Baibel i Tok Wanem?
I Gat Rong Long Kolim Nem Bilong God?
INAP sampela handet yia, lotu Juda i lainim ol man olsem nem bilong God, em Jehova, em i holi tumas na ol i no ken kolim.a (Song 83:18, NW ) Planti tisa bilong lotu ol i tok, man i kolim nem bilong God em i no daun long God, na tu, em i kalapim namba 3 lo bilong Tenpela Lo, em dispela lo i tok, ‘no ken kolim nating nem bilong God.’ (Kisim Bek 20:7) Long yia 200 samting, buk Misna i tok, “man i kolim nem bilong God olsem Baibel i raitim, em i no inap i stap long nupela taim em bai kamap long bihain.”—Sanhedrin 10:1.
Planti saveman bilong ol lotu i holim nating nem Kristen, ol i save bihainim pasin bilong ol Juda taim ol i tanim tok bilong Baibel. Olsem: Tok i go pas long wanpela Baibel (The New Oxford Annotated Bible), em i tok: ‘Yumi no ken kolim wanpela nem long God bilong makim God em i narapela kain long ol narapela god, nogat; em wanpela tasol em i God. Ol man bilong lotu Juda ol i lusim pasin bilong kolim nem bilong God paslain long taim bilong ol Kristen, olsem na i no stret long Lotu Kristen i kolim wanpela nem long God.’ Olsem na long dispela Baibel ol i rausim nem bilong God na raitim “BIKPELA.”
God i Gat Wanem Tingting?
Tasol olsem wanem? Tingting bilong ol man i tanim tok na bilong ol tisa bilong lotu i wankain olsem tingting bilong God? God i no laik haitim nem bilong em long ol manmeri, nogat; em i kamapim nem bilong em long ol. Long hap bilong Baibel ol i raitim long tok Hibru—em planti man i save kolim olsem Olpela Testamen—nem bilong God, Jehova, i stap inap 6,800 taim. Baibel i soim yumi olsem, namba wan man na meri, em Adam tupela Iv, ol i save long nem bilong God na ol i bin mekim wok long en. Taim Iv i karim namba wan pikinini man bilong em, em i tok: “Bikpela [“Jehova,” NW ] i helpim mi na mi kisim pikinini man.”—Stat 4:1.
Inap sampela handet yia bihain, taim God i singautim Moses long helpim lain Israel long lusim kalabus bilong Isip, Moses i askim God olsem: “Taim mi go kamap long ol Israel bai mi tokim ol olsem, ‘God bilong ol tumbuna bilong yumi i salim mi na mi kam long yupela.’ Na sapos ol i askim mi, ‘Wanem nem bilong en?’, orait bai mi bekim wanem tok long ol?” Ating Moses i bin ting, God bai kamapim em yet long rot bilong wanpela nupela nem. Tasol God i tokim Moses olsem: “Yu mas tok olsem long ol manmeri bilong Israel, ‘Bikpela [“Jehova,” NW ], em God bilong ol tumbuna bilong yupela, Abraham na Aisak na Jekop, em i bin salim mi na mi kam long yupela.’ Na God i tok moa long Moses olsem, ‘Bikpela [“Jehova,” NW ], em i nem bilong mi oltaim oltaim, na ol lain tumbuna i kamap bihain i mas kolim mi olsem.’ ” (Kisim Bek 3:13, 15, lukim tu liklik sta daunbilo.) Em nau, trupela God i no bin ting olsem nem bilong em i holi tumas na ol manmeri bilong em i no ken kolim.
Tru tumas, long bipo yet na i kam inap long nau, i no gat wanpela samting i bin pasim ol gutpela wokman bilong God long kolim nem bilong God long pasin daun. Boas, em wanpela gutpela wokman bilong God, taim em i tok gude long ol wokman bilong em long gaden, oltaim em i save tok, “Bikpela [“Jehova,” NW ] i ken i stap wantaim yupela.” Olsem wanem? Ol wokman i kirap nogut taim ol i harim dispela tok? Nogat. Baibel i tok: “Na ol i bekim tok olsem, ‘Bikpela [“Jehova,” NW ] i ken mekim gut long yu.’ ” (Rut 2:4) Ol i no ting dispela tok i daunim God, nogat; ol i ting dispela em i wanpela rot bilong litimapim nem bilong God taim ol i mekim wok bilong ol long olgeta de. Jisas i gat wankain tingting, na em i lainim ol disaipel bilong em long beten olsem: “Papa bilong mipela, yu stap long heven, nem bilong yu i mas i stap holi.”—Matyu 6:9.
Namba 3 Lo
Tasol olsem wanem long namba 3 lo bilong Tenpela Lo? Kisim Bek 20:7 i mekim dispela strongpela tok: “Yupela i no ken kolim nating nem bilong mi God, Bikpela bilong yupela. Long wanem, bai mi mekim save long ol manmeri i kolim nating nem bilong mi.”
Wanem insait bilong dispela tok ‘kolim nating nem bilong God’? Wanpela buk em lain Jewish Publication Society i kamapim, em i tok, insait bilong dispela tok “kolim nating” (lash·shaw’ʹ) long tok Hibru em ‘giaman’ o ‘mekim nating.’ Na buk i tok moa: “Insait bilong [dispela tok Hibru] i no klia tumas, olsem na dispela tok inap makim olsem ol man i no ken mekim tok giaman taim ol i tok tru antap long kot o long ol narapela taim tu, na ol i no ken kolim nating nem bilong God.”—The JPS Torah Commentary.
Dispela buk bilong ol Juda i tokaut stret olsem pasin bilong ‘kolim nating nem bilong God,’ i olsem man i kolim dispela nem long pasin i no stret. Tasol olsem wanem? Sapos yumi kolim nem bilong God taim yumi skulim narapela man long God o taim yumi beten long Papa bilong yumi long heven, dispela em i pasin bilong ‘kolim nating nem bilong em’? Jehova i kamapim tingting bilong em long Song 91:14. Em i tok: “Bai mi kisim bek ol man i laikim mi tru, na bai mi lukautim gut ol man i save tru long mi [“nem bilong mi,” NW ].”
Em i Bikpela Samting?
Everett Fox i tanim Baibel The Five Books of Moses long tok Inglis, na em i no bihainim pasin bilong planti man bilong tanim Baibel. Long dispela Baibel em i no raitim “BIKPELA,” em i raitim “YHWH” bilong makim nem bilong God. Em i mekim olsem ‘bilong kamapim klia, ol man i ritim tok Hibru ol i lukim wanem tok.’ Fox i tok: “Man i ritim dispela Baibel, wantu em bai lukim olsem nem bilong God bilong Baibel em ‘YHWH.’ ” Em i tok, ating ol man i ritim dispela Baibel, ol bai ‘kirap nogut’ long lukim nem bilong God. Fox i bin mekim gutpela wok na em i no bin haitim nem bilong God long Baibel em i tanim, tasol bihain em i tok moa: “Mi laik kirapim ol man long mekim wok long tok ‘BIKPELA’ taim ol i ritim Baibel, tasol ating sampela man ol i laik bihainim pasin bilong ol yet.” Tasol olsem wanem? Yumi ken bihainim laik bilong yumi yet long dispela samting, o pasin bilong ol man long hap bilong yumi, o pasin yumi yet i save mekim?
Nogat. Baibel i kirapim yumi long kolim nem bilong God long stretpela pasin, na i no dispela samting tasol, nogat; Baibel i tok yumi mas mekim olsem! Long Aisaia 12:4a, Baibel i tok lain bilong God ol i singaut olsem: “Kolim nem bilong Bikpela [“Jehova,” NW ] na singaut long em.” Na tu, man bilong raitim Song em i stori long ol man i mas kisim strafe bilong God. Em i tok: “Kapsaitim belhat bilong yu long ol lain i no save long yu, Na long ol kingdom i no bin singaut long nem bilong yu.”—Song 79:6, NW; lukim tu Sindaun 18:10, NW; Sefanaia 3:9, NW.
Maski sampela man ol i no kolim gutpela nem bilong Jehova, long wanem, ol i no klia long insait bilong namba 3 lo, tasol ol man i laikim tru God ol i laik kolim nem bilong em. Tru tumas, taim rot i op, ol i “tokaut long olgeta lain manmeri long ol bikpela wok em i bin mekim, na tokim ol long em i gat biknem”!—Aisaia 12:4b.
[Futnot]
a Long hap bilong Baibel ol i bin raitim long tok Hibru (Olpela Testamen), ol i raitim nem bilong God long 4-pela leta, na long ol leta bilong yumi dispela nem i olsem YHWH. Tru, yumi no save long pasin bilong kolim stret nem bilong God, tasol long tok Inglis planti man i save kolim olsem “Jehova.”
[Ol Piksa long pes 26]
Hap bilong Buk Song bilong ol Olpela Rait Bilong Detsi. Nem bilong God, Jehova (YHWH), i stap long rait Hibru bilong bipo tru. Tok Hibru bilong ol narapela hap bilong en i no olpela olsem
[Kredit Lain]
Kisim long Shrine of the Book, Israel Museum, Jerusalem