Blut​—As na Em i Dia Tumas

“Olgeta manmeri long olgeta hap i stap laip long wanpela rot tasol: long rot bilong blut. Blut i givim laip long olgeta manmeri maski skin bilong ol i wanem kala, ol i bilong wanem lain o wanem lotu.”​—Presiden bilong Jeneral Asembli Bilong Yunaitet Nesen.

TRU tumas, dispela tok em i tru. Bilong i stap laip yumi mas i gat blut. Em samting i dia tumas. Tasol olsem wanem? Yu save bilip tru olsem em i seif na em i savetingting long kisim blut bilong helpim yumi?

Olsem yumi kisim save pinis, pasin bilong sekim na lukautim gut blut i no wankain long olgeta hap na ol samting ol mekim long blut bilong helpim sikman inap kamapim sampela hevi, ating em ol hevi yumi no bin tingting long en. Na tu, skul, save bilong ol long mekim wok, na tingting bilong ol yet i mekim na samting ol dokta i mekim long blut i no wankain. Tasol long nau planti ol i save skelim gut tru ol samting paslain long ol i givim blut long sikman. Planti dokta, na namba bilong ol i wok long i go bikpela, ol i kamapim tingting bilong ol olsem ol i no laik yusim blut.

Olsem na yumi laik skelim wanpela askim i bin kamap long kirap bilong ol dispela stori bilong blut. Wanem samting i mekim na blut em i dia tumas? Sapos planti man i gat tupela tingting long pasin bilong yusim blut bilong helpim ol sikman, orait olsem wanem? I gat narapela wok blut i save mekim?

Tingting Bilong God Long Blut

Long taim bilong tumbuna bilong yumi, Noa, God i bin kamapim wanpela gutpela lo tru. Em i larim ol man long kaikai mit bilong ol animal, tasol i tambu long kaikai blut bilong en. (Stat 9:4) Na tu, em i kamapim astingting bilong em, olsem blut em i as bilong laip bilong dispela animal. Bihain em i tok: “Blut tasol i as bilong laip.” Long tingting bilong God, blut em i samting holi. Blut i makim dispela presen i dia tumas, em laip. God i bin kamapim dispela stiatok planti taim.​—Wok Pris 3:17; 17:​10, 11, 14; Lo 12:​16, 23.

Bihain liklik long taim lotu Kristen i bin kamap nupela olsem 2,000 yia i go pinis, God i givim wanpela lo long ol Kristen olsem ol i mas ‘abrusim blut.’ God i no tingim helt bilong ol man na em i kamapim dispela lo, nogat, em i tingim blut em i samting holi. (Aposel 15:​19, 20, 29) Sampela i tok dispela tambu God i givim, em long kaikai blut tasol, tasol dispela tok “abrusim” i kamapim klia as bilong dispela tambu. Sapos dokta i tokim yumi long abrusim alkohol, ating yumi no inap kisim tingting olsem em i stret long kisim alkohol long rot bilong sut o drip samting, a?

Baibel i save stori moa long as na blut em i samting holi. Blut bilong Jisas Krais, i makim laip em i bin givim bilong helpim olgeta manmeri, na dispela em i bikpela samting long bilip bilong yumi ol Kristen. Em i rot bilong God i ken fogivim ol sin bilong yumi na em i as bilong hop bilong yumi long i stap laip oltaim. Taim wanpela Kristen i abrusim blut, em i kamapim bilip bilong em olsem blut bilong Jisas Krais tasol inap baim bek na kisim bek laip bilong em.​—Efesus 1:7.

Ol Witnes Bilong Jehova i gat nem long bihainim tru ol dispela lo bilong Baibel. Ol i no save kisim blut o ol fopela bikpela hap bilong blut​—ol retpela sel, plasma, ol waitpela sel, na ol platelet. Ol liklik hap samting ol dokta i kamautim long ol dispela fopela hap bilong blut​—na ol samting ol i wokim long ol dispela liklik samting​—Baibel i no stori long ol. Olsem na ol wan wan Witnes i mas wokim disisen bilong ol yet long ol dispela samting. Olsem wanem? Tingting bilong ol Witnes, em Baibel i as bilong en, i makim olsem ol i sakim ol helpim ol dokta inap givim long ol na ol i no save tingim helt na laip bilong ol i bikpela samting? Nogat tru!​—Lukim blok “Tingting Bilong Ol Witnes Bilong Jehova Long Helt.”

Long nau i gat planti dokta i luksave olsem pasin bilong ol Witnes long bihainim tok bilong Baibel i bin helpim ol. Olsem: Wanpela dokta i save mekim ol operesen long bun baksait bilong ol man, i tokaut olsem em i gutpela moa long no ken yusim blut. Em i tok: “Em i seif tru long no ken mekim olsem, i no bilong ol Witnes Bilong Jehova tasol, nogat, em bilong olgeta manmeri.”

Ol disisen man i mas mekim long ol bikpela sik samting i save putim bikpela presa long man na ol kain disisen olsem i hatwok long mekim. Tingim tok Dokta Dave Williams, em dokta bilong waitlewa, i mekim long pasin bilong kisim blut: “Em i bikpela samting yumi rispektim laik bilong ol man, . . . na yumi mas was gut long ol samting yumi save putim i go insait long bodi bilong yumi.” Tok bilong em i tru​—na i tru moa yet nau long taim bilong yumi.

[Blok/Ol Piksa long pes 27]

Ol Hemoglobin-Based Oxygen Carriers Ol i Wanem Samting?

Insait long olgeta wan wan retpela sel i gat 300 milion molekiul hemoglobin. Klostu 33 pesen bilong olgeta samting insait long wanpela retpela sel em hemoglobin. Olgeta molekiul i gat protin globin na wanpela kala ol i kolim heme na wanpela atom ain. Taim wanpela retpela sel i go long waitlewa, ol molekiul oksijen i save go insait long sel na ol i pas long ol molekiul hemoglobin. Sampela seken bihain, ol dispela oksijen i save lusim retpela sel na i go insait long ol hap bilong bodi, na long dispela rot ol sel bilong bodi i save stap laip.

Long nau sampela kampani i save kamautim hemoglobin long ol retpela sel bilong ol man na bilong ol bulmakau. Ol i save sipim ol dispela hemoglobin bilong rausim ol pipia, ol i yusim ol kemikal bilong senisim liklik na bilong klinim ol, na ol i miksim wantaim sampela kain wara, na ol i putim long bek samting. Ol i save kolim dispela samting ol i wokim olsem hemoglobin-based oxygen carrier, o HBOC. Planti kantri i no tok orait yet long yusim dispela samting. Dispela kala heme i save mekim na blut i save ret tru, olsem na wanpela bek HBOC i luk wankain stret olsem wanpela bek retpela sel bilong blut. Na ol i kisim dispela hemoglobin long dispela ol retpela sel bilong blut.

Ol i mas putim ol retpela sel bilong blut insait long bokis ais na sampela wik bihain ol i mas tromoi, tasol ol i no gat wok long putim HBOC long bokis ais na em inap stap gut inap sampela mun. Na tu, HBOC i no gat skin bilong ol sel, em dispela samting i save mekim na bodi bilong man i save pait long blut i no wankain stret long blut bilong bodi, olsem na dispela hevi i no save kamap. Tasol taim yumi skelim HBOC wantaim ol arapela liklik hap samting ol i kamautim long blut, dispela i givim bikpela hatwok moa long ol Kristen husat i laik bihainim lo bilong God long blut. Bilong wanem i olsem? Ol i save kisim HBOC long blut, olsem na i gat tupela as na bel bilong ol Kristen bai i gat tok. Namba wan, HBOC i save mekim wok bilong wanpela bikpela hap bilong blut, em ol retpela sel. Namba tu, hemoglobin, em ol i kisim HBOC long en, em i bikpela hap tru bilong ol retpela sel. Olsem na ol Kristen i mas tingting gut taim ol i wokim disisen bilong ol olsem ol bai kisim HBOC na ol kain samting olsem o nogat. Ol i mas beten na tingim na skelim gut ol stiatok bilong Baibel i stori long blut em i holi. Ol i mas i gat laik tru long holimpas pasin bilong i stap gut wantaim Jehova na larim bel bilong ol, em Baibel i bin skulim, i stiaim ol long samting ol bai mekim.​—Galesia 6:5.

[Piksa]

MOLEKIUL HEMOGLOBIN

[Blok/Piksa long pes 28]

Wanpela Gutpela Rot

Nius The Wall Street Journal i tok: “Planti haus sik i orait long mekim ol operesen na ol i no yusim blut. Pastaim ol i mekim ol dispela kain operesen bilong helpim ol Witnes Bilong Jehova, tasol nau ol i save mekim long olgeta manmeri husat i laikim.” Ol haus sik long olgeta hap i luksave olsem pasin bilong katim man na i no yusim blut i save kamapim planti gutpela samting, na ol dispela samting i helpim moa yet ol sikman. Long nau planti tausen dokta i save mekim ol operesen long ol man na ol i no yusim blut.

[Blok/Piksa long pes 28]

Tingting Bilong Ol Witnes Bilong Jehova Long Helt

Long olgeta hap bilong graun ol manmeri i save olsem ol Witnes Bilong Jehova, em sampela bilong ol i wok dokta na nes, ol i no laik kisim blut o ol wan wan bikpela hap bilong en. Olsem wanem? Wanpela bilip em ol man i kamapim i as na ol i sakim blut o ol i bilip olsem strongpela bilip inap oraitim ol sik? Nogat tru.

Ol Witnes i save tingim tru gutpela presen olsem laip em God i givim ol, olsem na ol i traim bes bilong ol long bihainim ol tok bilong Baibel. Ol i bilip olsem “spirit bilong God yet i bin kamapim olgeta tok” i stap long Baibel. (2 Timoti 3:​16, 17; KTH 4:11) Baibel i save strongim ol man i lotuim God long abrusim ol pasin i save nogutim helt bilong man na inap bagarapim laip bilong em, kain olsem kaikai planti tumas, smok, kaikai buai, dring tumas, na kisim ol drak bilong amamas.​—Sindaun 23:20; 2 Korin 7:1.

Taim bodi na haus bilong yumi i stap klin na yumi kisim sampela eksasais bilong strongim bodi bilong yumi, yumi bihainim ol stiatok bilong Baibel. (Matyu 7:12; 1 Timoti 4:8) Taim ol Witnes Bilong Jehova i kisim sik, ol i bihainim gutpela tingting na ol i go lukim ol dokta na ol i orait long mekim klostu olgeta samting ol dokta i tok long mekim. (Filipai 4:5) Tru, ol i save bihainim tok bilong Baibel long ‘abrusim blut,’ na ol i strong olsem ol dokta i no ken givim blut long ol. (Aposel 15:29) Na taim ol i mekim olsem, planti taim ol dokta i mekim wok i gutpela moa bilong helpim ol.