Ol i Givim Lait Long Ol Longwe Ples Long Alaska
INAP tupela de pinis mifopela i pas pas insait long wanpela liklik rum long taun Nom, long Alaska. Long yia 1898 inap 40,000 man i kam long dispela taun bilong painim wanpela samting tasol—em gol! Mipela i kam painim narapela gutpela samting.
Mipela i laik painim ‘ol gutpela samting,’ olsem ol gutpela man, ating ol i stap long Gambel na Savunga, long ailan Sen Lorens, em i stap longwe inap 300 kilomita long hap wes long solwara Bering. (Hagai 2:7) Long dispela hap ol Inuit i save raun painim ol weil long solwara Aktik, em i kol nogut tru na i stap klostu long Rasia. Tasol balus bilong mipela i no inap raun, long wanem, i gat win na ren ais, na klaut i pasim ples.
Mipela wet i stap, na mi wok long tingim ol samting i bin kamap insait long sampela yia i go pinis, na mi tenkyu long Jehova, long wanem, em i blesim wok bilong autim tok long ol longwe ples long Alaska. Sampela man i tok, Alaska em i laspela longwe ples long graun, na long Alaska yet i gat 60,000 asples ol i stap long 150 longwe ples, long ples nating, em i bikpela inap 1,600,000 skwea kilomita na i no gat ol rot. Mipela i raun long balus bilong Sosaiti Was Taua na autim tok pinis long 50 samting bilong ol dispela ples.—Matyu 24:14.
Bilong i go pundaun long ol dispela longwe ples, sampela taim balus i mas brukim bikpela sno na klaut i save pasim ples sampela taim. Na taim mipela i pundaun pinis, mipela i mas helpim ol gutpela manmeri bilong pasin isi ol i stap long tudak, olsem laplap i pasim tingting bilong ol.—Lukim 2 Korin 3:15, 16.
Senis Nogut
Ol asples i stap long bus bilong Alaska, em ol Inuit, na Alut, na Retskin. Olgeta wan wan lain i gat ol pasin na pasin tumbuna bilong ol yet. Ol i lain pinis long mekim wok long ol samting i stap long ples bilong ol na lukautim gut, olsem na ol inap i stap long ples i kol nogut tru. Ol i save painim abus, na kisim pis na ol weil.
Long yia 1750 samting, sampela Rasia i wok bisnis long skin bilong ol animal ol i kam long dispela hap. Ol i lukim ol lain i save pasim skin bilong animal, na skin bilong ol i smel long wel bilong sil. Ol i save katim ol hap graun na wokim haus, em hap bilong en na dua i stap insait long graun. Ol dispela lain i man bilong mekim tok isi na pasin isi. Ol i gat strongpela skin, tasol ol man bilong narapela ples i kisim ol nupela pasin i kam, na ol nupela sik i kilim i dai planti bilong ol. Kwiktaim pasin bilong dring i bagarapim ol. Sindaun bilong ol i senis. Bipo ol i save kisim ol kaikai bilong ples, tasol nau ol i mas wok mani. Inap long nau, sampela i ting dispela senis em i nogut.
Taim ol misin i kam, narapela senis i kamap—ol i laik kirapim ol asples long senisim lotu bilong ol. Sampela i lusim pasin bilong ol tumbuna long lotuim ol spirit, em ol i ting ol i stap long win na ais na bea na tarangau samting. Na sampela i bungim ol olpela bilip wantaim ol nupela bilip na ol i paul nabaut. Ol dispela samting i mekim na ol i no laikim ol man bilong narapela ples. Sampela taim ol i no save amamas long man i kam lukim ol.
Olsem na mipela i tingting: Olsem wanem mipela i ken i go autim tok long ol dispela longwe ples? Mipela ken mekim wanem na bai ol asples i amamas long mipela? Olsem wanem mipela i ken rausim ol samting i pasim tingting bilong ol?
Wok Autim Tok Long Pastaim
Long yia 1961 samting, sampela Witnes bilong Alaska i kalap long ol liklik balus bilong ol yet i gat wanpela ensin tasol, na ol i raun autim tok long sampela longwe ples long hap not. Ol i no pret long taim nogut bilong bikpela win na ais na kol, tasol ol inap kisim bagarap. Sapos ensin i bagarap, bai ol i bagarap, long wanem, maski ol i pundaun gut, bai ol i stap longwe tru long ol man long bikpela kol tru; ol i no inap raun moa, na bai i hatwok long ol i painim haus na kaikai bilong i stap gut. Gutpela tru, i no gat samting nogut i bin kamap. Tasol ol i mas tingting gut, olsem na brens-ofis long Alaska i no orait long ol brata i raun olsem bilong autim tok.
Bilong mekim yet dispela wok, ol gutpela brata long kongrigesen bilong Febanks na Not Pol ol i wok long autim tok long sampela ples i bikpela liklik, olsem Nom na Baro na Kotsebiu, em ol bisnis balus i go long en. Ol yet i baim balus i go long ol dispela ples i stap longwe inap 720 kilomita long hap bilong not na wes. Sampela Witnes i bin i stap long Nom inap sampela mun bilong mekim Baibel-stadi wantaim ol man i laik harim tok. Long Baro ol i baim hap bilong wanpela haus bambai ol i gat ples bilong hait long bikpela kol tru bilong dispela ples. Ol dispela brata i tingim tru tok bilong Jisas long ol i mas autim tok bilong Kingdom long olgeta hap, olsem na insait long sampela yia ol i tromoi bikpela mani, winim K15,000, bilong helpim dispela wok.—Mak 13:10.
Samting Bilong Helpim Ol
Ol i wok long painim rot bilong autim tok long ol liklik ples i stap longwe moa, na Jehova i opim rot. Ol inap kisim wanpela balus i gat tupela ensin. Dispela kain balus inap tru long brukim ol maunten bilong Alaska. Planti maunten long Alaska i antap tru, winim 4,200 mita, na maunten Makinli (Denali) i go antap moa yet, inap olsem 6,193 mita antap long mak bilong solwara.
Tasol taim mipela i lukim dispela balus i kam pundaun long ples balus, mipela i bel hevi, long wanem, em i olpela balus i gat kala kala. Mipela i tingting planti—em inap wok gut? Ol brata inap raun long en na ol i no kisim bagarap? Tasol strong bilong Jehova em inap tru. Winim 200 brata i volantia na lusim sampela tausen aua long stretim balus na i gat ol mekenik tru bilong bosim wok.
Nau mipela i amamas long lukim dispela balus i go antap long skai long Alaska! Em i olsem nupela balus—em i klin tru! Ol i penim namba 710WT long tel bilong en! Long Baibel, namba 7 na namba 10 i makim samting em inap tru, olsem na ating namba 710 i makim bikpela wok oganaisesen bilong Jehova i mekim bilong givim lait long tingting bilong ol man i stap olsem long bikpela tudak.
Long Ol Ailan Alusa
Nau mipela i raun pinis long dispela balus inap 80,000 kilomita long ples nating, na autim tok bilong Kingdom na tilim ol buk bilong Baibel long 54 liklik ples. Em i olsem mipela i brukim bikples Amerika inap 19 taim!
Tripela taim mipela go kamap long ol ailan Alusa, em ol liklik ailan i go inap 1,600 kilomita na i stap olsem banis i brukim solwara Pasifik na solwara Bering. I gat 200 samting ailan i no gat planti diwai long en. Ol asples, em ol Alut, ol i stap, na planti tausen tausen pisin bilong solwara tu, na ol tarangau, na wanpela kain pato i gat waitpela gras long het na blakpela na waitpela gras long pul bilong en.
Em i gutpela ples tru, tasol em inap bagarapim mipela. Mipela raun long balus antap long solwara i gat bikpela si na ais. Long taim bilong san tu, sapos mipela i pundaun insait long solwara, bikpela kol bilong en bai kilim mipela i dai kwik, insait long 10 o 15 minit tasol. Sapos balus i bagarap, pailot inap stiaim balus i go pundaun long ples ston bilong ailan o long solwara i gat ais. Tasol gutpela tru, ol brata i gat laisens long mekim wok mekenik ol i volantia long lukautim gut balus na em i wok gut!
Wanpela taim mipela i go long stesin Dats Haba na liklik ples bilong kisim pis, ol i kolim Unalaska. Long dispela hap i gat strongpela win (130-190 km/aua). Gutpela tru, long dispela taim win i no strong tumas, tasol em i sakim nabaut balus na bel bilong mipela i tantanim. Taim mipela i lukim ples balus, mipela i kirap nogut—em liklik ples stret ol i katim long sait bilong maunten! Long hapsait, i gat ples ston i go daun tru, na long narapela hapsait, solwara Bering i stap, em i kol nogut tru! I gat wara long ples balus, long wanem, ren i save kam daun inap 200 de long yia.
Mipela i amamas tru long toktok wantaim ol man long dispela hap long Baibel na long laik bilong God! Sampela lapun ol i amamas long harim tok olsem wanpela taim bai kamap bihain na bai i no gat pait moa. Ol i tingim yet taim bilong Namba 2 Pait Bilong Olgeta Hap na ol Japan i kam tromoi bom long Dats Haba. Mipela i tingim yet gutpela taim mipela kisim long autim tok olsem.
Isi Isi Ol i Harim
Isi isi kol i wok long pinis na ples i kamap hat liklik, dispela i mekim na mi tingim wok bilong mipela. Isi Isi ol man em mipela i autim tok long ol long ol longwe ples ol i kirap long laikim mipela.
Ol dispela lain i no save bilip hariap long ol man bilong ol narapela lain, olsem na pastaim ol i no amamas long lukim mipela i kam. Taim mipela i kam, sampela taim ol pasto i save kam long balus na askim mipela: ‘Yupela i kam mekim wanem?’ Na ol i rausim mipela. Mipela i bel hevi long dispela, tasol mipela i tingim tok bilong Jisas long Matyu 10:16: “Bihainim pasin bilong ol snek, na tingim gut pastaim ol samting yupela i laik mekim. Na yupela i mas bihainim pasin bilong ol dispela pisin ol i kolim balus.” Olsem na mipela i pulimapim kabis na tomato na melon samting long balus, em ol kaikai ol dispela lain i sot long en, na mipela i go bek. Nau ol i amamas long lukim mipela i kam.
Wanpela brata i lukautim “stua” long balus na kisim kontribusen bilong kabis samting, na ol narapela i save go long ol haus na tokim ol man, kaikai i kam pinis. Na ol i save tok tu: “Olsem wanem? Yu man bilong kaunim Baibel? Mi save yu bai amamas long kaunim dispela buk bilong Baibel i stori long God i tok promis long kamapim Paradais long graun.” Ol man i no inap sakim gutpela tok olsem. Olgeta i amamas long kisim kaikai bilong skin na bilong spirit tu. Ol i amamas long mipela, na mipela i tilim planti nius na buk, na bel bilong sampela i kirap long harim tok.
Brukim Boda i Go
Kongrigesen Waithos long Yukon Teritori i singautim mipela i go helpim ol, olsem ol Masedonia i singautim Pol. (Aposel 16:9) Ol i laik bai mipela i brukim boda i go long hap bilong ol long Kanada na autim tok long sampela hap bilong Notwes Teritori. Mipela 5-pela i kalap long balus na i go long liklik ples Tuktoyaktuk, klostu long pasis Makensi long solwara Bofot, long hap not bilong Aktik Sekel.
Nem bilong dispela ples i narapela kain, na mipela laik save long pasin bilong kolim.
Taim mipela i kamap pinis, mipela i askim wanpela yangpela man na em i lap na kolim sotpela nem, olsem: “Tuk.”
Mipela i tok: “Eh! Mipela i no bin ting long kolim olsem!”
Mipela i kirap nogut long ol man bilong Tuktoyaktuk ol i save gut long Baibel. Olsem na mipela inap toktok gut wantaim ol, na mipela i tilim planti buk na nius. Wanpela yangpela painia i opim gut tingting bilong wanpela man.
Man bilong haus i tok: “Mi bilong misin Angliken!”
Painia i tok: “Misin Angliken i orait long pasin sodom. Yu save olsem?”
Man i tingting na em i tok: “Tru, a? Orait, mi no Angliken moa.” Ating dispela i opim tingting bilong em, na ating em i laik save long gutnius bilong Baibel.—Efesus 1:18.
Wanpela lapun i pilim bikpela wok mipela i mekim bilong i go long olgeta haus long dispela hap. Mipela i mas wokabaut long lek inap sampela kilomita, lusim ples balus na kamap long ples, na mipela i hatwok long wokabaut long ol liklik rot na graun malumalum bilong kamap long ol haus. Gutpela tru, dispela man i givim hapka bilong em long mipela bilong helpim mipela! Mipela i amamas tru long brukim boda i go helpim wok bilong autim tok long Kanada.
I Lus Nating o Olsem Wanem?
Taim bikpela win samting i pasim mipela na mipela i no inap raun, olsem long nau, o mipela i autim tok inap wanpela de olgeta na i no gat man i laik harim, o ol i birua long mipela, mipela i save tingting: ‘Bikpela hap taim na strong na mani mipela lusim bilong mekim dispela wok em i lus nating o olsem wanem?’ Ating bai mipela i tingim ol man i harim tok na ol i tok ol i laik stadi long Baibel long rot bilong ol pas, tasol ol i no bekim pas. Tasol mipela i save, i no pasin bilong ol dispela lain long raitim pas, na sampela taim ol i mekim gutpela pasin pren, tasol i no olsem ol i laik save long tok bilong Baibel. Olsem na sampela taim i hatwok long save, wok i kamap gutpela o nogat.
Tasol taim mipela i tingim gutpela samting i bin painim ol narapela brata long wok bilong autim tok bilong Kingdom, mipela i save, wok i kamap gutpela. Olsem: Wanpela Witnes bilong Febanks em i autim tok long liklik ples Baro, longwe long hap bilong not. Em i bungim yangpela meri i skul long Kalifonia na em i kam lip long ples. Sista i wok long raitim pas na strongim em long lainim Baibel na em i mekim yet taim yangpela i go bek long skul. Nau yangpela meri i baptais pinis na em i amamas long mekim wok bilong Jehova.
Wanpela man i kam paitim dua na mi no tingim moa ol dispela stori—dispela man yet i makim olsem wok bilong mipela i no lus nating. Dispela man em Elmer, em wanpela Witnes bilong lain Inuit, na long Nom i no gat narapela Inuit i dediket na baptais pinis.
Em i tok: “Sapos yupela inap i go raun, mi laik go wantaim yupela.” Em wanpela tasol na em i stap longwe long kongrigesen inap 800 kilomita, olsem na em i laik autim tok wantaim ol brata bilong em taim i gat rot.
Lait bilong san i brukim ol klaut na mipela i save, klostu nau bai mipela inap i go raun. Elmer i kalap long balus na pes bilong em i lait. Dispela i mekim gut bel bilong mipela. Em i amamas long kam wantaim mipela long liklik ples mipela i laik go long en, long wanem, bai em inap autim tok long ol wanlain bilong em, ol Inuit, na helpim mipela long givim ‘lait’ long ol man long dispela longwe ples.—Em stori bilong wanpela man.
[Mep long pes 23]
(Bilong save ol dispela rait i stap we long pes, lukim buk o magasin)
1. Gambel
2. Savunga
3. Nom
4. Kotsebiu
5. Baro
6. Tuktoyaktuk
7. Febanks
8. Ankores
9. Unalaska
10. Dats Haba
[Piksa long pes 24]
Bilong i kamap long ol longwe ples, planti taim ol i mas brukim wanpela bilong ol planti ples maunten long Alaska
[Piksa long pes 25]
Betty Haws, na Sophie Mezak, na Carrie Teeples i bin mekim wok painia winim 30 yia wantaim