Stori Bilong Wanpela Man
Mi Mekim Wok Bilong God Long Planti Hap
EM STORI BILONG JAMES B. BERRY
Em yia 1939. Bikpela hevi bilong mani i mekim na i stap bilong ol man long Amerika i hatwok, na pait i laik kamap long Yurop. Mi na liklik brata bilong mi, em Bennett, mipela i lusim hap mipela i stap long en long Misisipi na i go long Huston, Teksas, bilong painim wok.
WANPELA taim long Septemba, mipela i harim wanpela toksave long redio olsem: Ol ami bilong Hitler ol i mats i go insait pinis long kantri Polan. Brata bilong mi i tok: “Armagedon i kirap nau!” Wantu tasol mipela i lusim wok mani bilong mipela. Mipela i go long wanpela Haus Kingdom i stap klostu na dispela i namba wan miting mipela i go long en. Bilong wanem mipela i go long wanpela Haus Kingdom? Orait, mi laik stori long ol samting i kamap paslain long dispela na i kam inap long nau.
Mama i karim mi long Hebron, Misisipi, long 1915. Mipela i stap long wanpela hap ausait long taun. Ol Sumatin Bilong Baibel, em nem bilong ol Witnes Bilong Jehova long dispela taim, ol i save kam long dispela hap wanpela taim long wanpela yia na ol i save stretim rot bilong mekim wanpela tok long haus bilong wanpela man. Olsem na long dispela rot papamama bilong mi ol i gat planti buk na nius samting bilong Baibel. Mitupela Bennett i kirap long bilip long ol tok ol dispela buk na nius i toktok long en, olsem: Hel i no hat, man i dai em i dai tru, na ol stretpela man bai stap oltaim long graun. Tasol mipela i mas lain yet long planti samting. Bihain long mi pinisim skul, mitupela brata bilong mi i go long Teksas bilong painim wok.
Taim mipela i bungim ol Witnes long Haus Kingdom, ol i askim mipela long mipela i mekim wok painia o nogat. Mipela i no save olsem painia i makim wanpela Witnes Bilong Jehova em i save mekim wok bilong God long olgeta de. Bihain ol i askim mipela long mipela i laik autim tok. Mipela i tok: “Yes, em i orait!” Mipela i ting ol bai salim wanpela man long kam wantaim mipela bilong soim olsem wanem mipela bai mekim dispela wok. Tasol, nogat. Ol i givim mipela wanpela kat i soim hap mipela bai wok long en, na ol i tokim mipela olsem: “Wok long dispela hap!” Tasol sori tru, mitupela Bennett i no save liklik long pasin bilong autim tok na mipela i no laik tru long kisim sem. Orait mipela i salim dispela kat i go bek long kongrigesen na mipela i go bek long Misisipi!
Pilim Gut Tok i Tru Bilong Baibel
Taim mipela i kam bek pinis long Misisipi, klostu wanpela yia mipela i kaunim ol buk na nius bilong ol Witnes long olgeta de. I no gat paua long haus, olsem na long nait mipela i save kaunim ol buk na nius long lait bilong paia. Long dispela taim, ol wasman bilong raun ol i save go lukim ol kongrigesen bilong ol Witnes Bilong Jehova na ol Witnes i stap longwe bilong strongim ol long samting bilong spirit. Wanpela bilong ol dispela wasman, em Ted Klein, em i kam lukim kongrigesen bilong mipela na em i wok wantaim mi na Bennett long autim tok long ol haus, na planti taim em i save kisim mitupela wantaim bilong wok wantaim em long wankain taim. Em i stori gut long mipela long wok painia em i wanem samting.
Taim mipela i wok wantaim em, dispela i kirapim tingting bilong mipela long mekim bikpela wok moa bilong God. Olsem na long Epril 18, 1940, Brata Klein i baptaisim Bennett, susa bilong mipela Velva, na mi. Papamama bilong mipela ol i stap long taim mipela i kisim baptais na ol i amamas long samting mipela i mekim. Inap tupela yia bihain, ol tu i kisim baptais. Tupela wantaim ol i stap gut long God i go inap long taim ol i dai—Papa i dai long 1956 na Mama long 1975.
Taim Brata Klein i askim mi long mekim wok painia, mi tokim em olsem mi laik mekim wok painia tasol mi no gat mani na klos o wanpela samting. Em i tok: “Em i orait. Mi bai stretim ol dispela samting.” Na em i mekim olsem. Pastaim em i salim aplikesen bilong mi long mekim wok painia i go long Sosaiti. Bihain em i kisim mi i go wantaim em long Nu Olins, em i stap longwe olsem 300 kilomita, na em i soim mi sampela naispela rum slip i stap antap long wanpela Haus Kingdom. Ol dispela rum slip i bilong ol painia. I no longtaim na mi go stap long dispela hap na mi kirap mekim wok painia. Ol Witnes long Nu Olins ol i save helpim ol painia long rot bilong ol klos na mani na kaikai. Long san, ol brata i save bringim kaikai i kam na lusim ausait long dua o sampela taim ol i save putim long bokis ais. Planti taim wanpela brata i gat haus kaikai i stap klostu em i singautim mipela long i go long haus kaikai bilong em long taim ol i laik pasim na bai mipela inap kisim ol kaikai i gutpela yet—olsem abus, na bret, na ol abus samting ol i kukim wantaim lombo na ol pai—em sampela kaikai bilong dispela de i stap yet.
Ol Man i Mekim Nogut Long Mipela
Bihain, ol i makim mi bilong i go mekim wok painia long Jekson, Misisipi. Long dispela hap, ol man i mekim nogut long mi na yangpela poroman bilong mi long mekim wok painia, na i luk olsem ol polis samting long dispela hap ol i orait long ol man i mekim nogut long mipela! Wankain samting olsem i kamap long narapela hap em ol i makim mipela bilong i go long en—em Kolambas, Misisipi. Mipela i save autim tok long ol manmeri bilong kain kain skin na ples, olsem na sampela waitskin ol i no laikim mipela. Planti man i ting olsem mipela i biruaim gavman. Bosman bilong wanpela lain (American Legion), em wanpela oganaisesen i save litimapim strong nem bilong kantri, em i holim dispela tingting. Planti taim liklik em i bin kirapim ol man long mekim nogut long mipela.
Long namba wan taim ol i mekim nogut long mipela long Kolambas, ol man i raunim mipela taim mipela i wok long tilim ol nius long rot. Ol i subim mipela i go long wanpela windo ol i wokim long glas, long wanpela stua. Ol manmeri i kam bung bilong lukim wanem samting i wok long kamap. I no longtaim na ol polis i kam na kisim mipela i go long haus kot. Ol dispela man i mekim nogut long mipela ol i bihainim mipela i go long haus kot, na ol i tokaut long ai bilong olgeta ofisa long haus kot olsem sapos mipela i lusim taun long taim ol i makim, mipela bai inap stap laip. Tasol sapos mipela i no lusim taun long dispela taim ol i makim, ol bai mekim nogut long mipela na kilim mipela i dai! Mipela i skelim olsem i gutpela sapos mipela i lusim taun inap sampela taim i lus pastaim. Tasol sampela wik bihain, mipela i go bek na kirap gen long autim tok.
Liklik taim bihain, inap 8-pela man i kam na ol i strong long mipela i mas kalap long tupela ka bilong ol. Ol i kisim mipela long ka na ol i draiv i go insait long bus, na ol i rausim ol klos bilong mipela na wipim mipela wan wan inap 30 taim olgeta long let bilong mi! Ol i gat ol gan na ol rop, na mipela i pret. Mi ting olsem ol bai pasim mipela long ol rop na tromoi mipela i go daun long wara. Ol i brukim ol buk na nius samting bilong mipela na tromoi ol nabaut, na tu, ol i brukim pikap bilong mipela long as bilong wanpela diwai na em i bruk i go long ol liklik liklik hap.
Taim ol i wipim mipela pinis, ol i tokim mipela long putim gen ol klos na mipela i mas wokabaut bihainim wanpela rot bus i go na mipela i no ken tanim bek na lukluk. Taim mipela i wokabaut i go, mipela i tingting olsem sapos mipela i tanim bek, ol bai sutim mipela na kilim mipela i dai—na ol bai i no inap kisim strafe long dispela rong! Tasol bihain long sampela minit, mipela i harim ol i draiv i go.
Long narapela taim, ol man i kros na ol i ranim mipela, olsem na mipela i pasim ol klos bilong mipela long nek bilong mipela na subim wanpela wara bambai mipela i ken ranawe. I no longtaim bihain long dispela samting i kamap ol polis i holim mipela, long wanem, ol i tok mipela i biruaim gavman. Mipela i stap 3-pela wik long kalabus paslain long kot bilong mipela. Stori bilong dispela samting i go bikpela long olgeta hap bilong Kolambas. Ol sumatin bilong wanpela skul koles i stap klostu ol i kisim tok orait bilong lusim skul bambai ol inap kam long harim kot bilong mipela. Man! Taim de bilong kot i kamap, ol man i pulap olgeta long haus kot—i gat ples bilong sanap tasol! I gat sampela lain i stap olsem witnes long kot bilong helpim gavman, na tupela bilong ol em ol man bilong autim tok bilong lotu, na wanpela bikman bilong taun, na sampela polis.
Ol i salim wanpela Witnes loya, nem bilong em G. C. Clarke, na poroman bilong em long kam bilong helpim mipela long kot. Ol i askim kot long pinisim kot bilong mipela, long wanem, i no gat wanpela samting bilong makim olsem mipela i biruaim gavman. Dispela loya i wok wantaim Brata Clarke, em i no wanpela Witnes Bilong Jehova, tasol em i givim strongpela tok bilong helpim mipela. Em i tokim jas olsem: “Ol man i save tok olsem ol Witnes Bilong Jehova ol i longlong. Yu ting ol i longlong? Ol man i bin tok Thomas Edison em i longlong!” Bihain em i makim long pinga wanpela lait i wok long paua na em i tok: “Tasol lukim dispela lait!” Edison, em man i bin wokim lait i wok long paua, tru sampela man i bin tok em i longlong, tasol i no gat wanpela man inap long sutim tok long ol samting em i bin wokim.
Taim jas i harim pinis ol dispela tok, em i tokim ofisa i go pas long kotim mipela olsem: “Yu no gat wanpela samting bilong soim olsem ol dispela man i biruaim gavman na ol inap tru long mekim dispela wok. No ken kisim ol i kam bek long dispela haus kot na lusim nating taim na mani bilong gavman na taim bilong mi i go inap long taim yu gat wanpela samting bilong kamapim long ples klia olsem ol i biruaim gavman!” Mipela i win!
Tasol bihain, dispela jas i singautim mipela i go insait long rum bilong em. Em i save olsem olgeta manmeri long dispela hap ol i no amamas long tok em i mekim. Olsem na em i toksave long mipela olsem: “Tok mi mekim i stret wantaim lo, tasol mi laik toksave long yupela olsem, yupela i mas lusim dispela hap, sapos nogat ol bai kilim yupela i dai!” Mipela i save em i tok stret, olsem na mipela i lusim taun.
Mi go bungim Bennett na Velva, ol i mekim wok painia salim long Klaksvil, Tenesi. Sampela mun bihain, ol i makim mipela bilong i go long Paris, Kentaki. Wanpela yia na hap bihain mipela i redi long kirapim wanpela kongrigesen long dispela hap, na long dispela taim mitupela Bennett i kisim wanpela gutpela pas tru.
Mekim Wok Misineri
Taim mipela i lukim dispela pas i singautim mipela long i go long namba tu klas bilong Wastaua Baibel Skul Bilong Gileat, mipela i tingting olsem: ‘Ol i mas mekim wanpela popaia! I gat wanem as na ol i singautim tupela yangpela man bilong Misisipi long i go long dispela skul?’ Mipela i bin ting olsem ol i laikim ol man i gat gutpela skul, tasol mipela i go. I gat 100 sumatin long klas, na dispela kos i stap inap 5-pela mun. Bung bilong winim skul i kamap long Janueri 31, 1944, na mipela i gat laik tru long go mekim wok long narapela kantri. Tasol long dispela taim, i hatwok long kisim kwik ol paspot na visa samting, olsem na ol i save makim ol sumatin long mekim wok painia inap sotpela taim long Amerika. Bihain long mipela i mekim wok painia inap sampela taim pinis long Alabama na Jojia, ol i makim hap mitupela Bennett bai go long en—Babedos, Wes Indis.
Namba Tu Pait i stap yet, na ol i tambuim wok na ol buk na nius samting bilong ol Witnes Bilong Jehova long planti hap, na long Babedos tu. Ol lain bilong kastam long Babedos ol i opim na sekim ol switkes samting bilong mipela na ol i lukim ol buk na nius mipela i bin haitim insait long switkes. Mipela i tingting olsem: ‘Nau ol bai kilim mipela i dai.’ Tasol nogat! Wanpela bikman bilong kastam i tokim mipela olsem: “Mipela i tok sori long mipela i sekim ol switkes bilong yupela; ol i tambuim sampela bilong ol dispela nius long Babedos.” Tasol em i larim mipela i go wantaim olgeta buk na nius samting bilong mipela! Bihain, taim mipela i autim tok long ol bikman bilong gavman, ol i tok olsem ol i no save long as na ol i tambuim ol dispela nius. Sampela mun bihain, ol i rausim dispela tambu.
Mipela i mekim gutpela wok long Babedos. Mipela wan wan i save lukautim 15 Baibel-stadi, na planti bilong ol dispela sumatin ol i kamap strong long ol samting bilong spirit. Mipela i save amamas long lukim sampela bilong ol i kam long ol miting bilong kongrigesen. Tasol ol i bin tambuim ol buk na nius inap longpela taim liklik, olsem na ol brata long dispela hap ol i no save long ol nupela pasin bilong mekim ol miting. Tasol i no longtaim na mipela inap long skulim sampela gutpela brata. Mipela i kisim amamas long helpim planti sumatin long kirap mekim wok autim tok na lukim kongrigesen i kamap bikpela.
Lukautim Famili
Mi stap 18 mun samting long Babedos, na nau ol dokta i mas katim mi, olsem na mi mas go bek long Amerika. Taim mi stap long Amerika, mi maritim wanpela Witnes, nem bilong em Dorothy—mitupela i bin raitim pas i go i kam. Mitupela meri bilong mi i mekim wok painia long Talahasi, Florida, tasol 6-pela mun bihain mipela i go long Luisvil, Kentaki, long wanem, wanpela Witnes i bin givim wanpela wok mani long mi long dispela hap. Brata bilong mi, Bennett, em i mekim wok yet long Babedos inap planti yia. Bihain em i maritim wanpela sista misineri na em i mekim wok olsem wasman bilong raun long ol ailan. Tasol bihain, ol i mas go bek long Amerika, long wanem, sik samting i painim ol. Ol i mekim yet wok olsem wasman sekit long ol kongrigesen i mekim tok Spen, i go inap long taim Bennett i dai long 1990 taim em i gat 73 krismas.
Long 1950, Dorothy i karim namba wan pikinini bilong mipela, em wanpela bebi meri na mipela i kolim nem bilong em Daryl. Bihain mipela i gat 5-pela pikinini olgeta. Namba tu pikinini, em Derrick, em i dai taim em i gat 2 na hap krismas tasol, long wanem, em i gat sik meninjaitis. Tasol long 1956, mipela i gat narapela pikinini gen, em Leslie, na Everett long 1958. Mitupela Dorothy i wok strong long mekim bikpela long ol pikinini bilong mipela long rot bilong tok i tru bilong Baibel. Olgeta taim mipela i wok strong long mekim famili-stadi long olgeta wik na mekim gut na bai ol pikinini i ken amamas long insait long en. Taim Daryl, Leslie na Everett ol i stap yangpela yet, mipela i save givim sampela askim long ol long olgeta wik na ol i ken mekim stadi bilong ol yet bilong painim ol bekim, na long narapela wik ol i ken kamapim bekim bilong ol. Na tu, ol i save mekim traim pasin bilong autim tok long ol haus. Wanpela i save go insait long kabot bilong putim ol klos na em i save kamap olsem man bilong haus. Narapela i save sanap ausait na paitim dua. Ol i save mekim ol tok bilong sutim bel bilong narapela, tasol dispela i helpim ol long laikim wok bilong autim tok. Na tu, mipela i save autim tok wantaim ol long olgeta taim.
Taim laspela pikinini bilong mipela, em Elton, i kamap long 1973, Dorothy i gat klostu 50 krismas na mi gat klostu 60 krismas. Long kongrigesen ol i save kolim mitupela olsem Abraham na Sera! (Stat 17:15-17) Planti taim ol bikpela pikinini man i save kisim Elton i go wantaim ol long autim tok. Mipela i pilim olsem em wanpela gutpela rot tru bilong autim tok long ol man taim ol i lukim ol famili—ol brata na susa, papamama na ol pikinini—i wok wantaim long tokaut long ol tok i tru bilong Baibel long ol narapela. Ol bikpela brata bilong Elton ol i save senis senis long karim em long sol bilong ol, na ol i save putim wanpela liklik nius bilong Baibel long han bilong em. Planti taim ol manmeri i save putim yau na harim tok taim ol i opim dua na lukim dispela smatpela liklik pikinini i sindaun long sol bilong bikpela brata bilong em. Ol i lainim Elton long mekim sotpela tok na givim nius long man bilong haus taim ol i toktok pinis wantaim em. Em i kirap long autim tok long dispela rot.
Inap planti yia, mipela i bin helpim ol narapela long save long Jehova. Long 1978 samting mipela i lusim Luisvil na go long Selbivil, Kentaki, bilong mekim wok long wanpela kongrigesen em ol i sot tru long ol wokman. Taim mipela i stap long hap, mipela i lukim kongrigesen i kamap bikpela, na tu, mipela i helpim ol long painim hap graun na wokim wanpela Haus Kingdom. Bihain ol i askim mipela long go mekim wok long narapela kongrigesen i stap klostu liklik.
Ol Hevi Bilong Famili
Mi gat laik tru long tok olsem olgeta pikinini bilong mipela ol i bihainim rot bilong Jehova, tasol ol samting i no kamap olsem. Taim ol i kamap bikpela pinis na ol i lusim mipela, inap 3-pela bilong ol 4-pela pikinini bilong mipela i stap yet ol i lusim rot bilong tok i tru. Tasol pikinini man bilong mipela, Everett, em i bihainim pasin bilong mi na em i insait long mekim wok bilong God long olgeta de. Bihain em i mekim wok long hetkota bilong ol Witnes Bilong Jehova long Nu Yok, na long 1984 ol i singautim em i go long namba 77 klas bilong skul Gileat. Taim em i winim skul pinis, ol i makim em bilong i go long Siera Leon, Wes Afrika. Long 1988, em i maritim Marianne, wanpela painia bilong Beljam. Kirap long dispela taim na i kam inap long nau ol i wok wantaim olsem misineri.
Olsem olgeta papamama inap long pilim, mipela i bel hevi tru long lukim 3-pela pikinini bilong mipela ol i lusim rot bilong i stap amamas long nau na kisim gutpela samting long bihain, em laip oltaim long Paradais long graun. Sampela taim mi save ting em asua bilong mi yet. Tasol bel bilong mi i stap isi taim mi tingim olsem sampela pikinini spirit bilong Jehova, olsem ol ensel, ol i no laik mekim wok bilong em—maski Jehova i save stretim man long pasin sori na em i save mekim gutpela pasin na em i no save popaia liklik. (Lo 32:4; Jon 8:44; KTH 12:4, 9) Dispela i kirapim mi long tingim olsem maski ol papamama i wok strong tru long mekim bikpela long ol pikinini bilong ol long rot bilong Jehova, ating sampela bai sakim tok i tru.
Olsem wanpela diwai em ol strongpela win i save sakim nabaut na bihain em i save sanap strong gen, yumi tu i mas karim ol hevi i painim yumi. Long ol yia i go pinis, pasin bilong mekim Baibel-stadi long olgeta taim na bung wantaim ol brata sista long ol miting, dispela i save strongim mi long karim ol hevi na stap laip long ol samting bilong spirit. Nau mi wok long i go lapun na mi lukim ol popaia mi bin mekim long bipo, tasol mi traim long tingim ol gutpela samting mi bin mekim. Yumi ken save, sapos yumi stap gut long Jehova, ol kain samting olsem bai helpim yumi long kamap strong moa long ol samting bilong spirit. Sapos yumi larim ol dispela samting i skulim yumi, ol hevi i bin painim yumi inap long helpim yumi long sampela rot.—Jems 1:2, 3.
Nau skin bilong mi na Dorothy i no strong moa long mekim ol samting mipela i laik mekim long wok bilong Jehova. Tasol mipela i amamas long helpim ol brata sista Kristen i givim long mipela. Klostu long olgeta miting, ol brata i save tokim mipela olsem ol i amamas tru long mipela i stap. Na ol i save wok strong tru long helpim mipela long kain kain rot—ol i save stretim ol samting i bagarap long haus o long ka tu.
Wan wan taim mipela inap insait long wok painia haptaim, na mipela i save mekim ol Baibel-stadi wantaim ol man i gat gutpela bel. Wanpela samting mipela i save amamas tru long en em taim mipela i kisim pas samting bilong pikinini man bilong mipela em i mekim wok misineri long Afrika. Mipela i save mekim yet Baibel-stadi bilong famili, maski em bilong mitupela tasol. Mipela i amamas long lusim planti yia long mekim wok bilong Jehova. Em i strongim bel bilong mipela olsem ‘em i no lusim tingting long ol gutpela wok mipela i bin mekim.’—Hibru 6:10.
[Piksa long pes 25]
Velva, Bennett, na mi long taim Ted Klein i baptaisim mipela long Epril 18, 1940
[Ol Piksa long pes 26]
Mi wantaim meri bilong mi, Dorothy, long 1942 samting na long 1997
[Piksa long pes 27]
Mipela i toksave long nem bilong pablik-tok “King Bilong Kamapim Gutpela Sindaun na Bel Isi,” long wanpela bas long Babedos
[Piksa long pes 27]
Brata bilong mi Bennett klostu long haus misineri