Smail i Gat Strong
TRU, em i save stap sotpela taim, tasol bai yu tingim long laip olgeta bilong yu. Em i dia tumas, tasol maski man i stap rabis tru em inap givim dispela samting long narapela o maski em i maniman i gat planti samting, em tu i gat wok long kisim dispela samting. Mipela i stori long wanem samting? Pasin bilong smail.
Smail i kamap taim wanpela masol long pes i mekim na ai i lait na kona bilong maus i go antap bilong kamapim olsem man i amamas. Bebi i save smail tupela o tripela wik samting bihain long taim mama i karim em, na dispela i mekim nupela papamama i amamas. Dispela smail i save kamap nating, ol i kolim reflex smail. Ol saveman i tok dispela kain smail i save kamap taim man i slip na driman, na i luk olsem em i kamap long rot bilong samting man i pilim long bel na long sampela wok bilong kru bilong em. Maski yumi bikpela pinis, yumi inap mekim dispela smail bihain long kaikai o long taim yumi harim musik.
Long taim bebi i gat 6-pela wik samting, em i kirap smail long wanem em i lukim pes o harim nek bilong narapela. Smail man i mekim long narapela—em i laik long mekim—i save mekim yumi amamas, maski yumi bebi o bikpela pinis. Ol i tok pasin bilong smail olsem i save helpim yumi long sait bilong helt. Tupela marit Mirtha Manno na Rubén Delauro i save skulim ol man long kolim gut ol tok, ol i bosim wanpela skul we ol man i lain long olsem wanem smail na ol narapela samting inap helpim helt bilong ol. Ol i tok taim man i smail dispela i mekim sampela samting long wanpela glan i stap long skin (pituitary gland). Dispela glan i kamapim wanpela marasin (endorphins), em marasin i stap insait long kru na i save mekim yumi amamas.
Narapela bikpela as na i gutpela long smail em long kamapim gutpela samting long helpim ol narapela. Maski yumi no mekim wanpela tok, smail i kamapim ol samting yumi pilim long bel, olsem yumi smail bilong tok gude, o sori, o strongim narapela. Sampela taim yumi inap smail taim yumi lukim tasol poto bilong bebi i smail.
Taim narapela i smail long yumi, dispela bai helpim yumi long stap isi na karim hevi long samting i mekim yumi tingting planti o i givim hatwok long yumi. Baibel i tok: “Sapos wanpela man i sot long samting na em i askim yu long givim em, yu no ken tok, ‘Nogat.’ Sapos yu inap, yu mas givim em.” (Sindaun 3:27) Em nau, liklik samting olsem smail tasol inap helpim yumi yet na ol narapela. Yes, wok strong long givim dispela presen i dia tumas long ol narapela—em wanpela gutpela smail.