Sori Tru Long Ol Yangpela i Dai
“Mi pilim olsem wanlain bilong mipela ol yangpela i wok long pinis olgeta.”—Em tok bilong Johanna P., em i gat 18 krismas na i stap long yunivesiti long Konektikat, Yunaitet Stets.
TAIM ol polis i kamap long wanpela fam klostu long Hobat, nambawan biktaun bilong Tasmenia, em wanpela ailan bilong Ostrelia, ol i lukim wanpela samting nogut tru. Insait long haus i gat 4-pela pikinini meri, em ol i gat 10-pela i go inap 18 krismas. Papa bilong ol i bin kilim ol i dai, na long gan em i bin sutim het bilong em yet na skin bilong em i slip klostu long ol pikinini. Long akis em i bin katim na rausim han sut bilong em. Olgeta manmeri long Tasmenia i kirap nogut long dispela samting nogut i bin kamap. Na dispela i kamapim askim ol i tingting planti long en, olsem: Bilong wanem? Bilong wanem dispela 4-pela pikinini i no gat asua ol i dai?
Long Beljam, ol manmeri i bel hevi yet long wanpela man i lusim kalabus na mekim pasin sem long 6-pela pikinini meri na kilim i dai 4-pela bilong ol. Bipo dispela man i kalabus, long wanem, em i bin reipim meri. Na wankain askim i kamap: Bilong wanem ol dispela pikinini i dai? Long Ajentina, sampela mama i ting inap 30,000 manmeri—planti bilong ol em pikinini man na pikinini meri bilong ol—ol i lus olgeta long wanpela pait ol i save kolim pait nogut.a Sampela bilong ol dispela yangpela ol i bin kisim bikpela pen nogut, na ol man i givim marasin long ol bilong mekim i dai tingting bilong ol, na bihain ol i kisim ol i go long balus na tromoi skin bilong ol i go daun long solwara—planti bilong ol i stap laip yet taim ol i mekim olsem. Bilong wanem ol dispela yangpela i mas i dai? Mama bilong ol i wet yet long save.
Long 1955, wanpela bung bilong ol mama (World Congress of Mothers) i tokaut olsem, pait em i no kamapim wanpela gutpela samting na dispela bung i olsem ‘wanpela toksave i kam long olgeta meri i hatwok long lukautim pikinini bilong ol—ol bikpela na ol liklik—long ol samting nogut bilong pait na ol samting nogut ol i mekim bilong redim ol samting bilong pait.’ Kirap long taim bilong dispela bung i kam inap nau, namba bilong ol yangpela i dai long ol pait i wok long go bikpela moa long olgeta hap—em planti yangpela i lus long kamapim pikinini bihain.
Kirap Long Bipo Yet Ol Yangpela i Dai
Kirap long bipo na i kam inap nau, ol pait i bin kilim i dai planti yangpela. Sampela man i kolim taim bilong yumi olsem taim bilong save, tasol pasin bilong pait long narapela lain na skin i mekim na planti yangpela i dai, winim namba bilong ol narapela lain i dai. I olsem ol yangpela i mas i dai, long wanem, ol man i bikpela pinis ol i mekim sampela popaia o ol i gat tingting long inapim laik bilong ol yet.
Nius The New Republic i tok, long wanpela kantri bilong Afrika, wanpela lain yangpela bilong lotu ol i raun olsem soldia na kolim lain bilong ol olsem Ami Bilong Bikpela Bilong Daunim Gavman, ol i bin kisim skul olsem ol katres bilong gan i no inap bagarapim ol. Olsem na i gat as tru na het-tok bilong stori bilong dispela nius i olsem: ‘Ol Yangpela i Tromoi Nating Laip Bilong Ol’! Em i stret ol famili, em pikinini man o pikinini meri bilong ol i bin dai—em katres i bagarapim ol—ol i askim olsem: Bilong wanem ol yangpela bilong mipela i mas i dai? Wanem as bilong ol dispela samting?
Na narapela samting i save kamapim bikpela pen na hevi tu, em ol yangpela i kilim i dai skin bilong ol yet.
[Futnot]
a Dispela pait nogut i kamap taim wanpela lain bilong ami i daunim gavman na ol i bosim kantri (1976-1983). Dispela lain i kilim i dai planti tausen manmeri ol i ting ol i laik daunim ol. Sampela i tok, namel long 10,000 na 15,000 ol i dai.