-
Tamaskiwin nema minini chatum mapakgsinaMakatsinina 2015 | 1 xla marzo
-
-
Tamaskiwin nema minini chatum mapakgsina
«Na makgalhkgakgolh xpumujukan xtuminkan timaxkikgolh xtatakin, oro, limajinin, chu mirra.» (Mateo 2:1, 11)
KOMO chatum tiku lu xlakaskinka xtlawani akgtum tamaskiwin, ¿tuku xmaskiwi? Xala makgasa xlamaskiwikgo especias, asta mapakgsinanin, xkamaxkikan xlakata lu laktapalaxla xwanit xtachuna la oro.a Wa xlakata, akgtiy tamaskiwin nema astrólogos maxkikgolh «xreykan judíos» wa especias (Mateo 2:1, 2, 11).
Aceite balsámico
Biblia na lichuwinan akxni mapakgsina xalak Seba lakgapaxialhnalh mapakgsina Salomón chu «maxkilh mapakgsina akgtum ciento akgpuxam talentos xla oro, chu lhuwa aceite balsámico, chu chiwix xalakswan; chu nitu xʼananit xtachuna ama aceite balsámico nema mapakgsina xalak Seba maxkilh mapakgsina Salomón» (2 Crónicas 9:9).b Amakgapitsi mapakgsinanin na malakgachanikgolh Salomón aceite balsámico xlakata xlimasiyaputunkgo pi tlan xtalalimputunkgo (2 Crónicas 9:23, 24).
¿Tuku xlakata tapalaxla xwanit uma especias chu lu xlakaskinka xkaʼakxilhkan makgasa? Xlakata lu xtamaklakaskin pi tlan xtasiyakgolh lakpuskatin, xlakata takanajla chu akxni xkamaknukan o xkamujukan tiku xnikgo (kaʼakxilhti recuadro «La xmaklakaskinkan especias makgasa»). Ni kajwatiya lhuwa xmaklakaskinkan, especias lu tapalaxla xlilinkan chu la xlistakan.
XMATITAXTIKAN KDESIERTO XALAK ARABIA
Casia
Ama kilhtamaku, xʼanan especias nema kstaka kgalhtuchokgo kJordán, pero amakgapitsi lu makgat xkaliminkanacha. Anta kBiblia lichuwinankan tipalhuwa tuku nema lu stlan muksun. Tuku tlakg kalakgapaskan wa azafrán, áloe, bálsamo, canela, incienso chu mirra. Nachuna, tlakg xkalakgapaskan tuku tatlawakan liwat la comino, menta chu eneldo.
¿Niku xkaliminkanacha uma especias? Áloes, casia chu canela xliminkanacha kkachikinin nema lilakgapasaw China, India chu Sri Lanka. Mirra chu incienso xmaxtukan kkiwi chu laktsu kiwi nema stakkgo niku xwi desierto lata kxsur Arabia asta kSomalia, África. Chu nardo xliminkanacha kʼIndia niku wi Himalaya.
Azafrán
Xlakata xkalinka kʼIsrael uma especias, xtalakaskin natitaxtukgo kʼArabia. Wa xlakata, akglhuwa mil kata Arabia «wa tiku xkalin tuku xtamakgpitsi kʼOriente chu kʼOccidente» lata akgtiy mil kata akxni nina xmin Cristo chuna wan The Book of Spices (Libro nema lichuwinan especias). Kxsur Israel, niku wi Néguev, tekgskanit xalakgmakgan kachikinin, laklanka chiki chu niku xtitaxtukgo tiku kstakgo especias. Chuna la wan UNESCO, uma nachuna «limasiya pi lu tlan xkakitaxtuni [...] kxsur península arábiga chu kMediterráneo».
«Xlakata ni lhuwa xʼanan, xlakata lhuwa xtamawaputunkgokan chu lu laktapalaxla xwankgonit especias wa xlakata tiku kstanankgo lu xputsakgo.» The Book of Spices (Libro nema lichuwinan especias)
Stananin xlinkgo laktsu tuwan nema xalakmuksun asta 1,800 kilómetros niku xwi Arabia (Job 6:19). Biblia lichuwinan kstananin ismaelitas nema xlinkgo «ládano chu bálsamo chu kgoxkga nema kgalhi resina» lata kʼGalaad asta kʼEgipto (Génesis 37:25). Wa tiku xkamanan Jacob kastamaxkikgolh xtalakan José.
-