Capítulo 6
Taʼakglhuwit nema putum akinin lakgayaw
1, 2. 1) ¿Tukuya taʼakglhuwit malakatsukilh Satanás anta kʼEdén? 2) ¿Tuku limasiyaputulh Satanás xlakata uma takglhuwit chuna la wanilh Eva?
WI AKGTUM lanka taʼakglhuwit tlakg xlakaskinka nema nikxni a xkgalhikgoy latamanin chu wix na anta makgtanupat, chu wantuku natlawaya wix xlakata uma natlaway la nakitaxtuniyan xliputum kilhtamaku. Uma taʼakglhuwit lakatsukulh akxni ni kgalhakgaxmatnika Dios anta kʼEdén. Satanás kgalhskilh Eva: «¿Lu xlikana Dios kawaninitan pi ni nawayatit xtawakat putum kiwi nema wilakgolh kJardín?». Eva wanilh tuku xwanit Dios xlakata kgantum kiwi: «Ni nawayatit, [...] ni naxamayatit xlakata ni naniyatit». Akxni Satanás chuna kawanilh, limawakalh Jehová pi kaj xʼakgsaninama, akxni wa pi maski Adán chu Eva ni xkgalhakgaxmatkgolh tiku xKamalakatsukinit tlan xlatamakgolh. Satanás wa pi wi tuku xatlan nema xkamatsekgnima: xlakata tlan xʼakstukan xkamapakgsika kxlatamatkan. Satanás wa: «Dios katsiy pi kilhtamaku akxni nawayatit natalakkiy milakgastapukan chu la Dios nawanatit, nalakgapasatit tuku tlan chu tuku nixatlan» (Génesis 3:4, 5).
2 Satanás xkilhwama pi komo latamanin xakstukan xlaksakkgolh tuku xtlawakgolh chu ni wa xtlawakgolh xlimapakgsin Dios tlakg tlan xkakitaxtunilh. Chuna tlawalh pi naliʼakxilhkan komo Dios tlan mapakgsinan o nitlan, uma malakatsukilh natakgalhtinan komo wa Jehová lakgchan Namapakgsinan xlikalanka kakilhtamaku chu putum tuku malakatsukinit. Tlan natlawayaw uma takgalhskinin: «¿Tuku tlakg tlan xwa: latamanin natapakgsinikgoy Jehová, o ni natapakgsinikgoy?». Jehová tlan tunkun xkamasputulh Adán chu Eva, pero nila xlakkaxtlawalh uma taʼakglhuwit xlakata tiku lakgchan namapakgsinan. Xlakata mastalh talakaskin pi latamanin makgas xlatamakgolh, Dios xʼama limasiyay la kitaxtuy ni tapakgsinikan chu ni kgalhakgaxmatkan xlimapakgsin.
3. ¿Tukuya xlipulaktiy taʼakglhuwit wililh Satanás?
3 Akxni Satanás limasiyaputulh pi Jehová ni lakgchan namapakgsinan, ni anta lisputli xlakata tuku lalh kʼEdén. Akgskgawini wa pi putum xkamanan xʼamakgolh makgxtakgkgoy, uma tlawalh pi katawi xlipulaktiy taʼakglhuwit. Xapulana taʼakglhuwit tlawalh pi katawilalh xlipulaktiy taʼakglhuwit nema makgtaxtukgoy putum xkamanan Adán chu Eva chu putum xkamanan Jehová xalak akgapun asta xapuxku xKgawasa tiku lu paxkiy. Kalichuwinaw akxni xlama Job, Satanás wa pi tiku kskujnikgoy Jehová ni kskujnikgoy xlakata xpaxkikgoy chu xlakata xlakgatikgoy la xkamapakgsiy, kskujnikgoy kaj xlakata wi tuku kamaxkikan. Wa pi komo xkalakgmilh taʼakglhuwit, xmakgxtakgkgolh chu xtlawakgolh tuku xtlawaputunkgolh (Job 2:1-6; Apocalipsis 12:10).
Wantuku limasiyanit chuna la titaxtutilhanit kilhtamaku
4, 5. ¿Tuku limasiyanit chuna la titaxtunit kilhtamaku xlakata latamanin litsakgsakgonit xʼakstukan nakapulalinkan?
4 Xlakata uma taʼakglhuwit xlakata tiku lakgchan namapakgsinan, lu xlakaskinka kuenta natlawayaw uma: Dios ni katlawalh latamanin pi komo xʼakstukan xtapakgsikgolh tlan xkakitaxtunilh. Wata, xlakata tlan xkakitaxtunilh, xtalakaskin xkgalhakgaxmatkgolh xlimapakgsin. Palakachuwina Jeremías xkatsiy uma chu wa: «Lu xlikana kkatsiy, Jehová, pi chatum chixku ni lakgchan xtiji. Ni lakgchan chatum chixku xakstu napulalin xtatukit. Kakiʼakgastakyawa, Jehová» (Jeremías 10:23, 24). Wa xlakata xTachuwin Dios kinkamakatsiniyan: «Kalipawanti Jehová xliputum minaku, chu ni wa kalipawanti tuku miʼakstu akgatekgsa» (Proverbios 3:5). Chuna la tuku Dios lakkaxwilinit nema akinin nakgalhakgaxmataw xlakata ni naniyaw, na tlawalh limapakgsin nema xkapulalilh kxlatamatkan, komo xkgalhakgaxmatkgolh uma limapakgsin, latamanin lu tlan xlatamakgolh.
5 Xlikana, Dios xkatsi pi komo ni xtapakgsinikgolh latamanin nila tlan xʼakstukan xkapulalinka. Litsakgsakgonit lhuwa talakkaxwilin xla política, la talakkaxwilinit xlakata la maskujukan tumin chu xlakata takanajla, chu putum uma nitlan kakitaxtuninit. Xlakata latamanin ni lakxtum lakapastakkgoy tawilay taʼakglhuwit chu uma limin latalatlawat, guerras chu lamakgnit. «Chixku kaʼakgchipanit latamanin xlakata natlawaniy tuku nitlan.» (Eclesiastés 8:9.) Akxni kamalakatsukika latamanin asta uku, wa uma tuku kitaxtunit. Chuna la wa xTachuwin Dios, lakchixkuwin wantiku lixkajni xtayatkan chu xaʼakgsaninanin xlenkgalhin «tlakg lixkajni likatsikgoy» (2 Timoteo 3:13, NM). Ksiglo XX lhuwa tuku laklanka tlawakgolh científicos chu lhuwa tuku katlawaka xalaksasti chu tlakg xalaktlan máquinas, pero kkakilhtamaku na lanit tuku tlakg nitlan. Liwana taʼakxilhnit pi xaxlikana tuku wan Jeremías 10:23: chixku ni tlawaka xlakata napulalin xtatukit.
6. ¿La nakamasputuy Dios nialh makgas xtamapakgsin lakchixkuwin wantiku ni tapakgsinikgoy?
6 Xlakata tuku nitlan chu ankgalhin nitlan kitaxtu akxni ni tapakgsinikan Dios, uma limasiyanit pi xtamapakgsinkan lakchixkuwin nikxni tlan katikakitaxtunilh. Nakgalhiyaw tapaxuwan, makxtum natawilayaw, ni katitatatlaw chu nakgalhiyaw latamat komo kajwatiya Dios nakinkamapakgsiyan. Nachuna litum, Biblia kinkawaniyan pi Jehová nialh makgas nakamasputuy mapakgsinanin nema ni tapakgsinikgoy (Mateo 24:3-14; 2 Timoteo 3:1-5). Nialh makgas kilhtamaku namakgtanu unu kKatiyatni chu wa namapakgsinan xlikalanka Katiyatni. Wantuku xwankanit pi xʼama la, wan: «Kxkilhtamaku tama mapakgsinanin [mapakgsinanin xala uku] wa Dios xalak akgapun nawiliy akgtum tamapakgsin [anta kʼakgapun] nema nikxni katisputli. Chu tama tamapakgsin ni katimatitaxtinika atanu kachikin [nialh wa latamanin katimapakgsikgolh katiyatni]. Nakalakxpulay chu nakamasputuy putum tamapakgsin chu tama tamapakgsin xliputum kilhtamaku natawilay» (Daniel 2:44).
Wantiku nalakgtaxtukgoy chu natawilakgoy kxasasti xkakilhtamaku Dios
7. Akxni xTamapakgsin Dios nakamasputuy xtamapakgsinkan latamanin, ¿tiku nalakgtaxtukgoy?
7 Akxni xTamapakgsin Dios nakamasputuy xtamapakgsinkan lakchixkuwin, ¿tiku nalakgtaxtukgo? Biblia kinkawaniyan: «Tiku xalakatitum [tiku limasiyakgoy pi Dios lakgchan namapakgsinan] wa nalatamakgoy kkatiyatni chu wa tiku ni tlawakgoy talakgalhin wa natamakgxtakgkgoy kkatiyatni. Pero wantiku lixkani likatsikgoy [wantiku ni tatayakgoy Jehová pi wa lakgchan namapakgsinan] nakamapanukan kkatiyatni» (Proverbios 2:21, 22). Nachuna Salmista wa: «Ata tsina yan ama latama xalixkajnit [...]. Xalaktankswa, ixlakan nawan ama lipaxaw pulataman nima Dios nakamaxki ixkamanan; kanikxniwa natalatama ana» (Salmo 37: 10, 29).
8. ¿La liwana nalimasiyay Dios pi wa lakgchan namapakgsinan?
8 Akxni ay masputukanit nawan xkakilhtamaku Satanás, Dios nawiliy xasasti xkakilhtamaku, anta nialh katiʼanalh tiku ni machokgo xtasitsi, guerra, lakglimaxkgen, tapatin, tajatat chu nialh katinika, namasputukan putum wantuku ay akglhuwa mil kata kamasputuma latamanin. Biblia lu tlan lichuwinan xlakata tuku kgalhkgalhimakgolh lakchixkuwin chu lakpuskatin wantiku kgalhakgaxmatninankgo, chu wan: «Na paks naxakanikgo Dios xlakgpixtajatkan: na nialh katianalh linin; chu na nialh katianalh ntalipuwan, ni mpala wa ntatasa, chu na ni mpala wa ntakatsanajwat; sampi wa xlipaks nkatuwa, wa ntu xʼanan xakgasiyaj, paks lakgsputli» (Apocalipsis 21:3, 4). Dios nalimaklakaskin xTamapakgsin xalak akgapun nema pulalin Jesús xlakata nalimasiyay pi wa lakgchan mapakgsinan, uma wamputun kiMapakgsinakan nawan (Romanos 16:20; 2 Pedro 3:10-13; Apocalipsis 20:1-6).
La limasiyakgolh pi wa xtatayakgoy Dios
9. 1) ¿La akxilhkgolh xtachuwin Jehová xlakskujnin wantiku nitu makgxtakgkgolh? 2) ¿La limasiyalh Noé pi ni xmakgxtakga Dios, chu tuku kinkamasiyaniyan chuna la tlawalh?
9 Chuna la titaxtunit kilhtamaku latamakgonit lakchixkuwin chu lakpuskatin wantiku ni makgxtakgkgolh Jehová chu limasiyakgolh pi wa xMapakgsinakan. Xkatsikgoy pi tlan xlatamakgolh kaj xlakata xkgalhakgaxmatkgolh Dios chu xtlawakgolh tuku xkawanilh. Chatum chixku tiku chuna tlawalh wa Noé. Dios wanilh: «Putum tuku staknan ay chalh xlisputni kkilakatin [...]. Katlawa akgtum arca», chu Noé chuna tlawalh la wanilh Dios. Kilhtamaku akxni xlama Noé maski kawanika latamanin tuku nakaʼakgspula, chuntiyaku tlawakgolh wantuku xtlawamakgolh lakomo kaj nitu xʼama la. Pero Noé tlawalh akgtum lanka arca chu ankgalhin lichuwinalh xaʼakgstitum xtiji Jehová. Biblia wan: «Noé tsukulh tlawa chuna la xwaninit Dios. Chu chuna tlawalh» (Génesis 6:13-22; Hebreos 11:7; 2 Pedro 2:5).
10. 1) ¿La limasiyakgolh Abrahán chu Sara pi xtatayakgo Jehová xlakata wa lakgchan namapakgsinan? 2) ¿La tlan nalitamakgtayayaw liʼakxilhtit nema kinkawilinikgon Abrahán chu Sara?
10 Abrahán chu Sara na lu tlan liʼakxilhtit kinkawilinikgon xlakata nachuna nalimasiyayaw pi tatayayaw Jehová pi wa lakgchan namapakgsinan, xlakata xlakan tlawakgolh putum wantuku kalimapakgsilh Jehová. Abrahán chu Sara xlamakgolh anta kʼUr, xkachikinkan caldeos xlakaskinka kachikin chu lakswan chiki xʼanankgoy, pero akxni Jehová wanilh pi kaʼalh akgtum kachikin niku ni xlakgapasnan, «alh chuna la xwaninit Jehová». Xlikana pi Sara lu tlan xwi anta kʼUr, xlakata anta xya xchik, xʼamigos chu xfamilia. Pero kgalhakgaxmatli Dios chu xchixku, alh kCanaán, maski ni xkatsi la xʼama kitaxtuniy anta niku xmalakgachamaka (Génesis 11:31–12:4; Hechos 7:2-4).
11. 1) ¿La xtanokglha Moisés akxni limasiyalh pi tatayalh Jehová xlakata lakgchan mapakgsinan? 2) ¿Tuku kinkamasiyaniyan liʼakxilhtit nema wililh Moisés?
11 Moisés na tatayalh Jehová, limasiyalh pi wa lakgchan mapakgsinan, chu chuna tlawalh akxni lu katuwa xtanokglha: akxni xʼan wani tliwakga tachuwin Faraón xalak Egipto. Nila nawanaw pi Moisés ni xpekuan, wata xlakpuwan pi nila xchuwinan. Maski chuna xmakgkatsi kgalhakgaxmatli Dios. Xlakata Dios makgtayalh Moisés chu xtala, Aarón makglhuwa makatsinilh xatsakat Faraón xtachuwin Jehová. Nachuna litum, asta makgapitsi israelitas nitlan lichuwinankgolh. Pero Moisés, liwana tlawalh putum tuku xlimapakgsinit Jehová, chu wa limaklakaskinka akxni katamakxtuka Israel anta kʼEgipto (Éxodo 7:6; 12:50, 51; Hebreos 11:24-27).
12. 1) ¿Tuku limasiyay pi xlakata akinin ni namakgxtakgaw Jehová ni kajwatiya nakgalhakgaxmataw wantuku tatsokgtawilanit? 2) ¿La kinkamakgtayayan nalimaklakaskinaw 1 Juan 2:15 xlakata akinin akgatekgsaw tuku wamputun ni namakgxtakgaw Dios?
12 Wantiku ni makgxtakgkgolh Jehová ni lakpuwankgolh kajwatiya nakgalhakgaxmatkgoy wantu xtatsokgtawilanit. Akxni xpuskat Potifar xmaʼakgpuwantinima José pi xtatamalh, nitu xʼanan akgtum xlimapakgsin Dios nema xwan pi nitlan laʼakgskgawikan. Pero, José xkatsi pi wa Jehová tiku xlakkaxwilinit tamakgaxtokgat anta kʼEdén chu nitlan xʼakxilhli xtatalakgxtumilh xpuskat atanu chixku. Wa xlakata ni xʼama liʼakxilha asta la xmaxkilh talakaskin Dios chuna xtlawalh la xtlawakgoy egipcios. Akgstitum lilh xlatamat anta kxtiji Jehová xlakata lakapastakli la xkalikatsininit latamanin Jehová chu tlawalh chuna la xmakgkatsi pi wa xtalakaskin Jehová (Génesis 39:7-12; Salmo 77:11, 12).
13. ¿La limasiyakgolh pi Diablo kaj xaʼakgsanina, 1) Job? 2) kgalhtutu lakgkgawasan li judíos?
13 Wantiku lu xlikana lakgapaskgoy Jehová ni tamakgatlinikgoy maski akxni kalakgmin laklanka talakgaputsit. Satanás wa pi asta Job, wantiku Jehová lu tlan xlichuwinan, xmakgxtakgli komo xmakgatsankgalh wantuku xkgalhi o xtatatlalh. Pero Job limasiyalh pi Satanás kaj xaʼakgsanina, maski Job nixkatsi tuku xlakata xlakgchinit lhuwa talakgaputsit (Job 2:9, 10). Akxni ay akglhuwa siglos xtitaxtunit, Satanás chuntiyaku xlimasiyaputun pi xlikana tuku xkilhwama, tlawalh pi chatum mapakgsina xalak Babilonia tiku lu ksitsinit xkawanilh kgalhtutu li judíos pi xʼama kamuju kʼakgtum horno nema lu chichi xwanit chu anta xnikgolh komo ni xtakilhputanikgolh chu xkakninanikgolh imagen nema xtlawanit. Akxni akxilhkgolh pi xlilaksakatkan xwanit komo nakgalhakgaxmatkgoy xlimapakgsin uma mapakgsina o nakgalhakgaxmatkgoy xlimapakgsin Dios wantiku xwan pi nitlan kakninanikan ídolos, xlakan lakatanks wankgolh pi wa skujnanikgoy Jehová chu Jehová wa xaLanka xMapakgsinakan. Tlakg lanka xtapalh akxilhkgolh xlakata ni namakgatsankgananikgo Dios, nixawa xlatamatkan (Daniel 3:14-18).
14. Maski lakgalhinanin akinin, ¿la tlan nalimasiyayaw pi ni makgxtakgaw Jehová?
14 Xlakata umakgolh tuku lichuwinaw, ¿pi tlan nalakpuwanaw pi xlakata ni namakgxtakgaw Jehová talakaskin pi nitu kilimakgatsankgananitkan o tiku naʼakgtsankgatayakgoy nialhla tuku katitlawakgolh? Uma nixlikana. Biblia kinkawaniyan pi Moisés makglhuwa akgtsankgatayalh. Maski Jehová ni lipaxuwalh tuku tlawalh, ni lakgmakgalh. Nachuna xʼapóstoles Jesucristo, na akgtsankgatayakgolh. Xlakata katsiy pi akinin kgalhiyaw talakgalhin, Jehová tlan limakgkatsiy akxni ni luj chuna tlawayaw akxni lakatsalayaw xlimapakgsin. Komo akinin natlawayaw tuku nitlan xlakata lakgalhinanin akinin, lu xlakaskinka xlikana nitlan nalimakgkatsiyaw xliputum kinakujkan, chu tuku tlawaw ni akgtum talismanin natlawayaw. Chuna nalimasiyayaw pi xlikana paxkiyaw tuku kinkawaniyan Jehová pi tlan chu xkajniyaw tuku kinkawaniyan pi nitlan. Xlakata akinin kanajlaniyaw xtapalh xtamakamastan Jesús, tlan nalipaxuwayaw ni nakgalhiyaw nixaxkajwani talakapastakni xlakatin Dios (Amós 5:15; Hechos 3:19; Hebreos 9:14).
15. 1) Xliputum latamanin, ¿tiku putum kgalhakgaxmatli xlimapakgsin Dios, chu tuku limasiyalh xlakata la kgalhakgaxmatli Dios? 2) ¿La kinkamakgtayayan xlakata tuku tlawalh Jesús?
15 Pero, ¿tlan kawa latamanin natlawakgoy putum tuku kalimapakgsiy Jehová? Xtakgalhtin uma takgalhskinin wa uma, «tuku nixtakatsi xla Dios» nema makgapalalh max akgtati mil kata (1 Timoteo 3:16, NM). Maski Adán nitu xkgalhi talakgalhin akxni malakatsukika, uma nitlan liʼakxilhtit xlakata ni liwana kakninanilh Dios. ¿Tiku xwililh xatlan liʼakxilhtit? Xlikana pi ni wa xkamanan Adán tiku kgalhikgoy talakgalhin. Kajwatiya wantiku kinkawilinin xatlan liʼakxilhtit, wa Jesucristo (Hebreos 4:15). Chuna la tlawalh Jesucristo, limasiyalh pi Adán xlakata lu tlan xtanokgla tlan xkgalhakgaxmatli putum tuku Jehová xlimapakgsinit komo chuna xlakapastakli. Wantuku nitlan ni wa wantuku xtlawanit Dios. Wa xlakata, Jesucristo wa xatlan liʼakxilhtit wantiku akinin nastalaniyaw, xlakata ni kajwatiya kgalhakgaxmatli xlimapakgsin Dios, wata kakninanilh Jehová, xMapakgsina xlikalanka kakilhtamaku (Deuteronomio 32:4, 5).
¿Tiku natatayayaw?
16. ¿Tuku xlakata skgalalh natawilayaw xlakata la akxilhaw pi wa Jehová lakgchan namapakgsinan?
16 Chatunu chatunu akinin na natitaxtuyaw kʼuma taʼakglhuwit xlakata tiku lakgchan mapakgsinan. Komo akinin ay wanitaw pi wa Jehová tiku tatayayaw, Satanás tsukuy kinkaputsastalayan. Lhuwa tuku kinkaliputsastalaniyan chu chuntiya natlawa asta akxni namasputukan uma xalixkajni kakilhtamaku, wa xlakata akinin skgalalh kilitawilatkan (1 Pedro 5:8). Kintayatkan nalimasiyay komo tatayayaw o ni tatayayaw pi wa Jehová lakgchan namapakgsinan chu xlakata xlakskujnin ni namakgxtakgaw maski nakgalhiyaw talakgaputsit. Ni namastayaw talakaskin nachuna naʼakxilhaw xlakata makgatsankgananikan Dios la komo ni xlakaskinka maski chuna talismaninit kakilhtamaku. Xlakata akinin ni namakgatsankgananiyaw Jehová lu xlakaskinka naliskujaw xlakata ankgalhin antiya natamakgxtakgaw xaʼakgstitum xtiji Jehová.
17. Xlakata niku lakatsukulh taʼakgsanin chu takgalhan, ¿tuku xlakata ni kilitlawatkan?
17 Akgtum liʼakxilhtit, ni kilitlawatkan chuna la tlawa Satanás, «xmakilhtsukina taʼakgsanin» (Juan 8:44). Xlenkgalhin nawanaw tuku xaxlikana. Kxkakilhtamaku Satanás kamanan ankgalhin kaʼakgskgawikgoy xtlatkan, kamanan tiku kstalaninanin Cristo ni chuna tlawakgoy, chu chuna limasiyakgoy pi tuku limawakanalh Satanás nixaxlikana, pi xlakskujni Dios xmakgatsankgananikgolh komo xkgalhikgolh talakgaputsit (Job 1:9-11; Proverbios 6:16-19). Nachuna litum, makgapitsi tayat akxni tatlaway negocios, max natlaway pi akinin na nalikatsiyaw la tiku «makilhtsukih taʼakgsanin» chu ni wa katistalaniw xaxlikana Dios wantiku nikxni akgsaninan (Miqueas 6:11, 12). Na nitlan kgalhanankan, maski wantiku kgalhanalh lu xmaklakaskima tuku kgalhalh o lhuwa tumin kgalhi tiku makgkgalhananka (Proverbios 6:30, 31; 1 Pedro 4:15). Maski lhuwa chuna tlawakgokan uma, anta niku lamaw o ni tapalaxla tuku kgalhankanit, takgalhan lakatsala xlimapakgsin Dios (Lucas 16:10; Romanos 12:2; Efesios 4:28).
18. 1) Akxni nasputa xTamapakgsin Cristo xaʼAkgtum Mil Kata, ¿tuku nakaliʼakxilhkan putum latamanin? 2) ¿Tuku kilismanitkan natlawayaw la uku?
18 Akxni Cristo namapakgsinan Akgtum Mil Kata, Satanás chu xdemonios nakamakankan niku xakapulhman chu nila katikamatlawikgolh latamanin tuku nitlan. ¡Lu tlan nawan! Akxni ay sputnit nawan akgtum mil kata kaj tsinu kilhtamaku nakamakgxtakgkan. Satanás chu tiku stalanikgoy natlawaputunkgoy pi ni nakgalhakgaxmatkgoy Dios latamanin wantiku aku kamakglhtikanit talakgalhin nawan (Apocalipsis 20:7-10). Komo akinin lamaw nawan tama kilhtamaku, ¿tiku natatayayaw xlakata tiku lakgchan namapakgsinan xlikalanka kakilhtamaku? Xlakata putum latamanin nialh katikgalhikgolh talakgalhin, putum tuku natlawakan nema nitlan luj chuna tlawamaka nawan, chu uma natlaway pi xliputum kilhtamaku nakamasputukan. Wa xlakata, lu xlakaskinka pi la uku kalismaniw nakgalhakgaxmataw putum tuku kinkalimapakgsiyan Jehová, akxni kinkalimapakgsiyan xTachuwin o xkachikin. Chuna nalimasiyayaw pi lu xlikana kakninaniyaw chu akxilhaw pi wa kimapakgsinakan xlikalanka kakilhtamaku.
Wantuku talichuwinalh
• ¿Tukuya taʼakglhuwit nema putum akinin lakgayaw? ¿La na kinkamakgtamaknukan anta ktama taʼakglhuwit?
• ¿Tuku lu xlakaskinka masiyakgolh lakchixkuwin chu lakpuskatin xalakgmakgan tiku ni xmakgxtakgkgoy Jehová?
• ¿Tuku xlakata lu xlakaskinka chali chali kalimalankiw Jehová kintayatkan?