1
Nem Bilong God Long Ol Skripsa Hibru
Nem bilong God long 4-pela leta Hibru bilong bipo, paslain long ol Juda i go kalabus long Babilon
Nem bilong God long 4-pela leta Hibru, bihain long ol Juda i kalabus long Babilon
Nem bilong God long 4-pela leta Hibru (יהוה) i stap klostu 7,000 taim long Ol Skripsa Hibru. Ol i raitim nem “Jehova” long dispela 4-pela leta Hibru em ol i kolim Tetragramaton. Dispela nem i stap planti taim long Baibel winim ol arapela nem. Ol man bilong raitim Baibel i yusim planti biknem bilong makim God, olsem “God i Gat Olgeta Strong,” “God Antap Tru,” na “Bikpela.” Tasol ol i yusim Tetragramaton bilong makim olsem em nem bilong God.
God Jehova i stiaim ol man bilong raitim Baibel long yusim nem bilong em. Olsem, em i kirapim profet Joel long tok: “Olgeta manmeri i singaut long nem bilong Jehova ol i no ken bagarap.” (Joel 2:32, NW) Na God i kirapim tu wanpela man bilong raitim song long tok: “Bai ol manmeri i mas save olsem yu, nem bilong yu Jehova, yu wanpela tasol yu God Antap Tru na yu bosim olgeta hap bilong graun.” (Song 83:18, NW) Nem bilong God i stap klostu 700 taim long Buk Song. Em wanpela buk bilong Baibel we i gat ol rait olsem ol poem em lain bilong God long bipo i save singim na kolim ol tok bilong en long olgeta taim. Olsem na bilong wanem nem bilong God i no stap long planti Baibel? Bilong wanem Baibel New World Translation i yusim nem “Jehova”? Na wanem mining bilong nem Jehova?
Ol tok bilong Buk Song long wanpela Detsi Skrol long taim bilong ol aposel. Ol i raitim long ol leta Hibru em ol i bin yusim bihain long ol Juda i go kalabus long Babilon, 4-pela leta Hibru (Tetragramaton) i stap long narapela kain rait
Bilong wanem nem bilong God i no stap long planti Baibel? I gat planti risen. Sampela i ting i nogat as long God i Gat Olgeta Strong i mas i gat nem na bai ol man i ken save long em. Ol narapela i bihainim bilip bilong lain Juda, em ol i no kolim nem bilong God, long wanem, ol i pret olsem ol bai kolim kranki dispela nem. Na sampela man i ting olsem ol man i no save long pasin bilong kolim stret nem bilong God, olsem na i gutpela long yusim ol biknem olsem “Bikpela” na “God.” Tasol ol kain tingting olsem i nogat as bilong en. Yumi laik skelim sampela risen:
Ol man husat i bilip olsem God i Gat Olgeta Strong i nogat nem, ol i no luksave olsem ol olpela kopi bilong Baibel, na ol kopi bilong Baibel i stap paslain long taim bilong Krais i kolim nem bilong God. Olsem yumi stori pinis, God i stiaim ol man bilong raitim Baibel long yusim nem bilong em klostu 7,000 taim long Baibel. Dispela i kamapim klia olsem God i laik bai ol man i mas save long nem bilong em na kolim.
Ol trensleta bilong Baibel husat i bihainim bilip bilong ol Juda na rausim nem bilong God long Baibel, ol i no luksave long wanpela bikpela samting. Maski sampela saveman bilong Juda i no laik kolim nem bilong God, ol i no rausim dispela nem long ol kopi bilong ol Baibel ol i bin raitim. Ol man i painim ol skrol bilong bipo long Qumran, klostu long raunwara Detsi. Nem bilong God i bin stap planti taim long ol dispela skrol. Na tu, sampela trensleta bilong Baibel i raitim dispela tok “BIKPELA” long ol bikpela leta na dispela i soim olsem nem bilong God i stap long Baibel em ol i bin raitim long pastaim tru. Tasol bikpela askim em olsem: Bilong wanem ol dispela man i senisim na rausim nem bilong God, maski dispela nem i stap planti tausen taim long Baibel? Husat i givim tok orait long ol long mekim olsem? Yumi no save long as na ol i mekim olsem.
Ol man i tok i no stret long kolim nem bilong God, long wanem, ol i no save long pasin bilong kolim. Tasol ol i kolim nem bilong Jisas. Ol disaipel bilong Jisas long bipo i kolim nem bilong Jisas long pasin i narapela kain long pasin ol Kristen long nau i save kolim. Ating ol Juda Kristen i kolim nem bilong Jisas olsem Ye·shuʹa‛, na ol i kolim “Krais” olsem Ma·shiʹach o “Mesaia.” Ol Kristen i save mekim tok Grik i kolim olsem I·e·sousʹ Khri·stosʹ, na ol Kristen i save mekim tok Latin i kolim olsem Ieʹsus Chriʹstus. God i kirapim ol trensleta bilong Baibel long tok Grik long raitim nem bilong em long Baibel. Dispela i soim olsem ol Kristen long taim bilong ol aposel i bihainim savepasin long kolim nem bilong God long pasin we planti man bilong mekim tok Grik i save kolim. Long wankain pasin, komiti bilong tanim Baibel New World Bible Translation i bilip olsem i stret long yusim nem “Jehova,” maski pasin bilong kolim dispela nem i no wankain long tok Hibru bilong bipo.
Bilong wanem Baibel New World Translation i yusim nem “Jehova”? Long tok Inglis, 4-pela leta Hibru (יהוה) i makim YHWH. Long tok Hibru bilong bipo, i no gat vaul olsem a, e, i, o, u, olsem na Tetragramaton i no gat ol vaul long en. Ating ol man bilong dispela taim i save putim ol vaul ol i ting i stret long en long wanpela wed na bai ol inap kolim.
Klostu wan tausen yia bihain long ol man i raitim Ol Skripsa Hibru, ol saveman bilong Juda i kamapim wanpela pasin bilong kolim ol tok bilong helpim ol man long luksave long wanem ol vaul ol i ken yusim taim ol i ritim tok Hibru. Tasol planti Juda long dispela taim i holim strong dispela tingting kranki olsem i no stret long kolim nem bilong God, olsem na ol i yusim ol narapela tok. Na ating taim ol i raitim Tetragramaton, ol i yusim ol vaul bilong ol dispela narapela narapela tok wantaim 4-pela leta Hibru (יהוה) long kolim nem bilong God. Olsem na ol manuskrip bilong bipo i no helpim yumi long save long pasin ol man i bihainim long kolim nem bilong God long tok Hibru bilong bipo. Sampela man i ting ol i kolim olsem “Yawe.” Ol narapela i ting i gat narapela pasin long kolim dispela nem. Wanpela Detsi Skrol i gat ol rait bilong Wok Pris long tok Grik i kolim nem bilong God olsem Iao. Na ol man Grik bilong bipo husat i save raitim ol buk i kolim nem bilong God olsem Iae, I·a·beʹ, na I·a·ou·eʹ. Tasol yumi no ken ting i gat wanpela pasin tasol i stret long kolim nem bilong God. Yumi no save long pasin ol wokman bilong God long bipo i bihainim long kolim nem bilong God long tok Hibru. (Stat 13:4; Kisim Bek 3:15) Tasol yumi save olsem planti taim God i kolim nem bilong em taim em i toktok wantaim lain bilong em, na lain bilong em i kolim nem bilong em taim ol i toktok long em, na tu, ol i kolim dispela nem taim ol i toktok long ol narapela.—Kisim Bek 6:2; 1 King 8:23; Song 99:9.
Olsem na bilong wanem Baibel New World Translation i kolim nem “Jehova”? Long wanem, inap longpela taim nau ol man husat i save tok Inglis i kolim nem bilong God long dispela pasin.
Nem bilong God long Stat 15:2 long Pentatuk, William Tyndale i bin tanim ol tok bilong en, 1530
Namba wan taim ol i raitim nem bilong God long wanpela Baibel long tok Inglis em long 1530, em taim William Tyndale i raitim tok bilong Pentatuk (Stat, Kisim Bek, Wok Pris, Namba, Lo). Em i kolim nem bilong God olsem “Iehouah.” Tasol isi isi tok Inglis i wok long senis, na i no longtaim ol i senisim pasin bilong raitim nem bilong God. Olsem, long 1612 taim Henry Ainsworth i raitim Buk Song, em i raitim nem bilong God olsem “Iehovah.” Long 1639, taim ol i raitim gen na prinim Pentatuk na buk bilong Ainsworth, ol i raitim nem bilong God olsem “Jehova.” Na long 1901, ol trensleta husat i tanim tok bilong Baibel American Standard Version i yusim nem “Jehova” long ol hap we nem bilong God i stap long ol rait Hibru.
Wanpela saveman bilong Baibel, Joseph Bryant Rotherham, i stori long as na em i yusim nem “Jehova,” na i no “Yawe” taim em i raitim buk Studies in the Psalms long 1911. Em i tok, em i raitim “dispela nem long pasin em planti man long dispela taim husat i save ritim Baibel inap raitim na kolim.” Long 1930, saveman A. F. Kirkpatrick i mekim wankain tok long yusim nem “Jehova.” Em i tok: “Long nau ol saveman bilong tokples i tok ol man i mas kolim nem bilong God olsem Yahveh o Yahaveh, tasol planti man husat i mekim tok Inglis i kolim olsem JEHOVA. Yumi no ken tingting planti long wanem pasin i stret long kolim nem bilong God, bikpela samting em yumi luksave olsem dispela em nem tru bilong God, na i no wanpela nem nating o biknem tasol olsem ‘Bikpela.’”
Tetragramaton, YHWH: “Em i Mekim i Kamap”
Dispela tok HWH: “i kamap”
Wanem mining bilong nem Jehova? Nem Jehova i kam long wanpela tok Hibru i makim “i kamap.” Olsem na komiti bilong New World Bible Translation i mekim wok painimaut na ol i tok olsem mining bilong nem bilong God em, “Em i Mekim i Kamap.” Ol saveman i gat narapela narapela tingting long dispela, olsem na yumi no inap tok dispela em mining stret bilong nem Jehova. Tasol yumi ken ting dispela mining i stret, long wanem, Jehova em Krieta bilong olgeta samting na em Man Bilong Inapim ol samting em i tingting pinis long mekim. Em i wokim ol man, yunives, na olgeta samting i stap long en. Na tu, em i kamapim laik bilong em na ol samting em i tingting pinis long mekim long ol man.
Olsem na mining bilong nem Jehova i no makim tasol tok i stap long Kisim Bek 3:14 (NW), em i tok: “Mi Bai Kamap Wanem Wanem Kain Mi Laikim.” Dispela tok i no kamapim mining stret bilong nem bilong God, nogat. Em i kamapim wanpela pasin bilong God, olsem em inap kamap wanem samting em i laik kamap bilong inapim ol samting em i tingting pinis long mekim. I no gat wanpela samting inap pasim Jehova long mekim olsem. Dispela i makim tu ol samting em i bin wokim na ol samting em i tingting pinis long mekim.