Ol Maunten—Gutpela Samting Tru God i Bin Wokim
OL MAUNTEN Andis, Kasket, Himaleya, Roki, Alp, Yural—em sampela maunten tasol bilong graun. Ol dispela maunten i go antap tru na sapos yu lukim bai yu kirap nogut tru.
Tingim olsem yu sanap long as bilong maunten Everest. Man! Bikpela bilong en i winim olgeta narapela maunten! Em i save go antap olsem 8,848 mita o yumi ken tok—9-pela kilomita! Na maunten Everest i wanpela maunten tasol bilong ol maunten Himaleya. Na long ol maunten Himaleya i gat 70 maunten em sap bilong ol i go antap olsem 6,400 mita! Ol maunten Himaleya i winim ol maunten Alp long Yurop inap tupela taim!
Ol Narapela Kain Hap Bilong Maunten
Klostu olgeta maunten i gat narapela narapela samting i stap long en, long wanem, long olgeta 300 300 mita bilong maunten i go antap, mak bilong kol i go daun olsem 1.8 digri Selsias. Na ren na graun na win i narapela narapela kain long olgeta hap bilong maunten.
Ol maunten San Fransisko Piks long Arisona, Amerika, i helpim yumi long save long dispela samting. I no gat narapela maunten long provins Arisona i winim ol dispela maunten. Sapos yu kirap long as bilong ol maunten long hap ol i kolim Kokonino Plato na wokabaut i go antap long het bilong wanpela maunten bilong ol maunten San Fransisko Piks, bai yu lukim ples drai na ol samting i save stap long kain ples olsem—plaua i gat nil, ol bikpela palai na sampela samting moa. Orait, taim yu wokabaut i go antap moa, ples i kol liklik. Ol meme bilong maunten na diwai sprus i stap long dispela hap. Taim yu kamap long het bilong maunten bai yu lukim ais. Olgeta samting yu lukim long dispela wanpela wokabaut bilong yu, yu inap lukim tasol long hap bilong Meksiko i go inap long Kanada sapos yu lusim nambis na raun long hap i go insait tru, em hap i stret wantaim mak bilong solwara!
Olsem wanem? Yu bin pulim gutpela klinpela win bilong ol maunten? Wanpela as bilong dispela em mak bilong kol bilong win i daun liklik. Tasol sapos ol biktaun i no stap klostu, win bilong ol maunten i klin na gutpela moa. Antap long maunten inap 2,000 mita, long olgeta wanpela wanpela kubik sentimita bilong win, i gat 2,500 liklik liklik samting olsem das na paura na sampela samting moa i insait long en. Orait, sapos yu skelim win bilong maunten wantaim win bilong ol biktaun, win bilong biktaun i gat 150,000 liklik liklik samting olsem das na paura samting long en! Em dispela samting i mekim na long nau planti haus bilong ol saveman bilong glasim ol sta samting i stap antap long maunten. Win bilong maunten i klinpela na i drai tru, olsem na ol saveman inap lukim gut ol sta samting.
Tasol antap long ol maunten i no gutpela tumas—mak bilong win na oksijen i save go daun, na strong bilong san olsem rediesen i go antap, na ol strongpela win i mekim, olsem na ples i kol nogut tru. Tasol maski i olsem, sampela ol samting i strong long i stap laip. Tingim wanpela liklik spaida (salticid). Maski em i stap antap tru inap 6,000 mita long ol maunten Himaleya, dispela hap i stret long en! Ol saientis i no save gut olsem wanem dispela liklik spaida inap stap long kain ples olsem.
Samting Ol Maunten i Mekim Long Man
Ol maunten i save mekim sampela samting long olgeta man. Olsem: Lukim wanpela mep bilong olgeta hap bilong graun. Orait, nau lukim ol maunten Piranis (Pyrenees), sap bilong ol i go antap olsem 3,000 mita. Ol dispela maunten i brukim Spen na Frans na ol narapela kantri bilong Yurop. Na taim yu skelim moa dispela mep bai yu lukim ol bikpela maunten i brukim planti kantri. Dispela i mekim na i hatwok long ol man i go i kam long ol narapela kantri o mekim wok bisnis wantaim ol man bilong narapela tok ples na pasin. Olsem na ating ol maunten i mekim na kantri yu sindaun long en i bikpela o liklik, na tok ples na pasin bilong yu i narapela kain.
Na ol bikpela maunten i save pasim win. Dispela i save mekim sampela samting long ais, o ren, o win, o graun i wok long go hat o kol. Dispela ol samting i save makim wanem kain kaikai yumi inap kisim, o klos yumi pasim, na ating kain haus yumi wokim.
Long hap is i go inap long hap wes long Sentral Esia i gat ol maunten Kunlun, Tien San, Hindu Kus, Himaleya, na sampela maunten moa. Ol dispela bikpela maunten i save pasim win i kam long Saibiria, em kolwin i drai tru, na ol i pasim hatpela win i kam long solwara India, em win i bringim ren i kam. Olsem na long hap not bilong ol dispela maunten san na kol na ren i narapela narapela kain long hap bilong saut. Dispela i mekim na sindaun bilong planti milion man i narapela narapela kain.
Ol Inap Bagarap?
Sori tru, man i wok long bagarapim ol naispela maunten. Gavman i no bosim gut ol man i raun painim abus, olsem na long nau ol bikpela pusi (lynx) na bea i pinis long ol maunten Alp. Na ol man i katim na rausim bus arere arere long planti maunten, na sapos ais o ren i kam daun, em i karim i go graun i gat gutpela gris long en. Na smok nogut bilong ol bikpela faktori i mekim sampela samting nogut long sampela maunten. Na i no dispela tasol, planti turis i wokabaut na lukim ol maunten na ol i bagarapim ol samting i save kamap long ol hap bilong sampela maunten.
Gutpela tru, ol maunten i no ken pinis olgeta—ol i samting bilong i stap oltaim oltaim. Na Baibel i tok piksa long wanpela maunten na dispela maunten i makim nupela gavman bilong God yumi wet long en. Dispela bikpela maunten o gavman bai kisim olgeta hap bilong graun na stretim bek olgeta samting man i bin mekim bilong bagarapim graun. (Daniel 2:35, 44, 45) Olsem na yumi save, inap oltaim oltaim yumi bai amamas long ol dispela gutpela samting tru God i bin wokim.
[Piksa long pes 16, 17]
Maunten Mont Blo, Frans, i go antap olsem 4,807 mita
[Kredit Lain]
M. Thonig/H. Armstrong Roberts
[Piksa long pes 18]
Maunten Fuji, Japan, i go antap olsem 3,776 mita
[Kredit Lain]
A. Tovy/H. Armstrong Roberts