Wastaua INTENET LAIBRERI
Wastaua
INTENET LAIBRERI
Tok Pisin
  • BAIBEL
  • Ol PABLIKESEN
  • Ol MITING
  • g 1/06 p. 4-9
  • Dring Planti Tumas na Helt Bilong Man

No gat vidio bilong dispela seksen.

Sori, popaia kamap long lodim vidio.

  • Dring Planti Tumas na Helt Bilong Man
  • Kirap!—2006
  • Ol Liklik Het Tok
  • Wankain Infomesen
  • Inap Bagarapim Tingting
  • Sik Bilong Lewa na Sik Kensa
  • Bagarapim Ol Bebi
  • Stretpela Tingting Long Dring
  • Holimpas Stretpela Tingting Long Pasin Bilong Dring Alkohol
    Wastaua i Tokaut Long Kingdom Bilong Jehova—2004
  • Alkohol Holim Stretpela Tingting Long En
    Wastaua i Tokaut Long Kingdom Bilong Jehova—2010
  • Larim Tingting Bilong God i Stiaim Yu Long Pasin Bilong Dring Alkohol
    Wastaua i Tokaut Long Kingdom Bilong Jehova (Stadi)—2023
  • Ol Kristen i Mas i Gat Wanem Tingting Long Alkohol?
    Stap Amamas Oltaim!—Stadi Long Baibel
Lukim Moa
Kirap!—2006
g 1/06 p. 4-9

Dring Planti Tumas na Helt Bilong Man

“Santé!” “Salute!” “Za vashe zdorovye!” “Chuc suc khoe!” Maski yu stap long Frans, Itali, Rasia, o Vietnam, taim ol pren i laik dring wantaim ol i mekim wankain singaut: “Gutpela helt!” Tasol long olgeta hap bilong graun planti milion manmeri i wok long kilim i dai ol yet long rot bilong dring.

PASIN bilong dring planti tumas em i wanpela bikpela hevi. Wol Helt Oganaisesen i stori long 3-pela pasin bilong dring. Namba wan, em “man i save dring na sampela hevi inap painim em,” hevi long skin, tingting, o ol hevi dispela i putim long ol arapela man. Pasin bilong winim skel ol dokta na ol lo i tok em i stret i insait long dispela pasin bilong dring. Namba tu, em pasin bilong dring planti tumas. Man i bihainim dispela kain pasin em i painim pinis sampela bagarap long skin o tingting, tasol em i no kisim yet pasin bilong dring oltaim. Namba tri, em pasin bilong dring oltaim i olsem “man i no inap tok nogat long dring.” Bodi bilong kain man olsem i save singaut long kisim alkohol, na em bai dring yet maski alkohol i kamapim sampela hevi long em, na sapos em i laik lusim alkohol bai em i pilim sik.

Maski yu gat hamas krismas, yu man o meri, o yu bilong wanem kantri, pasin bilong dring inap givim hevi long yu. Alkohol i save mekim wanem long bodi bilong man? Wanem ol hevi inap painim yu sapos yu save dring planti tumas? Hamas alkohol yumi ken kisim na dispela i no bagarapim yumi?

Inap Bagarapim Tingting

Insait long klostu olgeta strongpela dring i gat kemikal etanol, na dispela kemikal inap nogutim o bagarapim wok kru i save mekim. Man i spak i olsem marasin nogut i bagarapim em. Sapos man i kisim planti etanol dispela inap mekim em i hap indai o dai olgeta. Olsem: Long Japan i gat sampela sumatin i dai long olgeta yia taim ol i mekim ikkinomi, dispela em pasin bilong hariap tru long dring planti tumas. Bodi bilong man inap tanim etanol i kamap samting i no bagarapim man, tasol bodi i no inap mekim wantu. Sapos man i dring hariap tru, winim spit bilong bodi long senisim etanol, orait etanol i save kamap planti insait long bodi na i bagarapim wok kru i mekim. Em i mekim olsem wanem?

Insait long kru i gat ol kemikal i stap na ol dispela kemikal i helpim kru long mekim wok bilong en long bosim gut maus, ai, hanlek samting, tingting na pasin. Kemikal etanol i save paulim wok ol narapela kemikal i mekim, olsem na kru i no inap mekim stret wok bilong en. Dispela em i as na man i dring planti tumas i no inap toktok gut, lukim klia ol samting, wokabaut stret, na em i save mekim ol kain kain pasin i no stret​—⁠em ol samting yumi save ol spakman i save mekim.

Taim man i dring oltaim, kru bilong em i wok long senis na bai kemikal etanol i no paulim kru. Dispela i mekim na alkohol bipo yu bin dringim i no paulim tingting olsem em i bin mekim long pastaim. Taim kru bilong man i lain pinis long alkohol, em nau, kru i no inap wok gut sapos alkohol i no stap long kru. Skin bilong man i singaut long kisim alkohol. Taim kain man olsem i no kisim alkohol, orait kru i no wok gut na em bai kisim sik bilong tingting planti, skin guria, o longlong na pundaun.

Pasin bilong dring planti tumas i save senisim wok ol kemikal i mekim insait long kru, na tu, dispela i save bagarapim sampela liklik hap bilong kru, na kru i no wok gut. Man inap kamap orait liklik sapos em i lusim dring, tasol sampela samting i bagarap pinis i no inap kamap orait, na dispela i save bagarapim pasin bilong man long tingim ol samting na wokim gut tingting. Sapos inap longpela taim man i dring planti tumas dispela bai bagarapim kru bilong em, na tu, ol man husat i dring planti tumas inap sotpela taim inap kisim sampela bagarap.

Sik Bilong Lewa na Sik Kensa

Lewa i helpim bodi long mekim wok long kaikai, pasim sik, mekim blut i ran gut, na long rausim ol marasin o kemikal nogut long bodi, na tu, em save rausim alkohol. I gat 3-pela hap bilong bagarap i save kamap long lewa bilong man i save dring planti tumas. Pastaim, taim lewa i wok long rausim etanol, dispela i mekim na lewa i wok long rausim ol gris isi isi, na dispela i mekim na ol dispela gris i wok long bung insait long lewa. Ol i kolim dispela sik olsem sik lewa i gat planti gris. Bihain, lewa bai solap i stap, dispela ol i kolim hepataitis. Alkohol inap kamapim sik hepataitis, na tu, em i save daunim strong bilong bodi na i isi moa long kisim hepataitis B na hepataitis C.a Sapos man i no mekim samting bilong pasim dispela sik, orait ol liklik hap bilong lewa i dai. Samting i nogut moa i olsem, i luk olsem alkohol i kirapim pasin bilong skin yet long larim sampela liklik hap bilong lewa i dai.

Laspela samting i kamap em lewa i wok long bagarap olgeta. Oltaim lewa i wok long solap na sampela liklik hap bilong en i dai na lewa i no inap kamap orait gen. Bihain, lewa i kamap strong, na bihain moa, blut i no inap ran gut na lewa i no wok moa na dispela i kamapim indai.

Alkohol i mekim narapela samting nogut long lewa​—⁠lewa i no inap mekim gut wok bilong em long pait wantaim ol samting i save kamapim sik kensa. Alkohol i helpim sik kensa i kamap long lewa, maus, na long nek. Alkohol i save bagarapim skin malumalum insait long maus na long ol man i smok dispela i mekim isi moa long ol samting nogut bilong tabak i ken go insait long maus na kamapim sik kensa. Ol meri i save dring long olgeta de ol i save kisim kensa bilong susu planti taim moa, winim ol meri i no save dring. Na sapos ol i save kisim 3-pela o moa strongpela dring long olgeta de, orait sans bilong ol long kisim kensa bilong susu i go antap moa yet, olsem 69 pesen.

Bagarapim Ol Bebi

Pasin bilong dring planti tumas i save nogutim ol pikinini i stap yet long bel bilong mama. Niuspepa International Herald Tribune i tok: “Alkohol i mekim nogut tru long ol bebi i stap yet long bel bilong mama, winim ol narapela drak.” Taim meri i gat bel i dring, i olsem pikinini i stap long bel i dring, na dispela i save mekim nogut tru long em. Alkohol i save bagarapim wok kru i mas mekim. Sampela hap bilong kru i no kamap gut na sampela hap i dai. Na sampela hap bilong kru i no mekim wok stret bilong en.

Dispela i mekim na kru bilong planti nupela bebi i bagarap. Pikinini i kisim ol hevi olsem tingting i no wok gut, hevi long toktok, ol i hatwok long pas wantaim ol narapela, ol i no go bikpela hariap, ol i no inap stap isi, yau na ai i no save wok gut. Planti bilong ol dispela pikinini i gat sampela bagarap long pes.

Na tu, ol pikinini em mama bilong ol i bin dring liklik tasol, ol tu inap kisim hevi, olsem ol i painim hat long bihainim tok na hat long kisim save. Profesa Ann Streissguth bilong Washington Yunivesiti, i wok wantaim wanpela lain i skelim ol samting alkohol na ol drak i save mekim long ol bebi i stap yet insait long bel. Em i tok: “Bilong bagarapim bebi bilong yu i no olsem yu mas dring long olgeta taim, nogat, sapos yu dring liklik tasol taim yu gat bel yu inap bagarapim bebi.” Wanpela ripot bilong lain French National Institute of Health and Medical Research i tok: “Kirap long taim meri i kisim bel i go inap long taim em i karim, sapos em i kisim alkohol dispela inap nogutim bebi, maski mama i kisim liklik alkohol tasol.” Olsem na em i savepasin long ol meri i gat bel na ol meri i plen long kisim bel long ol i no ken dring.b

Stretpela Tingting Long Dring

Yumi no bin stori long olgeta hevi dring inap kamapim. Long 2004, magasin Nature i tok “maski yu dring liklik alkohol tasol dispela i mekim na bagarap inap painim yu na i gat 60 narapela narapela sik inap kisim yu.” Yumi tingim dispela na yumi laik save: Wanem stretpela tingting long dring? Long nau planti milion manmeri i dring long gutpela pasin na ol i stap gut. Stretpela tingting em long dring liklik tasol. Tasol liklik i makim hamas? Klostu olgeta manmeri bai tok ol i save dring liklik tasol. Ol i ting ol i no save spak na i no olsem ol i mas dring long olgeta de, olsem na ol i no gat hevi. Tasol long Yurop wanpela bilong olgeta fopela fopela man i save dring na sampela hevi inap painim ol.

Sampela saveman i tok skel bilong dring liklik em 2-pela dring long wanpela de long ol man, na wanpela dring long ol meri. Ol lain i skelim helt bilong ol man bilong Frans na Briten i tok long bihainim “gutpela tingting na makim” 3-pela dring long ol man na 2-pela dring long ol meri long wanpela de. Narapela lain long Amerika (U.S. National Institute on Alcohol Abuse and Alcoholism) i tok i gutpela “ol manmeri i winim 65 krismas i makim wanpela dring long wanpela de.”c Tasol samting alkohol i mekim long yumi wan wan i no wankain. Long sampela man dispela liklik skel ol i makim em i bikpela tumas. Olsem wanpela ripot (10th Special Report to the U.S. Congress on Alcohol and Health) i tok: “Liklik alkohol inap bagarapim ol man i gat sik bilong tingting planti.” Ol samting bilong skelim bilong makim skel stret em krismas bilong man, ol sik em i gat o em i bin kisim, na sais bilong bodi.​—⁠Lukim blok “Bihainim Savepasin.”

I gat wanem helpim bilong ol man husat i gat hevi long dring planti tumas? Stori i kamap bihain long dispela bai bekim dispela askim.

[Ol Futnot]

a Wanpela ripot long Frans i tok ol man husat i save dring planti tumas na i gat sik hepataitis C ol i save kisim sik bilong lewa planti taim moa, winim ol man husat i gat dispela sik na i save dring liklik tasol. Ol dokta i tok i gutpela sapos ol man i bin kisim hepataitis C i mas dring liklik tasol o no ken dring.

b Ol meri i save givim susu long ol pikinini i mas save olsem taim ol i dring, alkohol i save bung i stap insait long susu bilong ol. Planti taim alkohol i stap long susu i winim alkohol i stap long blut, bikos alkohol i save bung insait long wara na wara i stap insait long susu em i bikpela, winim wara i stap insait long blut.

c Sais bilong wanpela dring i no wankain long olgeta hap, olsem na yu mas skelim gut hamas alkohol i stap long kap o botol paslain long yu dringim.

[Blok/Ol Piksa long pes 5]

I STRET LONG DRING NA DRAIV?

Longtaim tru i gat ol lo i tok no ken dring na draiv. Demak em namba wan kantri i kamapim kain lo olsem long 1903.

Taim yu no bin kaikai na yu dring, bikpela hap tru bilong alkohol yu bin dringim i go long blut bilong yu insait long 30 minit bihain long taim yu bin dring. Planti man i tok sapos yu dring kofi, pulim gutpela win, na mekim sampela eksasais, dispela inap helpim yu long lusim spak, tasol ol dispela tok i no tru. Wanpela samting tasol inap rausim dispela alkohol long bodi, man i mas larim sampela haptaim i pinis pastaim. No ken lusim tingting, sapos yu dring wanpela glas wain, wanpela botol bia, o liklik strongpela dring, hamas alkohol i stap long ol dispela samting i wankain.d

Liklik hap alkohol inap bagarapim pasin bilong yu long draivim ka. Alkohol i save paulim ai bilong man. Long ai bilong man i bin dring ol sain long rot i luk olsem liklik moa. Na ai i no inap lukluk gut long sait sait na i hat long skelim olsem samting i stap longwe o klostu, na i hat long lukim gut ol samting i stap longwe. Tingting i no sap, na hanlek i no inap mekim gut wok.

Sapos yu bin dring na draiv na yu insait long wanpela eksiden, ol bagarap yu kisim bai nogut moa winim bagarap yu kisim sapos yu no bin dring. Na tu, sapos yu mas kisim operesen, bagarap inap painim yu taim ol i katim yu bikos alkohol i save mekim sampela samting long klok na ol rop bilong blut. Wanpela lain (French National Institute of Health and Medical Research) i tok: “Olsem na tingting bilong planti man olsem ol spakman i no save dai taim ol i bamim ka, dispela i no stret, planti taim em spakman yet i save dai.” Planti hevi nogut tru inap kamap long dispela rot, olsem na ripot i stori long ol samting yu no ken mekim, olsem:

◼ No ken dring na draiv.

◼ No ken raun wantaim draiva i bin dring.

◼ No ken larim ol pren o papamama i draiv sapos ol i bin dring.

[Futnot]

d Bodi bilong man inap rausim 7-pela gram alkohol insait long wanpela aua. Sais bilong ol dring i no wankain long olgeta kantri. Wol Helt Oganaisesen i tok wanpela dring alkohol i gat 10-pela gram alkohol long en. Dispela i olsem 250 mililita bia, 100 mililita wain, o 30 mililita strongpela dring olsem jin, wiski, o votka.

[Ol Piksa]

Skel bilong alkohol i wankain long ol dispela kain dring

Wanpela botol bia (330 mililita em 5 pesen alkohol)

Foti mililita ram, wiski, jin, votka (ol i miksim wantaim coke o tonik wara samting) (40 mililita em 40 pesen alkohol)

Wanpela glas wain (140 mililita em 12 pesen alkohol)

Wanpela liklik glas strongpela dring liqueur (70 mililita em 25 pesen alkohol)

[Blok long pes 6]

DRING OLTAIM​—⁠EM PASIN YU KISIM LONG PAPAMAMA?

Bilong painim rot bilong helpim ol man i gat sik bilong dring oltaim ol saientis i bin skelim ol samting ol jin insait long bodi i mekim bilong kirapim man long kisim dispela sik. Ol saientis i painim pinis sampela jin i mekim na man bai i gat laik moa long alkohol. Tasol dispela samting tasol i no mekim na man i kisim sik bilong dring oltaim. Maski ol jin i helpim dispela laik long dring, dispela i no makim olsem man bai kisim pasin bilong dring oltaim. Ol arapela samting i insait long dispela. Ol samting olsem: Papamama i no mekim gutpela wok long mekim bikpela long em, sampela wanhaus i save dring planti tumas, ol wankrismas, hevi wantaim narapela, bel i bagarap, bel i kirap kwik long pait, laik long kisim bikpela amamas, man inap dring planti alkohol paslain long em i pilim strong bilong en, o man i gat sik bilong kisim narapela drak long olgeta taim. Ol dispela samting na sampela samting moa i save opim rot long kisim sik bilong dring oltaim.

[Blok/Piksa long pes 6]

FRANS:

Namba bilong ol manmeri husat i dring planti tumas em 5 milion, na 2 o 3 milion bilong dispela lain ol i save dring long olgeta de

NAIJIRIA:

Niuspepa Daily Champion bilong Lagos, i tok: “Winim 15 milion manmeri bilong Naijiria i gat sik bilong dring oltaim”​—⁠dispela i klostu 12 pesen bilong ol man i stap long kantri

POTUGAL:

Long dispela kantri ol man i save dring planti alkohol tru. Niuspepa Público bilong Lisbon i stori olsem 10 pesen bilong ol manmeri i gat “ol bikpela bagarap bilong skin bikos ol i dring planti tumas”

AMERIKA:

Wanpela ripot (10th Special Report to the U.S. Congress on Alcohol and Health) i tok “14 milion manmeri bilong Amerika​—⁠olsem 7.4 pesen bilong ol manmeri bilong kantri⁠—​ol i save dring planti tumas o ol i gat sik bilong dring oltaim”

[Blok long pes 8]

BIHAINIM SAVEPASIN

Wanpela dipatmen (Department of Mental Health and Substance Dependence) bilong Wol Helt Oganaisesen i bin kamapim dispela lista. Hevi inap kamap maski yu dring liklik tasol. Samting alkohol i mekim long ol man i no wankain.

◼ No ken abrusim skel bilong tupela dring long wanpela dee

◼ Long tupela de bilong wik, yu no ken dring

Long ol kain taim olsem, sapos yu dring wanpela o tupela dring dispela em i tumas:

◼ Taim yu draiv o ronim wanpela masin

◼ Taim yu gat bel o yu givim susu long pikinini

◼ Taim yu wok long kisim sampela marasin

◼ Taim yu gat sampela kain sik

◼ Sapos yu no inap kontrolim pasin bilong yu long dring

[Futnot]

e Mak bilong alkohol insait long wanpela dring em 10-pela gram.

[Kredit Lain]

Source: Brief Intervention for Hazardous and Harmful Drinking

[Blok/Piksa long pes 9]

ALKOHOL​—⁠EM I HELPIM KLOK?

Ol saientis i ting i gat wanpela kemikal insait long retpela wain i save pasim narapela kemikal long mekim ol rop bilong blut i go liklik.

Na tu, ol i ting alkohol i save kirapim bodi long kamapim wanpela gutpela gris kolestrol. Na alkohol i save daunim ol kemikal samting i save mekim blut i kamap strong na pasim ol rop bilong blut.

Alkohol i save helpim bodi sapos yu dring liklik tasol long sampela de long wik, i no helpim yu sapos yu dring planti long wanpela taim tasol. Sapos yu dring moa long tupela dring long wanpela de dispela inap mekim mak bilong blut i go antap, na man i dring planti tumas inap kisim sik strok, na klok inap solap na i no pamim gut blut. Ol samting nogut i painim man i save dring planti tumas i winim ol gutpela samting alkohol i mekim long klok na ol rop bilong blut. Maski alkohol inap mekim sampela gutpela samting long bodi, sapos yu dring planti tumas dispela inap bagarapim yu.

[Sat/Piksa long pes 7]

OL ROT WE ALKOHOL INAP BAGARAPIM YU

Kru

Liklik hap bilong kru i dai, no inap tingim ol samting i bin kamap long yu, bel hevi, kirap kwik long pait

Ai, maus, hanlek, ol i no wok gut

Sik kensa long nek, maus, susu, na lewa

Klok

Masol i no strong, klok i stop

Lewa

Kamap Gris, bihain solap, bihain bagarap

Ol narapela hevi

Bodi no gat strong long sakim ol sik, sua insait long bel, pankrias i solap

Ol meri i gat bel

Skin na tingting bilong bebi i bagarap

[Piksa long pes 8]

“Alkohol i mekim nogut long ol bebi i stap yet long bel bilong mama, winim ol narapela drak”

    Tok Pisin Pablikesen (1983-2025)
    Log Aut
    Log In
    • Tok Pisin
    • Serim
    • Preferens
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Ol Lo Bilong Yusim
    • Privacy Policy
    • Ol Praivesi Seting
    • JW.ORG
    • Log In
    Serim