Wastaua INTENET LAIBRERI
Wastaua
INTENET LAIBRERI
Tok Pisin
  • BAIBEL
  • Ol PABLIKESEN
  • Ol MITING
  • g05 4/8 p. 17-19
  • Soklet—Samting Ol i Wokim Long Ol Bin Kakau

No gat vidio bilong dispela seksen.

Sori, popaia kamap long lodim vidio.

  • Soklet—Samting Ol i Wokim Long Ol Bin Kakau
  • Kirap!—2005
  • Ol Liklik Het Tok
  • Wankain Infomesen
  • Soklet Long Yurop
  • Wanem Samting i As Bilong Soklet?
  • Pasin Bilong Wokim Soklet
  • Sampela Tok i Kam Long Olgeta Hap
    Kirap!—1998
  • Kaikai—Samting Yumi Mas Tingim
    Kirap!—1997
Kirap!—2005
g05 4/8 p. 17-19

Soklet​—Samting Ol i Wokim Long Ol Bin Kakau

WANPELA MAN LONG KOT DIWA I RAITIM DISPELA STORI BILONG KIRAP!

Long olgeta hap bilong graun ol manmeri i save laikim soklet. Pastaim tru soklet i kamap we? Ol i wokim soklet olsem wanem? Orait, mipela i laik kirapim yu long ritim dispela stori bilong soklet.

OL SAVEMAN bilong ol diwai plaua samting ol i tok, inap planti tausen yia i go pinis ol diwai kakau i bin stap long ol ples daun bilong Amazon na Orinoco long Saut Amerika. Ating ol Maya i namba wan lain i bin wokim kakau, na ol i kisim i go wantaim ol taim ol i go sindaun long ples Yucatán. Ol lain bilong ol king Astek i bin amamas tru long dring soklet​—ol i bin miksim paura bilong bin kakau wantaim wain samting, na ol i dringim dispela samting long ol kap gol. Ol man i tok, Empera Montezuma bilong ol Astek i bin dring olsem 50 kap soklet long olgeta wan wan de.

Wanpela lida bilong ami bilong Spen, Hernán Cortés (1485-​1547) i bin laikim tru ol kap gol na i no tingim tumas dring i stap insait long en, tasol em i lukim olsem ol Astek i yusim ol bin kakau olsem mani. Kwiktaim em i kirap wokim ol plantesen kakau. Ol plantesen bilong dispela “braunpela gol” i kamapim planti winmani, na i kam inap long yia 1800 samting ol Spen i bosim bisnis bilong ol bin kakau.

Ol Spen i kisim ol bin kakau i go long Haiti, Trinidat, na long ailan Bioko long Wes Afrika. Long dispela ailan ol i kisim wanpela prut kakau i go long Afrika, na nau bisnis bilong kakau i kamap bikpela long 4-pela kantri bilong Wes Afrika.

Soklet Long Yurop

Bihain long yia 1500, Cortés i bringim dring soklet bilong ol Astek i kam long king bilong Spen. Long pasin hait ol meri bilong lain bilong king long Spen i bin dring soklet ol i putim kari samting long en. Bihain ol i bringim dring soklet i go long ol bikman bilong ol lain long Yurop.

Ol Yurop i bin laikim tru dispela nupela dring na ol i tingim tu soklet olsem wanpela marasin. Long 1763 ol kampani bilong wokim bia long Inglan ol i pret, long wanem, planti manmeri i laikim soklet, olsem na ol i askim gavman long pasim wok bilong wokim planti soklet. Ol kampani i resis tru long wok bisinis bilong soklet, olsem na sampela i putim wanpela kain plaua i go long soklet bilong kamapim planti soklet moa. Bilong mekim kala bilong soklet i kamap strong moa, ol Inglan i putim liklik hap das bilong ol brik i go long en! Planti man moa i laikim gutpela switpela soklet.

Long taim ol man i kisim save long wokim ol kain kain masin, ol i wokim ol faktori bilong mekim soklet. Taim ol i kirap mekim wok long ol stim ensin bilong givim pawa long ol masin bilong memeim bin kakau, orait long dispela taim ol i senisim pasin bilong memeim bin kakau long han i go long pasin bilong memeim long rot bilong ol masin. Long 1828 bikpela senis moa i kamap taim wanpela saveman bilong Holan, em Coenraad van Houten, i lain long kisim paura na bata long bin kakau ol i memeim pinis. Bihain sampela saveman bilong wokim soklet ol i skelim gut na bungim soklet liko (samting i olsem braunpela bata), bata bilong kakau, na suga bilong wokim strongpela “soklet bilong kaikai.”

Bihain long 1750 samting, ol Swiselan i kamapim wanpela rot bilong wokim ol soklet i gutpela moa. Bilong mekim olsem, ol i kisim ol bin kakau ol i memeim pinis na inap planti aua ol i tanim tanim dispela samting namel long ol plet simen. Long dispela rot ol i wokim wanpela gutpela soklet tru i swit moa. Sampela man i save gut long swit bilong soklet ol i tok, bilong wokim gutpela soklet tru ol i mas tanim tanim soklet liko inap olsem 72 aua.

Planti gutpela bisnisman, olsem Hershey, Kohler, Lindt, Nestlé, Peter, Suchard, na Tobler​—em ol nem i stap long sampela bokis soklet long nau​—ol i mekim bikpela wok bilong strongim bisnis bilong soklet. Sampela i wokim ol nupela masin na sampela i wokim ol soklet i swit moa.

Wanem Samting i As Bilong Soklet?

Diwai kakau i save kamap gutpela long ol hap i stap namel long 20 digri not na 20 digri saut bilong ekweta. Diwai i save kamap gut tru long ol ples i no gat bikpela san na i hat. Diwai i save kamapim ol plaua na ol prut long yia olgeta. Prut bilong diwai kakau i olsem wanpela liklik melen (1) na i kamap long diwai na long ol han klostu long diwai.

Wanem samting i save kamap long taim bilong kisim kakau long ol plantesen? Long naip o wanpela stik mambu ol i pasim naip i sap long en, ol i katim na rausim long diwai ol prut i mau pinis. Ol i opim prut (2) na yumi inap lukim 20 i go 50 bin i stap insait long wanpela waitpela samting. Orait nau ol i rausim ol bin samting long han. Long taim bilong kisim kakau, planti taim ol wokman i save kirap wok long bikmoning na ol i wok i go inap long nait bilong opim ol prut na rausim ol bin. Nau ol i karamapim ol bin na ol i larim i stap olsem inap sampela de. Long dispela taim waitpela samting i raunim ol bin i save bagarap na dispela i mekim na ol bin kakau i kamap braunpela. Bihain, ol i draim ol bin (3), sampela taim ol i putim ol bin long bikpela san o ol i putim long wanpela masin i gat win i hat. Pasin bilong draim bin i mekim na ol i no ken bagarap taim ol i salim ol long sip i go long ol narapela hap o ol i putim long ol bakstua.

I gat tupela kain bin kakau, em kakau Forastero na kakau Criollo. Planti man long olgeta hap bilong graun i planim kakau Forastero. Ol nambawan hap we ol i planim kakau em long Wes Afrika, Brasil, na Saut-is Esia. Kakau Criollo i gat gutpela swit moa. Ol i planim dispela kakau long Sentral Amerika, Ekwado, na Veneswela. Dispela bin i save givim narakain gutpela swit long soklet.

Taim ol i draim pinis ol bin kakau, ol i redi bilong putim ol long ol bek (4) na salim long sip i go long ol kampani i wokim soklet long olgeta hap bilong graun, na moa yet long Yurop na Not Amerika. Bin kakau i drai pinis (5) na man inap holim long tupela han, em inap kamapim 0.5 kilo soklet bilong kaikai. I hatwok long ting olsem ol bin kakau em ol i pait liklik ol inap kamap wanpela gutpela samting tru bilong kaikai i stap long ol bokis soklet, tasol pasin bilong wokim soklet i no bin senis tumas insait long planti handet yia.

Pasin Bilong Wokim Soklet

Taim ol bin kakau i kam long faktori, ol i klinim na skelim ol. Wankain olsem ol man i kukim long paia ol bin kofi bambai ol i kamap swit moa, nau ol i kukim long paia ol bin kakau bambai swit bilong soklet i ken kamap gutpela moa. Orait nau ol i opim ol bin (6). Ol liklik braunpela sid i stap insait long bin kakau i olsem as bilong olgeta paura bilong kakau na soklet.

Ol i memeim ol liklik sid na dispela i kamapim wanpela samting i olsem braunpela bata, ol i kolim soklet liko (7). Taim dispela i kamap strong, ol i salim olsem soklet bilong wokim ol kek samting. Orait nau ol i wokim wanpela samting long soklet liko​—Van Houten i kisim save long dispela pasin​—long dispela rot ol i rausim bata bilong kakau, na paura bilong kakau i stap. Sapos ol i putim sampela bata kakau moa long soklet liko, orait dispela bai kamapim wanpela gutpela soklet bilong kaikai olsem yumi save long en. Pasin bilong tanim tanim (8) na sampela wok moa i mekim na gutpela soklet i kamap olsem samting planti man i laikim long nau (9).

Olsem na long neks taim yu kaikai wanpela gutpela switpela soklet, lusim liklik haptaim na tingim bikpela wok ol i mekim bilong wokim soklet​—pastaim em i wanpela bin kakau i pait liklik na i kamap long ol ples hat na bihain em i kamap wanpela gutpela soklet.

[Piksa Kredit Lain long pes 18]

Photos 2, 3, and 4 (except top sack): © CHOCOSUISSE, Münzgraben 6, 3011 Berne

[Piksa Kredit Lain long pes 19]

Photos 6, 7, and 8: © CHOCOSUISSE, Münzgraben 6, 3011 Berne

    Tok Pisin Pablikesen (1983-2025)
    Log Aut
    Log In
    • Tok Pisin
    • Serim
    • Preferens
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Ol Lo Bilong Yusim
    • Privacy Policy
    • Ol Praivesi Seting
    • JW.ORG
    • Log In
    Serim