Nius i Kam Long Olgeta Hap
◼ “Long olgeta 10-pela 10-pela bagarap i kamap long graun long nau, san, ren, na win samting i kamapim 9-pela bilong ol dispela hevi. Inap 20 yia i go pinis, i gat 200 bagarap i save kamap long olgeta yia, tasol nau i gat 400 samting.”—JOHN HOLMES, YUNAITET NESEN ANDA-SEKETERI-JENERAL BILONG HIUMANITARIAN AFES NA KODINETA BILONG EMEJENSI RILIF.
Ol Bel Mama i Dring Alkohol
Nius Süddeutsche Zeitung i tok, long olgeta yia long Jemani, inap 10,000 pikinini, em nau tasol mama i karim ol, ol i gat sampela kain bagarap long bodi em alkohol i as bilong en. Inap 4,000 bilong ol dispela pikinini ol i gat bikpela bagarap long skin na i no gat rot long stretim. Komisina Bilong Drak, Sabine Bätzing, i tok: “Yumi no save tru long hamas alkohol stret em mama i ken kisim na dispela i no givim hevi long pikinini. Yumi mas helpim ol dokta, na ol meri husat i helpim mama taim em i laik karim pikinini, na ol bel mama, long tingim olsem maski bel mama i dring wan wan taim tasol, dispela inap bagarapim skin na tingting bilong pikinini o nogutim pikinini na bihain em i no stap isi na bihainim tok.”
Wok Gaden i Helpim Helt Bilong Yu
Nius Psychology Today i tok: “Ol man i mekim wok painimaut ol i kisim save olsem sapos yumi groim kaikai bilong yumi yet—maski yumi mekim bikpela wok o liklik wok—dispela inap helpim helt bilong yumi.” Ol wok painimaut i kamapim klia olsem taim “yumi pulim win i gat sampela kain bekteria bilong graun i stap long en,” dispela i save “helpim pasin bilong bodi long sakim sik.” Olsem na “taim man i pulim win i gat sampela hap bilong graun insait long en, i luk olsem dispela inap helpim helt bilong man wankain olsem ol gutpela prut na sayor samting i gro long dispela graun.”
TV i Stiaim Tingting Bilong Maritpasin
Nius Pediatrics i tok: “Sapos ol yangpela i lukim planti program long TV i kamapim maritpasin, dispela inap stiaim tingting na pasin bilong ol long ol samting bilong maritpasin.” Wanpela wok painimaut i soim olsem taim ol yangpela i lukim tumas planti kain program olsem, bihain “planti bilong ol i kisim bel,” winim ol yangpela em ol i no lukim tumas kain program olsem. Ating wanpela as bilong dispela i olsem: Ol dispela program i no stori long ol hevi i save kamap long pasin pamuk, olsem ol sik bilong pamuk na ol meri i kisim bel nating. Tasol i no TV tasol i stiaim tingting bilong ol yangpela long ol samting bilong maritpasin. Ol nius, Intenet, na musik, ol tu inap stiaim tingting bilong ol yangpela.
Ol Plaua i Helpim Man i Bin Kisim Operesen
Inap longtaim pinis ol man i bin lukim olsem ol plaua na diwai samting inap daunim bel hevi, na kirapim man long kisim stretpela tingting long ol samting, na daunim pen bilong sikman. Sampela nupela wok painimaut i kamapim klia dispela samting. Nius Science Daily i tok: “Long ol wod long haus sik we ol i putim ol sikman i kisim operesen pinis, sampela wod i gat ol plaua na sampela i no gat.” Ol sikman long ol wod i gat plaua, ol i no pilim bikpela pen tumas, na i no gat wok long givim planti marasin long ol bilong daunim pen, na klok bilong ol i pamim gut blut na mak bilong blut presa i no antap tumas, na ol i amamas long stap long wod bilong ol; tasol i no olsem long ol sikman i stap long wod i no gat plaua long en. Inap 93 pesen bilong ol sikman i gat ol plaua long wod bilong ol, ol i tok ol plaua em “namba wan gutpela samting ol i laikim” long wod bilong ol.