Wanpela Lait So Insait Long Solwara
Daiva i swim arere long wanpela hap bilong rip, em i lukim wanpela katel pis i longpela inap olsem 60 sentimita na i kain olsem tauka, pis hia i hait gut tru insait long hul bilong ston we kala bilong ol samting i grei liklik. Taim daiva i kam klostu moa, katel pis i senisim kala na i go retpela na i lait gut tru. Taim daiva i surik i go bek, katel pis i kisim bek kala bilong en bilong pastaim. Sampela taim yu bin tingting long olsem wanem ol dispela narapela kain pis inap senisim kala bilong ol—em samting ol inap mekim na sampela kain urita na tauka tu inap mekim?
Ol inap mekim bikos ol i gat ol liklik sel long skin bilong ol i gat kala long en. Pasin bilong taitim na slekim masol i bosim sais bilong ol dispela sel long skin, long dispela rot pis i save senisim kala bilong skin na kamapim kain kain kala.
Ol inap senisim kala bilong skin bilong ol, na tu, planti kain kain tauka inap kamapim lait, ol i mekim long wankain rot em ol paiaflai i save mekim. Dispela kain lait, em planti arapela pis samting inap kamapim—olsem ol jelifis na kindam—i kamap long rot bilong ol senis i kamap long marasin i stap long ol sel ol i kolim olsem fotosait na ol hap bilong skin olsem glan ol i kolim fotofos. Lait inap kamap tu long rot bilong ol gutpela binatang jem i gat lait na i stap long pis, pis i save helpim dispela binatang, na binatang tu i helpim pis.
Ol sel na glan i kamapim lait ol i gat wanpela marasin ol i kolim lusiferin, win oksijen i mekim bikpela samting long dispela marasin long taim i gat wanpela kain protin i stap, dispela samting i kamapim lait em kala bilong en i blupela o grinpela. Nius Scientific American, i tok sampela glan i kamapim lait em “ol glan i gat samting i mekim wankain wok olsem kiau bilong ai, na wanpela kala filta, o samting i wok olsem dua i op na i pas. Sampela tauka i gat ol samting i helpim ol long bosim kala na strong bilong lait wantaim.”
Ol pis i kisim helpim long ol binatang jem bilong kamapim lait, ol i gat ol binatang i liklik tru i stap long sampela glan i gat planti blut long en. Dispela blut i bringim kaikai i kam long binatang na binatang i givim lait long pis olsem pe bilong kaikai.
[Ol Piksa Kredit Lain long pes 19]
Inset: Courtesy Jeffrey Jeffords/www.divegallery.com
© David Nicholson/Lepus/Photo Researchers, Inc.