Pas i Kam Long Amerika
Mipela i Go Bek Long Taim Bipo
PIKSAIM long tingting olsem yu go raun long wanpela hap bilong lukim olsem wanem ol tumbuna bilong yu i bin stap long bipo. Mipela i mekim kain raun olsem. Mipela i lusim Swiselan na i kam long Amerika. Planti man i save ting Amerika em ples we olkain nupela samting bilong nau i stap long en, tasol raun bilong mipela i kisim mipela i go bek inap 200 yia long bipo. Mipela i laik stori long yu long dispela raun.
Mipela i save mekim tok Jeman bilong Swiselan, olsem na ol i singautim mipela long i stap inap 3-pela mun long hap bilong Indiana. Mipela i laik autim gutnius bilong Kingdom Bilong God long ol famili Amis husat i save mekim yet tokples bilong ol tumbuna bilong ol. Planti handet famili olsem i stap long Indiana.
Ol Amis em ol tumbuna bilong lain Anabaptis i bin stap long yia 1601-1700. Ol i kisim nem bilong ol long lida bilong ol, em Jacob Amman, husat i bin stap long Swiselan. Lain Amis bilong dispela taim bipo i stadi long Baibel, na dispela lain i stap daun long God, ol i bin kisim save olsem pasin bilong baptaisim ol bebi na mekim wok ami i no stret. Ol dispela bilip bilong ol i mekim na gavman i mekim nogut long ol, na ol i bin kilim i dai sampela. Pasin birua i go bikpela, na sampela Amis i mas ranawe i go long ol narapela hap bilong Swiselan na long Frans. Long yia 1850 samting, planti tausen i ranawe i kam long Amerika. Ol i kisim ol pasin bilong ol na tok Jeman bilong Swiselan i kam wantaim ol.
Taim mipela i go lukim ol dispela manmeri i gat pasin isi, ol i kirap nogut long lukim mipela i kamap long dua bilong ol, na mekim tokples bilong ol! Piksaim long tingting dispela samting.
Long tok Jeman bilong Swiselan ol i askim mipela: “Olsem wanem na yupela i mekim wankain tokples olsem mipela?”
Mipela i tok: “Long wanem, mipela i kam long Swiselan.”
Ol i tingting planti na i tok: “Tasol yupela i no bilong lain Amis!”
Planti Amis i singautim mipela i kam long haus bilong ol, na mipela inap lukim sindaun bilong ol i olsem sindaun bilong ol man long taim bipo. Ol i no gat pawa lait, ol i yusim lam i wok long oil; ol i no gat ka, ol i save raun long hos na karis; ol i no gat tep wara, ol i gat hulwara na winmil; ol i no gat redio, ol i save singsing.
Mipela i pilim tru pasin daun bilong ol man mipela i visitim. Planti Amis i save ritim Baibel long olgeta de, na ol i save amamas long toktok long Baibel. Dispela i opim rot long mipela i ken toktok wantaim planti man long samting God i tingting pinis long mekim long ol man na long dispela graun.
I no longtaim na tok i raun olsem i gat sampela visita bilong Swiselan ol i kam. Planti i askim mipela long go lukim ol wanblut bilong ol, na mipela i amamas long mekim olsem. Amamas bilong mipela i go bikpela taim ol i singautim mipela long i go visitim wanpela skul bilong ol Amis. Wanem samting bai kamap long dispela hap?
Mipela i paitim dua bilong skul. Tisa i opim dua na i singautim mipela i kam insait long klasrum we 38 sumatin i lukluk long mipela 4-pela bilong narapela ples. Inap 8-pela klas i bung long wanpela rum, krismas bilong ol sumatin em 7 i go inap 15 krismas. Ol gels i werim ol wankain blupela klos na waitpela hat; ol boi i werim blakpela trausis na blupela siot. Rup bilong haus i stap antap tru. Tripela wol ol i peintim long blupela peint, na fran wol em i blakbot. Na i gat wanpela bal i gat mep bilong graun long en na i gat sampela pepa mep bilong graun ol i rolim. Long kona bilong rum i gat bikpela ain stov bilong hatim rum.
Taim mipela i go sindaun long fran bilong klas, ol pikinini i lukluk strong long mipela. Tisa i singautim wan wan klas i kam long des bilong em, na em i askim ol long homwok em i bin givim long ol asde. Mipela i amamas long harim tisa i askim ol sumatin long ol samting bilong ol ples maunten bilong Swiselan. Ol skul buk i olpela, na tisa i askim mipela sapos Swiselan i wankain yet olsem ol buk i stori long en. Em i mekim ol kain askim olsem: Ol bulmakau i save go yet antap long ol maunten long taim bilong san? I gat sno i stap yet long ol maunten? Long buk bilong tisa i gat blak na wait piksa bilong ol maunten, na taim mipela i soim ol kala poto bilong ol maunten em sno i karamapim, tisa i amamas tru.
Meri bilong tisa, em helpim bilong em long mekim wok tisa, em i mekim wanpela askim planti man i save mekim, “Yupela inap singsing long stail yodel?” Mipela i no inap. Tasol mipela i save ol Amis ol i hapman bilong singsing na singsing long stail yodel, olsem na mipela i askim ol long singsing long mipela. Ol i mekim olsem, na mipela i kirap nogut na putim yau taim 40 olgeta i bungim nek wantaim na singsing. Nau tisa i salim ol pikinini i go long brek.
Nau meri bilong tisa i askim mipela long singim wanpela song long ol. Mipela i save long sampela singsing bilong ples long tok Jeman bilong Swiselan, na mipela i orait long singsing. Ol pikinini i stap ausait i harim dispela, na olgeta i siksti i kam bek insait long klasrum. Taim mipela i sanap long fran bilong klas, mipela i traim bes bilong mipela long singsing long ol.
Bihain, wanpela famili Amis i gat 12-pela insait long famili, ol i singautim mipela long kaikai wantaim ol long belo. Longpela diwai tebol i gat planti gutpela kaikai long en—poteto, pik, kon, bret, sis, kumu, na ol kek samting. Paslain long kaikai, olgeta wan wan i beten long tingting. Taim ol i skelim kaikai, mipela i stori long Swiselan, em ples bilong tumbuna bilong ol, na ol i stori long mipela long sindaun bilong ol long fam. Ol pikinini i toktok isi na lap namel long ol yet long taim bilong kaikai. Taim olgeta i pinis long kaikai, ol i beten namba tu taim, na dispela i olsem mak long ol pikinini long ol i ken lusim tebol—tasol ol i no go pilai. Olgeta wan wan i gat wok bilong ol long rausim ol samting long tebol na wasim ol plet kap samting, tasol pastaim ol i mas pamim wara na boilim.
Taim ol pikinini i wasim ol plet, papamama i askim mipela long i go wantaim ol long bikpela rum bilong haus. I no gat sia i gat kusen long en, tasol mipela i sindaun long ol gutpela diwai sia. Ol i kisim long kabot wanpela olpela Baibel long tok Jeman, na olsem planti famili Amis i save mekim, mipela i kirap toktok long ol tok bilong Baibel. God Jehova i tingting pinis long mekim wanem long ol man na dispela graun? Taim Jisas i tok ol man i gat pasin daun ol bai kisim graun, wanem mining dispela tok? Tru tru God i laik putim ol man nogut long helpaia na givim bikpela pen long ol inap oltaim oltaim? Husat i bihainim tok bilong Jisas long autim gutnius long olgeta hap bilong graun? Taim mipela i toktok long ol dispela askim—na long planti askim moa—wantaim ol manmeri i gat Baibel na ol i save tingim tok bilong Baibel, dispela i mekim bel bilong mipela i amamas tru.
Nau mipela i salim tingting i go bek long dispela raun bilong mipela we planti gutpela samting i bin kamap. Mipela i laik bai ol visit na toktok mipela i bin mekim long tok Jeman bilong Swiselan i opim rot bilong autim tok, na tu, i opim bel na tingting bilong planti man long kisim stretpela save long tok i tru i stap long Tok Bilong God, em Baibel.