Wastaua INTENET LAIBRERI
Wastaua
INTENET LAIBRERI
Tok Pisin
  • BAIBEL
  • Ol PABLIKESEN
  • Ol MITING
  • g 7/08 p. 20-22
  • Ol Diwai i Save Stap Long Wara

No gat vidio bilong dispela seksen.

Sori, popaia kamap long lodim vidio.

  • Ol Diwai i Save Stap Long Wara
  • Kirap!—2008
  • Ol Liklik Het Tok
  • Wankain Infomesen
  • Ol i Stap Namel Long Sol
  • Ol i Stap Gut Olsem Wanem?
  • Nupela Mangro i Kamap Olsem Wanem?
  • Ol Samting i Stap Insait Long Ol Mangro
  • Helpim Ol Man Long Planti Samting
  • Ples Tais Bilong Olgeta Hap—Ol i Wok Yet Long Bagarapim Ol Dispela Gutpela Ples
    Kirap!—1994
  • “Graun i Pulap Long Susu na Hani”
    Wastaua i Tokaut Long Kingdom Bilong Jehova—2011
  • Sampela As na Ol Lain i Laik Pinis
    Kirap!—1996
Kirap!—2008
g 7/08 p. 20-22

Ol Diwai i Save Stap Long Wara

DISPELA STORI I KAM LONG AUSTRALIA

Ol i gutpela ples hait bilong planti kain animal, pisin, snek, palai samting, em long nau i no gat planti bilong ol i stap. Na ol i save rausim ol marasin nogut i stap long wara na dispela i save lukautim wara na graun. Long saut Florida, Amerika, inap 75 pesen bilong ol pis ol man i save kisim olsem spot, na 90 pesen bilong ol pis ol i kisim bilong mekim wok bisnis long en, ol i mas i gat ol dispela diwai. Na ol i stap olsem banis bilong lukautim ol hap bilong nambis na bai ol bikpela win ren na solwara long taim bilong haiwara i no ken bagarapim. Ol i wanem diwai? Em ol diwai mangro!

OL KAIN kain mangro i save stap long nambis bilong planti ples hat. Ol i save kamap klostu long solwara, long hap i gat wara olsem tais na i tanim wantaim hap solwara. Planti diwai i no inap stap long wara i gat sol olsem, tasol ol mangro i no gat hatwok​—⁠ol i save stap gut. Olsem wanem ol inap mekim olsem? Ol i mekim sampela pasin i narapela kain tru​—⁠na sampela taim ol i mekim ol dispela pasin wantaim.

Ol i Stap Namel Long Sol

Sampela mangro i gat samting i save pasim sol na sol i no ken go insait long ol rop. Olsem na sapos nek bilong man i drai em inap brukim wanpela rop na kisim gutpela wara bilong en. Na narapela kain mangro i save larim sol i go insait long ol rop na i bungim i stap, na bihain em i save putim dispela sol long ol olpela lip o han, na bihain ol bai drai na pundaun.

Na sampela kain mangro i larim sol i go insait long rop, tasol kwiktaim ol i save rausim sol long rot bilong sampela liklik hul i stap long ol lip. Sapos yu kisim lip bilong dispela kain mangro na yu rapim tang long en, bai yu pilim sol long maus. Tasol was gut! Susu bilong ol lip bilong wanpela kain mangro inap mekim yu i aipas inap sampela hap taim, sapos susu i go insait long ai bilong yu. Tasol dispela blut i gat gutpela marasin ol i save putim long sua na long hap bilong skin em binatang i kaikai.

Ol i Stap Gut Olsem Wanem?

Planti ol diwai samting i mas i gat graun i no strong tumas na bai ol i ken kamap gut. Tasol graun ol mangro i stap long en i gat wara long en. As na ol inap i stap laip, em ol i gat ol rop i hangamap, ol i save kamap ausait long graun na bai ol inap pulim win. Ol dispela rop i kain kain. Sampela i save kamap ausait long graun na ol i tanim i go bek insait long graun, na ol buk i save kamap long rop na i luk olsem skru bilong lek.

Sampela rop bilong mangro i stap insait long graun ol i save brukim graun na i go antap olsem ol longpela stik. Na long as bilong mangro i gat sampela rop i kru na i go antap na i sanap olsem longpela pos. Sampela rop i kamap long as bilong diwai na i go olsem han bilong diwai, na hap antap bilong rop i stap antap long graun. Ol dispela kain kain rop i mekim na mangro inap kisim win, na tu, ol i helpim mangro long sanap strong long graun malumalum.

Nupela Mangro i Kamap Olsem Wanem?

Wanpela kain mangro (cannonball) i save karim ol bikpela raunpela samting olsem prut, na insait i gat planti pikinini bilong en. Taim prut i mau, em i save pairap na skin i bruk na tromoi ol pikinini bilong en i go long wara. Sampela i drip long wara na tait i karim i go, na bihain ol i painim wanpela hap ol inap kru na kamap.

Pikinini bilong sampela mangro i save kru taim ol i pas yet long mama diwai. Dispela pasin i narapela kain tru na i no gat planti diwai i mekim olsem. Taim ol i kru pinis, ol i save pundaun long wara na drip i go inap sampela mun o wanpela yia na ol i wok long painim gutpela ples ol i ken pas long en na go bikpela.

Pasin bilong dispela pikinini bilong mangro long drip long wara i givim rot long en long painim ples i gat wara i sol liklik na bai em i ken kamap gut. Em i save slip antap long solwara na drip i go, tasol taim em i kamap long hap i gat wara i sol liklik, em i save sanap stret na dispela i helpim em long pas long graun malumalum.

Ol Samting i Stap Insait Long Ol Mangro

Ol mangro i save kamap olsem bikbus na i gat planti samting i stap insait long en. Ol lip na rop bilong mangro i drai pinis na i pundaun na bihain ol i sting na ol liklik liklik binatang i save kaikai. Orait nau ol narapela animal i save kaikai ol dispela binatang. Planti samting i gat laip i save stap insait long bus bilong mangro na ol i save kisim kaikai long en, na kamapim pikinini, na lukautim ol na ol i go bikpela.

Olsem: I gat planti handet kain pisin i save wokim haus long ol mangro na putim kiau, o painim kaikai, o sindaun malolo long ol mangro taim ol i flai i go long ol longwe hap. Kantri Belis i gat olsem 500 kain kain pisin i save stap long hap bilong ol mangro. Planti nupela pis i save kamap insait long ol mangro o ol i save painim kaikai long en. Ol man i bin kisim 120 kain kain pis insait long ol mangro bilong Sundarbans i stap namel long India na Banglades.

Planti kain gras samting i save kamap insait long ol mangro. Long is kos bilong Australia, ol i painim 105 kain gras i save pas long han bilong ol mangro. Na i gat ol kain kain lip olsem bilong liklik diwai pam, plaua okit, na ol narapela kain rop samting i save pas long ol mangro na ol i kamap gut. Tru tumas, ol mangro bilong olgeta hap i bikpela samting tru bilong helpim ol kain kain gras na ol animal​—⁠olsem taiga​—⁠na yumi ol man tu.

Helpim Ol Man Long Planti Samting

Ol mangro i save helpim gut ol samting bilong graun, na tu, yumi ol man i save kisim planti samting long en, olsem paiawut samting, na kala bilong penim skin bilong animal, na kaikai bilong bulmakau samting, na marasin. Na ol man i save kisim ol gutpela kaikai insait long ol mangro, olsem pis, kuka, kindam, gam, kina, na hani. Bipo sampela boskru bilong sip i ting wanpela kain kina i save kamap long ol diwai, long wanem, ol i lukim ol dispela kina i pas long ol rop bilong ol mangro em ol i save kamap ples klia long taim bilong draiwara na ol i no gat hatwok long kisim.

Na ol kampani i save kisim ol samting bilong diwai mangro bilong wokim pepa, laplap, let, na ol samting bilong wokim haus samting. Na mangro i save helpim bisnis bilong kisim pis, na bisnis long ol turis, na ol narapela bisnis.

Long nau planti man i kisim save pinis olsem ol diwai mangro i bikpela samting, tasol ol i save rausim bus bilong mangro inap olsem 100,000 hekta long olgeta yia. Ol i save rausim bilong mekim ol narapela wok long graun, long wanem, ol i ting ol bai kisim bikpela winmani moa long wokim ol fam na sanapim ol haus samting. Planti man i ting ples tais bilong ol mangro em ples nogut bilong graun malumalum, smel nogut, na ol natnat i pulap long en na ol i mas abrusim dispela kain ples.

Tasol ol mangro i mekim planti gutpela wok na i save helpim planti samting long i stap laip. Ol rop bilong en i save go antap na ol rop insait long graun i save rausim sol​—⁠ol dispela samting i mekim na insait long ol mangro i gat kain kain samting i stap, na narapela i save helpim narapela. Ol i bikpela samting long ol bisnis bilong kisim pis long ol wara i stap klostu long nambis, na ol lain i gat bisnis long wokim ol samting long diwai, na ol kain kain pisin samting. Na tu, ol mangro i save lukautim ol hap bilong nambis na long taim bilong saiklon, biksi i no ken brukim graun na karim i go, na saiklon i no ken bagarapim planti tausen manmeri. Tru tumas, yumi mas amamas tru long ol mangro i stap, a?

[Blok/Piksa long pes 22]

Wok Bilong Painim Hani Bilong Bus Insait Long Ol Mangro

Nambawan bikpela bus bilong ol mangro i stap long hap ol i kolim ol Sundarbans, em long maus bilong wara Ganges, i stap long arere arere bilong India na Banglades. Wanpela lain bilong dispela hap em ol Mowalis, ol i save kisim ol samting bilong ol long ol mangro. Ol inap tru long kisim bagarap long wok bilong ol, winim ol narapela wok long dispela kantri.

Ol Mowalis ol i man bilong painim hani bilong bus. Long olgeta yia long Epril na Me, ol i save go raun insait long ol mangro bilong painim hani bilong ol traipela binen bilong wokim hani. Ol dispela binen i longpela, olsem 4-pela sentimita. Ol i binen bilong pait, na ol man i tok ol i bin kilim i dai sampela elefan!

Olsem na ol man bilong painim hani ol i save holim ol bombom ol i wokim long ol lip samting bilong ol mangro, na smok bilong ol bombom i save rausim ol binen. Ol man i gat gutpela tingting ol i save larim hap bilong haus bilong ol binen i stap bambai ol binen i ken wokim gen haus bilong ol, olsem na bai ol inap kisim hani long olgeta yia.

I no ol binen tasol inap bagarapim ol man bilong painim hani. I gat ol pukpuk na ol snek nogut tu i stap insait long ol mangro. Na sampela taim ol raskol i save hait na stil long ol man bilong painim hani taim ol i lusim bus na i karim hani wantaim haus bilong binen. Tasol nambawan samting tru ol inap kisim bagarap long en, em wanpela kain taiga (Royal Bengal). Long olgeta yia, ol taiga i save kilim i dai olsem 15 i go inap 20 man bilong painim hani.

[Kredit Lain]

Zafer Kizilkaya/​Images & Stories

[Ol Piksa long pes 21]

Ol mangro i save kamap gut tru long ol ples ol narapela diwai samting i no inap kamap long en

[Ol Kredit Lain]

Top right: Zach Holmes Photography/Photographers Direct; lower right: Martin Spragg Photography (www.spraggshots.com)/Photographers Direct

    Tok Pisin Pablikesen (1983-2025)
    Log Aut
    Log In
    • Tok Pisin
    • Serim
    • Preferens
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Ol Lo Bilong Yusim
    • Privacy Policy
    • Ol Praivesi Seting
    • JW.ORG
    • Log In
    Serim