Wok Autim Tok i Go Bikpela Long Kantri Bipo Lotu Kristen Bilong Pastaim i Bin Kamap Strong
KANTRI Itali i luk olsem wanpela su, em i longpela poin i go inap long solwara Mediterenian, Itali i bin stap olsem ples we ol lotu na ol bikpela de bilong ples i bosim sindaun bilong ol man kirap long bipo yet. Samting i pulim planti milion turis i kam, em ol naispela maunten na wara, ol gutpela piksa samting ol man i bin wokim, na ol gutpela gutpela kaikai. Na tu, em i wanpela kantri we wok bilong skulim ol man long Baibel i wok long kamap bikpela.
Ating lotu Kristen tru i bin go kamap namba wan taim long Rom—biktaun bilong nambawan strongpela gavman bilong graun long bipo—taim ol Juda na ol man bilong ol narapela lain i kamap Kristen long Pentikos 33 C.E. ol i lusim Jerusalem na go bek long ol ples bilong ol. Long 59 C.E. samting, aposel Pol i go long Itali long namba wan taim. Long nambis bilong taun Puteoli, em i “bungim sampela Kristen.”—Aposel 2:5-11; 28:11-16.
Olsem Jisas na ol aposel i bin tok, paslain long pinis bilong taim bilong ol aposel, isi isi ol lain apostet i lusim lotu Kristen tru. Tasol, paslain long pinis bilong dispela pasin nogut bilong nau i kamap, ol disaipel tru bilong Jisas i bin autim gutnius long olgeta hap bilong graun—long Itali tu.—Matyu 13:36-43; Aposel 20:29, 30; 2 Tesalonaika 2:3-8; 2 Pita 2:1-3.
Pastaim i No Gat Gutpela Samting i Kamap
Long 1891, Charles Taze Russell, man i bin lukautim wok autim tok bilong ol Sumatin Bilong Baibel (nem bilong ol Witnes Bilong Jehova bipo) long olgeta hap bilong graun, em i go raun long sampela taun bilong Itali long namba wan taim. Em i tokaut olsem wok autim tok bilong em long dispela hap i no kamapim gutpela samting: “Mipela i no lukim wanpela samting i makim olsem wok autim tok long Itali bai karim gutpela kaikai.” Long taim bilong san long 1910, Brata Russell i go bek long Itali na em i givim wanpela tok bilong Baibel long wanpela haus bilong pilai spot i stap namel long taun Rom. Wanem samting i kamap? Em i tok: “No gat planti man i kam long dispela miting.”
Inap sampela yia bihain, wok bilong autim gutnius long Itali i no go bikpela hariap, wanpela as bilong dispela em gavman Fasis i bin mekim nogut long ol Witnes Bilong Jehova. Long dispela taim i gat 150 Witnes Bilong Jehova tasol long kantri, planti bilong ol i bin kisim tok i tru bilong Baibel long ol wanblut o ol pren i stap long ol narapela kantri.
Bikpela Senis Tru i Kamap
Bihain long Wol Woa 2, ol i salim sampela misineri i go long Itali. Tasol olsem wanpela pas ol i bin painim long ples bilong lukautim ol pepa samting bilong Gavman i tok, sampela man i gat bikpela namba long Vatiken i askim gavman long rausim ol misineri. Ol i rausim klostu olgeta misineri long kantri.
Maski i gat ol hevi i stap, planti manmeri long Itali ol i kirap long i kam long “dispela maunten,” olsem lotu bilong Jehova. (Aisaia 2:2-4) Namba bilong ol Witnes i go bikpela. Long 2004, inap olsem 233,527 manmeri i save autim gutnius, olsem wanpela long olgeta 248 manmeri bilong kantri, na inap 433,242 i bin kam long Memorial bilong tingim indai bilong Krais. I gat 3,049 kongrigesen bilong ol Witnes Bilong Jehova i save bung long ol naispela Haus Kingdom. Nau long dispela taim, i gat sampela grup we namba bilong ol Witnes i wok long go bikpela tru.
Autim Tok Long Planti Tok Ples
Planti man i lusim Afrika, Esia na Isten Yurop long kam long Itali bilong painim wok o kisim gutpela sindaun, o sampela i ranawe long ol bikpela hevi long kantri bilong ol. Olsem wanem bai ol dispela planti milion manmeri i kisim helpim long samting bilong spirit?
Planti Witnes long Itali i wok long lain long sampela tok ples i gat hatwok tru long lainim, olsem tok ples Albenia, Amharik, Arabik, Bengali, Punjabi, Saina, Sinhala, na Tagalog. Kirap long 2001 ol i mekim ol kos bilong skulim ol dispela man husat i laik lainim ol dispela tok ples long mekim wok autim tok long ol narapela tok ples. Insait long 3-pela yia i go pinis, 3,711 Witnes i bin go long 79 skul ol i mekim long 17 narapela narapela tok ples. Dispela i bin opim rot bilong kamapim na strongim 146 kongrigesen na 274 grup long 25 narapela narapela tok ples. Planti manmeri i gat gutpela bel ol i harim gutnius na kirap stadi long Baibel. Planti taim ol gutpela samting tru i kamap.
Wanpela Witnes Bilong Jehova i bin stori long Baibel wantaim George, man India i mekim tok ples Malayalam. Maski George i gat bikpela hevi long wok, em i orait long stadi long Baibel. Sampela de bihain, pren bilong George, em Gil, man India i mekim tok Punjabi, em i go long Haus Kingdom na wanpela Witnes i kirapim Baibel stadi long em. Gil i kamapim David, man India i mekim tok Telugu, long ol Witnes. I no longtaim na David i stadi long Baibel. Tupela arapela India, em Sonny na Shubash, ol i stap wantaim David long wanpela haus. Tupela tu i sindaun wantaim David bilong stadi long Baibel.
Sampela wik bihain, Dalip, wanpela man i mekim tok Marati, em i ring long ol Witnes. Em i tok: “Mi pren bilong George. Inap yu skulim mi long Baibel?” Bihain, Sumit, em i mekim tok ples Tamil, em tu i laik stadi long Baibel. Bihain gen, narapela pren bilong George i ring, em i laik stadi long Baibel. Na bihain, George i kisim narapela yangpela man, Max, i go long Haus Kingdom. Em tu i askim ol Witnes long stadi. Olsem na ol Witnes i mekim 6-pela Baibel stadi olgeta, na ol i stretim rot bilong 4-pela moa. Ol i mekim stadi long tok Inglis, tasol ol i yusim tu ol buk long tok ples Hindi, Malayalam, Marati, Punjabi, Tamil, Telugu, na Urdu.
Ol Yaupas i “Harim” Gutnius
Winim 90,000 yaupas manmeri i stap long Itali. Long yia 1975 samting, ol Witnes i kirap tingting strong long skulim ol yaupas long tok i tru bilong Baibel. Pastaim, sampela yaupas Witnes i skulim ol wanwok Witnes husat i laik helpim wok bilong autim tok long tok ples Sain bilong ol yaupas bilong Itali. Na planti moa yaupas i kamapim olsem ol i laikim Baibel. Long nau, winim 1,400 manmeri i yusim tok ples Sain bilong Itali, ol i save go long ol miting Kristen. I gat 15 kongrigesen na 52 grup i save mekim ol miting long tok ples Sain bilong Itali.
Pastaim, em laik bilong wan wan Witnes yet long helpim wok autim tok long ol yaupas. Tasol long 1978, brens ofis bilong ol Witnes Bilong Jehova long Itali i kirap stretim rot bilong kamapim ol kibung bilong ol yaupas. Long mun Me long dispela yia yet, ol i toksave olsem long kibung intenesenel bai kamap long Milan, bai i gat hap bilong ol yaupas. Namba wan kibung sekit bilong ol yaupas i bin kamap long Haus Kibung long Milan, long Februeri 1979.
Kirap long dispela taim brens ofis i kirap tingim gut ol samting bilong spirit bilong helpim ol yaupas, na ol i kirapim planti bratasista long lainim gut pasin bilong autim tok long dispela tok ples. Kirap long 1995, ol i salim ol painia salim (lain bilong autim tok fultaim) long sampela grup bilong lainim ol yaupas Witnes long autim tok na stretim rot bilong kamapim ol miting Kristen. Tripela Haus Kibung i gat ol hap bilong vidio bilong ol yaupas i ken lukim. Na tu, i gat ol vidio-kaset bilong ol buk Kristen, bilong givim kaikai bilong spirit long ol yaupas.
Ol narapela man i lukim olsem ol Witnes i lukautim gut ol yaupas long ol samting bilong spirit. Nius P@role & Segni, em lain Italian Deaf Society i wokim, i kamapim tok bilong wanpela pas em wanpela bikpris bilong Katolik i salim: “Em i hatwok long i stap olsem yaupas, long wanem, ol i mas i gat man bilong tingim ol oltaim. Olsem: I no hatwok long yaupas i go kamap long haus lotu em yet, tasol em i mas i gat man bilong tanim olgeta tok o singsing i kamap long taim bilong lotu.” Nius i tok moa: Bikpris “i luksave olsem, tasol sori tru, lotu i no redi yet long helpim ol man i yaupas, na em i tok, long ol Haus Kingdom bilong ol Witnes Bilong Jehova, ol i save lukautim gut ol yaupas, winim long ol haus lotu Katolik.”
Autim Gutnius Long Ol Kalabusman
Olsem wanem? Man inap kamap fri, maski em i stap yet long kalabus? Yes, long wanem, Tok Bilong God i gat strong long mekim man i laikim dispela tok na i bihainim long “kamap fri.” Dispela tok Jisas i autim long ‘ol man i stap kalabus’ long kamap fri, em kamap fri long sin na lotu giaman. (Jon 8:32; Luk 4:16-19) Long Itali, gutpela samting i kamap long wok autim tok ol i mekim long ol banis kalabus. Klostu 400 Witnes Bilong Jehova i bin kisim tok orait long Gavman bilong go lukim ol kalabusman na helpim ol long ol samting bilong spirit. Ol Witnes Bilong Jehova ol i namba wan lain i no bilong lain oganaisesen bilong Katolik, bilong askim na kisim kain tok orait olsem.
Tok bilong Baibel i go nabaut long ol man long ol rot ol i no bin tingim. Ol kalabusman i stori long ol wankalabus long skul bilong Baibel em ol Witnes Bilong Jehova i save mekim. Long dispela rot, sampela bilong ol dispela kalabusman i askim wanpela Witnes long kam lukim ol. O taim man i kirap stadi long Baibel, em i kirapim wanblut i stap kalabus long singautim wanpela Witnes i go lukim em. Sampela kalabusman husat bai kalabus inap ol i dai, long wanem, ol i bin kilim man o mekim ol narapela bikpela rong, ol i bel hevi tru long rong ol i bin mekim na senisim tru pasin bilong ol. Ol i mekim olsem na ol i redi long dediket long God Jehova na kisim baptais.
Long sampela kalabus, ol i stretim rot bilong mekim wanpela pablik tok bilong Baibel, bilong mekim Memorial bilong tingim indai bilong Jisas, na bilong soim ol vidio-kaset bilong Baibel em ol Witnes Bilong Jehova i kamapim. Planti taim bikpela lain kalabusman i save bung long ol dispela miting.
Bilong helpim ol kalabusman long ol gutpela pasin ol i ken bihainim, ol Witnes i bin tilim ol nius i gat ol tok ol kalabusman bai laikim. Wanpela nius olsem, em Kirap!, Julai-Septemba 2001, i stori long tok “Ol Kalabusman Inap Senis?” Na Awake!, Epril 8, 2003, i gat het tok “Drug Abuse in the Family—What Can You Do?” Ol i tilim planti tausen bilong ol dispela nius long ol kalabusman. Na ol i kirapim sampela handet Baibel stadi. Sampela woda i kamapim olsem ol tu i laikim tok bilong Baibel.
Taim wanpela kalabusman, nem bilong em Costantino, i kisim tok orait pinis long ol bikman, em i go long Haus Kingdom long San Remo na kisim baptais long ai bilong 138 asples Witnes. Bihain long Costantino i kisim baptais, bel bilong em i kirap tru long tok: “Mi pilim olsem pasin laikim i karamapim mi.” Wanpela niuspepa i kamapim tok bilong wanpela woda, olsem: “Mipela i amamas . . . long mipela i bin givim tok orait long em. Olgeta samting em inap long helpim moa yet kalabusman long stap gut wantaim ol narapela, helpim laip bilong em, na helpim ol long ol samting bilong spirit, mipela i mas tingim ol dispela samting na skelim gut.” Meri bilong Costantino na pikinini meri i kirap nogut long samting stretpela save bilong Baibel i mekim long Costantino: “Mipela i amamas long em i bin senisim pasin bilong em. Em i kamap man bilong stap isi, na pasin bilong em long tingim mipela i wok long go bikpela. Mipela i kirap gen long trastim em na rispek long em.” Ol tu i kirap stadi long Baibel na go long ol miting Kristen.
Sergio i kalabus long pasin stil, holim gan na hansapim ol man, salim drak, na kilim man, ol i makim em long kalabus inap long yia 2024. Inap tripela yia Sergio i wok long skelim tok bilong Baibel na i senisim pasin bilong em, na em i kisim baptais. Em i namba 15 kalabusman long Porto Azzurro banis kalabus, long ailan Elba, long kisim baptais olsem wanpela Witnes Bilong Jehova. Sampela wankalabus i bung wantaim em na em i kisim baptais, long wanpela samting ol i putim wara long en long hap bilong ol kalabusman long pilai spot.
Leonardo bai kalabus inap 20 yia, em i kisim tok orait bilong go kisim baptais long Haus Kingdom long Parma. Wanpela niusman i mekim inteviu long Leonardo, na Leonardo i tok, em i laik “tok klia olsem em i tingting long kamap wanpela Witnes Bilong Jehova, dispela i no olsem em i painim rot bilong lusim dispela ples tudak bilong kalabus, nogat, tasol em i laik kisim ol samting bilong spirit em sot long en.” Leonardo i tok: “Mi bin mekim planti rong long laip bilong mi, tasol mi lusim pinis ol dispela pasin. Pasin bilong mi i bin senis, tasol dispela senis i no bin kamap wantu tasol. Mi gat wok yet long mekim stretpela pasin.”
Salvatore i stap kalabus long strongpela kalabus long Spoleto, long wanem, em i bin kilim man. Em i kisim baptais insait long dispela kalabus yet na planti man i kirap nogut. Woda long dispela hap i tok: “Sapos wanpela i makim pasin em i laik bihainim long pas gut wantaim olgeta man, orait yumi mas strongim dispela pasin, dispela bai helpim ol lain kalabusman na olgeta man.” Salvatore i bin senisim pasin bilong em na gutpela samting i kamap, long nau meri na pikinini bilong em i save go long ol miting bilong ol Witnes Bilong Jehova. Wanpela kalabusman em Salvatore i save autim tok long em i kisim baptais olsem wanpela wokman i dediket long Jehova.
Sampela wok bilong lotu Kristen bilong pastaim i go bikpela long Itali na planti man i bin kamap Kristen. (Aposel 2:10; Rom 1:7) Long dispela taim bilong kisim ol kaikai i mau pinis, ol wok na ol samting bilong spirit i wok yet long i go bikpela long wankain hap we Pol na ol wanwok Kristen bilong em i bin wok strong long autim gutnius.—Aposel 23:11; 28:14-16.
[Mep long pes 13]
(Bilong save ol dispela rait i stap we long pes, lukim buk o magasin)
ITALI
Rom
[Ol Piksa long pes 15]
Haus Kibung long Bitonto na wanpela kongrigesen bilong tok ples sain bilong ol yaupas bilong Itali long Rom
[Piksa long pes 16]
Tok i tru bilong Baibel i mekim ol kalabusman i “kamap fri”
[Ol Piksa long pes 17]
Ol samting bilong spirit i wok yet long i go bikpela long kantri bipo lotu Kristen bilong pastaim i bin kamap strong