Nius i Kam Long Olgeta Hap
◼ “Long ol yia namel long 1900 na 1999, inap 100 milion man i dai long rot bilong smok tabak.”—WOL HELT OGANAISESEN, SWISELAN.
◼ “Klostu 9000 manmeri i bin kisim operesen bilong klok long [Yunaitet Kingdom] namel long 1996 na 2003. Long ol lain husat i kisim retpela sel bilong blut, planti inap kisim sik na ol inap i dai insait long wanpela yia bihain long ol i kisim operesen, tasol planti manmeri moa inap kisim sik na dai insait long 30 de bihain long operesen.”—NEW SCIENTIST, BRITEN.
◼ Long wanpela haus sik bilong Atens, long Grik, ol i skelim olsem 2,000 pikinini i hatwok long pulim gut win, na ol i painimaut olsem inap “65 pesen bilong ol i bin pulim win i gat smok [bilong tabak] i kam long wanpela o tupela papamama wantaim.”—KATHIMERINI— ENGLISH EDITION, GRIK.
Yu Ting Em Taim Bilong Bel Isi?
Nius Vi Föräldrar, em nius bilong ol papamama long Swiden, i tok: “Krismas em wanpela bikpela bung tru mipela i save mekim,” tasol tu, “em taim bilong kros.” Long taim bilong Krismas, ol famili i save “kros na pait planti, winim ol narapela taim bilong yia.” Dispela nius lain i askim 1,100 papamama bilong ol liklik pikinini long stori long ol samting i save kamap long taim bilong Krismas. Inap olsem 88 pesen bilong ol papamama i stori olsem famili bilong ol i save kros long “olsem wanem ol bai mekim bung bilong Krismas na ol bai mekim long wanem hap.” Planti papamama i no amamas, long wanem, ol bubu i save givim planti loli na presen long ol pikinini, em ol presen ol pikinini i no gat wok long en.
Kros Namel Long Ol Laion na Ol Man
Nius Africa Geographic bilong Cape Town i tok, namba bilong ol man long Afrika i wok long i go antap, na ples bilong ol animal long sindaun long en i go liklik, na dispela i mekim na “planti taim ol animal i pait wantaim ol man.” Planti laion “i lukim ol man olsem abus bilong ol.” Olsem: Long Tansania, kirap long 1990 na i kam inap long nau, ol laion i bin kilim i dai winim 70 man long olgeta wan wan yia. Nius i tok ol laion i save gut tru long “kisim na kaikaim ol man long fran bilong haus, na brukim ol kunai rup na banis bilong haus em ol i wokim long graun.”
Ol Pisin i Save Harim Nois
Bikpela nois i save kamap long ol taun, olsem na sampela pisin i save wok strong tru long mekim krai bilong nek i kamap strong. Nius New Scientist i stori olsem nois bilong taun inap mekim ol man i les, tasol long ol pisin, nois bilong taun inap makim olsem ol bai “i stap laip o ol bai i dai,” long wanem, ol pisin man i save mekim singsing bilong “pulim ol pisin meri na makim teritori bilong ol.” Nois bilong taun i bikpela tru, olsem na sampela pisin i save singsing long nait o ol i save apim krai bilong nek bilong ol. Na nius i tok moa, i no ol pisin bilong taun tasol i save mekim dispela samting. Nogat. Ol pisin i stap klostu long “ol wara kalap na ol wara i ron spit, ol tu i save apim krai bilong nek taim ol i singsing.”