Larim God i Gat Laip i Makim Rot Bilong Yu

“Tanim i go long God i gat laip. Em God i bin wokim skai na graun na solwara, wantaim olgeta samting i stap long en.”​—⁠APOSEL 14:⁠15.

1, 2. Bilong wanem i stret long tok Jehova em i “God i gat laip”?

BIHAIN long aposel Pol na Barnabas i bin oraitim sik bilong wanpela man, Pol i tokim ol lain long Listra i lukim dispela samting olsem: “Mitupela i man tasol, wankain olsem yupela. Mitupela i autim gutnius long yupela olsem, yupela i mas lusim ol dispela samting nating yupela i save lotu long en, na yupela i mas tanim i go long God i gat laip. Em God i bin wokim skai na graun na solwara, wantaim olgeta samting i stap long en.”​—⁠Aposel 14:⁠15.

² Tru tumas Jehova i no wanpela giaman god i no gat laip, em i “God bilong i stap oltaim”! (Jeremaia 10:10; 1 Tesalonaika 1:​9, 10) Em yet i gat laip, na tu, Jehova em i As bilong laip bilong yumi. “Em yet i save givim laip na win na olgeta samting long olgeta manmeri.” (Aposel 17:25) Em i laik bai yumi stap amamas, long nau na long bihain. Pol i tok God “i no bin hait olgeta bai ol man i no ken save long em. Nogat. Oltaim em i save mekim gutpela pasin long yupela. Em i mekim ren i lusim skai na i kam daun long yupela, na em i mekim planti gutpela kaikai i kamap. Em i givim yupela planti kaikai na i mekim bel bilong yupela i amamas.”​—⁠Aposel 14:17.

3. Bilong wanem yumi ken bilip long rot God i makim bilong bihainim?

³ God i tingim i stap bilong yumi, olsem na yumi ken bilip long rot em i makim bilong bihainim. (Song 147:8; Matyu 5:45) Ating sampela bai i gat narapela tingting sapos ol i lukim wanpela lo bilong Baibel ol i no kliagut long as bilong en o ol i ting em i pasim ol tumas. Tasol man i bilip long rot Jehova i makim bilong bihainim, em i bihainim savetingting. Olsem: Maski sapos wanpela Israel i no kliagut long as bilong lo olsem i tambu long holim bodi bilong man i dai pinis, dispela lo i helpim em taim em i bihainim. Namba wan, pasin bilong bihainim tok i helpim em i go klostu moa long God i gat laip; namba tu, em i helpim em long abrusim sampela sik.​—⁠Wok Pris 5:2; 11:⁠24.

4, 5. (a) Paslain long taim bilong ol Kristen, Jehova i tok wanem long blut? (b) Olsem wanem yumi save tok God i mekim long blut i stret long ol Kristen long bihainim?

⁴ I wankain long tok God i givim long blut. Em i bin tokim Noa olsem ol man i no ken kaikai blut. Na long Lo, God i kamapim olsem em i orait long man i yusim blut bilong putim long alta tasol​—⁠em bilong tekewe sin. Long rot bilong ol dispela tok, God i helpim nambawan bikpela wok bilong blut​—⁠kisim bek man long rot bilong pe Jisas i givim. (Hibru 9:14) Yes, taim God i givim dispela tok, em i tingim laip na i stap bilong yumi. Wanpela saveman bilong Baibel i bin stap long 1800 samting, em Adam Clarke, em i stori long Stat 9:4 na tok: “Ol Kristen bilong Lotu Isten Otodoks i strong long bihainim yet olgeta samting bilong dispela lo [God i givim long Noa] . . . Lo i mekim na ol man i no kaikai blut, long wanem, Lo i makim olsem blut i mas kapsait bilong tekewe sin bilong ol manmeri bilong graun; na Gutnius i mekim na ol man i no kaikai blut, long wanem, oltaim ol man i mas tingim olsem em i makim blut i bin kapsait bilong tekewe ol sin.”

⁵ Ating dispela saveman i stori long ol gutnius bilong ol samting bilong Jisas. Olsem God i salim Pikinini bilong em bilong dai bilong helpim yumi, bilong kapsaitim blut bilong em na bai yumi inap kisim laip oltaim. (Matyu 20:28; Jon 3:​16; Rom 5:​8, 9) Tok bilong dispela man i stret tu long tok i kamap bihain olsem ol disaipel bilong Krais i mas abrusim blut.

6. Ol Kristen i bin kisim wanem ol tok bilong stiaim ol long wok bilong blut? I gat wanem as na dispela tok i kamap?

⁶ Yu save olsem God i bin givim lain Israel planti handet lo. Taim Jisas i dai, ol disaipel bilong em i no stap moa aninit long ol dispela lo. (Rom 7:​4, 6; Kolosi 2:​13, 14, 17; Hibru 8:​6, 13) Tasol bihain askim i kamap long wanpela bikpela samting​—⁠katim skin. Olsem wanem? Ol man i no bilong lain Juda na ol i laik bai blut bilong Krais i helpim ol, ol i mas katim skin bilong soim olsem ol i stap aninit yet long Lo? Long 49 C.E., lain hetman bilong bosim ol Kristen i stretim dispela tok. (Aposel, sapta 15) Spirit bilong God i bin helpim ol aposel na ol hetman long save olsem wok bilong katim skin i pinis taim Lo i pinis. Tasol i gat sampela lo bilong God ol Kristen i mas bihainim yet. Long pas ol i raitim long ol kongrigesen, lain hetman i tok: “Holi Spirit i stap wantaim mipela na mipela i pasim tok olsem, mipela i no laik putim planti hevi long yupela. Olsem na yupela i mas bihainim ol dispela pasin tasol. Yupela i no ken kaikai abus ol i bin kilim bilong mekim ofa long ol giaman god. Na yupela i no ken kaikai abus i gat blut i stap yet long en, olsem na yupela i no ken kaikai abus ol man i bin pasim nek bilong en na kilim i dai. Na yupela i mas abrusim olkain pasin pamuk. Sapos yupela i lukaut gut na yupela i abrusim ol dispela pasin, em bai i gutpela.”​—⁠Aposel 15:​28, 29.

7. Olsem wanem em i bikpela samting long wanpela Kristen i ‘abrusim blut’?

⁷ Lain hetman i tingim tok olsem ‘abrusim blut’ i bikpela tok man i mas bihainim wankain olsem em i mas abrusim pasin pamuk na pasin bilong lotuim giaman god. Dispela i soim olsem tambu long blut em i bikpela samting. Ol Kristen husat i insait long pasin bilong lotuim god giaman na pasin pamuk na ol i no tanim bel, ol i no inap “i go insait long kingdom bilong God”; “ol bai i go long . . . namba 2 dai.” (1 Korin 6:​9, 10; KTH 21:8; 22:15) Tingim tupela tok: Man i sakim tok bilong God olsem blut i samting holi, em inap dai na pinis olgeta. Tasol man i rispek long ofa bilong Jisas em inap kisim laip oltaim.

8. Wanem samting i soim olsem ol Kristen bilong pastaim i tingim tok God i givim long blut olsem bikpela samting tru?

⁸ Ol Kristen long pastaim i gat wanem tingting long tok God i givim long blut, na ol i bihainim olsem wanem? Tingim tok bilong Clarke: “Gutnius i mekim na ol man i no kaikai blut, long wanem, oltaim ol man i mas tingim olsem em i makim blut i bin kapsait bilong tekewe ol sin.” Ol samting i bin kamap bipo i soim olsem ol Kristen bilong pastaim i tingim tok God i givim long blut em i bikpela samting tru. Tertullian i tok: “Tingim ol man i mangalim dring, ol i stap long wanpela bung long stediam, ol i kisim blut bilong ol man nogut i kapsait . . . ol i karim i go bilong oraitim sik epilepsi bilong ol.” Ol haiden i kaikai blut, tasol Tertullian i tok long ol Kristen olsem: “Maski em blut bilong abus, dispela tu ol i no kisim long taim [bilong ol] long kaikai . . . Taim ol Kristen i sanap long kot, na yupela laik givim sosis long ol i gat blut long en. Em yupela save pinis olsem [dispela] i tambu long ol.” Yes, maski ol i pretim ol long dai, ol Kristen i strong long no ken kaikai blut. Tok bilong God i bikpela samting long ol.

9. Abrusim blut i makim olsem man i no ken kaikai blut na i tambu long mekim wanem narapela samting long en?

⁹ Sampela inap ting lain hetman i tambuim ol Kristen long kaikai o dringim blut stret o kaikai abus em blut i stap yet long en o kisim kaikai ol i miksim wantaim blut na em tasol. Tru dispela em i bikpela mining bilong tok God i givim long Noa. Na tu, lain hetman i bin tokim ol Kristen long ‘no ken kaikai ol abus ol man i bin pasim nek bilong en,’ em abus i gat blut i stap yet long en. (Stat 9:​3, 4; Aposel 21:25) Tasol ol Kristen bilong pastaim i bin save olsem dispela tok i makim sampela samting moa. Sampela taim ol man i bin kaikai blut bilong stretim sik. Tertullian i tok bilong oraitim sik epilepsi, sampela haiden i bin dringim blut. Na ating i bin i gat sampela arapela wok bilong blut bilong stretim sik o mekim samting we ol man i ting em i strongim helt bilong ol. Olsem tasol pasin bilong ol Kristen long abrusim blut, dispela i makim tu blut ol man i ting em bai stretim sik. Na tu, ol i strong long sakim maski sapos laip bilong ol inap lus.

Blut Olsem Marasin

10. Wanem sampela wok ol dokta i mekim long blut? Dispela i kamapim wanem askim?

¹⁰ Long nau ol dokta i save yusim blut long mekim planti samting. Bipo ol i givim blut stret long man​—⁠em blut narapela i givim, ol i putim i stap na bihain ol i givim long sikman, ating em man i kisim bagarap long woa. Bihain ol saveman i lain long hapim blut long fopela bikpela hap. Taim ol i hapim blut olsem, ol dokta inap kisim blut ol man i givim na ol i ken tilim i go long planti sikman moa, ating plasma bilong en i go long wanpela man i kisim bagarap na ol retpela sel i go long narapela. Wok painimaut i soim olsem long wanpela bikpela hap bilong blut olsem plasma, ol inap kamautim ol liklik hap samting moa, na ol inap tilim long planti sikman moa. Kain wok olsem i go yet, na ol dokta i kamapim yet ol nupela wok ol i ken mekim long ol dispela liklik hap ol i kamautim. Kristen bai mekim wanem? Em i strong pinis olsem em i no ken kisim blut, tasol dokta i kirapim em long kisim wanpela bikpela hap bilong en, ating em ol retpela sel. O ating dokta i laik yusim liklik hap ol i kamautim long wanpela bilong ol bikpela hap bilong blut. Olsem wanem wanpela wokboi bilong God inap makim samting em bai mekim long ol kain askim olsem? Em i tingim blut i holi na blut bilong Krais i nambawan samting bilong helpim man long stap laip.

11. Inap longpela taim pinis wanem tingting bilong ol Witnes long blut i stret wantaim tok ol dokta i kamapim?

¹¹ Inap planti yia i go pinis ol Witnes Bilong Jehova i kamapim klia tingting bilong ol. Olsem: Ol i putim wanpela stori long The Journal of the American Medical Association (Novemba 27, 1981; ol i prinim tu long nius How Can Blood Save Your Life? pes 27-29).a Dispela stori i kamapim tok i stap long Buk Stat, Wok Pris, na Buk Aposel. Stori i tok: “Ol dispela ves i no mekim ol tok bilong wok dokta, tasol long tingting bilong ol Witnes ol dispela ves i tambuim pasin bilong kisim blut, em ol retpela sel bilong blut, na plasma, na ol waitpela sel bilong blut na ol pletlet.” Long buk Emergency Care, bilong 2001 aninit long het tok i stori long ol samting i stap insait long blut, buk i tok: “Blut i gat ol bikpela hap bilong en: plasma, ol retpela na waitpela sel bilong blut, na ol pletlet.” Long pasin i stret wantaim tok ol dokta i kamapim ol Witnes i no orait long kisim blut stret o wanpela bilong ol dispela fopela hap bilong en.

12. (a) Ol Witnes i bin tok wanem long ol liklik hap samting ol i kamautim long fopela bikpela hap bilong blut? (b) Yu inap kisim sampela save moa long dispela samting long we?

¹² Stori i tok moa olsem: “Bilip bilong ol Witnes i no putim strongpela tambu long wok bilong yusim [ol liklik hap] olsem albumin, imiun globulin, na marasin bilong sik himofilia; olgeta wan wan Witnes i mas makim olsem i orait long kisim o nogat.” Kirap long 1981 na i kam, ol i bin painim na mekim wok long planti ol liklik hap samting (em ol i bin kamautim long dispela fopela bikpela hap bilong blut). Olsem na “Askim” long Wastaua bilong Jun 15, 2000, i kamapim gut ol tok long dispela samting. Bilong helpim planti milion long nau husat i save ritim ol dispela nius, bekim i kamap gen long dispela magasin long pes 29-31. Em i stori gut long dispela samting na kamapim planti save, tasol bai yu luksave olsem ol tok bilong en i wanbel wantaim ol bikpela tok ol Witnes i kamapim long 1981.

Wok Bilong Maus Bilong Bel

13, 14. (a) Maus bilong bel em i wanem samting? Olsem wanem em i insait long wok bilong no ken kaikai blut? (b) God i tok wanem long ol Israel i ken kaikai mit? Ating sampela i gat askim long wanem samting?

¹³ Kain tok olsem i kirapim yumi long tingim maus bilong bel. Bilong wanem i olsem? Long wanem, olgeta Kristen i wanbel olsem ol i mas bihainim ol tok bilong God, tasol sampela samting em bilong man yet long makim bilong mekim na em i mas mekim wok long maus bilong bel. Maus bilong bel em i tingting i stap insait tru long bel bilong man na em i inapim man long skelim na makim ol samting, planti taim em bilong makim ol samting i stret o i no stret. (Rom 2:​14, 15) Tasol yu save olsem maus bilong bel bilong ol man ol i no wankain.b Baibel i soim olsem tingting, o maus bilong bel, bilong sampela man ‘i no klia’; dispela i helpim yumi long save olsem maus bilong bel bilong sampela arapela em i klia. (1 Korin 8:12) Ol Kristen i no wankain long wok bilong lainim ol tok bilong God, na long pilim tru tingting bilong em, na long yusim dispela save long taim ol i makim samting bilong mekim. Yumi inap kliagut long dispela samting taim yumi tingim ol Juda na pasin bilong kaikai abus.

¹⁴ Baibel i tok klia olsem ol man i bihainim tok bilong God ol bai i no kaikai mit em blut i stap yet long en. Em i bikpela samting tru, olsem na maski hevi i bin kamap, taim ol soldia bilong Israel i bin kaikai mit em blut i stap yet long en, ol i gat asua long bikpela rong, o sin. (Lo 12:​15, 16; 1 Samuel 14:​31-35) Tasol ating sampela askim i bin kamap. Taim wanpela Israel i kilim i dai wanpela sipsip, em i mas rausim blut kwiktaim o olsem wanem? Em i mas katim nek bilong animal na bai blut i ken kapsait? Em i mas taitim rop long tupela lek baksait na hangamapim sipsip? Sipsip i mas hangamap inap longpela taim o nogat? Bai em i mekim wanem long traipela bulmakau? Maski em i rausim blut, sampela blut inap stap yet long abus. Em i ken kaikai abus olsem? Husat bai makim?

15. Sampela Juda i gat wanem tingting long kaikai abus? Tasol God i bin tok wanem?

¹⁵ Tingim man Juda i strong long lotu na em i mas bekim ol kain askim olsem. Ating em i pilim olsem em i gutpela moa sapos em i no kisim abus long maket, kain olsem man bai no kisim abus sapos em i ting bipo ol i bin ofaim long wanpela giaman god. Ating sampela arapela Juda i bin kaikai abus, tasol pastaim ol i mas mekim sampela samting bilong rausim blut long en.c (Matyu 23:​23, 24) Yu ting wanem long ol i mekim kain kain samting? God i no tokim ol long mekim ol dispela samting, olsem na yu ting i gutpela moa long ol Juda i salim planti askim i go long ol hetman na bai ol i ken makim stret bekim bilong olgeta askim? Lotu Juda i bin kisim dispela pasin, tasol yumi ken amamas long Jehova i no bin tokim ol man i lotu tru long em long mekim kain pasin olsem long blut. God i mekim ol bikpela tok tasol long kilim ol animal i klin olsem wanem na long kapsaitim blut bilong ol, tasol em i no skruim sampela tok moa antap long dispela.​—⁠Jon 8:⁠32.

16. Wanem samting inap mekim na ol Kristen i gat narapela narapela tingting long kisim sut long liklik hap ol i kamautim long wanpela bikpela hap bilong blut?

¹⁶ Olsem paragraf 11 na 12 i kamapim, ol Witnes Bilong Jehova i no orait long kisim blut o fopela bikpela hap bilong en​—⁠plasma, ol retpela sel, ol waitpela sel, na ol pletlet. Tasol olsem wanem long ol liklik hap samting ol i kamautim long wanpela bikpela hap bilong blut, olsem hap wara i gat ol samting long en bilong sakim sik o sakim posin bilong snek? (Lukim pes 30, paragraf 4.) Sampela i ting ol liklik hap samting ol i kamautim i no blut, olsem na tok long ‘abrusim blut’ i no makim dispela. (Aposel 15:29; 21:25; pes 31, paragraf 1) Em wok bilong ol yet long skelim. Maus bilong bel bilong sampela i kirapim ol long sakim olgeta samting ol i kisim long blut (bilong animal o bilong man), maski em i liklik hap tru ol i kamautim long wanpela bikpela hap bilong blut.d Sampela ol i orait long kisim sut long wanpela plasma protin bilong sakim sik o sakim posin bilong snek, tasol ating ol i no orait long kisim ol arapela liklik hap samting. Na tu, sampela ol marasin samting ol i kamautim long wanpela bikpela hap bilong blut i mekim wok i klostu wankain long dispela bikpela hap yet na i mekim bikpela wok bilong helpim bodi i stap laip, dispela i mekim na planti ol Kristen i no laik kisim.

17. (a) Olsem wanem maus bilong bel bilong yumi i ken helpim yumi taim yumi gat askim long ol liklik hap ol i kamautim long blut? (b) Bilong wanem samting man i makim em i bikpela samting?

¹⁷ Tok bilong Baibel long maus bilong bel i helpim yumi taim yumi gat wok long makim ol samting olsem. Namba wan samting em long kisim save long Baibel i tok wanem na long larim dispela save i bosim maus bilong bel bilong yu. Dispela bai helpim yu long mekim samting i stret wantaim tok bilong God na bai yu no gat wok long askim narapela long makim samting yu bai mekim. (Song 25:​4, 5) Bilong kisim liklik hap ol i kamautim long blut, sampela i ting: ‘Em samting bilong maus bilong bel long makim, olsem na em i no bikpela samting.’ Dispela em i kranki tingting. Sapos em bilong maus bilong bel long makim, dispela i no makim olsem em i liklik samting. Em inap makim olsem em i bikpela samting tru. Olsem: Em inap mekim bikpela samting long ol man em maus bilong bel bilong ol i no wankain olsem maus bilong bel bilong yumi. Yumi luksave long dispela long tok Pol i kamapim long abus i luk olsem ol i bin ofaim long giaman god pastaim na bihain ol i salim long maket. Wanpela Kristen i no laik bagarapim maus bilong bel bilong narapela. Sapos em i pundaunim ol arapela, nogut em i ‘bagarapim man em Krais i bin dai bilong kisim bek em’ na mekim sin long Krais. Em samting bilong man yet long makim sapos em i orait long kisim ol liklik hap ol i kamautim long blut o nogat, tasol em i mas save em i bikpela samting bilong makim.​—⁠1 Korin 8:​8, 11-13; 10:​25-31.

18. Kristen i ken mekim wanem na em i no bagarapim maus bilong bel bilong em long wok bilong makim samting bilong blut?

¹⁸ I gat narapela samting i soim olsem ol samting bilong blut yu makim bilong mekim em i bikpela samting. Em samting dispela bai mekim long yu yet. Sapos maus bilong bel bilong yu em Baibel i skulim i gat tok long yu kisim liklik hap ol i kamautim long blut, yu no ken sakim. Na yu no ken sakim sapos narapela i tokim yu: “Yu ken kisim dispela samting; planti i bin mekim.” Tingim, planti milion manmeri long nau i save sakim maus bilong bel bilong ol, na bihain maus bilong bel i no mekim moa wok bilong en, em i larim ol long giaman o mekim sampela arapela samting i no stret na ol i no bel hevi long dispela. Ol Kristen i no laik tru long bihainim kain pasin olsem.​—⁠2 Samuel 24:10; 1 Timoti 4:​1, 2.

19. Taim yumi mas skelim sampela wok dokta i laik mekim long blut, wanem nambawan bikpela samting yumi mas tingim?

¹⁹ Long laspela hap bilong en, dispela bekim ol i prinim gen long pes 29-31 i tok: “Olsem wanem? Tingting na maus bilong bel bilong ol man i save bihainim na mekim samting i narapela narapela kain, dispela i makim olsem samting ol i mekim i no bikpela samting? Nogat. Em i bikpela samting.” Em i bikpela samting tru, long wanem, pasin bilong yu long pas gut wantaim “God i gat laip” i insait long en. Dispela pasin bilong pas gut wantaim God, dispela tasol em i rot long kisim laip oltaim, em strong bilong blut bilong Jisas long kisim bek man i as bilong en. Wok long kisim bikpela rispek long blut long rot bilong tingim wok God i mekim long en​—⁠kisim bek ol man. Pol i tok: “Yupela i stap long dispela graun, na i no gat wanpela gutpela samting i stap bilong yupela i wetim i kamap bihain. Na yupela i no save long God. Bipo yupela i stap longwe tru. Tasol nau blut bilong Krais i bringim yupela i kam.”​—⁠Efesus 2:​12, 13.

[Ol Futnot]

Yu Inap Tingim?

• God i mekim wanem tok long blut long Noa, long ol Israel, na long ol Kristen?

• Long samting bilong blut, ol Witnes Bilong Jehova i tok nogat long wanem samting?

• Olsem wanem tok orait long kisim ol liklik hap ol i kamautim long blut em i samting bilong maus bilong bel bilong man long makim? Tasol dispela i no makim wanem samting?

• Taim yumi mas makim samting bilong mekim, bilong wanem pasin bilong yumi long pas gut wantaim God i mas stap olsem nambawan bikpela samting?

[Sat long pes 22]

(Bilong save ol dispela rait i stap we long pes, lukim buk o magasin)

BILIP BILONG YUMI LONG BLUT

BLUT STRET

▾ ▾ ▾ ▾

NOGAT Ol retpela sel Ol waitpela sel Ol pletlet Plasma

SAMTING ▾ ▾ ▾ ▾

BILONG Liklik hap Liklik hap Liklik hap Liklik hap

KRISTEN i kam long i kam long i kam long i kam long

LONG MAKIM ol retpela sel ol waitpela sel ol pletlet plasma

[Piksa long pes 20]

Lain hetman long taim bilong ol aposel i pasim tok olsem ol Kristen i mas ‘abrusim blut’

[Piksa long pes 23]

No ken sakim maus bilong bel bilong yu sapos yu mas makim olsem yu bai kisim liklik hap ol i kamautim long blut o nogat