Sampela Tok i Kam Long Olgeta Hap
Pasin Nogut long Kantri Grik
Wanpela nius (Kathimerini) i tok, ol saveman i ting long olgeta wan wan yia long kantri Grik, ol wanblut i save mekim nogut long 7,000 pikinini. Long dispela 7,000 pikinini, ol wanblut i mekim pasin sem long 4,000. Tasol i no gat planti i kamapim dispela hevi long ol polis samting. Dispela nius i tok moa: ‘Sapos sampela man i no pasim dispela ol hevi, planti (olsem 40 i go inap 60 pesen) bilong ol dispela pikinini i kisim hevi namba wan taim, ol bai kisim gen. Na tu, 20 pesen i go inap 70 pesen bilong ol dispela pikinini, em brata o susa bilong ol inap painim wankain hevi.’ Na dispela nius i kamapim tingting bilong wanpela saveman bilong lo, em i tok, ol pikinini i laik kilim i dai skin bilong ol yet, planti (58.8 pesen) ol i mekim olsem, long wanem ol i bin kisim hevi olsem wanpela i mekim pasin sem long em.
Sik long Tingting—As Bilong Katim Marit?
Wanpela kot long Japan i orait long wanpela man i katim marit long wanem meri bilong em i gat sik (Alzheimer), em sik bilong tingting. Wanpela nius (Asahi Evening News) i tok, as bilong katim dispela marit, em olsem: ‘Marit i go nogut na tupela i no inap mekim gut ol samting insait long marit.’ Man i helpim dispela man long winim kot, em i tok, ‘dispela em i narapela kain samting. Man ya i gat 42 krismas tasol. Em i no lapun, em yangpela yet.’ Meri bilong em i gat 59 krismas. Tasol wanpela savemeri i gat wok olsem welfe bilong tingim ol hevi bilong olgeta famili, nem bilong em, Chizuko Ueno, em i raitim tok long nius (Yomiuri Shimbun), na em i tok, dispela tok bilong kot, olsem i orait long dispela man i katim marit long wanem meri i gat sik, dispela tok i kamapim klia tru olsem planti famili long nau i no strong—ol i stap gut wantaim sapos ol gutpela samting tasol i painim ol; tasol sapos hevi i painim famili, ol i no stap gut wantaim. Em i tok moa, em i pret nau olsem dispela tok bilong kot inap opim rot long ol narapela famili i gat wankain hevi, na kot bai i helpim ol. Na tu, ol ‘famili bai i stap gut wantaim sapos i no gat wanpela hevi i kamap.’
Ol Ostris i Lukautim Ples
Wanpela man long Kradok, long hap bilong Saut Afrika, nem bilong em Johann Stegmann, em i gat bisnis long wanpela kain muruk ol i kolim ostris. Nau em i mekim wanpela nupela kain wok long ol dispela ostris—em wok bilong lukautim ples, olsem ol dok i save mekim! Wanpela nius bilong Saut Afrika (Farmer’s Weekly) i kamapim tok bilong dispela man, em i tok: “Ol stilman i save pret long ol, long wanem, sapos ol dispela ostris i lukim wanpela man ol i no save long em, . . . ol bai siksti i go long em, olsem ol i laik pait, na ol i paitim pul bilong ol na lukluk strong long em.” Ol dispela ostris i bikpela, winim 2 mita, na i no pasin bilong ol long pait long man—i olsem ol i amamas long raunim man, olsem wanpela pilai bilong ol. Tasol ol man i laik kam bilong stil o mekim narapela samting nogut ol i no laik bungim ostris—ol i pret long en. Na dispela man i tok, “sapos yu . . . ranawe long ol, bai ol i raunim yu i go, na taim yu sanap, ol tu bai sanap na wet i stap, na ol i opim pul bilong ol na redi long raunim yu gen sapos yu laik ranawe.” Tasol long taim bilong ol long putim kiau na kamapim pikinini, ol i kamap man bilong pait, na bai ol i raunim olgeta samting i save go klostu long kem bilong ol na ol i pait long en. Wanpela buk (Birds of the World) i toksave olsem ol ostris i save pait long lek bilong ol—ol i save kikim lek i go, na strongpela kapa long pinga bilong lek em inap tru long katim bel bilong wanpela laion o man samting na bagarapim em.
Ol i Mas Vot
Gavman bilong Brasil i gat lo olsem olgeta man i mas vot. Nau tasol ol eleksen i kamap gen na planti ol i painim rot bilong soim gavman olsem ol i les o ol i no nolaik tru long dispela pasin bilong vot. Wanpela nius (Veja) i tok: ‘I gat man i laik vot na i gat man i no laik mekim olsem. Na ol dispela man i no laik vot, gavman i tambuim ol long i stap long haus long dispela taim—ol i mas vot. Olsem na ol dispela kain man i putim pepa bilong vot, tasol ol i no raitim wanpela samting long dispela pepa.’ Dispela nius i kamapim as bilong dispela samting, olsem man i no laik vot, na nius i tok: ‘Man i putim pepa bilong vot na i no gat nem samting, ating dispela man i laik kamapim tingting bilong em olsem em i no laikim tru pasin bilong vot na makim man bilong go insait long wok gavman.’
Ol Papa i Save Smok
Yumi save, sapos meri i gat bel na em i smok, em inap bagarapim pikinini long bel. Tasol olsem wanem long ol papa i save smok? Wanpela nius bilong ol dokta (South African Medical Journal) i tok, ‘Papa i save smok em tu i gat asua sapos meri bilong em i gat bel na em i smok. Sapos dispela meri i laik lusim pasin bilong smok, man bilong em i mas helpim em long mekim olsem. Na maski pikinini i stap long bel, em inap kisim bagarap sapos papamama wantaim i smok.’ Dispela nius i tok moa olsem, taim mama i karim pinis pikinini na papa i smok, dispela inap bagarapim pikinini. Na tu, sapos papa o mama i smok, bihain ol dispela pikinini i no inap skul gut, long wanem ol i save sik. Na taim ol i go bikpela ating ol dispela pikinini inap kamap man bilong smok.
Ol i Tromoi Ol Pipia Ka
Wanpela man bilong polis long Japan em i tok, ‘Bipo ol man i tromoi wilwil, tasol nau ol i tromoi ka na mipela i gat hevi long dispela.’ Gavman bilong Japan i tok long olgeta yia wan wan, ol man i tromoi olsem 4 milion ka. Bipo papa bilong olpela ka i save salim long man i baim pipia ain. Tasol nau nogat, long wanem papa bilong pipia ain i save singaut long mani sapos papa bilong olpela ka i laik bai em i rausim i go. Wanpela nius (The Daily Yomiuri) i kamapim as bilong dispela pasin long tromoi ka na em i tok, nau ol kampani bilong baim pipia ain i no laik baim tumas, long wanem, mani ol i kisim long pipia ain i liklik tasol. Nau ol polis i wok long painim man i tromoi ka na ol i putim em long kot.
Isip i Painim Pinis Wara
Planti kantri i sot long wara, tasol Isip i sot tru. Isip i gat wanpela bikpela wara, em wara Nail. Tasol i gat planti narapela kantri i stap long het bilong dispela wara Nail na ol tu i kisim dispela wara. Kantri Isip i gat planti man—olsem 55 milion. Na olgeta 9-pela 9-pela mun i gat narapela 1 milion man i kamap, olsem na lain bilong Isip i go bikpela tru. Long nau Isip i mas baim planti kaikai long ol narapela kantri. Tasol long nau long wanpela masin bilong glasim graun ol i painim bikpela wara aninit long wesan bilong Isip (ol i kolim Western Desert). Wanpela nius (World Press Review) i tok, ‘Ol man bilong saiens i ting dispela wara i bikpela tru, winim olgeta wara i stap long Afrika.’ Dairekta bilong wanpela hap bilong yunivesiti Boston (Center for Remote Sensing), em (Dokta Farouk al-Baz) i tok, ‘Taim ol i skelim dispela wara ol i kisim save olsem long wanpela hap olsem, i gat bikpela wara moa na dispela inap long lukautim bikpela hap gaden na bulmakau samting i go inap 200 yia.’
Hevi Bilong Misin Katolik
Wanpela ripot ol i kamapim long nius (The Wall Street Journal) i tok, ‘Misin Katolik i gat wanpela hevi i go bikpela namel long ol lain pris. Sampela pris i lusim wok pris long wanem ol i lapun, na planti yangpela pris i lusim wok bilong ol, na ol man i laik mekim wok pris i no planti. Planti bilong ol dispela pris i stap long wok bilong ol, ol i toktok planti long wanem ol i gat bikpela wok, winim skel bilong ol, na tu, ol i bel hevi long wanem ol i stap wanpis.’ Long yia 1960 i gat 40,000 man i insait long skul bilong misin, em bilong lain long kamap pris. Nau i gat klostu 4,500 tasol i lain long dispela wok. I no gat planti pris, olsem na wanpela pris i mas lukautim planti haus lotu, na em i lusim bikpela hap taim long draiv i go i kam. Em i no lusim bikpela hap taim long sanap long haus lotu na lainim ol man. Dispela nius i tok moa, ‘Long Misin Katolik dispela hevi i bikpela, na em i kamap long wanem planti man i no laikim dispela lo bilong misin olsem pris i no ken marit.’ Profesa Richard McBrien bilong yunivesiti Notre Dame i tok: ‘Ol i putim wanpela lo—em lo bilong man, na ol i tok dispela i winim Komunio.’ Ol i traim kain kain rot bilong pulim man long go insait long wok pris, tasol i no wok gut. Dispela hevi i bikpela nau, olsem na misin i no strong tumas long putim lo long husat inap kamap pris. Em nau, wanpela bosman bilong Misin Katolik i tok, ‘Sampela ol i kamap pris nau, ol i man bilong tingim ol yet tasol—ol i no tingim narapela man. Na sampela i no gat gutpela pasin.’