgtayanan naʼanan takaksni kkifamiliajkan, pero nakgalhiyaw tlan tayat tlakg makgtayanan (1 Ped. 3:1, 2, 16). Komo tlan liʼakxilhtit nawiliyaw nalitasiya pi xtatayananin Jehová paxuwakgo kxtamakgaxtokgatkan, kuenta tlawakgo xkamanan chu xaskulunku linkgo xlatamatkan. Maski kifamiliajkan ni xtatayananin Jehová nawankgo, tlan nalipaxuwayaw pi makgapaxuwayaw Jehová xlakata ni makgxtakgaw. w17.10 15:13, 14

La uku kilhtamaku ni kaks lilakawanaw pi latamanin tlawakgo talakgpalit kxlatamatkan akxni likgalhtawakgakgo xTachuwin Dios. Chuna titaxtukgolh kstalaninanin Cristo kxapulana siglo, tiku xkgalhikgo takgalhkgalhin na’ankgo k’akgapun (1 Cor. 6:9-11). Apóstol Pablo lichuwinalh tiku ni x’amakgolh tawilakgo kxTamapakgsin Dios chu alistalh kawanilh: «Chuna xwanitantit makgapitsin wixin». Pero kamakgtayalh xTachuwin Dios chu espíritu santo xlakata natalakgpalikgo. Asta tiku kstalanina Cristo xlitaxtu chuntiya xtlawakgo tuku nitlan chu nialh tlan talalinkgolh Jehová. Akgtum li’akxilhtit, lichuwinan Biblia xlakata chatum kstalanina Cristo tiku xatalaksakni xwanit chu tamakxtuka kcongregación. Pero tunkun tlawalh talakgpalit chu taspitpa kcongregación (1 Cor. 5:1-5; 2 Cor. 2:5-8). Kinkamakgpuwantiniyan pi lhuwa natalan tlan tlawakgonit talakgpalit xlakata kamakgtayalh xTachuwin Dios. Wa xlakata liwana limaklakaskimputunaw. w17.09 23, 24:2, 3

Jehová wa tiku masta uma tlakg xlakaskinka tapaxkit (1 Juan 4:7). Uma xaxlikana tapaxkit takilhti kxaʼakgstitum xtastakyaw chu Biblia maklakaskin tachuwin griego agápe nema kilhchanima Jehová. Uma tapaxkit ni kajwatiya namakgkatsiya pi paxkinana, wata nalimasiyaya pi xlikana kamakgtayaputunaw amakgapitsin. Maktum diccionario lichuwinan pi tachuwin agápe «kajwatiya limasiya tuku matlawinan». Kinkamakgapaxuwayan chu tlakg tlan nalimakgkatsiyaw kkilatamatkan. Jehová kalimasiyanilh tapaxkit latamanin maski nina xkamalakatsuki Adán chu Eva. Akgtum liʼakxilhtit, tlawalh Katiyatni xlakata anta putum kilhtamaku xlatamaw chu xkgalhilh putum tuku xmaklakaskiw chu xlipaxuwaw kilatamatkan. Uma tlawalh xlakata akinin nalipaxuwayaw. Nachuna kamaxkilh talakaskin latamanin pi tlan putum kilhtamaku xlatamakgolh anta kParaíso. w17.10 7:1, 2

Santiago wa: «Mpala pi stokgopitsiyatit nchixkuwin, talakgalhin makgapatanuyatit» (Sant. 2:9). Komo paxkiyaw kintalakatsukan, niti katilaksakpaxkiw maski lhuwa kgalhtawakgalh, o xlakata la tasiya chu xlakata xtaskujut. Ni kaj kalimasiyaw pi paxkinanaw wata kilikgalhitkan uma tayat kkilatamatkan. Tapaxkit, «pati chu tlan likatsi» chu «ni tlankajwa» (1 Cor. 13:4). Wa xlakata talakaskin pi ni lakapala nasitsiyaw, tlan nalikatsiyaw chu nataktujuyaw xlakata chuntiya nakaliniyaw latamanin xasasti tamakatsinin xla Tamapakgsin (Mat. 28:19). Umakgolh tayat tlan nakinkamakgtayayan nakatalalinaw natalan xalak congregación. Komo kimputumkan nalimasiyayaw tapaxkit, natalan tlakg makxtum natawilakgo chu namaxkikgo kakni Jehová. Nachuna lhuwa latamanin nakatsiputunkgo tuku xaxlikana. Wa xlakata, chuna la lichuwinan Biblia xla xasasti tayat limasputu uma tachuwin: «Nawa ntu ntlakg xlakaskinka, mpi nalakgalhiniyatit ntapaxkit, sampi wa yuma ntu lakatanks makxtum tlawanan» (Col. 3:14). w17.08 26:18, 19

Nachuna akinin, nakalakgalhamanaw tiku ni lakgapaskgo Dios xlakata la uku tlanku namakgxtakgkgo tuku nitlan tlawamakgolh chu tlan x’amigo nalitaxtukgo. Jehová ni lakaskin pi wi tiku namasputukan (2 Ped. 3:9). Wa xlakata komo wijku kilhtamaku, chuntiya kakaliniw tamakatsinin putum latamanin xlakata nalitamakgtayakgo xtalakgalhaman Dios. Nachuna tlan nakatsiniyaw xliʼakxilhtit Jesús. Akxni akxilhli pi latamanin tiku kstalanimakgolh «xtachuna nkalhnilu [tiku] ni kgalhi xmapuchwanina», ¿tuku tlawalh? Kalakgalhamalh chu lhuwa tuku tsukulh kamasiyani (Mat. 9:36; Mar. 6:34). Lu tanu xwanit xtayat nixawa la fariseos, tiku ni xkamakgtayaputunkgo latamanin (Mat. 12:9-14; 23:4; Juan 7:49). ¿Chuna likatsiyaw la Jesús chu xliputum kinakujkan kamakgtayaputunaw tiku katsiputunkgo xla Jehová? w17.09 9:6; 10:9

Akxni José xtanuma kpulachin kʼEgipto, ni xlilakpuwan pi wa tiku xlichatiy tlakg xlakaskinka xʼama litaxtu kʼama país. Nachuna ni xlilakpuwan pi Jehová xʼama maklakaskin xlakata ni nanikgo xfamilia xlakata tatsinkstat (Gén. 40:15; 41:39-43; 50:20). Xlikana, Jehová tlakg lhuwa tuku tlawalh nixawa la xlakpuwan José. ¿Xkgalhkgalhi Sara pi Jehová x’ama maxki talakaskin nakgalhi kskgata? Xlikana, akxni lakachilh Isaac lu tlan limakgkatsilh Sara nixawa la xlakpuwan (Gén. 21:1-3, 6, 7). Xlikana, ni lakpuwanaw pi Jehová natlawa tuku ni tamakanajla xlakata namasputu kintaʼakglhuwitkan akxni nina chin xasasti kakilhtamaku. Nachuna ni skiniyaw pi katlawalh tuku max kaks nalilakawanaw kkilatamatkan. Pero katsiyaw pi Dios kamakgtayalh xlakskujnin xala makgasa. Chu xla nikxni talakgpali (Is. 43:10-13). Uma matliwakglha la lipawanaw. Xlikana, katsiyaw pi xla wi tuku tlan natlawa xlakata nakinkamaxkiyan litliwakga xlakata namakgantaxtiyaw xtalakaskin (2 Cor. 4:7-9). Chuna, Jehová tlan nakinkamakgtayayan maski lu tuwa tuku natitaxtuyaw komo ni namakgxtakgaw. w17.08 11:13, 14

Akxni skujnanikan Dios putum kilhtamaku, tlakg lhuwa kilhtamaku akxtum nakatatawilaya tiku na putum kilhtamaku skujnanimakgolh Dios. Uma namakgtayayan xlakata xaʼakchan talakapastakni nakgalhiya. Lhuwa tiku precursores litaxtukgolh akxni kgawasaku xwankgonit akxilhkgonit pi kamakgtayanit kxtamakgaxtokgatkan. Tiku precursores xwankgonit akxni nina xtamakgaxtokgkgo tlan chuntiyaku akxtum nataliskuja uma tiku natatamakgaxtokga (Rom. 16:3, 4). Tuku lakkaxwiliyaw kkilatamatkan litasiya tuku wi kkinakujkan. Salmo 20:4, [SXP] wan xlakata Jehová: «Kamaxkin wakg lata tu makgskin minaku, y katlawanin lata tu puwanita natlawaya». Wa xlakata liwana kalakpuwanti la limaklakaskimputuna milatamat, xlakata tuku tlawama Dios la uku chu tuku tlan wix natlawaya xlakata nalakskujnaniya. Chu alistalh, kalakkaxwili tuku Jehová lakgati. Skujnanikan Jehová namakgapaxuwayan, xlakata nalimaklakaskina milatamat nalimalankiya Jehová. Chuna «kamakgapaxuwa Dios y kapaxki, y naʼakxila la xla namaxkiyan wakg tu lakaskin minakuj» (Sal. 37:4, SXP). w17.07 26:15-18

Kimputumkan kamalankiyaw latamanin tiku tlan tuku tlawakgo o kgalhikgo lakwan tayat nema xlikgalhit kstalaninanin Cristo. Xlikana, Jehová wa tiku lakgchan putum takaknin. Xla lakgchan takaknin xlakata xlitliwakga nema kgalhi litasiya kxtamalakatsukin chu xtapaxkit nema limasiyalh akxni makamilh xKgawasa nakapalakani latamanin. Tiku tsokgli Salmo 147 xliputum xnaku xmalankiputun Jehová. Nachuna, kamakgpuwantinilh amakgapitsin pi akxtum xmalankikgolh Jehová (Sal. 147:7, 12). Ni katsiyaw tiku tsokgli uma salmo, pero max latamalh akxni Jehová kalakgmaxtulh israelitas kBabilonia chu kamaspitli kJerusalén (Sal. 147:2). Xlikana, uma tsokgna malankilh Jehová xlakata tlawalh pi xkachikin xkakninanipa anta niku xtapakgsikgo. Chu akinin, ¿tuku xlakata malankiyaw Jehová? (Sal. 147:1). w17.07 17:1-3

Jesús lichuwinalh pi kstalaninanin talakaskin naskujkgo xlakata nakgalhikgo tuku namaklakaskinkgo. ¿Tuku xlakata Jesús wa pi tuku lhuwa xtapalh, «ni xaʼakgstitum»? Biblia ni lichuwinan, pero kinkawaniyan pi tuku lhuwa xtapalh nema anan kakilhtamaku ni makgtanuma tuku kxtalakaskin Jehová. ¿Tuku xlakata? Xlakata anta kjardín xa’Edén Jehová kamaxkilh Adán chu Eva tuku xmaklakaskinkgolh (Gén. 2:15, 16). Nachuna, akxni Jehová kamaxkilh xʼespíritu santo tiku xatalaksakni xalak pulana siglo, «tini chatum xwan mpala luwa xla wa mpala tu xkgalhikgoy; wa mpi paks kaj xla xlimakatumkan xwanit mpaks nkatuwaj» (Hech. 4:32). Palakachuwina Isaías xlichuwinanit pi xʼama min kilhtamaku akxni putum latamanin xlipaxuwakgolh tuku masta Katiyatni (Is. 25:6-9; 65:21, 22). Xlakata nina chin ama kilhtamaku kstalaninanin Cristo xlakaskinkgolh «liskgalala nema makgtayanan» xlakata tlan xkgalhikgolh tuku «lhuwa xtapalh nema ni xaʼakgstitum» xalak kakilhtamaku (Luc. 16:8). w17.07 8:4-6

Libro xla Job, nema tlakg xalakgmakgan tatsokgnit kBiblia, masiya pi xlakaskinka liwana nakatsiyaw tuku tlan chu tuku nitlan. Anta likgalhtawakgayaw pi Satanás wa pi Job xʼama makgxtakga Dios komo lhuwa xpatinalh. Skinilh Jehová pi wa xmakgapatinalh Job. Pero Dios ni chuna tlawalh, wata maxkilh talakaskin Satanás pi xputsananilh kskujni. Ni makgas kilhtamaku Job makgatsankgalh putum kskujnin, tuku xlitamakgtakgalha, chu kgalhakaw xkamanan. Satanás tlawalh pi Dios xlitasiyalh pi wa xlin kuenta xlakata xpatinama (Job 1:13-19). Alistalh tlawalh pi Job xkgalhilh akgtum tajatat nema lu lixkajni chu nema xkatsani (Job 2:7). Chu tuku tlakg nitlan, xpuskat chu kgalhtutu kskujnin tiku xwankgo pi xʼamigos maxlajwanikgolh (Job 2:9; 3:11; 16:2). ¿Tuku kitaxtulh? Litasiyalh pi tuku wa Satanás kaj taʼakgsanin xwanit. Job ni makgxtakgli Jehová (Job 27:5). w17.06 24:9, 10

La uku natlatni kalakgayawakanit taskujut xlakata nakamakgtakgalha xfamilia. Xlakata tlan namakgantaxtikgo uma, lhuwa xliskujatkan. Pero uma kxaʼawatiya kilhtamaku, wa taskujut max nakinkamakgatlakgwanan. La uku lhuwa wilakgo latamanin tiku putsakgo taskujut, nixawa taskujut nema anan. Wa xlakata, lalitalatlawakgo nakgalhikgo akgtum taskujut. Lhuwa latamanin tlakg lhuwa kilhtamaku skujkgo, maski ni lhuwa tlajakgo. La uku kilhtamaku, laklanka empresas tlakg lhuwa tuku tlawaputunkgo chu kaj ni lhuwa skujnin maklakaskinkgo. Wa xlakata uma tlawa pi skujnin lu na tlakgwankgo chu asta nalitatatlakgo. Lhuwa pekuankgo xlakata max namakgatsankgakgo xtaskujutkan komo ni natlawakgo tuku kawani xmalanakan. Kstalaninanin Cristo wa Jehová tiku ni makgxtakgaw, chu ni wa kimalanakan o atanu lataman (Luc. 10:27). Skujaw xlakata nakgalhiyaw tuku maklakaskinaw, chu xlakata chuntiya naskujnaniyaw Jehová. Pero komo ni kuenta natlawayaw, taskujut max nalaktlawa la skujnaniyaw Jehová. w17.05 22, 23:5-7

Min kilhtamaku, natalan tiku nina makgas la kgalhtawakgamakgolh skinikgo tamakgtay tiku makgasa kgalhtawakgamakgolh xlakata nakamasiyanikgo tuku xaxlikana xkamanan, asta kawanikgo pi kakalimakgalhtawakgekgolh Biblia. Komo chatum xatlat nakinkawaniyan pi na limakgalhtawakgeyaw Biblia xkgawasa, nalakapastakaw pi nitu tlawamaw tuku xla xlitlawat (Efes. 6:1-4). Asta max nakinkawanikanan pi natakgalhtawakgayaw xkgawasa chatum tiku ni katsiputun tuku xaxlikana. Akxni uma chuna la, nakuentajtlawayaw pi akxni makgtayayaw xlakata xtakanajla ni wamputun komo xtlat o xtse litaxtuyaw. Na xlakaskinka anta nakatakgalhtawakgayaw kxchikkan akxni wilakgolh xnatlatni o chatum tala tiku tliwakga wi xtakanajla, o anta niku lhuwa tsamakan. Komo chuna natlawayaw, tlakg tlan nakitaxtu chu nitu katilakapastakkgolh tuku nitlan amakgapitsin. Max alistalh xanatlatni wa namakgalhtawakgekgo xkamanankan, chuna la Jehová kalimapakgsinit. w17.06 8:15, 16

Komo laktsu kamanan ni tatalakxtumi la lakapastakkgo xnatlatnikan, max na ni katikatsiputunkgolh xtachuwinkan chu xtakanajlakan. Natlatni tiku kstalaninanin Cristo pulana xliwilitkan tuku lakaskinkgo xkamankan (1 Cor. 10:24). Samuel wan pi xla chu xpuskat katsikgolh tachuwin nema xkamanan xkgaxmatkgo. Nachuna skinikgolh Jehová pi xkamaxkilh liskgalala. Samuel lichuwinan xkamanan: «Akxni k’akxilhwi pi ni lu xlitamakgtayakgo tamakxtumit kkintachuwinkan, klakkaxwiliw pi nakanaw k’atanu congregación. Lakxtum xakkata’anaw ktamakxtumit chu xakanaw lichuwinanaw Dios. Nachuna, xakkawaniyaw natalan pi lakxtum nakkatawayanaw chu xakaw paxialhnanaw. Uma tlawalh pi kinkamanankan liwana xlakgapaskgolh natalan chu x’akxilhkgolh Jehová ni kaj xman xDioskan litaxtu, wata la komo xTlatkan chu la x’Amigojkan. Xakakxilha pi uma tlakg xlakaskinka nixawa nakatsinikgo kintachuwinkan». w17.05 12:11-13

Nialh makgas kKatiyatni putum latamanin nalakaskinkgo xTamapakgsin Jehová. Xlikana pi lakaskinaw pi kamilh uma kilhtamaku. Makgkatsiyaw chuna la Débora chu Barac, tiku kilhtlikgolh: «Kalakgsputli putum mintalatlawananin, oh Jehová, chu tiku paxkikgoyan xtachuna kawa la akxni chichini tliwakga maxkgakganan» (Juec. 5:31). Uma chuna nala akxni Jehová namalakgsputu xalixkajni xkakilhtamaku Satanás. Akxni natsuku Armagedón, Jehová ni kintikaskinin pi namakgtayayaw akxni namalakgsputu xtalatlawananin. Wata kinkawanikanan: «Kaks katayatit chu kaʼakxilhtit la Jehová nakalakgmaxtuyan» (2 Crón. 20:17). Pero la uku kgalhiyaw talakgalhaman natatayayaw xTamapakgsin Jehová xliputum kinakujkan chu ni napekuanaw. Akxni tlawakgolh guerra, Débora chu Barac, wa kilhtlinikgolh Jehová xlakata kamakgtayalh chu ni wa latamanin. Wankgolh: «Xlakata xatapaxuwan makgtayanankgolh kachikin, katamalankilh Jehová» (Juec. 5:1, 2). Nachuna, akxni naskujnaniyaw Jehová lakaskinaw pi amakgapitsin nalitamakgtayakgo chu chuna namalankikgo Jehová. w17.04 32:17, 18

Lata akgkututu kata patinalh José, xla limasiyalh pi x’akxilha tuku xlama chuna la Jehová (Gén. 45:5-8). Xla ni limawakalh Jehová tuku x’akgspulama. Maski xlilakpuwan tuku titaxtulh, ni mastalh talakaskin pi uma xmakgalipuwa. Chu nachuna tuku lu xlakaskinka, ni mastalh talakaskin pi tuku nitlan xtlawakgo amakgapitsin xlitamakgatlinilh Jehová. Xlakata nikxni makgxtakgnalh, José akxilhli la Jehová lakkaxtlawalh tuku nitlan tlawanika chu la sikulunatlawaka xla chu xfamilia. Chuna la José, akinin na lu lhuwa xtapalh kaʼakxilhwi la talalinaw Jehová chu kakuentajtlawaw. Nikxni kamastaw talakaskin pi xtalakgalhinkan kinatalankan natlawa pi natamakgatliniyaw Jehová tiku lu paxkiyaw chu kakninaniyaw (Rom. 8:38, 39). Komo nakinkatlawanikanan tuku nitlan anta kcongregación, kastalaniw xliʼakxilhtit José chu tlakg katalakatsuwiniw Jehová. Kaʼakxilhwi tuku lama chuna la akxilha Dios. Katlawaw tuku matlaniyaw xlakata nalakkaxtlawayaw taʼakglhuwit chu kalitsakgsaw tuku wan xtastakyaw Biblia. Chu alistalh, kamakamaxkiw Jehová kintaʼakglhuwitkan. Lipawanaw pi xla nalakkaxtlawa ta’akglhuwit kilhtamaku akxni chuna xlilat. w17.04 18:12; 25:15, 16

Ana tlawalh tuku xmalaknuninit Jehová. Linka Samuel ktabernáculo, nema xwi kSiló. Anta makamaxkilh xapuxku sacerdote Elí. Chu Ana wanilh Elí: «Xlakata uma kgawasa, ktlawanilh oración Jehová xlakata xmakgantaxtilh tuku xaktasaskininit. Chu akit, kmakamaxkinit Jehová. Lata xlimakgas nalatama, wa tuku xakskininit Jehová. Chu xla anta lakgtakilhputalh Jehová» (1 Sam. 1:24-28). Alistalh ktabernáculo tawi Samuel chu Biblia wan pi «chuna la kstaktilhama kskujnanima Jehová» (1 Sam. 2: 21). Tuwa makgkatsilh Ana namakgantaxti tuku xmalaknunit. Maski chuna, Ana lu xlakaskinka akxilhli xtamalaknun nema xtlawaninit Jehová. Xla putum mastalh xlakata xlakaskinka x’akxilha namakgantaxti tuku xmalaknunit (1 Sam. 2:1, 2; Sal. 61:1, 5, 8). w17.04 5:7, 8

Nachuna apóstol Pablo wampa pi latamanin tlakg lixkajni x’amakgolh likatsikgo (2 Tim. 3:2-5, 13). ¿Xlikana pi akxilhaw la kgantaxtuma umakgolh tuku xtalichuwinanit pi x’ama la? Lhuwa akinin lipatinanaw kaj xpalakata tiku makgninanin o latamanin tiku lixkajni likatsikgo chu tiku lakgati makglhuwinan, tiku kalakgmakgankgo amakgapitsin xlakata la tasiyakgo. Makgapitsi latamanin nipara matsekgkgo tuku nitlan tlawakgo. Amakgapitsi limasiyakgo pi kamakgtayaputunkgo latamanin, pero kxtapuwankan katlawaniputunkgo tuku nitlan. Maski nina kinkatlawanikanan tuku nitlan, kinkamakgapatinanan tuku nitlan tlawakgo latamanin. ¿Ni xlikana pi nitlan limakgkatsiyaw tuku nitlan katlawanikan laktsu kamanan, tiku linkgoya kata chu tiku nila x’akstukan tamakgtayakgo? Wilakgolh latamanin tiku likatsikgo la animales o asta la demonios (Sant. 3:15). Pero Biblia kinkamaxkiyan takgalhkgalhin. w17.04 11:4