Givim Biknem Long Lapun Papamama

1. Yumi gat wanem dinau long papamama? Olsem na yumi mas i gat wanem tingting na mekim wanem kain pasin long ol?

LONG bipo yet wanpela man i gat gutpela tingting na save em i bin tok: “Papa bilong yu i bin kamapim yu na yu mas harim tok bilong en. Na taim mama bilong yu i lapun pinis, yu no ken rabisim em.” (Sindaun 23:22) Ating bai yu tok, ‘Mi no inap mekim olsem!’ Yumi no laik daunim mama​—o papa​—yumi save laikim tru ol. Yumi save yumi gat bikpela dinau tru long ol. Namba wan samting, em papamama i bin givim laip long yumi. Tru, Jehova em i As bilong laip, tasol sapos papamama i no bin kamapim yumi, bai yumi no i stap. I no gat wanpela samting yumi inap givim long papamama em i gutpela olsem laip yet. Na tu, tingim pasin bilong papamama long daunim ol laik bilong ol yet, na tingting oltaim long pikinini, na lusim bikpela mani long em, na lukautim em gut​—ol i mekim olsem kirap long taim pikinini i liklik yet i go inap long taim em i bikpela pinis. Olsem na i stret Baibel i tok: “Yu mas aninit long papamama bilong yu na bihainim tok bilong ol. . . . Sapos yu mekim olsem, orait olgeta wok samting yu mekim i ken kamap gutpela, na bai yu stap longpela taim long dispela graun”!​—Efesus 6:2, 3.

MAS STRONGIM BEL BILONG OL

2. Olsem wanem ol pikinini i bikpela pinis ol i ken “bekim” dispela dinau long papamama?

² Aposel Pol i tokim ol Kristen: “Sapos . . . i gat ol pikinini bilong em yet o ol tumbuna pikinini, orait . . . namba wan wok bilong ol long ai bilong God em wok bilong lukautim gut dispela mama [o bubu] bilong ol. Long dispela pasin ol i ken bekim olgeta hatwok bipo papamama [na bubu] bilong ol i bin mekim bilong helpim ol. God i laikim tumas dispela kain pasin.” (1 Timoti 5:4) Bilong “bekim” dispela dinau, ol pikinini i bikpela pinis ol i ken kamapim olsem ol i pilim tru gutpela wok bilong papamama na ol bubu, inap planti yia ol i bin mekim pasin sori long ol pikinini na mekim bikpela wok long lukautim ol. Wanpela rot bilong ol pikinini long kamapim bel bilong ol, em ol i mas save, ol lapun i wankain long ol narapela manmeri​—ol tu i laik bai sampela i ken laikim tru ol na strongim bel bilong ol, na sampela lapun ol i sot tru long dispela samting. Olsem yumi olgeta, ol i laik bai ol pikinini i tingim ol olsem wanpela gutpela samting tru. Ol i mas pilim olsem i gat gutpela as na ol i stap.

3. Olsem wanem yumi ken givim biknem long papamama na ol lapun bubu?

³ Olsem na taim yumi tokim papamama na ol lapun bubu olsem yumi laikim tru ol, long dispela rot yumi givim biknem long ol. (1 Korin 16:14) Sapos papamama i no save sindaun wantaim yumi, yumi mas save, taim ol i kisim sampela tok long yumi, dispela em i bikpela samting tru long ol. Sapos yumi raitim wanpela pas i gat gutpela tok bilong amamas long en, o yumi ring long ol, o go lukim ol, dispela inap givim bikpela amamas long ol. Miyo, em wanpela meri i stap long Japan, taim em i gat 82 krismas em i raitim pas na i tok olsem: “Pikinini meri bilong mi [em man bilong en i mekim wok olsem wasman bilong raun] i save tokim mi: ‘Mama, mi laik bai yu “raun” wantaim mipela.’ Em i save raitim nem bilong ol kongrigesen ol bai go long en long olgeta wik na namba bilong telefon. Mi inap opim mep na tok: ‘Em nau, ol i stap long dispela hap!’ Oltaim mi save tok tenkyu long Jehova long dispela gutpela pikinini bilong mi.”

HELPIM OL LONG SAMTING BILONG SKIN

4. Olsem wanem tok bilong lotu Juda i laik kirapim ol man long mekim hatpela pasin long ol lapun papamama bilong ol?

⁴ Bilong givim biknem long papamama, ating sampela taim yumi mas lukautim ol long ol samting bilong skin, a? Planti ol i mas mekim olsem. Long taim bilong Jisas ol hetman bilong lotu Juda ol i helpim wanpela tok ol i bin kisim long ol man, olsem sapos wanpela man i tokaut olsem em i bin makim mani o graun samting bilong em “bilong givim long God,” orait nau em i no gat wok long kisim dispela mani samting na mekim wok long en bilong lukautim papamama. (Matyu 15:​3-6) Em pasin nogut tru! Dispela pasin bilong ol dispela hetman bilong lotu i no kirapim ol man long givim biknem long papamama, nogat​—em i kirapim ol long daunim papamama, long wanem, ol i tingim ol yet tasol na ol i no givim ol samting long papamama em ol i sot long en. Yumi no ken mekim dispela kain pasin!​—Lo 27:16.

5. Maski gavman bilong sampela kantri i save mekim ol samting bilong helpim ol lapun, bilong wanem sampela taim ol pikinini i mas helpim papamama long mani na long dispela rot ol i givim biknem long ol?

⁵ Long planti kantri long nau, gavman i gat ol samting olsem welfe na kain samting olsem bilong helpim ol lapun long ol samting bilong skin, olsem kaikai, laplap na haus. Na tu, taim ol i no lapun yet, sampela ol i bin bungim hap mani na putim i stap bilong helpim ol taim ol i lapun. Tasol sapos dispela mani i pinis, o mani bilong ol i no inap, orait ol pikinini bilong ol i save helpim ol long ol samting ol i sot long en, na long dispela rot ol i givim biknem long papamama. Taim ol pikinini i save lukautim lapun papamama, dispela i makim olsem ol i givim bel long God Jehova, em i As bilong ol famili.

SORI NA DAUNIM LAIK BILONG OL YET

6. Sampela i bin mekim wanem bambai ol i ken lukautim papamama?

⁶ Planti pikinini i bikpela pinis ol i bin helpim ol papamama i gat sik samting na ol i mekim long pasin sori na pasin bilong daunim laik bilong ol yet. Sampela i bin kisim papamama i kam sindaun wantaim ol, o ol yet i bin lusim hap bilong ol na ol i go sindaun klostu long papamama. Na sampela ol i go sindaun long haus bilong papamama. Planti papamama, na ol pikinini bilong ol wantaim, ol i bin kisim gutpela samting taim ol i mekim olsem.

7. Bilong wanem i gutpela sapos yu no tingim hariap ol samting yu mas mekim bilong helpim lapun papamama?

⁷ Tasol sampela taim dispela pasin i no wok gut, long wanem, ating ol i bin tingim hariap dispela samting na ol i no skelim gut pastaim, o ol i larim bel sori i kirapim ol na ol i mekim. Baibel i tok: “Man i gat gutpela tingting, em i save was gut long ol pasin em i mekim.” (Sindaun 14:15) Olsem: Sapos lapun mama bilong yu i hatwok long i stap wanpis na yu ting sapos em i kam sindaun wantaim yu dispela bai helpim em, bai yu mekim wanem? Bilong bihainim gutpela tingting yu ken tingim ol samting olsem: Em i sot long wanem samting? I gat sampela samting bilong gavman o bilong ol narapela lain olsem welfe inap helpim em? Em yet i laik lusim haus bilong em na kam sindaun wantaim yu? Sapos em i laik, orait dispela bai mekim wanem long i stap bilong em? Em i mas lusim ol pren bilong em? Em bai bel hevi long dispela? Yu bin toktok wantaim em long ol dispela samting? Taim em i kam sindaun wantaim yu, dispela bai mekim wanem long i stap bilong yu, na poroman marit bilong yu, na ol pikinini bilong yu yet? Na sapos i mas i gat sampela bilong lukautim mama, husat bai mekim? Yu inap skelim dispela wok i go long ol narapela narapela bilong famili? Yu bin toktok wantaim famili long dispela samting?

8. Taim yu mas tingting long olsem wanem bai yu helpim lapun papamama, yu inap toktok wantaim husat bilong kisim sampela tingting?

⁸ Dispela wok bilong lukautim mama, em wok bilong olgeta pikinini insait long famili, olsem na i gutpela sapos yu bungim famili na olgeta wan wan i ken toktok long ol samting yupela i ken mekim. Na sapos yu toktok wantaim ol elda bilong kongrigesen Kristen o ol pren em wankain samting i bin painim ol, ating dispela tu inap helpim yu. Baibel i toksave olsem: “Sapos yu laik mekim sampela wok, orait pastaim yu mas kisim tingting long planti arapela man, na bai wok bilong yu i ken kamap gutpela. Sapos yu no mekim olsem, bai yu hatwok nating.”​—Sindaun 15:22.

PASIN SORI NA PILIM HEVI BILONG OL

9, 10. (a) Maski papamama i go lapun, yu mas mekim wanem long ol? (b) Maski wanem samting pikinini i mekim bilong helpim papamama, long olgeta taim em i mas mekim wanem kain pasin long ol?

⁹ Bilong givim biknem long papamama i lapun pinis, yumi mas mekim pasin sori na pilim hevi bilong ol. Taim ol i go lapun, ol sik samting i save kamap long skin bilong ol, na ating ol i hatwok long wokabaut, na kaikai, na tingim ol samting. Ating i mas i gat sampela bilong helpim ol. Sampela pikinini ol i save tingting tumas long lukautim papamama, olsem na ol i laik soim rot long papamama. Tasol ol lapun ol i bikpela pinis na ol i bin stap planti yia, na insait long ol dispela yia ol i bin kisim planti gutpela save na tingting na ol i bin lukautim ol yet na tingim gut ol samting ol i mas mekim. Ol i gat wok olsem papamama na ol i gat wok tu olsem man na meri i bikpela pinis, na dispela i mekim na ol i pilim olsem ol i gat nem na ol i no samting nating tasol. Taim ol pikinini i strong tumas long bosim i stap bilong papamama, na nau papamama i ting ol i mas larim ol pikinini i mekim olsem, dispela inap mekim na papamama bai bel hevi o kros. Sampela papamama i bel nogut long dispela na ol i sakim ol samting pikinini i mekim, long wanem, ol i ting pikinini i laik pasim rot bilong ol long bosim sindaun bilong ol yet.

¹⁰ I hatwok long stretim ol kain hevi olsem, tasol i gutpela sapos yu larim lapun papamama i lukautim ol yet inap long mak bilong strong bilong ol na larim ol yet i tingim ol samting ol bai mekim sapos ol inap. Na i gutpela sapos yu no kirap na tingim ol samting bai yu mekim bilong helpim tupela sapos yu no toktok wantaim ol pastaim. Taim ol i go lapun, bikpela hap strong bilong mekim ol samting em i pinis. Olsem na yu mas larim tupela i mekim wok long liklik hap strong ol i holim yet na ol i ken bosim sindaun bilong ol inap long mak bilong ol. Ating bai yu lukim olsem sapos yu no strong tumas long bosim sindaun bilong papamama, dispela bai helpim yupela long i stap bel isi wantaim. Tupela bai amamas, na yu tu bai amamas. Tru, ating sampela taim yu mas strong long mekim ol samting yu save em bai helpim gut ol, tasol bilong givim biknem long papamama, yu mas mekim pasin long ol olsem ol i gat nem na yu mas tingim gut ol. Baibel i tok: “Yupela i mas aninit long ol lapun na mekim gut long ol.”​—Wok Pris 19:32.

BIHAINIM STRETPELA TINGTING

11-13. Sapos bipo pikinini i no bin pas gut wantaim papamama, olsem wanem em i ken mekim yet wok bilong lukautim ol taim ol i lapun?

¹¹ Sampela taim ol pikinini i bikpela pinis ol i gat hatwok long givim biknem long papamama i lapun pinis, long wanem, ol i tingim i stap bilong ol taim ol i liklik yet. Sapos bipo papa bilong yu i no bin mekim pasin sori long yu, na mama i gat hatpela pasin na em i laik bosim famili, ating yu bel nogut o kros yet, long wanem, yu ting ol i no bin mekim gutpela pasin long yu olsem papamama i mas mekim. Olsem wanem? Yu inap daunim dispela bel nogut o kros?a

¹² Basse, em i go bikpela long Finlan, em i tok: “Bipo papa i insait long wanpela lain polis bilong Hitler long Jemani, ol i kolim SS. Em i save belhat kwik, na taim em i belhat em inap bagarapim man. Planti taim em i paitim mama long ai bilong mi. Wanpela taim em i belhat na em i kisim let bilong em na em i paitim pes bilong mi long hap ain bilong pasim let. Em i paitim mi strong tru na mi pundaun long bet.”

¹³ Tasol i no olgeta pasin bilong dispela papa i nogut. Basse i tok moa olsem: “Em i save wok strong na em i givim bel tru long lukautim famili long ol samting bilong skin. Tru, em i no bin mekim gut long mi olsem ol papa i save mekim, tasol mi save i gat wanpela samting i bin bagarapim bel na tingting bilong em bipo. Taim em i manki yet mama bilong em i bin rausim em long haus. Em i go bikpela long rot bilong pait. Taim em i yangpela man em i go insait long ami. Mi inap pilim hevi bilong em liklik na mi no ting em asua bilong em na em i gat hatpela pasin. Taim mi go bikpela na papa i gat sik, mi laik helpim em gut i go inap long taim em i dai. Tru, em i hatwok, tasol mi mekim olgeta samting mi inap mekim bilong helpim em. Mi laik i stap olsem gutpela pikinini bilong em i go inap long taim em i dai, na mi ting em i bin tingting olsem long mi.”

14. Wanem tok bilong Baibel i stret long bihainim long taim i gat hevi i kamap long wok bilong lukautim ol lapun papamama na long ol narapela kain hevi tu?

¹⁴ Long olgeta hevi i kamap insait long famili, na ol narapela kain hevi tu, tok bilong Baibel i stret long bihainim, olsem: “Yupela i mas kisim olkain pasin olsem. Yupela i mas sori tru long ol arapela na mekim gut long ol. Yupela i mas daunim yupela yet na mekim pasin isi long ol man, na yupela i no ken belhat kwik long ol man i rongim yupela. Sapos wanpela man namel long yupela em i gat tok long narapela brata i bin mekim rong long em, orait em i mas karim dispela hevi na lusim sin bilong dispela brata. Bikpela em i lusim pinis sin bilong yupela, na olsem tasol yupela tu i mas lusim sin bilong ol arapela.”​—Kolosi 3:​12, 13.

TINGIM MAN I SAVE LUKAUTIM OL

15. Sampela taim, bilong wanem wok bilong lukautim papamama i save givim bel hevi long pikinini bilong ol?

¹⁵ Wok bilong lukautim papa o mama i gat sik, em i bikpela wok, na i gat kain kain samting man i mas mekim, na em i mas wok inap planti aua long olgeta de. Tasol hatwok bilong dispela kain wok, em samting bilong tingting na bel. Yumi save bel hevi tru long lukim papamama i gat sik na i no strong moa, na tingting i lus, na ol i no inap bosim moa sindaun bilong ol yet. Sandy, em wanpela meri bilong Pueto Riko, em i stori olsem: “Mipela i mas tingim mama long olgeta samting mipela i mekim. Mi bel hevi stret long lukim em i karim pen na mi mas lukautim em. Pastaim lek i bagarap liklik na em i no wokabaut gut. Orait bihain em i mas holim stik wokabaut, na bihain moa em i mas holim samting olsem stik wokabaut i gat 3-pela lek, na bihain long dispela em i mas sindaun long wilsia. Bihain skin bilong em i wok long go nogut moa na em i dai. Sik kensa bilong bun i bin kamap long em na mipela mas lukautim em long san na long nait. Mipela i save wasim em na givim kaikai long em na kaunim buk long em. Dispela wok i hatwok tru​—na bel hevi bilong en tu i bikpela. Taim mi save olsem mama i laik i dai, mi krai, long wanem, mi laikim em tumas.”

16, 17. Wanem sampela gutpela tok inap helpim man o meri i gat wok long lukautim lapun papamama na bai em i ken holim stretpela tingting long ol samting?

¹⁶ Sapos yu gat wankain hatwok, yu ken mekim wanem bilong karim dispela hevi? Yu ken kaunim Baibel na long dispela rot i olsem yu putim yau long tok bilong Jehova, na yu ken toktok wantaim em long rot bilong beten, na dispela bai helpim yu tru. (Filipai 4:​6, 7) Na bilong lukautim skin bilong yu, yu mas kisim ol kaikai i save strongim skin na kisim gutpela slip. Sapos yu mekim olsem, skin wantaim bel na tingting bilong yu bai kisim strong bilong lukautim gut papa o mama bilong yu. Ating yu inap wokim rot bambai yu ken kisim liklik malolo long sampela taim. Sapos yu no inap i go limlimbur long wanpela hap, i gutpela sapos yu makim hap taim bilong malolo. Ating yu inap stretim tok wantaim wanpela na em i ken i stap wantaim papa o mama bilong yu i gat sik, na bai yu gat hap taim bilong raun liklik.

¹⁷ Planti man na meri i gat wok long lukautim lapun papa o mama ol i save putim bikpela mak tumas long ol yet i mas winim, na ol i hatwok tru. Tasol yu no ken ting yu gat asua sapos yu no inap mekim sampela wok. I gat sampela samting inap mekim na ating yu mas putim papa o mama long wanpela kain haus sik bilong lukautim ol lapun. Sapos yu gat wok long lukautim lapun papa o mama, putim ol mak yu inap winim. Tru, yu gat wok long helpim papamama, tasol yu gat wok tu long helpim ol pikinini bilong yu, na poroman bilong yu, na yu yet.

STRONG GOD I SAVE GIVIM

18, 19. Jehova i bin tok promis long givim wanem helpim long ol manmeri i save lukautim ol lapun? Wanem stori i kamapim klia olsem Jehova i save bihainim tok promis bilong em?

¹⁸ Long Baibel Jehova i kamapim ol gutpela tok bilong soim rot long ol man o meri i gat wok long lukautim lapun papamama, na ol dispela tok inap helpim ol tru long mekim dispela wok. Tasol Jehova i no save helpim ol long dispela rot tasol, nogat. Man bilong raitim Song i tok: “Ol manmeri i save bel tru na i singaut long [Jehova], em i save stap klostu long ol. . . . Em i save harim krai bilong ol na kisim bek ol.” Jehova bai kisim bek, o lukautim, ol manmeri i stap gut long em, maski taim nogut tru i painim ol.​—Song 145:​18, 19.

¹⁹ Myrna, em i stap long hap bilong Filipin, em i kisim save long dispela samting taim em i lukautim mama bilong en, em sik strok i bin bagarapim em. Myrna i tok: “Mi bel hevi stret long lukim mama i karim bikpela pen na em i no inap tokim mi olsem dispela pen i stap we. I olsem mi lukim em i go daun isi isi insait long wara na mi no inap mekim wanpela samting bilong helpim em. Planti taim mi save brukim skru na tokim Jehova olsem skin bilong mi i les olgeta. Mi singaut olsem Devit i bin mekim, em i krai long Jehova long tingim hevi bilong em. [Song 56:8] Na tru tumas Jehova i givim strong long mi, olsem em i bin tok promis long mekim. ‘[Jehova] i bin was long mi.’ ”​—Song 18:18.

20. Wanem ol tok promis bilong Baibel i helpim man o meri i gat wok long lukautim wanpela lapun na em i ken ting olsem gutpela samting bai kamap, maski dispela lapun i dai?

²⁰ Sampela i tok, wok bilong lukautim ol lapun papamama i olsem ‘wanpela stori em pinis bilong en i no gat amamas long en.’ Sampela lapun, maski yumi mekim olgeta samting bilong lukautim gut ol, ol i save dai, olsem mama bilong Myrna. Tasol ol man i bilip long Jehova ol i save, maski papa o mama i dai, dispela i no pinis bilong em. Aposel Pol i tok: “Mi bilip na mi wet long God bai i kirapim bek ol man i dai pinis, em ol stretpela man na ol man nogut wantaim.” (Aposel 24:15) Ol manmeri em lapun papamama bilong ol i dai, ol i ken wetim taim bilong kirapim bek ol man i dai pinis na dispela i save mekim gut bel bilong ol, na ol i tingim gutpela tok promis bilong nupela taim God bai kamapim, na long dispela taim “ol manmeri bai i no i dai moa.”​—KTH 21:4.

21. Wanem ol gutpela samting i save kamap taim ol pikinini i givim biknem long ol lapun papamama?

²¹ Ol wokman bilong God i save tingim tru papamama bilong ol, maski ol i lapun pinis. (Sindaun 23:​22-24) Ol i save givim biknem long papamama. Taim ol i mekim olsem, ol i lukim wanpela savetok bilong Baibel i kamap tru, em i tok: “Yu mas bihainim ol dispela gutpela pasin, na bai papamama bilong yu i belgut tru na i amamas.” (Sindaun 23:25) Na bikpela samting tru, ol manmeri i givim biknem long lapun papamama, ol i save amamasim na givim biknem long God Jehova tu.