Ol Hos Bilong Solwara i Save Danis
WANPELA MAN LONG AUSTRALIA I RAITIM DISPELA STORI BILONG KIRAP!
NARAPELA i luksave long narapela na pes bilong tupela i go ret. Bodi bilong man i wok long solap na meri i lukluk i stap na i amamas. Nau narapela i holimpas narapela. Tulait i bruk na lait bilong san i sut i go long tupela na ol i kirap mekim naispela danis tru—em danis bilong ol si-hos.
Saveman bilong solwara, Keith Martin-Smith, em i tok: “Ol si-hos i gutpela samting tru bilong lukim na i narapela kain, na ol i gat ol pasin ol man i save laikim.” Tasol long bipo, ol man i no kliagut tumas long ol i wanem samting. Ol saveman long bipo i bin kolim ol Hippocampus, em nem ol i bin givim long wanpela samting long stori nating bilong ol tumbuna, em i gat het na lek olsem bilong hos na tel olsem bilong pis, na em i save pulim karis bilong Poseidon, em god Grik bilong solwara.
Sampela i tok, long bipo ol man bilong raun na wok bisnis long ol si-hos ol i save tok, ol si-hos i pikinini bilong ol traipela samting olsem pukpuk em paia i save kamap long nus bilong en. Tasol ol si-hos em pis i gat ol bun long en—tasol ol i no luk olsem pis, na ol i no swim olsem pis. Ol i save drip tasol insait long solwara, na sampela man i tok ol i luk olsem ol liklik hos ol man i wokim long glas.
Ol si-hos i save stap long ol hap bilong solwara klostu long nambis, em wara i hat liklik. Ol i kain kain, na sais bilong ol i narapela narapela. Ol saveman i ting i gat 33 i go inap 70 narapela narapela kain si-hos, wanpela em pigmi si-hos, sais bilong em i olsem kapa bilong pinga, na narapela em bikbel si-hos em inap kamap longpela inap 30 sentimita.
No Gat Tit, No Gat Bel, Tasol No Gat Hevi!
Het bilong ol i olsem bilong hos, na grile olsem bun i karamapim bodi, na ol i gat tel olsem bilong monki, olsem na ol i no save spit nabaut insait long solwara, ol i stap tasol long wanpela hap. Ol i save holimpas ol gras bilong solwara long tel bilong ol na kaikai i stap. Sapos ol i mas surik liklik, ol i gat liklik pul long baksait i save subim ol i go isi isi, na ol pul long arere bilong bodi i wok olsem stia. Ol i gat bilum em win i stap insait long en, na skel bilong win i mekim na si-hos inap i go antap o i go daun, olsem sabmarin.
Ol si-hos i save kaikai planti, na sapos wanpela liklik kindam i swim i go klostu, wantu ol i save pulim abus i kam insait long maus. Ol i no gat tit na ol rop bilong bel bilong brukbrukim kaikai, olsem na ol i mas kaikai inap 50 kindam long olgeta de bambai ol i ken i stap laip. Tasol ol i no hatwok long painim abus, long wanem, ai bilong ol i sap tru. Wanpela ai inap lukluk i go pas bilong painim abus, na wanpela ai i lukluk i go baksait. Na ai bilong ol i save lukim planti kala, winim ai bilong man, na ol inap lukim gut ol samting, winim planti pis.
Ol si-hos i mas lukaut, nogut ol i kamap abus bilong narapela pis. Bilong abrusim ol kuka na trausel samting, planti kain si-hos i save hait insait long gras bilong solwara na rip samting. Ol makmak bilong skin, na ol samting long bodi i luk olsem gras bilong solwara, na pasin bilong ol long senisim kala, ol dispela samting i mekim na i hatwok long lukim ol. Saveman Rudie Kuiter, em i tok: “Ol makmak na kala bilong skin i mekim na sapos yu laik lukim ol, yu mas lukluk gut tru.”
Danis na Poroman Wantaim
Ol si-hos i no olsem ol arapela pis—man si-hos na meri si-hos i save poroman wantaim i go inap long taim ol i dai, na narapela i no save go longwe long narapela. Long tulait long olgeta de tupela i save mekim danis bilong strongim pasin poroman bilong tupela. Wanpela meri bilong kamapim na lukautim ol si-hos, Tracy Warland, em i tok ‘danis bilong ol em naispela samting tru long lukim.’ Taim danis i pinis, ol i save go bek na holimpas gen ol gras bilong solwara na kaikai i stap. Long taim bilong tupela long kamapim pikinini, danis em i narapela kain. Taim meri i go klostu long man, hap skin olsem bilum bilong man i save solap, na kala bilong em i lait, na em i save go i kam long pes bilong meri. Isi isi, narapela i raun klostu long narapela na tupela i bungim tel wantaim. Tupela i tanim tanim na nau ol i kalap kalap long as bilong solwara olsem hos. Tupela i save go antap na kam daun, na tanim tanim na senisim kala, i go inap hap aua samting.
Tupela i save mekim dispela kain danis bilong redi long kamapim pikinini. Saveman Kuiter i tok: “Klostu long taim bilong kamapim pikinini, tupela i save danis inap longpela taim moa na planti taim moa, inap long de olgeta. Orait klostu long pinis bilong danis, isi isi tupela i save go antap na tel bilong tupela i pas wantaim na bodi i stap klostu klostu. Orait isi isi meri i save putim ol kiau bilong en long bilum bilong man i luk olsem bilum bilong sikau.” Orait nau man i save painim wanpela gutpela ples bilong putim gut ol kiau insait long skin bilong bilum. Man i putim wara bilong en long ol kiau na narapela kain samting tru i kamap—man i gat bel na bihain em i karim ol pikinini.
“Olgeta Meri Bai Laikim Tru Dispela Pasin”
Wanpela meri i tok: “Mi ting em i gutpela samting tru long si-hos man i save kisim bel na karim ol pikinini.” Na wanpela meri i tok pilai olsem: “Olgeta meri bai laikim tru dispela pasin olsem ol man i kisim bel.” Insait long wanpela yia, wanpela si-hos i bin kisim bel inap 7-pela taim, na long olgeta dispela 7-pela taim em i gat bel inap 21 de!
Ol nupela pikinini i save slip insait long bilum na i gat planti rop bilong blut i givim win na marasin olsem kaikai long ol. Isi isi, wara insait long bilum i kamap sol bambai ol i ken redi long taim ol bai lusim bilum na stap long solwara. Orait long taim bilong karim pikinini, papa bai hatwok inap sampela aua na sampela taim em bai hatwok inap tupela de olgeta. Bihain, bilum bilong en bai op na ol pikinini bai kam ausait. Sampela kain si-hos i save karim planti pikinini tru, inap olsem 1,500.
Ol i Kisim Bilong Lukautim o Wokim Marasin Long En
Maski ol si-hos i save karim planti pikinini tru, ples ol i stap long en i wok long bagarap na kaikai i sot, na dispela inap mekim na bai ol i no planti. Sampela man i tok, long olgeta yia ol i save kisim 30 milion si-hos bilong salim na baim. Planti ol i baim bilong wokim marasin bilong ol Saina long en bilong oraitim ol kain kain sik olsem sotwin, na bun i bruk, na man i no inap slip wantaim meri.
Na long olgeta yia ol man i save kisim inap olsem wan milion si-hos bilong wokim ol samting bilong salim, olsem sen bilong pasim ki long en, na ol kain kain bilas samting. Na tu, ol traipela umben bilong kisim pis, na dainamait ol i tromoi long ol rip, na ol marasin nogut na pipia ol i save tromoi long solwara, ol dispela samting i save bagarapim solwara i stap klostu long nambis em ol si-hos i save stap long en. Na ol i save kisim tu ol si-hos bilong salim long ol lain i save putim ol pis samting long ol traipela glas tang na ol man i kam lukim—tasol planti ol i save dai long kain ples olsem, long wanem, ol i mas i gat kain kaikai bilong ol yet, na planti sik i save painim ol.
Bilong pasim ol man long kisim ol si-hos, ol gavman i wok long putim sampela lo olsem ol kantri i mas kamapim long ples klia olsem wok bilong ol long wokim bisnis long ol si-hos i no inap pinisim ol o nogutim ol samting insait long solwara. Na long nau ol man i kisim nupela save na dispela i helpim sampela liklik lain i gat bisnis long kamapim na lukautim ol si-hos na salim long ol lain i gat ples bilong putim ol pis samting long ol traipela glas tang na ol man i kam lukim.
Sapos ol man i no bagarapim solwara, ol si-hos bai stap gut. Tasol Kuiter i tok: “Ol samting ol man i save mekim i wok long bagarapim solwara. Yumi wok long kisim kisim planti samting tumas long en.” Olsem wanem? Ol nupela kain samting ol man i wokim bai bagarapim na pinisim ol dispela naispela liklik samting bilong solwara i save danis? Martin-Smith i tok: “Yumi mas ting gutpela samting bai kamap. I gat planti man i stap em ol i amamas long mekim ol samting na bai ol si-hos i no ken pinis. Wok bilong yumi em bilong kirapim ol man long tingim gut ol animal samting bilong graun. Taim planti man i mekim olsem, senis bai kamap. Sapos yumi inap mekim na bai ol si-hos i ken i stap gut, orait ating yumi inap mekim na bai solwara tu i ken i stap gut na i no ken bagarap.” Ating olsem. Tasol i gat narapela as i winim dispela na yumi ken bilip tru olsem bihain ol samting bilong solwara bai stap gutpela.—KTH 14:7.
[Piksa long pes 21]
Pigmi si-hos (sais tru bilong en)
[Kredit Lain]
© Reinhard Dirscherl/Visuals Unlimited
[Ol Piksa long pes 22, 23]
Ol si-hos inap senisim kala bilong skin na bai i wankain olsem ples ol i stap long en
Sothet si-hos
Ol bikbel si-hos
Makmak si-hos
[Piksa long pes 22]
Longpela het antap si-hos
[Piksa long pes 23]
Ol sothet si-hos
[Piksa long pes 23]
Sothet si-hos man i karim pikinini
[Piksa long pes 23]
Ol pikinini sothet si-hos
[Ol Piksa Kredit Lain long pes 22]
Lined seahorse: © Ken Lucas/Visuals Unlimited; all other photos: Rudie H Kuiter
[Piksa Kredit Lain long pes 23]
All photos: Rudie H Kuiter