Wastaua INTENET LAIBRERI
Wastaua
INTENET LAIBRERI
Tok Pisin
  • BAIBEL
  • Ol PABLIKESEN
  • Ol MITING
  • g00 3/8 p. 5-8
  • Husat i Olsem Wokboi Nating Long Nau?

No gat vidio bilong dispela seksen.

Sori, popaia kamap long lodim vidio.

  • Husat i Olsem Wokboi Nating Long Nau?
  • Kirap!—2000
  • Ol Liklik Het Tok
  • Wankain Infomesen
  • Ol i Wok Bisnis Long Meri
  • Ol Yia Bilong i Stap Olsem Pikinini i Lus
  • Ol Wokboi Bilong Dinau
  • Pasin Bilong Lotu i Kalabusim Ol
  • Ol Wokboi Nating i Kalabus
  • Wanpela Pasin i Stap Hait Tru
    Kirap!—2000
  • Lusim Kalabus Bilong Wok Sleiv​—⁠Long Bipo na Long Nau
    Wastaua i Tokaut Long Kingdom Bilong Jehova (Bilong Pablik)—2017
  • Pasin Bilong Daunim Ol Meri
    Kirap!—1998
  • “God i Bin Baim Bek Yupela Long Bikpela Pe”
    Wastaua i Tokaut Long Kingdom Bilong Jehova—2005
Lukim Moa
Kirap!—2000
g00 3/8 p. 5-8

Husat i Olsem Wokboi Nating Long Nau?

TINGIM ol dispela namba. Ol i ting inap olsem 200 milion i go inap 250 milion pikinini, em ol i no winim yet 15 krismas, ol i mas lusim planti planti aua long ples wok. Inap 250 tausen pikinini, em sampela i gat 7-pela krismas tasol, ol i bin subim ol i go insait long pait long 1995 na 1996, olsem na sampela bilong ol i kamap wokboi nating i kalabus long pait. Long olgeta yia, winim wan milion meri na pikinini ol i salim ol long mani bilong mekim wok kalabus.

Tasol ol namba i no inap kamapim bikpela bel hevi dispela ol lain i save pilim, nogat. Olsem: Long wanpela kantri long hap not bilong Afrika, Elinor Burkett, wanpela meri bilong raitim buk, em i bungim Fatma, wanpela yangpela meri i bin ranawe long hatpela bos bilong em. Bihain long em i toktok wantaim em, Burkett i save, ‘long tingting Fatma bai stap oltaim olsem wokmeri nating i kalabus.’ Olsem wanem? Fatma inap tingting long kisim gutpela sindaun long bihain? Burkett i tok: ‘Em i no inap tingting long wanpela gutpela samting bai kamap bihain. Dispela em wanpela bilong planti samting em i no save tingting long en.’

Yes, nau long dispela taim, planti milion man, meri, na pikinini, ol i stap wokboi nating i kalabus na ol i no gat rot long lusim. Bilong wanem ol dispela lain i kamap wokboi nating na olsem wanem ol i kamap olsem? Ol i mas mekim wanem ol kain wok kalabus?

Ol i Wok Bisnis Long Meri

Wanpela buklet bilong ol turis ol lain i wok long tilim long Amerika i tokaut stret olsem: ‘Raun long Tailan bilong pamuk. Ol i yangpela meri. Mekim maritpasin. Liklik pe. Olsem wanem? Yu save yu inap baim wanpela yangpela meri i no bin slip wantaim man long 200 dola tasol?’ Tasol wanpela samting dispela buklet i no kamapim i olsem: Ol man i bin stilim ol dispela yangpela meri o salim ol long mani long ol haus pamuk, na long olgeta de ol i mas slip wantaim 10-pela i go inap 20 man samting. Sapos ol i no slip wantaim ol man, bos i save paitim ol. Taim paia i bin kukim wanpela haus pamuk long ailan Puket, Tailan, inap 5-pela pamukmeri ol i dai long paia. Bilong wanem? Long wanem, bos bilong ol i bin pasim sen long ol wantaim bet bilong ol bambai ol i no ken ranawe long wok kalabus bilong ol.

Ol dispela yangpela meri i save kam long we? Wanpela ripot i tok, planti milion meri na pikinini meri long olgeta hap ol i insait long dispela kain wok bisnis bilong pamuk, long wanem, ol man i bin stilim ol, na subim ol long mekim dispela samting, na salim ol long mani bilong kamap pamukmeri. Wok bisnis bilong pamuk i pulap long olgeta hap, long wanem, long ol kantri i no gat planti wok bisnis ol man i stap rabis, na long ol kantri i gat planti mani ol man i gat planti samting bilong skin, na ol lo i mekim olsem dispela wok bisnis long ol meri na baim ol meri bilong mekim wanpela wok ol i no orait long en, em i liklik samting tasol.

Ol lain bilong helpim ol meri long Saut-Is Esia i tok, kirap long 1975 i go inap long 1993 samting, ol man i kisim inap 30 milion meri long olgeta hap na salim ol long mani. Ol lain i wok bisnis long ol meri, ol i save skelim ol ples bilong kisim tren, na ol liklik ples i no gat planti samting, na rot bilong ol taun bambai ol i ken painim ol meri na pikinini meri i no hatwok long grisim ol. Planti bilong ol dispela meri ol i no bin skul, o ol i no gat papamama, o papamama i bin lusim ol, o ol i rabis olgeta. Ol man i tok giaman olsem ol bai givim wok long ol, na ol i kisim ol i go long ol narapela kantri, na bihain ol i salim ol long ol haus pamuk.

Kirap long taim gavman Komyunis i pundaun long 1991, planti meri na pikinini meri ol i kamap rabis. Nau sampela lo i pinis, na ol man yet i bosim ol bisnis, na ol man i gat nem na planti samting ol i kamap planti, tasol ol lain i stap rabis ol tu i kamap planti. Dispela ol samting i mekim na pasin raskol, stap rabis olgeta, no gat wok mani​—⁠ol i go bikpela. Nau planti meri na pikinini meri bilong Rasia na Isten Yurop, ol i bin kamap olsem samting ol lain i wok bisnis long pasin pamuk ol i ken kisim winmani long en. Anita Gradin, bipo em i bikmeri bilong kot long Yurop (Justice Commissioner), em i tok: “Taim ol i wok bisnis long ol meri bilong mekim pasin pamuk, ol inap abrusim planti hevi ol inap kisim sapos ol i mekim wok bisnis long ol drak.”

Ol Yia Bilong i Stap Olsem Pikinini i Lus

Long wanpela faktori bilong wokim mat long Esia, ol pikinini em sampela bilong ol i gat 5-pela krismas tasol, ol i kirap wok long 4 klok moningtaim i go inap 11 klok nait, na ol i no kisim pe. Planti pikinini i wok mani olsem ol inap kisim bagarap, long wanem, ol i wok long ol masin i no wok gut, na ol i wok planti aua long ples i no gat gutpela lait na gutpela win, na ol i mekim wok long ol marasin nogut.a

Bilong wanem ol man i gat bikpela laik long kisim ol pikinini bilong mekim wok? Long wanem ol inap givim liklik pe tasol long ol pikinini, na i no hatwok long bosim na stretim ol, na ol pikinini i pret long toktok planti long hevi bilong ol. Ol bisnisman nogut i laikim liklik skin na gutpela pinga bilong ol pikinini bilong mekim sampela kain wok, olsem wokim mat. Planti pikinini olsem ol i kisim wok, tasol papamama i stap nating long haus​​—⁠ol i no gat wok mani.

Ol pikinini i wok long haus bilong ol man ol i karim narapela hevi nogut​—⁠ol man i mekim pasin sem long ol na paitim ol. Ol man i save stilim planti pikinini na holim ol long ol kem i stap longwe long man, na long nait ol i pasim sen long ol pikinini bambai ol i no ken ranawe. Long san, ating ol dispela pikinini i mas wokim rot o digim graun bilong kisim ol ston.

Narapela rot na ol yia bilong i stap olsem pikinini i lus long ol, em long pasin bilong subim ol pikinini long marit na ol i kamap wokmeri nating. Lain Anti-Slavery International i stori olsem long samting i save kamap planti taim: “Wanpela pikinini meri i gat 12-pela krismas i kisim tok olsem famili bilong em i stretim rot bilong em i ken maritim wanpela man i gat 60 krismas. Lo i tok pikinini inap sakim dispela man, tasol famili i no larim em long mekim olsem na pikinini i no save em inap sakim dispela man.”

Ol Wokboi Bilong Dinau

Planti handet tausen manmeri i wok leba, ol i kalabus long bos bilong ol na long ples wok, long wanem, ol yet o papamama bilong ol, ol i bin kisim dinau. Planti i wok leba olsem ol i wok long ol hap i gat ol bikpela gaden​—⁠ol i wok gaden o long haus bilong man samting. Dinau bilong sampela famili em dinau ol i bin kisim long tumbuna bilong ol, olsem na olgeta long famili i mas wok olsem kalabus​—⁠no gat pinis bilong en. Na bos bilong sampela i wok leba na ol i gat dinau, em i salim ol i go long nupela bos inap long em i ken kisim bek mani bilong em. Wan wan man i kalabus long wok leba em i no kisim pe long wok em i mekim. O ol i mas wok olsem kalabus, long wanem, ol i bin kisim hap pe taim ol i no kirap yet long wok, na bos i save mekim olsem i go i go, olsem na dinau bilong ol man i wok leba i no save pinis. Em nau, ol i kalabus long bos bilong ol.

Pasin Bilong Lotu i Kalabusim Ol

Binti bilong Wes Afrika i gat 12-pela krismas, na em i wanpela bilong planti tausen pikinini meri i mas wok olsem wanpela trokosi. Dispela tok trokosi long tok ples Ewe i olsem “ol wokmeri nating bilong ol god.” Ol i bin subim Binti long mekim wok kalabus na dispela i olsem pe bilong baim wanpela pasin nogut em i no bin mekim​—⁠man i bin reipim mama na Binti i bin kamap long dispela rot! Long nau em i mekim ol wok long haus bilong wanpela pris bilong lotu bilong ol tumbuna. Bihain Binti bai kisim sampela wok moa, olsem em i mas slip wantaim dispela pris, em bos bilong em. Orait, taim Binti i gat 50 krismas samting, narapela meri bai kisim ples bilong em. Dispela pris bai painim ol narapela yangpela meri bilong mekim wok bilong em olsem trokosi.

Olsem Binti, planti tausen em ol i wok kalabus long pasin bilong lotu, ol i stap olsem, long wanem, famili bilong ol i bin givim ol bilong mekim wok olsem kalabus, na dispela i olsem pe bilong karamapim wanpela sin o pasin ol i bin mekim na i no stret long lo holi. Long sampela kantri, ol meri o ol pikinini meri i mas mekim ol wok bilong lotu na mekim maritpasin wantaim ol pris o ol narapela​​—⁠em ol i giaman na tok olsem ol dispela meri i marit long wanpela god. Planti meri i mas mekim ol narapela wok tu i no gat pe. Ol meri i no stap fri long senisim ples ol i sindaun long en o wok ol i mekim, na planti i mas wok olsem kalabus inap planti yia.

Ol Wokboi Nating i Kalabus

Tru planti kantri i tok ol i pinisim dispela pasin bilong salim ol man long mani olsem wokboi nating, tasol long sampela hap long nau ol i kirap gen long mekim dispela samting. Dispela pasin i save kamap planti taim long ol hap i gat pait o ol man i kros na pait long gavman. Lain Anti-Slavery International i tok: ‘Long ol hap i gat pait ol i no bihainim stret ol samting bilong lo, na ol soldia o ol paitman olsem soldia ol inap subim ol manmeri long mekim wok bilong ol na ol i no kisim pe, na ol soldia i save ol i no ken kisim strafe long dispela samting ol i mekim. Kain pasin olsem i kamap long planti hap ol lain i holim ol samting bilong pait ol i bosim​—⁠em ol lain ol gavman bilong olgeta hap i no orait long ol.’ Tasol dispela lain i tok, ‘sampela ripot bilong nau i tok olsem ol soldia bilong gavman tu ol i subim ol man i no soldia long wok olsem kalabus na dispela i no stret wantaim ol lo bilong gavman. Na tu, ol ripot i tok, ol soldia na ol paitman olsem soldia, ol i insait long wok bilong salim ol man long mani bilong i go wok kalabus. Ol man ol soldia i bin holim, ol i salim ol long mani bilong mekim wok bilong ol narapela.’

Sori tru, long kain kain pasin hait dispela wok nogut bilong salim ol man long mani olsem wokboi nating em i stap yet. Tingim gen namba bilong dispela lain​​—⁠planti milion manmeri long olgeta hap ol i wok kalabus na ol i karim hevi na pen long dispela. Na tingim wanpela o tupela i wok kalabus long nau​—⁠ating Lin-Lin o Binti​—⁠na yu bin kaunim stori bilong ol long dispela nius. Olsem wanem? Yu laik bai dispela wok nogut bilong nau long salim ol man olsem wokboi nating i pinis? Yu ting dispela wok nogut bai pinis tru tru? Pastaim long dispela samting i ken kamap, ol bikpela senis i mas kamap. Orait, kaunim tok long ol dispela senis long narapela stori i kam bihain long dispela.

[Futnot]

a Lukim stori “Child Labor​​—⁠Its End in Sight!” long Kirap! (tok Inglis) bilong Me 22, 1999.

[Blok/Piksa long pes 6]

PAINIM ROT BILONG STRETIM HEVI

Kain kain lain bilong gavman, olsem United Nations Children’s Fund na International Labor Organization, ol i wok strong long kamapim na mekim sampela samting bilong pinisim dispela pasin bilong nau long wok kalabus. Na tu, planti oganaisesen em ol i no bilong gavman, olsem Anti-Slavery International na Human Rights Watch, ol i bin wok long helpim ol manmeri long save moa long dispela samting na long helpim ol lain i wok kalabus long kamap fri. Sampela bilong ol dispela oganaisesen ol i wok long kirapim ol kampani long putim tiket long samting ol i salim i gat rait olsem wokboi nating o pikinini i wok leba, em i no bin wokim dispela samting. Ol narapela lain i tokaut olsem ol i mas kamapim wanpela lo long ol kantri em raun bilong ol turis bilong pamuk i kirap long en, olsem na ol turis i mekim pasin pamuk wantaim ol pikinini, ol bai kot taim ol i kam bek long ples. Sampela man i save wok long helpim ol manmeri, ol i bin givim bikpela mani long ol man i wok bisnis long ol wokboi nating na long bos bilong ol inap long ol i ken baim planti wokboi nating na larim ol i go fri. Dispela i bin kamapim sampela tok pait, long wanem, kain pasin olsem inap kirapim ol long mekim bikpela wok bisnis moa long ol wokboi nating na pe bilong ol inap go antap.

[Piksa long pes 7]

Ol i subim planti pikinini meri long marit

[Kredit Lain]

UNITED NATIONS/J.P. LAFFONT

[Piksa long pes 8]

Ol wokboi nating i kalabus ol i sanap long lain bilong kisim kaikai

[Kredit Lain]

Ricardo Funari

[Piksa long pes 8]

Sampela taim ol i subim ol pikinini long go insait long ami

[Kredit Lain]

UNITED NATIONS/J.P. LAFFONT

    Tok Pisin Pablikesen (1983-2025)
    Log Aut
    Log In
    • Tok Pisin
    • Serim
    • Preferens
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Ol Lo Bilong Yusim
    • Privacy Policy
    • Ol Praivesi Seting
    • JW.ORG
    • Log In
    Serim