DANIEL
1 Long namba 3 yia bilong wok king bilong King Jehoiakim+ bilong Juda, King Nebukatnesar bilong Babilon i kam long Jerusalem na banisim taun.+ 2 Na Jehova i putim King Jehoiakim bilong Juda na sampela samting long haus* bilong God tru long han bilong Nebukatnesar,+ na em i bringim ol i go long kantri Sainar,*+ long haus* bilong god bilong em. Na em i putim ol dispela samting long ples we ol i save putim ol samting i dia tumas bilong god bilong em.+
3 Bihain king i tokim Aspenas, nambawan ofisa bilong em, long bringim sampela yangpela Israel* i kam, na tu, ol pikinini long famili bilong king na ol pikinini bilong ol bikman.+ 4 Em i mas kisim ol yangpela* husat i no gat wanpela bagarap long skin na ol i luk smat, na ol i gat savetingting, save, pasin bilong skelim gut ol samting,+ na ol inap mekim wok long haus bilong king. Na em i mas skulim ol long rit na rait* na long tokples bilong ol Kaldia. 5 Na tu, king i tok olsem long olgeta de, ol i mas kisim sampela kaikai long ol gutpela kaikai bilong king na sampela wain long wain em i save dring. Ol i mas kisim trening* inap 3-pela yia, na long pinis bilong dispela 3-pela yia, ol i mas mekim wok bilong king.
6 Namel long ol dispela yangpela, i gat sampela yangpela long traib bilong Juda: Daniel,*+ Hanania,* Misael,* na Asaria.*+ 7 Na dispela nambawan ofisa i givim nupela nem* long ol; em i givim nem Beltesasar long Daniel,+ na long Hanania em i givim nem Satrak, na long Misael em i givim nem Mesak, na long Asaria em i givim nem Abetnego.+
8 Tasol Daniel i pasim tok long bel olsem em i no inap kisim ol gutpela kaikai bilong king o wain bilong king na mekim em yet i kamap doti. Olsem na em i askim nambawan ofisa long kisim tok orait, na bai em i no ken mekim em yet i kamap doti long dispela rot. 9 Na God tru i kirapim dispela nambawan ofisa long soim pasin helpim na marimari+ long Daniel. 10 Tasol nambawan ofisa i tokim Daniel olsem: “Mi pret long king, bikman bilong mi, em i bin makim pinis kaikai na dring bilong yupela. Sapos em i lukim olsem skin bilong yupela i lus na i no kamap wankain olsem ol arapela yangpela* em ol i wankrismas bilong yupela, yupela bai mekim na mi* bai gat asua long ai bilong king.” 11 Tasol Daniel i tokim wasman, em nambawan ofisa i bin makim bilong lukautim Daniel, Hanania, Misael, na Asaria, olsem: 12 “Plis, traim mipela ol wokman bilong yu inap long 10-pela de, na givim mipela kaikai bilong gaden tasol na wara long dring; 13 orait bihain skelim skin bilong mipela wantaim skin bilong ol arapela yangpela* husat i wok long kaikai ol gutpela kaikai bilong king, na bihain yu ken mekim wanem samting yu laik mekim long mipela ol wokman bilong yu i stret long samting yu lukim.”
14 Orait em i wanbel long tok bilong ol na em i traim ol inap long 10-pela de. 15 Bihain long 10-pela de i pinis, skin bilong ol i kamap gutpela moa na ol i luk helti tru winim olgeta arapela yangpela* husat i kaikai ol gutpela kaikai bilong king. 16 Olsem na wasman i wok long givim kaikai bilong gaden long ol na em i no givim gutpela kaikai na wain bilong king long ol. 17 Na God tru i givim dispela 4-pela yangpela man* savetingting, save, na gutpela tingting long olgeta kain rait i stap long ol buk; na em i givim Daniel pasin bilong kliagut long olgeta kain visen na driman.+
18 Long pinis bilong dispela haptaim em king i bin makim long ol i mas bringim ol yangpela man i kam,+ nambawan ofisa i bringim ol i kam sanap long ai bilong Nebukatnesar. 19 Taim king i toktok wantaim ol, em i lukim olsem i no gat wanpela namel long olgeta dispela yangpela i olsem Daniel, Hanania, Misael, na Asaria;+ olsem na ol i stap long hap bilong mekim wok bilong king. 20 King i askim ol long planti kain samting em ol i mas yusim savetingting na pasin bilong kliagut long ol samting na autim long em, na em i lukim olsem long olgeta hap em i bosim, ol i winim tru ol pris i save wokim kain kain mejik na ol man i save toktok wantaim ol daiman.+ 21 Daniel i stap long hap i go inap long namba 1 yia bilong King Sairus.+
2 Long namba 2 yia bilong wok king bilong Nebukatnesar, em i kisim planti driman, na dispela i mekim em i tingting planti tru+ na em i no inap slip. 2 Olsem na king i givim tok long ol i mas singautim ol pris i save wokim kain kain mejik, ol man i save toktok wantaim ol daiman, ol posinman, na ol Kaldia* long kam na tokim king long driman bilong em. So ol i kam na sanap long ai bilong king.+ 3 Orait king i tokim ol: “Mi bin kisim wanpela driman, na mi tingting planti bikos mi laik save long samting mi driman long en.” 4 Ol Kaldia i bekim tok long king long tokples Arameik*+ olsem: “O king, yu ken i stap laip oltaim oltaim. Tokim ol wokman bilong yu long dispela driman, na mipela bai tokim yu long mining bilong en.”
5 King i tokim ol Kaldia: “Dispela em laspela toktok bilong mi: Sapos yupela i no tokim mi long dispela driman na mining bilong en, bai ol i katim na rausim ol hanlek bilong yupela, na ol haus bilong yupela bai kamap ol pablik toilet.* 6 Tasol sapos yupela i tokim mi long dispela driman na kamapim mining bilong en, orait bai mi givim yupela ol presen na wanpela prais na biknem tru.+ So tokim mi long driman na mining bilong en.”
7 Namba 2 taim ol i bekim tok olsem: “King i ken tokim ol wokman bilong em long dispela driman, na mipela bai tokaut long mining bilong en.”
8 King i tok: “Mi save pinis olsem yupela i laik kisim liklik haptaim moa, bikos yupela i save pinis long fainol disisen bilong mi. 9 Sapos yupela i no tokim mi long dispela driman, i gat wanpela pe tasol bai yupela olgeta i kisim. Tasol yupela i wanbel pinis long giamanim mi na yupela i hop olsem mi bai senisim tingting bilong mi. So tokim mi long dispela driman, na mi bai save olsem yupela inap kamapim mining bilong en.”
10 Ol Kaldia i bekim tok long king olsem: “I no gat wanpela man long graun inap mekim samting king i askim long en, bikos i no gat wanpela king i gat biknem o wanpela gavana i bin askim ol pris i save wokim kain kain mejik o ol man i save toktok wantaim ol daiman o ol Kaldia long mekim dispela kain samting. 11 Samting king i askim long en i hat moa yet, na i no gat wanpela man i stap inap tokim king long dispela samting, nogat, ol god tasol inap mekim, em ol god i no save stap namel long ol man.”
12 King i harim dispela tok na em i belhat nogut tru na i givim oda long ol i mas kilim i dai olgeta saveman bilong Babilon.+ 13 Taim em i givim oda pinis long ol i mas kilim i dai ol saveman, ol i wok long painim tu Daniel na ol pren bilong em bilong kilim ol i dai.
14 Long dispela taim, Daniel i bihainim gutpela tingting na was gut long tok em i mekim long Ariok, em kepten bilong ol bodi-gad bilong king, taim em i go bilong kilim i dai ol saveman bilong Babilon. 15 Em i askim Ariok, ofisa bilong king olsem: “Wai na king i givim strongpela oda olsem? Na Ariok i stori long Daniel long samting i bin kamap.+ 16 Olsem na Daniel i go long king na askim em long givim em sampela haptaim long kamapim mining bilong driman long king.
17 Orait Daniel i go long haus bilong em na em i tokim ol pren bilong em Hanania, Misael, na Asaria long samting i bin kamap. 18 Em i askim ol long beten long God bilong heven long marimari long ol na kamapim long ol dispela samting i stap hait, na bai ol i no ken kilim i dai Daniel na ol pren bilong em wantaim ol arapela saveman bilong Babilon.
19 Orait long nait, God i kamapim dispela samting i stap hait long Daniel long wanpela visen.+ Olsem na Daniel i preisim God bilong heven. 20 Daniel i tok:
“Litimapim nem bilong God inap oltaim oltaim,
Bikos em wanpela tasol i gat savetingting na bikpela strong.+
21 Em i save senisim ol taim na ol sisen,+
Rausim ol king na putim ol king,+
Givim savetingting long ol saveman na save long ol man i gat pasin bilong skelim gut ol samting.+
22 Em i save kamapim klia ol samting i stap daun tru na ol samting i stap hait,+
Em i save long samting i stap long tudak,+
Na lait i save stap wantaim em.+
23 O God bilong ol tumbuna papa bilong mi, mi tok tenkyu na preisim yu,
Bikos yu bin givim mi savetingting na strong.
Na nau yu kamapim long mi samting mipela i bin askim yu long en;
Yu bin kamapim long mipela ol samting king i bin tingting planti long en.”+
24 Orait Daniel i go long Ariok, em man king i bin makim bilong kilim i dai ol saveman bilong Babilon,+ na em i tokim em: “No ken kilim i dai ol saveman bilong Babilon. Kisim mi i go long king, na mi bai kamapim mining bilong driman long king.”
25 Wantu Ariok i kisim Daniel i go long king na tokim em: “Mi painim pinis wanpela man bilong lain Juda i stap olsem kalabus,+ em inap kamapim mining bilong driman long king.” 26 King i tokim Daniel, em nem bilong em, Beltesasar:+ “Tru tru yu inap tokim mi long driman mi bin lukim na long mining bilong en?”+ 27 Daniel i bekim tok long king olsem: “I no gat wanpela bilong ol saveman, ol man i save toktok wantaim ol daiman, ol pris i save wokim kain kain mejik, na ol glasman bilong ol sta inap tokim king long tok hait em i askim ol long en.+ 28 Tasol i gat wanpela God long heven husat i Man Bilong Tokaut long ol samting i stap hait,+ na em i bin kamapim long King Nebukatnesar wanem samting bai kamap long taim bilong las de. Dispela em driman bilong yu, na ol visen yu bin lukim taim yu slip long bet bilong yu:
29 “O king, yu slip long bet na tingting bilong yu i go long ol samting bai kamap long bihain, na Man Bilong Tokaut long ol samting i stap hait i bin soim yu wanem samting bai kamap. 30 Long mi, i no olsem mi gat bikpela savetingting winim ol narapela man i stap laip na em i kamapim klia dispela samting i stap hait long mi; nogat, dispela i kamap na bai mi inap kamapim mining bilong driman long king na bai yu inap save long samting yu bin tingting long en.+
31 “O king, yu wok long lukluk i stap, na yu lukim wanpela traipela imis.* Dispela imis i bikpela tru na i sain tru, em i sanap i stap long ai bilong yu, na lukluk bilong en i mekim yu i pret nogut tru. 32 Het bilong dispela imis em gutpela gol,+ bros na tupela han bilong en em silva,+ bel na tupela tais bilong en em kopa,+ 33 tupela lek bilong en em ain,+ na tupela fut bilong en em hap ain na hap graun.*+ 34 Taim yu wok long lukluk i stap long imis, wanpela ston, em han bilong man i no bin katim, i kam na paitim tupela fut bilong imis em hap ain na hap graun, na i brukbrukim ol i go liklik liklik.+ 35 Long dispela taim, ain, graun, kopa, silva, na gol, olgeta wantaim i bruk i go liklik liklik na i kamap olsem pipia bilong wit long ples bilong krungutim wit samting* long taim bilong san, na win i karim ol i go na i no gat wanpela bilong ol i stap. Tasol dispela ston i bin paitim imis, em i kamap wanpela traipela maunten, na i karamapim olgeta hap bilong graun.
36 “Dispela em driman bilong yu, na nau mipela bai tokim king long mining bilong dispela driman. 37 Yu, O king—yu king bilong olgeta king, na God bilong heven i bin givim yu kingdom,+ strong, na glori, 38 na long han bilong yu, em i bin putim ol man maski ol i stap long wanem wanem hap, na tu, ol wel animal na ol pisin bilong skai, na em i bin mekim yu i bosim olgeta bilong ol+—yu yet i dispela het gol.+
39 “Tasol bihain long yu, narapela kingdom bai kamap,+ em bai no gat bikpela strong olsem yu; na bihain narapela kingdom bai kamap em namba 3, em kopa, na em bai bosim olgeta hap bilong graun.+
40 “Na namba 4 kingdom, em bai strong olsem ain.+ Wankain olsem ain i save brukbrukim i go liklik liklik na pinisim olgeta samting, yes, olsem ain i save memeim ol samting, em bai brukbrukim na memeim olgeta dispela kingdom.+
41 “Na olsem yu bin lukim tupela fut na ol tou bilong lek em hap graun* na hap ain, dispela kingdom bai bruk, tasol sampela strong bilong ain bai stap long en, olsem yu bin lukim ain i miks wantaim graun malumalum. 42 Na olsem ol tou bilong tupela fut em hap ain na hap graun, dispela kingdom bai i gat strong long wanpela samting na long narapela samting, em bai malumalum. 43 Olsem yu bin lukim ain i miks wantaim graun malumalum, ol* bai miks wantaim ol manmeri;* tasol ol i no inap pas wantaim, narapela i no inap pas long narapela, wankain olsem ain i no save miks wantaim graun.
44 “Long taim bilong ol dispela king, God bilong heven bai kamapim wanpela kingdom+ we i no inap bagarap.+ Na dispela kingdom i no inap go long han bilong ol narapela manmeri.+ Em bai brukbrukim i go liklik liklik na pinisim olgeta dispela kingdom,+ na em wanpela tasol bai stap oltaim oltaim,+ 45 olsem yu bin lukim wanpela ston i kamaut long maunten, em han bilong man i no bin katim, i kam na brukbrukim ain, kopa, graun, silva, na gol i go liklik liklik.+ Nambawan God i soim klia long king wanem samting bai kamap long bihain.+ Dispela driman bai kamap tru, na yu ken bilip tru long mining bilong en.”
46 Orait King Nebukatnesar i putim pes i go daun long graun long ai bilong Daniel na givim ona long em. Na em i tok long ol i mas givim presen na ofaim smok i gat gutpela smel long Daniel. 47 Na king i tokim Daniel: “Tru tumas, God bilong yu i winim tru olgeta arapela god na em i Bikpela bilong olgeta king na Man Bilong Tokaut long ol samting i stap hait, bikos yu inap kamapim klia dispela samting i stap hait.”+ 48 Na king i givim bikpela namba long Daniel na givim em planti gutpela presen, na em i mekim Daniel i stap bos bilong olgeta provins bilong Babilon+ na nambawan prifek* bilong olgeta narapela ofisa bilong gavman i bosim olgeta saveman bilong Babilon. 49 Na Daniel i askim king na king i makim Satrak, Mesak, na Abetnego+ long bosim ol wok bilong provins bilong Babilon, tasol Daniel yet i mekim wok long haus bilong king.
3 King Nebukatnesar i wokim wanpela imis* long gol, em i longpela i go antap inap 60 kiubit* na bikpela bilong en 6 kiubit.* Em i sanapim dispela imis long wanpela hap bilong Dura long provins bilong Babilon. 2 Orait King Nebukatnesar i salim tok i go bilong bungim ol setrap,* ol prifek,* ol gavana, ol edvaisa, ol tresera, ol jas, ol majistret, na olgeta edministreta bilong ol provins, long bikpela bung bilong tingim imis em King Nebukatnesar i bin sanapim.
3 Olsem na ol setrap, ol prifek, ol gavana, ol edvaisa, ol tresera, ol jas, ol majistret, na olgeta edministreta bilong ol provins i kam bung long dispela bikpela bung bilong tingim imis em King Nebukatnesar i bin sanapim. Na ol i sanap long ai bilong imis em Nebukatnesar i bin sanapim. 4 Ofisa i save givim toksave i singaut olsem: “Oda i kam olsem, yupela ol manmeri bilong narapela narapela kantri na tokples, 5 taim yupela i harim saun bilong kom bilong sipsip, mambu, sita,* traiengol harp, instramen i gat ol string, begpaip, na olgeta narapela instramen bilong musik, yupela i mas nildaun na putim pes i go daun long graun na lotu long imis gol em King Nebukatnesar i bin sanapim. 6 Husat man i no nildaun na putim pes i go daun long graun na mekim lotu, wantu ol bai tromoi em i go insait long bikpela paia i hat nogut tru.”+ 7 So taim olgeta manmeri i harim saun bilong kom bilong sipsip, mambu, sita, traiengol harp, instramen i gat ol string, na olgeta narapela instramen bilong musik, olgeta manmeri bilong narapela narapela kantri na tokples i nildaun na putim pes i go daun long graun na lotu long imis gol em King Nebukatnesar i bin sanapim.
8 Long dispela taim sampela Kaldia i kam aut na sutim tok long* ol Juda. 9 Ol i tokim King Nebukatnesar: “O king, yu ken i stap laip yet oltaim oltaim. 10 O king, yu bin givim oda olsem olgeta man i harim saun bilong kom bilong sipsip, mambu, sita, traiengol harp, instramen i gat ol string, begpaip, na olgeta narapela instramen bilong musik, ol i mas nildaun na putim pes i go daun long graun na lotu long imis gol; 11 na man husat i no nildaun na putim pes i go daun long graun na mekim lotu, ol i mas tromoi em i go insait long bikpela paia i hat nogut tru.+ 12 Tasol i gat sampela Juda em yu bin makim bilong bosim ol wok long provins bilong Babilon: Satrak, Mesak, na Abetnego.+ Ol dispela man i no gat rispek long yu, O king. Ol i no lotu long ol god bilong yu, na ol i no laik lotu long dispela imis gol em yu bin sanapim.”
13 Orait Nebukatnesar i belhat nogut tru na i givim oda long ol i mas bringim Satrak, Mesak, na Abetnego i kam. So ol i bringim ol dispela man i kam sanap long ai bilong king. 14 Nebukatnesar i tokim ol: “Satrak, Mesak, na Abetnego, em tru olsem yupela i no lotu long ol god bilong mi+ na yupela i no laik lotu long imis gol em mi bin sanapim, a? 15 Nau, taim yupela i harim saun bilong kom bilong sipsip, mambu, sita, traiengol harp, instramen i gat ol string, begpaip, na olgeta narapela instramen bilong musik, na yupela i redi long nildaun na putim pes i go daun long graun na lotu long imis em mi bin wokim, orait em bai gutpela. Tasol sapos yupela i no laik mekim lotu, wantu ol bai tromoi yupela i go insait long bikpela paia i hat nogut tru. Na wanem god inap kisim bek yupela long han bilong mi?”+
16 Satrak, Mesak, na Abetnego i bekim tok bilong king: “O Nebukatnesar, mipela i no gat wok long bekim tok long yu long dispela samting. 17 O king, sapos dispela samting i mas kamap, God bilong mipela em mipela i lotuim inap kisim bek mipela long dispela bikpela paia i hat nogut tru, na em inap kisim bek mipela long han bilong yu.+ 18 Tasol sapos em i no kisim bek mipela, O king, yu mas save olsem mipela i no inap mekim wok bilong ol god bilong yu o lotu long imis gol em yu bin sanapim.”+
19 Na Nebukatnesar i belhat nogut tru long Satrak, Mesak, na Abetnego, na lukluk long pes bilong em i senis,* na em i givim oda long hatim dispela bikpela paia i hat nogut tru, inap 7-pela taim moa, winim hat bilong paia long pastaim. 20 Em i givim oda long sampela strongpela man long ami bilong em long pasim Satrak, Mesak, na Abetnego na tromoi ol i go insait long dispela bikpela paia i hat nogut tru.
21 So ol i pasim ol dispela man taim ol i werim yet ol longpela saket bilong ol, ol klos, ol hat, na olgeta narapela klos, na tromoi ol i go insait long bikpela paia i hat nogut tru. 22 King i bin givim strongpela oda, na dispela bikpela paia i hat moa yet, olsem na ol man husat i kisim Satrak, Mesak, na Abetnego i go, ol yet i dai long dispela paia. 23 Tasol dispela 3-pela man, Satrak, Mesak, na Abetnego, i pundaun i go insait long dispela bikpela paia i hat nogut tru, na ol samting i pasim yet ol.
24 Nau King Nebukatnesar i pret nogut tru na wantu em i kirap na askim ol nambawan ofisa bilong em: “Ating yumi bin pasim 3-pela man na tromoi ol i go insait long paia, a?” Ol i bekim tok long king: “Yes, O king.” 25 Em i tok: “Lukim! Mi lukim 4-pela man na i no gat wanpela samting i pasim ol, ol i wokabaut namel long paia na ol i no kisim bagarap, na namba 4 man i luk olsem pikinini man bilong ol god.”
26 Nebukatnesar i go long dua bilong bikpela paia i hat nogut tru na tok: “Satrak, Mesak, na Abetnego, yupela ol wokman bilong God Antap Tru,+ kam ausait na kam long hia!” Satrak, Mesak, na Abetnego i lusim dispela paia na kam ausait. 27 Ol setrap, ol prifek, ol gavana, na ol nambawan ofisa bilong king em ol i bung long dispela hap,+ ol i lukim olsem paia i no bagarapim bodi bilong ol dispela man;+ na i no gat wanpela gras long het bilong ol i paia, na ol longpela saket bilong ol i stap wankain yet, na tu, i no gat smel bilong paia long ol.
28 Nau Nebukatnesar i tokaut olsem: “Preisim God bilong Satrak, Mesak, na Abetnego,+ em i bin salim ensel bilong em na i kisim bek ol wokman bilong em. Ol dispela man i bilip long em na ol i no laik bihainim tok bilong king na ol i redi long i dai. Ol i no laik lotu o mekim wok bilong narapela god, nogat, ol i laik lotu na mekim wok bilong God bilong ol yet tasol.+ 29 Olsem na mi givim oda olsem, wanem ol manmeri bilong narapela narapela kantri na tokples i mekim tok i agensim God bilong Satrak, Mesak, na Abetnego, ol i mas katim na rausim ol hanlek bilong ol, na mekim ol haus bilong ol i kamap ol pablik toilet;* long wanem, i no gat narapela god we inap kisim bek man olsem dispela God.”+
30 Orait king i givim bikpela namba long Satrak, Mesak, na Abetnego long provins bilong Babilon.+
4 “King Nebukatnesar i salim tok i go long olgeta manmeri bilong narapela narapela kantri na tokples i stap long olgeta hap bilong graun olsem: Yupela i ken stap bel isi tru! 2 Mi amamas long tokaut long ol mak na ol narakain wok em God Antap Tru i bin mekim long mi. 3 Man! Em i kamapim ol bikpela mak na ol narakain strongpela wok! Kingdom bilong em i bilong i stap oltaim oltaim, na wok king bilong em i bilong i stap oltaim oltaim.+
4 “Mi Nebukatnesar, mi bin sindaun isi long haus bilong mi na olgeta samting mi mekim long haus king bilong mi i wok long kamap gutpela. 5 Mi lukim wanpela driman we i mekim mi pret. Taim mi slip i stap long bet bilong mi, mi lukim ol samting na ol visen na mi pret nogut tru.+ 6 Olsem na mi givim oda long ol i mas bringim olgeta saveman bilong Babilon i kam long ai bilong mi, na bai ol i ken tokim mi long mining bilong dispela driman.+
7 “Long dispela taim, ol pris i save wokim kain kain mejik, ol man i save toktok wantaim ol daiman, ol Kaldia,* na ol glasman bilong ol sta,+ olgeta i kam. Taim mi tokim ol long dispela driman, ol i no inap long kamapim mining bilong en long mi.+ 8 Orait nau Daniel i kam sanap long ai bilong mi, nem bilong em tu Beltesasar,+ em nem bilong god bilong mi,+ na strong bilong ol god holi i stap long em,+ na mi tokim em long dispela driman:
9 “‘O Beltesasar, nambawan hetman bilong ol pris i save wokim kain kain mejik,+ mi save tru olsem strong bilong ol god holi i stap long yu+ na i no hatwok long yu kamapim olgeta samting i stap hait.+ Olsem na eksplenim long mi mining bilong ol samting mi bin lukim long driman bilong mi.
10 “‘Taim mi slip long bet bilong mi, mi lukim ol visen, na mi lukim wanpela diwai+ i sanap namel long dispela graun, na em i longpela i go antap tru.+ 11 Dispela diwai i gro na i kamap strong, na het bilong en i go antap tru inap long skai, na ol man long olgeta hap bilong graun inap lukim. 12 Ol lip bilong en i nais tru, na ol prut bilong en i planti tru, na i gat ol kaikai long en inap long olgeta. Ol animal i save kam na kisim malolo aninit long en, na ol pisin bilong skai i save sindaun long ol han bilong en, na olgeta samting i gat laip i save kisim kaikai long en.
13 “‘Taim mi slip long bet bilong mi na lukluk i stap long ol visen, mi lukim wanpela man bilong was husat i holi, em i lusim heven na i kam daun.+ 14 Em i singaut strong olsem: “Katim diwai i go daun,+ katim ol han bilong en, rausim ol lip bilong en, na tromoi i go nabaut ol prut bilong en! Larim ol animal i stap aninit long en i ranawe i go, na ol pisin i sindaun long ol han bilong en tu i ranawe i go. 15 Tasol larim as bilong diwai na ol rop bilong en i stap insait long graun namel long ol gras, na pasim as bilong diwai long ring ain na ring kopa. Na larim wara bilong nait i mekim em i wet, na larim em i stap wantaim ol animal bilong bus.+ 16 Larim tingting bilong em i senis na em i no tingting moa olsem ol man, na larim em i kisim tingting bilong ol animal, na larim 7-pela taim+ i mas lus pastaim.+ 17 Ol man bilong was+ i autim dispela tok, na ol man holi i tokaut long dispela disisen, na bai ol manmeri i stap laip i ken save olsem God Antap Tru em i King bilong ol kingdom bilong ol man+ na em i save givim wok king long wanem wanem man em i laikim, maski ol i man nating tru.”
18 “‘Dispela em driman mi, King Nebukatnesar, i bin lukim; nau yu, O Beltesasar, i mas kamapim mining bilong en, long wanem, olgeta narapela saveman long kingdom bilong mi ol i no inap kamapim mining bilong en long mi.+ Tasol yu inap long mekim, long wanem, strong bilong ol god holi i stap long yu.’
19 “Long dispela taim Daniel, nem bilong em tu Beltesasar,+ i pret na strong bilong em i pinis inap liklik taim.
“King i tok, ‘O Beltesasar, no ken larim dispela driman na mining bilong en i pretim yu.’
“Beltesasar i bekim tok olsem, ‘O bikman bilong mi, i gutpela sapos ol samting bilong dispela driman i ken kamap long ol man i heitim yu, na mining bilong en i ken kamap long ol birua bilong yu.
20 “‘Dispela diwai yu bin lukim, em i gro i go bikpela na i kamap strong, na het bilong en i go antap tru inap long skai, na ol man long olgeta hap bilong graun inap lukim,+ 21 ol lip bilong en i nais tru, na ol prut bilong en i pulap tru, na i gat ol kaikai long en inap long olgeta, ol animal i save kam na stap aninit long en, na ol pisin bilong skai i save sindaun long ol han bilong en,+ 22 O king, dispela diwai i makim yu, long wanem, yu kisim bikpela namba na yu kamap strong, na biknem bilong yu i go bikpela na i go antap tru long skai,+ na yu bosim olgeta hap bilong graun.+
23 “‘Na king i lukim wanpela man bilong was, em wanpela man holi+ i lusim heven na i kam daun, em i tok: “Katim diwai i go daun na bagarapim olgeta, tasol larim as bilong diwai na ol rop bilong en i stap insait long graun, na pasim as bilong diwai long ring ain na ring kopa, na larim em i stap namel long ol gras. Na larim wara bilong nait i mekim em i wet, na larim em i stap wantaim ol animal bilong bus i go inap 7-pela taim i lus pastaim.”+ 24 O king, dispela em mining bilong en; dispela em samting God Antap Tru i tok i mas kamap long yu king, bikman bilong mi. 25 Ol bai rausim yu namel long ol man, na yu bai go stap wantaim ol animal bilong bus, na yu bai kaikai gras olsem ol bulmakau; na wara bilong nait bai mekim yu kamap wet,+ na 7-pela taim+ i mas lus pastaim,+ inap long yu save olsem God Antap Tru em i King bilong ol kingdom bilong ol man na em i save givim wok king long wanem wanem man em i laikim.+
26 “‘Tasol ol i tok long larim as bilong diwai wantaim ol rop bilong en i stap,+ olsem na yu bai kisim bek kingdom bilong yu taim yu kisim save pinis olsem God tasol i mekim wok bos long heven. 27 Olsem na, O king, mi laik bai yu tingim na bihainim tok bilong mi. Givim baksait long ol sin bilong yu na mekim pasin i stret, na givim baksait long ol pasin nogut bilong yu na mekim pasin marimari long ol rabisman. Sapos yu mekim olsem, yu bai gat gutpela sindaun inap longpela taim.’”+
28 Olgeta dispela samting i kamap long King Nebukatnesar.
29 Twelpela mun bihain, em i wok long wokabaut long rup bilong haus king bilong Babilon. 30 King i tok: “Long strong bilong mi, mi yet i bin wokim bikpela taun Babilon bilong haus king i ken stap long en, na bilong kamapim glori bilong biknem bilong mi.”
31 Taim maus bilong king i mekim yet dispela toktok, wanpela nek i kam long heven i tok: “Dispela em tok i kam long yu, O King Nebukatnesar, ‘Kingdom i raus pinis long han bilong yu,+ 32 na ol bai rausim yu namel long ol manmeri. Bai yu go stap wantaim ol animal bilong bus, na bai yu kaikai gras olsem ol bulmakau, na 7-pela taim i mas lus pastaim, inap long yu save olsem God Antap Tru em i King bilong ol kingdom bilong ol man, na em i save givim wok king long wanem wanem man em i laikim.’”+
33 Long dispela taim stret, truim bilong dispela tok i kamap long Nebukatnesar. Ol i rausim em namel long ol manmeri na em i stat long kaikai gras olsem ol bulmakau, na wara bilong nait i wetim skin bilong em, na gras bilong em i gro i go longpela olsem gras bilong tarangau, na ol pinga neil bilong em i kamap longpela olsem bilong pisin.+
34 “Long pinis bilong ol dispela yia,+ mi Nebukatnesar, mi lukluk i go long heven na gutpela tingting bilong mi i kam bek gen; na mi preisim God Antap Tru, na mi preisim na givim glori long Man i save stap oltaim oltaim, long wanem, Kingdom bilong em i bilong i stap oltaim oltaim, na wok king bilong em i bilong i stap oltaim oltaim.+ 35 Em i lukim olgeta manmeri bilong graun i olsem samting nating, na em i save mekim ol samting i stret wantaim laik bilong em yet, long ol ami bilong heven na long ol manmeri bilong graun. Na i no gat wanpela man inap pasim em*+ o askim em, ‘Yu mekim wanem samting?’+
36 “Long dispela taim gutpela tingting bilong mi i kam bek gen, na glori bilong kingdom bilong mi, namba na biknem bilong mi i kam bek long mi.+ Ol nambawan ofisa na ol bikman bilong mi i kam lukim mi gen, na mi kisim bek kingdom bilong mi, na tu, mi kisim biknem tru winim bilong bipo.
37 “Nau mi, Nebukatnesar, mi preisim na givim glori long King bilong heven,+ long wanem, olgeta wok bilong em i stret wantaim tok i tru na olgeta pasin bilong em i stret tasol,+ na tu, em i save daunim ol man i mekim pasin antap.”+
5 King Belsasar+ i mekim wanpela bikpela kaikai bilong 1,000 bikman bilong em, na em i wok long dring wain long ai bilong ol.+ 2 Taim Belsasar i spak long wain, em i givim oda long ol i mas bringim ol kap gol na kap silva em papa bilong em, Nebukatnesar, i bin kisim long tempel long Jerusalem,+ bambai king na ol bikman bilong em, ol nambatu lain meri, na ol arapela meri bilong em i ken dring long ol. 3 Orait ol i bringim ol kap gol em ol i bin kisim long tempel insait long haus bilong God long Jerusalem, na king na ol bikman bilong em, ol nambatu lain meri, na ol arapela meri bilong em i dring long ol. 4 Ol i dring wain, na ol i preisim ol god ol i bin wokim long gol na silva, kopa, ain, diwai, na ston.
5 Long dispela taim stret, ol pinga bilong han bilong wanpela man i kamap na i stat long rait long wol i feisim lamsten long haus king, na king inap lukim baksait bilong dispela han taim han i wok long rait i stap. 6 Na lukluk bilong king i senis olgeta na em i pret nogut tru, na ol hips bilong em i guria+ na tupela skru bilong em i stat long bam wantaim.
7 King i singaut strong long ol i mas bringim ol man i save toktok wantaim ol daiman, ol Kaldia,* na ol glasman bilong ol sta.+ King i tokim ol saveman bilong Babilon olsem: “Wanem man i ritim dispela rait na tokim mi long mining bilong en, ol bai pasim pepol laplap long em, putim nekles gol long nek bilong em,+ na em bai kamap namba 3 long kingdom na mekim wok bos.”+
8 Orait olgeta saveman bilong king i kam insait, tasol ol i no inap ritim dispela rait o kamapim mining bilong en long king.+ 9 Olsem na King Belsasar i pret nogut tru na pes bilong em i senis; na ol bikman bilong em i paul na tingting planti.+
10 Kwin i harim tok em king na ol bikman bilong em i mekim, na em i kam insait long ples bilong bikpela kaikai. Na kwin i tok: “O king, yu ken i stap oltaim oltaim. Yu no ken pret, na pes bilong yu i no ken senis. 11 I gat wanpela man i stap long kingdom bilong yu, na strong bilong ol god holi i stap long em. Long taim papa bilong yu i stap king, save na gutpela tingting na savetingting wankain olsem bilong ol god i stap long dispela man.+ Papa bilong yu, King Nebukatnesar, i bin makim em olsem nambawan hetman bilong ol pris i save wokim kain kain mejik, ol man i save toktok wantaim ol daiman, ol Kaldia,* na ol glasman bilong ol sta;+ O king, papa bilong yu i bin mekim olsem, 12 bikos Daniel, em king i givim nem Beltesasar+ long em, tingting bilong em i sap tru na em i gat save na gutpela tingting long kamapim mining bilong ol driman, em inap eksplenim ol ridol, na stretim ol hevi we i hat long stretim.+ Singautim Daniel i kam, na em bai tokim yu long mining bilong dispela rait.”
13 Olsem na ol i bringim Daniel i kam long ai bilong king. Na king i askim Daniel: “Yu Daniel, yu wanpela bilong ol Juda i stap olsem ol kalabus,+ em king, papa bilong mi, i bin kisim long Juda na bringim i kam, a?+ 14 Mi bin harim stori bilong yu olsem strong bilong ol god i stap long yu+ na save na gutpela tingting na narakain savetingting i stap long yu.+ 15 Ol i bin bringim ol saveman na ol man i save toktok wantaim ol daiman i kam long ai bilong mi long ritim dispela rait na kamapim mining bilong en long mi, tasol ol i no inap tokim mi long mining bilong dispela tok.+ 16 Tasol mi bin harim stori bilong yu olsem yu inap kamapim mining bilong ol samting+ na stretim ol hevi we i hat long stretim. Orait sapos yu inap ritim dispela rait na kamapim mining bilong en long mi, ol bai pasim pepol laplap long yu, putim nekles gol long nek bilong yu, na yu bai stap namba 3 long kingdom na mekim wok bos.”+
17 Orait Daniel i bekim tok long king olsem: “Yu ken holim ol presen bilong yu na givim long ol narapela. Tasol mi bai ritim dispela rait long king na kamapim mining bilong en long yu. 18 Yu, O king, God Antap Tru i bin givim kingdom na biknem na ona na namba long papa bilong yu, Nebukatnesar.+ 19 Bikos God i bin givim em biknem tru, ol manmeri bilong narapela narapela kantri na tokples i guria na pret long em.+ Wanem man em i laik kilim i dai o larim i stap laip, em i save mekim olsem, na wanem man em i laik litimapim o daunim, em i save mekim olsem.+ 20 Tasol taim em i kisim pasin antap long bel na tingting bilong em i kamap strong, em i mekim pasin hambak,+ na ol i rausim em long sia king long kingdom bilong em, na tekewe glori bilong em. 21 Ol i rausim em namel long ol manmeri, na em i kisim tingting olsem bilong wanpela animal, na em i stap wantaim ol wel donki. Em i kaikai gras olsem ol bulmakau, na wara bilong nait i wetim skin bilong em, inap long em i kisim save olsem God Antap Tru em i King bilong ol kingdom bilong ol man, na em i save givim wok king long wanem wanem man em i laikim.+
22 “Tasol yu Belsasar, pikinini man bilong em, i no kisim pasin daun long bel bilong yu, maski yu save pinis long olgeta dispela samting. 23 Yu bin apim nem bilong yu yet winim Bikpela bilong heven,+ na yu tok na ol i bringim ol kap bilong haus bilong em i kam long yu.+ Na yu na ol bikman bilong yu, ol nambatu lain meri na ol narapela meri bilong yu i dring wain long ol na yupela i preisim ol god ol i bin wokim long silva na gol, kopa, ain, diwai, na ston, em ol god i no inap lukim wanpela samting, harim wanpela samting, na save long wanpela samting.+ Tasol yu no bin givim glori long God, yes, em dispela God i gat strong long bosim laip bilong yu+ na olgeta samting yu mekim. 24 Olsem na God i salim han i kam, na em i mekim dispela rait i kamap.+ 25 Na dispela rait i tok olsem: MEʹNE, MEʹNE, TEʹKEL, na PARʹSIN.
26 “Mining bilong ol dispela tok i olsem: MEʹNE, God i kaunim pinis ol de bilong kingdom bilong yu na em i pinisim nau.+
27 “TEʹKEL, God i putim yu pinis long skel na skel i soim olsem yu no winim mak.
28 “PEʹRES, God i brukim pinis kingdom bilong yu na givim long ol Midia na ol Persia.”+
29 Orait Belsasar i givim oda, na ol i pasim pepol laplap long Daniel na putim nekles gol long nek bilong em; na ol i mekim wanpela tokaut olsem em bai kamap namba 3 bosman insait long kingdom.+
30 Long dispela nait yet, ol i kilim i dai Belsasar, king bilong ol Kaldia.+ 31 Na Darius+ bilong Midia i kisim kingdom; em i bin gat 62 krismas samting.
6 Darius i ting i gutpela long makim 120 setrap* long bosim olgeta hap bilong kingdom.+ 2 I gat 3-pela nambawan ofisa i bosim dispela lain, wanpela bilong ol em Daniel;+ na ol setrap+ i save givim ripot long ol, na bai ol wok samting bilong king i no ken bagarap. 3 Na Daniel i soim olsem em inap tru long mekim ol wok winim narapela tupela nambawan ofisa na ol setrap, long wanem, tingting bilong em i sap tru.+ Na king i laik givim em namba i antap moa long olgeta hap bilong kingdom.
4 Long dispela taim, tupela nambawan ofisa na ol setrap i wok long painim sampela rong na bai ol i ken sutim tok long Daniel long ol wok em i mekim insait long kingdom. Tasol ol i no inap painim wanpela rong na bai ol i ken sutim tok long em o long pasin korapsen, long wanem, em i man ol narapela inap trastim na em i save mekim gut ol wok na em i no save mekim pasin korapsen. 5 Orait ol dispela man i tok: “Yumi no inap painim wanpela rong bilong Daniel na bai yumi ken sutim tok long em, tasol yumi inap painim rong long em long sait bilong bihainim lo bilong God bilong em.”+
6 Olsem na dispela tupela nambawan ofisa na ol setrap i bung wantaim na go long king, na ol i tokim em: “O King Darius, yu ken i stap laip yet oltaim oltaim. 7 Olgeta ofisa bilong king, ol prifek,* ol setrap, ol nambawan ofisa bilong king, na ol gavana i bin bung na toktok wantaim bilong kamapim wanpela lo bilong king na putim wanpela tambu olsem insait long 30 de husat man i prea long wanpela god o long wanpela man, na i no prea long yu, O king, yu mas tromoi em i go insait long hul bilong ol laion.+ 8 O king, nau yu mas strongim dispela lo na sainim,+ so dispela lo i no ken senis, na i stret wantaim lo bilong ol Midia na Persia, na dispela lo i no inap raus.”+
9 So King Darius i sainim dispela lo na dispela tambu.
10 Tasol taim Daniel i kisim save olsem king i sainim pinis dispela lo, wantu em i go long haus bilong em. Ol windo long rum antap long haus bilong em i op na i lukluk i go olsem long Jerusalem.+ Na 3-pela taim long wanpela de em i brukim skru na prea na preisim God bilong em, olsem em i save mekim long olgeta de paslain long dispela. 11 Long dispela taim ol dispela man i spit i go insait na lukim Daniel i wok long prea na askim God bilong em long helpim em.
12 Olsem na ol i go long king na tokim em long dispela tambu em king i putim: “Yu bin sainim dispela tambu i tok olsem insait long 30 de husat man i prea long wanpela god o long wanpela man, na i no prea long yu, O king, yu mas tromoi em i go insait long hul bilong ol laion, a?” Na king i bekim tok olsem: “Dispela lo i stap strong pinis na i stret wantaim lo bilong ol Midia na Persia, na dispela lo i no inap raus.”+ 13 Wantu ol i tokim king: “Daniel, dispela man bilong lain Juda i stap olsem kalabus,+ i no tingim yu, O king, na em i no tingim tambu yu bin sainim, na 3-pela taim long wanpela de em i save prea.”+ 14 Taim king i harim dispela, em i bel hevi tru, na em i traim long tingim wanpela rot bilong helpim Daniel; na em i traim olgeta kain rot bilong seivim em i go inap long san i go daun. 15 Orait nau ol dispela man i bung wantaim na go long king, na ol i tokim king: “O king, yu save olsem lo bilong ol Midia na Persia em olsem, wanem tambu o lo em king i strongim, wanpela man i no inap senisim.”+
16 So king i givim oda, na ol i kisim Daniel i go na tromoi em i go insait long hul bilong ol laion.+ Na king i tokim Daniel: “God bilong yu em oltaim yu save lotu long em, em bai kisim bek yu.” 17 Orait ol i kisim wanpela ston na pasim maus bilong hul na king i putim mak bilong ring bilong em na mak bilong ring bilong ol bikman bilong em long en, na bai ol i no inap senisim disisen ol i bin mekim long Daniel.
18 Bihain king i go long haus king bilong em. Long nait olgeta em i tambu long kaikai na em i no laik kisim wanpela amamas,* na em i no inap slip.* 19 Orait taim tulait i bruk, king i kirap na hariap i go long hul bilong ol laion. 20 Taim em i go klostu long hul, em i singaut long sori nek i go long Daniel. King i askim Daniel: “O Daniel, wokman bilong God i gat laip, God bilong yu em oltaim yu save lotu long em, em i kisim bek yu long ol laion, o nogat?” 21 Kwiktaim Daniel i tokim king: “O king, yu ken i stap laip yet oltaim oltaim. 22 God bilong mi i salim ensel bilong em i kam pasim maus bilong ol laion,+ na ol i no bagarapim mi,+ long wanem, mi no gat asua long ai bilong em; na mi no bin mekim wanpela rong long yu, O king.”
23 King i amamas tru, na em i tokim ol long pulim Daniel i kam aut long hul. Taim ol i pulim Daniel i kam aut pinis long hul, ol i lukim olsem em i no bin kisim wanpela bagarap bikos em i bin trastim tru God bilong em.+
24 Orait king i givim oda, na ol i bringim ol dispela man husat i bin sutim tok long* Daniel i kam, na ol i tromoi ol wantaim ol meri na ol pikinini bilong ol i go insait long hul bilong laion. Ol i no kamap yet long as bilong hul na ol laion i kalap na holimpasim ol na brukbrukim olgeta bun bilong ol.+
25 Bihain King Darius i raitim tok i go long olgeta manmeri bilong narapela narapela kantri na tokples i stap long olgeta hap bilong graun+ olsem: “Yupela i ken stap bel isi tru! 26 Mi putim wanpela lo olsem, long olgeta hap insait long kingdom bilong mi, ol manmeri i mas pret na rispek long God bilong Daniel.+ Long wanem, em i God i gat laip na em i stap oltaim oltaim. Kingdom bilong em i no inap bagarap, na wok king* bilong em i bilong oltaim oltaim.+ 27 Em i save kisim bek,+ seivim, na kamapim ol mak na ol narakain samting long heven na long graun,+ long wanem, em i bin kisim bek Daniel long han bilong ol laion.”
28 Olsem na olgeta samting Daniel i mekim i kamap gutpela insait long kingdom bilong Darius+ na kingdom bilong Sairus bilong Persia.+
7 Long namba wan yia bilong Belsasar+ i stap king bilong Babilon, Daniel i lukim wanpela driman na ol visen taim em i slip long bet bilong em.+ Na bihain em i raitim dispela driman;+ em i raitim stori bilong olgeta samting em i bin lukim. 2 Daniel i tok:
“Long nait mi lukluk long ol visen bilong mi, na lukim! win i blo i kam long 4-pela kona bilong skai* na i kirapim bikpela solwara.+ 3 Na 4-pela traipela animal+ i kam aut long solwara, ol i narakain narakain.
4 “Namba wan i olsem laion,+ na em i gat ol wing olsem bilong tarangau.+ Mi lukluk yet na ol i rausim ol wing bilong em, na ol i apim em long graun na sanapim em long tupela lek bilong em olsem man, na ol i givim tingting bilong man long em.
5 “Na lukim! namba 2 animal i kam, em i olsem bea.+ Em i apim wanpela lek bilong em i go antap, na 3-pela bun bilong ribs i stap long maus bilong en namel long tit bilong en; na ol i tokim em, ‘Kirap, kaikai planti mit.’+
6 “Bihain long dispela, mi lukluk yet i stap na lukim! narapela animal i kam, em i olsem lepat,+ tasol em i gat 4-pela wing olsem bilong pisin long baksait bilong en. Na dispela animal i gat 4-pela het,+ na ol i givim namba long em bilong mekim wok bos.
7 “Bihain long dispela, mi lukluk yet i stap long ol visen long nait, na mi lukim namba 4 animal, em inap mekim man i pret tru na em i gat narakain bikpela strong, na em i gat bikpela ain tit. Em i wok long kaikaim na memeim olgeta samting, na wanem samting i stap yet, em i krungutim long lek bilong en.+ Em i narakain long ol arapela animal i kamap paslain long em, na em i gat 10-pela kom. 8 Taim mi wok long lukluk yet long ol dispela kom, lukim! narapela kom, em i liklik,+ i kamap namel long ol, na 3-pela bilong ol dispela kom i bin stap bipo i raus long ai bilong en. Na lukim! i gat tupela ai olsem bilong man long dispela kom, na em i gat maus i wok long mekim ol tok hambak.*+
9 “Mi lukluk yet i stap na ol i kisim ol sia king i kam na putim na Man Bilong Bipo Bipo Yet+ i kam sindaun.+ Klos bilong em i waitpela olsem sno,+ na gras long het bilong em i olsem wul i klin tru. Paia i lait long sia king bilong em: na paia i lait long ol wil bilong em.+ 10 Na long ai bilong em, paia i wok long ron i go olsem wara.+ Wan tausen taims wan tausen ensel i wok long mekim wok bilong em, na ten tausen taims ten tausen ensel i sanap long ai bilong em.+ Na Kot+ i kirap, na ol buk i op.
11 “Long dispela taim, mi lukluk yet i stap, long wanem, dispela kom i wok long mekim ol tok hambak;*+ Mi lukluk yet na ol i kilim dispela animal i dai na tromoi bodi bilong en long paia na em i bagarap. 12 Tasol long ol dispela arapela animal,+ ol i tekewe wok bos bilong ol, na larim ol i stap laip inap sampela haptaim.
13 “Mi lukluk yet i stap long ol visen long nait, na lukim! wanpela man olsem pikinini bilong man+ i wok long kam wantaim ol klaut bilong skai; na ol i larim em i go long Man Bilong Bipo Bipo Yet,+ na ol i kisim em i go klostu long dispela Man. 14 Na em i kisim wok bos,+ ona,+ na wanpela kingdom, olsem bai ol manmeri bilong narapela narapela kantri na tok ples i ken stap aninit long em.+ Wok bos bilong em i bilong oltaim oltaim na i no inap pinis, na kingdom bilong em i no inap bagarap.+
15 “Tasol long mi Daniel, mi tingting planti bikos ol visen mi lukim i pretim mi tru.+ 16 Na mi go klostu long wanpela bilong ol dispela man i sanap long hap, na mi askim em long mining tru bilong dispela samting. Na em i bekim tok na tokim mi long mining bilong ol dispela samting.
17 “‘Dispela 4-pela traipela animal,+ em 4-pela king husat bai kamap long graun.+ 18 Tasol ol manmeri holi bilong Nambawan God Antap Tru+ bai kisim kingdom,+ ol bai holim dispela kingdom+ inap oltaim oltaim, yes, inap oltaim oltaim.’
19 “Orait mi laik kisim save moa long dispela namba 4 animal, em i narakain long ol arapela animal; em inap mekim man i pret nogut tru, em i gat ain tit na ol kopa pinga, em i wok long kaikaim na memeim olgeta samting, na wanem samting i stap yet, em i krungutim long lek bilong en;+ 20 na mi laik save moa long 10-pela kom+ long het bilong en, na long dispela narapela kom i kamap na mekim 3-pela kom i pundaun,+ em dispela kom i gat tupela ai na maus bilong en i wok long mekim ol tok hambak* na em i luk bikpela winim ol arapela.
21 “Mi lukluk yet i stap na dispela kom i pait long ol manmeri holi, na em i wok long winim ol long pait,+ 22 i go inap dispela Man Bilong Bipo Bipo Yet+ i kam na em i mekim kot na helpim ol manmeri holi bilong Nambawan God Antap Tru,+ na taim i kamap pinis bilong ol manmeri holi long holim dispela kingdom.+
23 “Na em i tok olsem: ‘Na dispela namba 4 animal em namba 4 kingdom bai kamap long graun. Em bai narakain long ol arapela kingdom, na em bai daunim olgeta hap bilong graun na krungutim na memeim ol.+ 24 Na dispela 10-pela kom em 10-pela king bai kamap long dispela kingdom; na i gat narapela king bai kamap bihain long ol, em bai narapela kain long ol king i bin kamap pastaim, na em bai daunim 3-pela king.+ 25 Em bai mekim ol tok agensim God Antap Tru,+ na em bai wok yet long mekim nogut long ol manmeri holi bilong Nambawan God Antap Tru. Em bai tingting long senisim ol taim na lo, na ol bai putim ol manmeri holi long han bilong em inap 1-pela taim, 2-pela taim na hap bilong 1-pela taim.*+ 26 Tasol Kot i kamap pinis, na ol i tekewe wok bos bilong em, bilong pinisim na bagarapim em olgeta.+
27 “‘Na ol manmeri holi bilong Nambawan God Antap Tru+ i kisim kingdom na wok bos na biknem bilong ol kingdom long olgeta hap bilong graun. Kingdom bilong ol i bilong stap oltaim oltaim,+ na olgeta kingdom bai stap aninit long ol na bihainim tok bilong ol.’
28 “Dispela em pinis bilong ol samting mi lukim na harim. Na mi Daniel, mi tingting planti tru olsem na lukluk bilong mi i senis; tasol mi holim dispela samting long bel bilong mi yet.”
8 Long namba 3 yia bilong King Belsasar+ i stap king, mi Daniel, mi lukim wanpela visen, na em i no wankain long visen mi bin lukim pastaim.+ 2 Taim mi wok long lukluk long visen, mi stap long haus king long Susan,*+ long provins bilong Elam;+ long visen mi lukim olsem mi stap klostu long wara* bilong Ulai. 3 Taim mi apim ai i go antap, lukim! wanpela sipsip man+ i sanap i stap klostu long wara, na em i gat 2-pela kom.+ Dispela 2-pela kom i longpela, tasol wanpela kom i longpela moa long narapela, na kom i longpela moa em i kamap bihain.+ 4 Mi lukim dispela sipsip man i ran strong i go long hap wes na hap not na hap saut, na i no gat wanpela wel animal inap sanap long ai bilong em, na i no gat wanpela man inap kisim bek ol long strong* bilong en.+ Em i mekim ol samting long laik bilong em yet na em i apim em yet.
5 Taim mi lukluk yet i stap, lukim! wanpela meme man+ i lusim hap wes* na i wok long i kam, em i spit tru antap long olgeta hap bilong graun na i kam, na lek bilong em i no tatsim graun. Na dispela meme i gat wanpela kom i stap ples klia namel long tupela ai bilong en.+ 6 Em i ron stret i kam long dispela sipsip man i gat 2-pela kom em mi bin lukim i sanap i stap klostu long wara; em i belhat nogut tru na i ron i kam stret long en.
7 Mi lukim em i wok long kam klostu long sipsip man, em i bel nogut tru long en. Em i pait wantaim sipsip man na brukim 2-pela kom bilong en, na sipsip man i no gat strong long pait bek long em. Em i tromoi sipsip man i go daun long graun na krungutim em, na i no gat wanpela man inap kisim bek em long strong* bilong dispela meme man.
8 Orait dispela meme man i apim em yet i go antap moa yet, tasol taim strong bilong em i kamap bikpela tru, wantu traipela kom i bruk; na 4-pela kom i kamap long ples bilong en na i stap ples klia, na ol i poin i go long 4-pela kona bilong skai.*+
9 Long wanpela bilong ol dispela kom, wanpela kom i kamap, em i liklik, na em i wok long kamap strong moa na i poin i go long hap saut na long hap is* na long dispela Bilas.+ 10 Em i kamap strong moa yet i go inap long em i kamap long ami bilong heven, na em i mekim sampela bilong ol ami na sampela bilong ol sta i pundaun i kam daun long graun, na em i krungutim ol. 11 Em i apim em yet i go antap winim Prins bilong lain ami, na tekewe sakrifais bilong oltaim long dispela Prins, na tromoi i go daun ples holi bilong em we i stap strong.+ 12 Bikos long sin, ol i givim wanpela ami na sakrifais bilong oltaim i go long dispela kom; na em i wok long tromoi tok i tru i go daun long graun na em i mekim ol samting long laik bilong em yet na em i win tru.
13 Na mi harim wanpela ensel i toktok, na narapela ensel i tokim dispela ensel i wok long toktok, olsem: “Dispela visen bai stap inap wanem taim—em visen bilong sakrifais bilong oltaim na bilong sin i kamapim bagarap+ na bilong krungutim ples holi na lain ami?” 14 So em i tokim mi: “I go inap long 2,300 apinun na moning;* na ol bai stretim gen ples holi na em bai kamap gutpela gen olsem bipo.”
15 Taim mi Daniel, mi wok long lukluk yet long visen na mi laik kliagut long en, wantu mi lukim wanpela i sanap long fran bilong mi na em i luk olsem wanpela man. 16 Na mi harim nek bilong wanpela man namel long Ulai,+ na em i singaut olsem: “Gebriel,+ mekim em i kliagut long dispela samting em i bin lukim.”+ 17 So em i kam klostu long hap mi sanap long en, tasol taim em i kam, mi pret nogut tru na mi pundaun na putim pes i go daun long graun. Em i tokim mi: “O pikinini bilong man, yu mas save gut olsem truim bilong dispela visen bai kamap long taim bilong pinis.”+ 18 Tasol taim em i wok long toktok long mi, mi slip i dai na pes bilong mi i stap long graun. So em i tatsim mi na mekim mi sanap long hap mi bin sanap long en.+ 19 Na em i tok: “Mi bai mekim yu save long samting bai kamap long laspela hap taim bilong belhat bilong God, bikos dispela visen bai kamap long taim stret bilong en long taim bilong pinis.+
20 “Dispela sipsip man i gat 2-pela kom em yu bin lukim i makim ol king bilong Midia na Persia.+ 21 Dispela meme man* i makim king bilong Grik;+ na traipela kom i stap namel long 2-pela ai bilong en i makim namba 1 king.+ 22 Dispela kom i bin bruk, na 4-pela kom i sanap long ples bilong en+ i makim 4-pela kingdom bai kamap long kantri bilong en, tasol ol bai no gat bikpela strong olsem bilong em.
23 “Na long laspela hap taim bilong kingdom bilong ol, taim sin bilong ol manmeri bilong mekim sin i winim tru mak bilong en, wanpela king i gat hatpela pes na em i kliagut long ol strongpela askim bai kirap sanap. 24 Strong bilong em bai kamap bikpela tru, tasol em i no kamap strong long strong bilong em yet. Em bai bringim bikpela bagarap long narakain rot tru, na em bai win tru na em bai mekim ol samting long laik bilong em yet. Em bai bagarapim ol strongpela man na ol manmeri holi tu.+ 25 Na long rot bilong pasin trik bilong em, em bai giamanim planti manmeri; na long bel, em bai apim em yet; na long wanpela taim we ol man i stap gut,* em bai bagarapim planti manmeri. Em bai pait tu long Prins bilong ol prins, na em bai bagarap, tasol i no long han bilong man.
26 “Ol samting yu harim long visen i stori long ol apinun na ol moning,* em i tru, tasol yu no ken tokim wanpela man long dispela visen, bikos dispela samting bai kamap long wanpela taim bihain tru.”+
27 Tasol mi Daniel, mi pilim taiet tru na mi sik inap sampela de.+ Bihain mi kirap na mekim ol wok bilong king;+ tasol ol samting mi bin lukim i pinisim tru strong bilong mi, na i no gat wanpela man inap kliagut long dispela visen.+
9 Long namba 1 yia bilong Darius,+ pikinini man bilong Ahasuerus—em wanpela tumbuna pikinini bilong ol Midia husat i kisim wok king na bosim kingdom bilong ol Kaldia+— 2 yes, long namba 1 yia bilong em i stap king, mi Daniel, mi kisim save long rot bilong ol buk,* olsem Jehova i bin tokim profet Jeremaia long namba bilong ol yia bilong inapim taim bilong Jerusalem i stap nating,+ em 70 yia.+ 3 Olsem na mi tanim pes bilong mi i go long Jehova, em God tru, na mi wok long beten na askim em long helpim mi, na mi tambu long kaikai+ na werim ol klos bilong sori na tromoi sit bilong paia antap long mi yet. 4 Mi beten long Jehova, God bilong mi, na autim sin bilong mipela na mi tok:
“O Jehova, yu God tru, yu strongpela Man na mipela i mas givim ona long yu. Yu save bihainim kontrak yu wokim na yu save soim gutpela pasin laikim*+ long ol man i laikim yu na i bihainim ol lo bilong yu,+ 5 mipela i bin mekim sin na rong na mekim pasin nogut na bikhet;+ na mipela i bin lusim ol tok na lo bilong yu. 6 Mipela i no bin harim tok bilong ol wokman bilong yu em ol profet,+ long nem bilong yu ol i bin toktok long ol king bilong mipela, ol hetman bilong mipela, ol tumbuna papa bilong mipela, na olgeta manmeri long graun bilong mipela. 7 O Jehova, stretpela pasin i stap long yu, tasol nau sem i stap long mipela, long ol man bilong Juda, ol manmeri bilong Jerusalem, na olgeta Israel, em yu bin rausim ol i go stap long ol kantri i stap klostu na ol kantri i stap longwe bikos ol i bin sakim tok bilong yu.+
8 “O Jehova, sem i stap long mipela, long ol king bilong mipela, ol hetman bilong mipela, na ol tumbuna papa bilong mipela, bikos mipela i bin mekim sin long yu. 9 Pasin marimari na pasin bilong fogivim man i stap long Jehova,+ God bilong mipela, tasol mipela i bin bikhet long em.+ 10 Mipela i no bin harim tok bilong Jehova, God bilong mipela, long rot bilong bihainim ol lo em i bin tokim mipela long maus bilong ol wokman bilong em, ol profet.+ 11 Olgeta Israel i bin kalapim Lo bilong yu na i no laik harim tok bilong yu, olsem na yu bin kapsaitim ol tok bilong bagarap i ken painim mipela em tok tru antap i bin strongim na ol i raitim long Lo Bilong Moses, wokman bilong God tru,+ bikos mipela i bin mekim sin long yu. 12 Yu mekim pinis ol samting yu tok long mekim long mipela+ na long ol man i bosim mipela* taim yu bringim bikpela bagarap long mipela; kain bagarap olsem i kamap long Jerusalem i no bin kamap aninit long skai.+ 13 Olsem tok ol i bin raitim long Lo Bilong Moses i kamapim, olgeta dispela bagarap i kamap long mipela,+ tasol mipela i no bin askim Jehova, God bilong mipela, long sori long mipela. Mipela i no mekim olsem long rot bilong lusim pasin bilong mekim rong+ na long tingim gut olsem yu save truim ol tok bilong yu.
14 “Olsem na Jehova i putim was na i bringim bikpela bagarap long mipela, bikos Jehova, God bilong mipela, i save mekim stretpela pasin long olgeta wok em i mekim; tasol mipela i no bin harim tok bilong em.+
15 “O Jehova, God bilong mipela, yu bin kisim ol manmeri bilong yu long kantri Isip na bringim ol i kam, yu mekim olsem long strongpela han bilong yu+ na yu kisim biknem tru i kam inap long nau,+ mipela i bin mekim sin na mekim pasin i nogut tru. 16 O Jehova, oltaim yu save mekim stretpela pasin,+ plis, tekewe bikpela belhat bilong yu long taun bilong yu, Jerusalem, em maunten holi bilong yu; bikos long ol sin bilong mipela na ol rong bilong ol tumbuna papa bilong mipela, Jerusalem na ol manmeri bilong yu i stap olsem samting em ol manmeri i stap klostu i tok bilas long en.+ 17 Na nau, O God bilong mipela, harim prea bilong wokman bilong yu na ol singaut bilong em long kisim helpim, O Jehova, tingim nem bilong yu na mekim pes bilong yu i sain antap long ples holi bilong yu+ i stap nating.+ 18 O God bilong mi, putim yau na harim! Opim ai bilong yu na lukim hevi bilong mipela na dispela taun em nem bilong yu i stap long en; mipela i no askim yu long helpim mipela bikos mipela i mekim stretpela pasin, nogat, mipela i mekim olsem bikos yu God bilong mekim bikpela pasin marimari.+ 19 O Jehova, putim yau. O Jehova, fogivim mipela.+ O Jehova, putim yau long mipela na mekim sampela samting! No ken lusim taim, tingim nem bilong yu, O God bilong mi, bikos nem bilong yu i stap long taun bilong yu na ol manmeri bilong yu.”+
20 Taim mi toktok yet na wok long prea na autim sin bilong mi na sin bilong ol manmeri bilong mi, Israel, na askim Jehova, God bilong mi, long marimari long maunten holi bilong God bilong mi,+ 21 yes, taim mi prea na toktok yet i stap, dispela man Gebriel,+ em mi bin lukim long visen i kamap pastaim,+ em i kam long mi. Dispela taim em taim bilong mekim ofa bilong apinun tru, na mi bin taiet tru na strong bilong mi i pinis. 22 Em i mekim mi i kliagut long ol samting, na em i tok:
“O Daniel, mi kam nau bilong givim yu gutpela tingting na bai yu ken kliagut long ol samting. 23 Taim yu stat long askim long kisim helpim, wanpela tok i go aut, na mi kam bilong tokim yu long dispela tok, bikos yu man i dia tumas.*+ So tingim dispela samting na kliagut long dispela visen.
24 “God i makim pinis 70 wik* long ol manmeri bilong yu na taun holi bilong yu,+ em i mekim olsem bilong pinisim tru rong, bilong pinisim sin,+ bilong fogivim asua,+ bilong bringim stretpela pasin inap oltaim oltaim,+ bilong strongim visen na tok profet,*+ na bilong dediketim Rum Holi Tru.* 25 Yu mas save na kliagut olsem stat long taim tok i go aut bilong stretim bek na wokim gen Jerusalem+ i go inap long taim Mesaia*+ em dispela Lida+ i kam, bai i gat 7-pela wik, na tu, 62 wik.+ Ol bai stretim bek na wokim gen Jerusalem wantaim wanpela ples bung na wanpela bikpela baret i raunim banis bilong taun, tasol dispela samting bai kamap long taim bilong hevi.
26 “Na bihain long 62 wik, ol bai kilim Mesaia i dai,+ na i no gat wanpela samting bilong em i stap.+
“Na bikpela lain ami bilong wanpela lida husat bai kam, ol bai bagarapim taun na ples holi.+ Na pinis bilong en bai kamap long rot bilong tait wara. Na i go inap long taim bilong pinis bai i gat woa; na God i makim pinis olsem ol samting bai bagarap i stap.+
27 “Na em bai holim yet na strongim kontrak bilong helpim planti manmeri inap 1-pela wik; na long hap bilong 1-pela wik, em bai mekim na ol sakrifais na ofa bai stop.+
“Na man bilong kamapim bagarap bai sindaun antap long wing bilong ol stingpela samting na kam;+ na i go inap long taim bilong ol samting i bagarap na pinis olgeta, samting God i makim pinis bai kapsait tu long samting i stap nating.”
10 Long namba 3 yia bilong King Sairus+ bilong Persia i stap king, Daniel, narapela nem bilong em Beltesasar,+ i kisim wanpela tok hait; na dispela tok em i tru na i stori long wanpela bikpela pait. Na em i kliagut long dispela tok na em i save long samting em i bin lukim.
2 Long dispela taim mi Daniel, mi bin krai sori+ inap 3-pela wik olgeta. 3 Mi no bin kaikai wanpela gutpela kaikai, na mit o wain i no go insait long maus bilong mi, na mi no putim oil long skin bilong mi inap 3-pela wik olgeta. 4 Long namba 24 de bilong namba 1 mun, taim mi stap long arere bilong bikpela wara, em Wara Taigris,*+ 5 mi lukluk i go antap na mi lukim wanpela man, em i werim klos ol i wokim long linen,+ na long bel bilong em, em i pasim wanpela belt ol i wokim long gol bilong Ufas. 6 Bodi bilong em i lait olsem ston krisolait,+ pes bilong em i sain tru olsem laitning, tupela ai bilong em i lait olsem lait bilong bombom, ol han na lek bilong em i olsem kopa em ol i bin polisim gut tru,+ na strong bilong nek bilong em i olsem nek bilong planti lain manmeri i toktok. 7 Mi Daniel, mi wanpela tasol i lukim dispela visen; ol man i stap wantaim mi i no lukim dispela visen.+ Tasol ol i pret nogut tru na ol i ranawe na i go hait.
8 Na mi wanpela tasol i stap, na taim mi lukim dispela narakain visen tru, strong bilong mi i pinis na lukluk bilong mi i senis olgeta na olgeta strong bilong mi i lus.+ 9 Bihain mi harim nek bilong em i toktok; tasol taim mi harim em i wok long toktok, mi slip i dai na pes bilong mi i stap long graun.+ 10 Tasol wanpela han i tatsim mi,+ na isi isi i kirapim mi na bai mi ken kirap sanap long han na skru bilong mi. 11 Na em i tokim mi:
“O Daniel, yu man i dia tumas,*+ putim gut yau long ol tok mi bai tokim yu long en. Nau kirap sanap long ples bilong yu, bikos God i bin salim mi i kam long yu.”
Taim em i mekim dispela tok long mi, mi guria wantaim na kirap sanap.
12 Na em i tokim mi: “O Daniel, yu no ken pret.+ God i harim pinis ol tok yu bin mekim kirap long namba 1 de taim yu bin givim bel tru long kliagut long ol dispela samting, na yu daunim yu yet long ai bilong God bilong yu, na bikos long ol tok bilong yu, mi kam.+ 13 Tasol prins+ bilong kingdom bilong Persia i pasim mi inap 21 de. Tasol bihain Maikel,*+ wanpela bilong ol nambawan prins, i kam helpim mi; na mi yet mi stap long hap klostu long ol king bilong Persia. 14 Mi kam bilong helpim yu long kliagut long ol samting bai painim ol manmeri bilong yu long taim bilong las de,+ bikos dispela visen i soim ol samting bai kamap bihain.”+
15 Taim em i mekim ol dispela tok long mi, mi tanim pes bilong mi i go long graun na mi no inap toktok. 16 Orait dispela man i luk olsem yumi man, em i tatsim lips bilong mi,+ na mi opim maus na tokim dispela man husat i sanap long fran bilong mi olsem: “Bikman bilong mi, dispela visen i mekim mi pret na guria na mi no gat strong.+ 17 So hau bai mi, wokman bilong yu, inap toktok long yu, bikman bilong mi?+ Long wanem, strong bilong mi i pinis, na mi no inap pulim win.”+
18 Orait dispela man husat i luk olsem yumi man i tatsim mi gen na strongim mi.+ 19 Na em i tok: “O man i dia tumas,*+ yu no ken pret.+ Bel isi i ken stap wantaim yu.+ Yu mas strongim bel, yes, strongim bel.” Taim em i toktok long mi, mi kisim bek strong na mi tok: “Bikman bilong mi i ken toktok, bikos yu strongim mi pinis.”
20 Bihain em i tok: “Yu save bilong wanem mi kam long yu? Nau bai mi go bek na pait wantaim prins bilong Persia.+ Taim mi lusim yu, prins bilong Grik bai kam. 21 Tasol mi bai tokim yu long ol samting ol i bin raitim long ol rait bilong tok i tru. I no gat wanpela i sapotim mi tru long ol dispela samting, nogat, Maikel,+ prins bilong yu,+ em wanpela tasol i mekim olsem.
11 “Tasol mi, long namba 1 yia bilong Darius+ bilong Midia i stap king, mi kirap sanap long strongim na givim sapot long em.* 2 Samting nau bai mi tokim yu long en, em i tru:
“Harim! Tripela king moa bai kirap sanap long Persia, na namba 4 king bai bungim planti mani kago tru winim olgeta narapela. Na taim em i kamap strong long rot bilong ol mani kago bilong em, em bai kirapim olgeta samting bilong pait long kingdom bilong Grik.+
3 “Na wanpela strongpela king bai kirap sanap na em bai mekim wok bos long bikpela strong tru+ na wanem samting em i laik mekim, em bai mekim tasol. 4 Tasol taim em i kirap sanap pinis, kingdom bilong em bai bruk na ol bai tilim long 4-pela hap i go long 4-pela kona bilong skai,*+ tasol ol i no inap tilim i go long ol tumbuna pikinini bilong em. Strong bilong wok bos bilong ol bai i no wankain olsem strong bilong em taim em i bin mekim wok bos; ol bai kamautim kingdom bilong em na givim long ol narapela.
5 “Na king bilong saut bai kamap strong, em wanpela bilong ol bikman bilong ami* bilong em; tasol wanpela bai pait na winim em na mekim wok bos long bikpela strong tru, winim strong bilong em long mekim wok bos.
6 “Bihain long sampela yia, ol bai wanbel long wok bung wantaim, na pikinini meri bilong king bilong saut bai kam long king bilong not bilong mekim wanpela agrimen. Tasol pikinini meri i no inap holim i stap pawa long han bilong em; na king bai i no inap sanap, na em bai lusim pawa bilong em; na ol bai putim dispela pikinini meri long han bilong ol narapela, em na ol lain i bin bringim em i kam, na man husat i bin kamapim em, na man husat i bin mekim em i kamap strong long dispela taim. 7 Na wanpela nupela kru long ol rop bilong pikinini meri bai kirap sanap long ples bilong em,* na em bai kam long ami na kam pait long strongpela banis bilong king bilong not na mekim pait long ol na winim ol. 8 Na em bai kam long Isip wantaim ol god bilong ol, ol imis bilong ol em ol i wokim long ain samting, ol gutpela gutpela samting bilong ol em ol i bin wokim long silva na gol, na ol kalabuslain. Inap sampela yia, em bai no mekim wanpela samting long king bilong not. 9 Tasol king bilong not bai kam long kingdom bilong king bilong saut na pait, na bihain em bai go bek long kantri bilong em yet.
10 “Tasol ol pikinini man bilong em* bai redi long mekim pait na bungim bikpela lain ami tru. Em bai go fowed tasol long olgeta hap olsem wanpela bikpela tait wara i ron i go. Tasol em bai go bek, na em bai mekim pait i go inap long em i kamap long strongpela banis bilong em.
11 “Na king bilong saut bai kros tru na go aut na pait wantaim king bilong not; na em bai bungim wanpela bikpela lain, tasol dispela bikpela lain bai go long han bilong dispela king.* 12 Na em bai kisim dispela bikpela lain i go. Long bel, em bai litimapim em yet, na em bai mekim na planti tausen man i pundaun; tasol em i no inap yusim bikpela namba bilong em.
13 “Na king bilong not bai kam gen na em bai bungim wanpela bikpela lain tru winim bilong pastaim; na long pinis bilong wanpela haptaim, bihain long sampela yia, em bai kam wantaim wanpela bikpela lain ami i gat olgeta samting. 14 Long dispela taim, planti bai kirap sanap na agensim king bilong saut.
“Na ol bikhetman* namel long ol manmeri bilong yu bai bihainim ol narapela long traim long inapim wanpela visen; tasol ol bai pundaun.
15 “Na king bilong not bai kam na hipim graun i kam antap klostu long banis na kisim wanpela taun i gat strongpela banis. Na ol ami bilong saut i no inap sanap, na ol man em i bin makim tu i no inap sanap; na ol bai i no gat strong long sanap. 16 Dispela man i kam pait long em* bai mekim ol samting long laik bilong em yet, na i no gat wanpela man bai pasim em. Em bai sanap long graun bilong Bilas,+ na strong bilong bagarapim olgeta samting bai stap long han bilong em. 17 Em bai tingting strong* long kam wantaim olgeta strong bilong kingdom bilong em, na em bai wokim wanpela agrimen; na em bai mekim ol samting em i tingting long mekim. Na em bai kisim tok orait long bagarapim pikinini meri bilong ol meri. Na dispela meri i no inap sanap strong, na i no inap stap gut oltaim long em. 18 Em bai tanim pes bilong em i go bek long ol ples arere long nambis na em bai pait na kisim planti ples. Na wanpela komanda bai pinisim pasin antap bilong em, na bai pasin antap bilong em i no inap stap moa. Em bai bekim dispela pasin long dispela man. 19 Bihain em* bai tanim pes bilong em i go bek long ol strongpela banis bilong kantri bilong em yet, na em bai bamim lek na pundaun, na ol bai no lukim em moa.
20 “Na wanpela bai kirap sanap long ples bilong em, em man husat bai mekim man bilong kisim takis* i raun long olgeta hap bilong gutpela kingdom, tasol insait long sampela de tasol em bai bagarap, i no long rot bilong belhat o long pait.
21 “Na man em ol man i save heitim bai kirap sanap long ples bilong em, na ol bai i no givim em biknem bilong kingdom; na em bai kam long wanpela taim we ol man i stap gut* na kisim kingdom long rot bilong mekim pasin giaman. 22 Na em bai daunim ol ami husat i olsem bikpela tait wara, na ol bai bagarap; na Lida+ bilong kontrak+ tu bai bagarap. 23 Ol i wanbel long wok bung wantaim em, olsem na em bai mekim yet pasin giaman, na em bai kirap na kamap strong long rot bilong wanpela liklik lain. 24 Long taim we ol man i stap gut,* em bai kam insait long ol nambawan gutpela hap bilong provins na mekim ol samting em ol papa bilong em na ol tumbuna papa bilong ol i no bin mekim bipo. Em bai tilim ol samting ol i bin kisim long pait na ol gutpela samting namel long ol; na em bai wokim plen nogut agensim ol taun i gat strongpela banis, tasol em bilong sotpela taim tasol.
25 “Na em bai strongim pawa bilong em na bel bilong em long go agensim king bilong saut long rot bilong wanpela bikpela lain ami, na king bilong saut bai redim em yet long mekim pait long rot bilong wanpela strongpela na bikpela lain ami tru. Na em bai no inap sanap, bikos ol bai wokim plen nogut agensim em. 26 Na lain i save kaikai ol gutpela kaikai bilong em, ol bai bagarapim em.
“Na lain ami bilong em, ol bai bagarap, na planti bai dai.
27 “Tasol dispela tupela king, bel bilong tupela bai kirapim ol long mekim samting nogut, na tupela bai sindaun long wanpela tebol na mekim tok giaman long narapela narapela. Tasol i no gat wanpela gutpela samting bai kamap, bikos taim bilong pinis i no yet, em bai kamap long taim stret bilong en.+
28 “Na em* bai go bek long kantri bilong em wantaim planti gutpela samting, na long bel, em bai agensim kontrak holi. Em bai mekim ol samting em i tingting long mekim na go bek long kantri bilong em.
29 “Long taim stret bilong en, em bai kam bek na pait wantaim hap saut. Tasol dispela taim bai i no wankain olsem bipo, 30 bikos ol sip bilong Kitim+ bai kam pait long em, na ol bai daunim em.
“Em bai go bek na mekim ol tok i kamapim belhat bilong em long kontrak holi+ na mekim ol samting em i tingting long mekim; na em bai go bek na putim tingting i go long ol man i lusim kontrak holi. 31 Na ol ami i kamap long em, ol bai kirap sanap; na ol bai mekim doti ples holi,+ strongpela banis, na rausim sakrifais bilong oltaim.+
“Na ol bai putim dispela stingpela samting bilong kamapim bagarap.+
32 “Na ol man husat i mekim pasin nogut na brukim kontrak, em* bai stiaim ol i go long pasin apostet long rot bilong ol tok giaman.* Tasol ol manmeri husat i save long God bilong ol, ol bai win na mekim ol samting ol i tingting long mekim. 33 Na ol man husat i gat gutpela tingting+ namel long ol manmeri, ol bai givim pasin bilong kliagut long ol samting long planti manmeri. Na inap sampela de, ol bai pundaun long rot bilong bainat na paia, kalabus na long rot bilong tekewe olgeta samting bilong ol. 34 Tasol taim ol i pundaun, ol bai kisim liklik helpim; na planti bai joinim ol long rot bilong ol tok giaman.* 35 Na sampela bilong ol man i gat gutpela tingting bai pundaun, bambai dispela i ken testim ol, klinim ol, na mekim ol i kamap waitpela+ i go inap long taim bilong pinis; bikos taim bilong pinis i no yet, em bai kamap long taim stret bilong en.
36 “King* bai mekim wanem samting em i laik mekim, na em bai apim em yet na mekim em yet i stap bikpela moa antap long olgeta god; na em bai mekim ol narakain tok bilas long God bilong ol god.+ Na em bai win tru i go inap long taim bilong belhat bilong God i pinis; bikos samting i mas kamap, em bai kamap. 37 Em i no inap soim rispek long God bilong ol papa bilong em; na em i no inap soim rispek long laik bilong ol meri o bilong ol arapela god, nogat, em bai mekim em yet i stap bikpela moa antap long olgeta man. 38 Olsem wanpela king, em bai givim glori long god bilong ol strongpela banis; long rot bilong gol na silva na ol ston i dia tumas na ol gutpela samting em bai givim glori long wanpela god em ol papa bilong em i no bin save long en. 39 Wantaim helpim bilong wanpela nupela god,* em bai mekim ol samting em i tingting long mekim agensim ol taun i gat strongpela banis tru. Em bai givim biknem tru long ol man husat i givim ona long em,* na em bai mekim ol i holim wok bos namel long planti manmeri; na em bai tilim graun bilong kisim pe long en.
40 “Long taim bilong pinis, king bilong saut bai insait wantaim em na ol bai subim narapela narapela,* na king bilong not bai kam long em olsem wanpela strongpela win, wantaim ol karis na ol man i save sindaun long hos na planti sip na pait long em; na em* bai go insait long ol kantri na go long olgeta hap olsem bikpela tait wara i ron i go. 41 Em bai go insait tu long graun bilong Bilas,+ na planti kantri bai pundaun. Tasol ol kantri em ol bai ranawe lusim han bilong em i olsem: Idom na Moap na nambawan hap bilong lain Amon. 42 Na em bai apim han bilong em i go aut bilong pait long ol kantri; tasol kantri Isip i no inap ranawe. 43 Na em bai bosim ol gutpela gutpela samting em ol i wokim long gol na silva we i stap hait, na em bai bosim tu olgeta gutpela samting bilong Isip. Na ol Libia na ol Itiopia bai bihainim em.
44 “Tasol ol ripot i kam long hap is* na long hap not bai mekim em i tingting planti, na em bai belhat nogut tru na i go bilong pinisim na bilong bagarapim planti lain. 45 Na em bai sanapim ol traipela haus sel bilong em, olsem haus king namel long bikpela solwara na maunten holi bilong Bilas;+ na em bai kam olgeta long pinis bilong em, na i no gat wanpela bai helpim em.
12 “Long dispela taim Maikel*+ bai kirap sanap, em nambawan prins+ husat i sanap bilong helpim ol manmeri bilong yu.* Na bai i gat taim bilong bikpela hevi i kamap, kain hevi olsem i no bin kamap kirap long taim wanpela kantri i kamap i kam inap long dispela taim. Na long dispela taim ol manmeri bilong yu bai ranawe,+ em olgeta man nem bilong ol i stap pinis long buk.+ 2 Na planti manmeri em ol i slip insait long das bilong graun bai kirap, sampela bai kisim laip oltaim oltaim na ol arapela bai kamap olsem samting bilong kisim sem long en na bilong heitim inap oltaim oltaim.
3 “Na ol man husat i gat gutpela tingting bai lait tru olsem skai, na ol man i helpim planti man long kamap stretpela man, ol bai lait olsem ol sta inap oltaim oltaim.
4 “Tasol yu Daniel, no ken tokim wanpela man long dispela tok, na pasim buk i stap i go inap long taim bilong pinis.+ Planti manmeri bai i go i kam,* na stretpela save bai kamap bikpela tru.”+
5 Bihain mi Daniel, mi lukluk i go na lukim tupela arapela man i sanap i stap, wanpela long dispela sait long arere bilong hanwara na wanpela long narapela sait long arere bilong hanwara.+ 6 Orait wanpela bilong tupela i tokim dispela man husat i werim klos ol i wokim long linen+ na em i stap antap long hanwara, olsem: “Hamas taim i mas lus i go inap long pinis bilong ol dispela gutpela samting?” 7 Na mi harim dispela man husat i werim klos ol i wokim long linen na em i stap antap long hanwara i bekim tok. Taim em i wok long bekim, em i apim rait han na left han bilong em i go antap long heven na em i mekim tok tru antap long nem bilong Man i stap laip oltaim oltaim,+ olsem: “I go inap long 1-pela taim, 2-pela taim, na hap bilong 1-pela taim.* Wantu tasol long taim ol i pinis long daunim strong bilong ol manmeri holi,+ olgeta dispela samting bai pinis.”
8 Mi yet mi harim, tasol mi no inap kliagut;+ olsem na mi tok: “O bikman bilong mi, ol dispela samting bai pinis olsem wanem?”
9 Orait em i tok: “Daniel, go, bikos ol dispela tok i mas i stap hait na i pas i stap i go inap long taim bilong pinis.+ 10 Planti bai mekim ol yet i kamap klin na waitpela na ol bai kamap gutpela moa.+ Na ol man nogut bai mekim pasin nogut, na i no gat wanpela man nogut bai kliagut long dispela tok; tasol ol man i gat gutpela tingting bai kliagut.+
11 “Na kirap long taim ol i rausim sakrifais bilong oltaim+ na putim dispela stingpela samting bilong kamapim bagarap,+ bai i gat 1,290 de.
12 “Man husat i wet i stap i go inap long pinis bilong 1,335 de, em i ken amamas!
13 “Tasol yu, yu mas stap strong i go inap long pinis. Yu bai malolo, tasol yu bai kirap sanap na kisim sea* bilong yu long pinis bilong dispela taim.”+
O, “tempel.”
Dispela em Babilonia.
O, “tempel.”
Hib., “ol pikinini man bilong Israel.”
Hib., “ol pikinini.”
O, “ol rait i stap long ol buk.”
O ating, “ol samting bilong helpim ol.”
Mining bilong en, “Jas Bilong Mi Em God.”
Mining bilong en, “Jehova i Bin Mekim Gut Long Mi.”
Ating mining bilong en, “Husat i Wankain Olsem God?”
Mining bilong en, “Jehova i Helpim Mi Pinis. ”
Em ol nem bilong Babilon.
Hib., “ol pikinini.”
Hib., “het bilong mi.”
Hib., “ol pikinini.”
Hib., “pikinini.”
Hib., “pikinini.”
Dispela em wanpela lain i gat save long tokaut long ol samting bai kamap long bihain na ol i save glasim ol sta.
Long pastaim, ol i bin raitim Da 2:4b i go long 7:28 long tokples Arameik.
O ating, “ples pipia; hip pekpek.”
O, “stetiu.”
O, “graun ol i bin beikim.”
Lukim “Krungutim wit samting” long Dikseneri.
Hib., “graun bilong man bilong wokim sospen graun.”
I luk olsem “ol,” i makim samting em ain i makim.
O, “ol pikinini bilong ol man,” em ol man nating.
Lukim “Prifek” long Dikseneri.
O, “stetiu.”
Inap olsem 27 mita. Lukim Apd. B14.
Inap olsem 2.7 mita. Lukim Apd. B14.
Lukim “Setrap” long Dikseneri.
Lukim “Prifek” long Dikseneri.
Wanpela kain instramen i gat ol string.
O, “mekim tok i bagarapim gutnem bilong.”
O, “tingting bilong em long ol i senis olgeta.”
O ating, “ples pipia; hip pekpek.”
Dispela em wanpela lain i gat save long tokaut long ol samting bai kamap long bihain na ol i save glasim ol sta.
O, “sekim han bilong em.”
Dispela em wanpela lain i gat save long tokaut long ol samting bai kamap long bihain na ol i save glasim ol sta.
Dispela em wanpela lain i gat save long tokaut long ol samting bai kamap long bihain na ol i save glasim ol sta.
Lukim “Setrap” long Dikseneri.
Lukim “Prifek” long Dikseneri.
O ating, “na ol i no bringim lain bilong mekim musik i kam insait.”
Hib., “slip bilong em i ranawe long em.”
O, “mekim tok i bagarapim gutnem bilong.”
O, “wok bos.”
Hib., “4-pela win bilong skai.”
O, “tok i litimapim em yet.”
O, “tok i litimapim em yet.”
O, “tok i litimapim em yet.”
Dispela em 3 na hap taim.
O, “Susa.”
O, “hanwara.”
Hib., “han.”
O, “hap san i go daun.”
Hib., “han.”
Hib., “4-pela win bilong skai.”
O, “hap sankamap.”
Hib., “apinun tru na moning.”
Hib., “meme man i gat planti gras.”
O ating, “we i no gat tok lukaut.”
Hib., “apinun tru na moning.”
Dispela em ol buk holi.
Lukim “Gutpela pasin laikim” long Dikseneri.
Hib., “ol jas bilong mipela husat i bin jasim mipela.”
O, “God i laikim tumas.”
Long hia, 1-pela wik em 7-pela yia.
Hib., “profet.”
Hib., “anointim Holi Bilong Ol Holi.” I luk olsem dispela i makim ples God i stap long en long heven.
O, “Man God i Anointim.”
Hib., “Hidekel.”
O, “God i laikim tumas.”
Mining bilong en, “Husat i Wankain Olsem God?”
O, “God i laikim tumas.”
O, “na stap olsem strongpela banis long em.”
Hib., “4-pela win bilong skai.”
O, “prins.”
“em,” i luk olsem dispela i makim king bilong saut.
“em,” i luk olsem dispela i makim king bilong not.
I luk olsem dispela i makim king bilong saut.
O, “ol pikinini man bilong ol raskol.”
“em,” i luk olsem dispela i makim king bilong saut.
Hib., “putim pes bilong em i go.”
“em,” i luk olsem dispela i makim king bilong not.
Dispela inap makim tu man husat i save rejistaim ol man bilong insait long ami.
O ating, “we i no gat tok lukaut.”
O ating, “we i no gat tok lukaut.”
“em,” i luk olsem dispela i makim king bilong not.
“em,” i luk olsem dispela i makim king bilong not.
O, “tok gris.”
O, “tok gris.”
I luk olsem dispela i makim king bilong not.
Hib., “god bilong narapela kantri.”
O ating, “long wanem man em i luksave long em.”
O, “bai lokim kom wantaim em.”
I luk olsem dispela i makim king bilong not.
O, “hap sankamap.”
Mining bilong en, “Husat i Wankain Olsem God?”
Hib., “ol pikinini man bilong lain bilong yu.”
O, “skelim skelim [dispela buk] gut tru.”
Dispela em 3 na hap taim.
O, “pe.”