Lukautim Ol Lapun—Em Wanpela Hevi i Kamap Bikpela Tru
WANPELA liklik pikinini meri em i askim mama bilong em olsem: “Bilong wanem na tumbuna meri i save kaikai long plet ol i bin wokim long diwai na yumi olgeta i save kaikai long ol gutpela plet?” Mama bilong em i bekim tok olsem: “Han bilong em i save guria na nogut ol gutpela plet i pundaun na i bruk, olsem na em i mekim wok long plet diwai tasol.” Nau pikinini i tingting i go na em i tokim mama: “Olsem na bai yu lukautim gut dispela plet na bai mi ken mekim wok long en bihain bilong sutim kaikai bilong yu, a?” Pikinini i tingim ol samting long bihain na ating mama i kirap nogut long dispela. Tasol taim em i skelim tingting bilong pikinini, dispela i strongim bel bilong em na em i save, pikinini i tingting long lukautim em long bihain taim em i lapun!
I stap bilong planti lapun long bihain ating bai i no gutpela tumas. Long planti hap bilong graun namba bilong ol lapun i go bikpela hariap tru. Wanpela nius (World Press Review) bilong Ogas 1987 i tok, i gat 600 milion manmeri long graun, na 12 pesen bilong ol manmeri bilong graun long dispela taim em ol lapun i winim 60 krismas.
Long Amerika namba bilong ol lapun i sut i go antap winim tru namba bilong ol yangpela manmeri, na em namba wan taim dispela i kamap olsem. Wanpela man i save kamapim stori bilong saiens long wanpela nius bilong Nu Yok em i tok, long Amerika i gat 30 milion manmeri i winim pinis 65 krismas—long olgeta 8-pela 8-pela man, wanpela i gat 65 krismas o antap long en, na dispela namba i winim tru ol narapela taim bipo, na namba bilong ol lapun i go bikpela hariap tru wankain olsem ol narapela lain manmeri. . . . Long yia 1786 long Amerika planti manmeri i no winim 35 krismas na ol i save dai. Tasol long nau i no olsem. Ol i tok, ol pikinini i kamap long 1989 ol inap winim 75 krismas.
Long Kanada namba bilong ol lapun tru i gat olsem 85 krismas bai kamap bikpela tru long pinis bilong yia 1999, winim bilong nau inap tripela taim.
Long hap bilong Yurop inap wan handet yia i go pinis, i no gat planti tumas ol lapun—ol inap olsem 1 pesen tasol bilong olgeta lain manmeri long Yurop. Tasol nau namba bilong ol i bikpela tru inap 17 pesen.
Wanpela lain bilong kaunim na bungim namba bilong ol manmeri long Amerika, i raitim ripot long ol lapun long ol kantri i no gat planti wok bisnis samting, na ripot i tok: “Namba bilong ol lapun long ol dispela kantri i kamap bikpela, winim bilong bipo inap 4-pela taim.”
Inap 40 krismas i go pinis, long hap bilong Saina, planti manmeri i save stap inap 35 krismas tasol na ol i dai. Long yia 1982 namba bilong ol manmeri i gat 68 krismas i antap, winim ol narapela. Tasol long nau winim 90 milion lapun i stap, na ol man bilong skelim dispela samting ol i tok, inap long yia 2,000 dispela namba bai i bikpela moa inap 130 milion, na dispela em 11 pesen bilong namba bilong olgeta manmeri long Saina.
Taitim Bun Moa long Lukautim Ol Lapun Bilong Yu
Long olgeta hap bilong graun namba bilong ol lapun i wok long i go bikpela tru, na planti i tingting bai ol i lukautim ol olsem wanem. Long taim bilong raitim Baibel long bipo dispela samting i no olsem wanpela bikpela hevi tru. Ol i bin i gat lain famili, em ol pikinini, na ol papamama, na ol tumbuna papamama, olgeta i stap wantaim long wanpela haus. Ol pikinini na papamama na ol bubu, narapela i helpim narapela long ol samting, na papamama i painim ol kaikai samting bilong lukautim ol, na wanem samting ol lapun na famili i sot long en bai papamama i helpim ol long kisim. Dispela pasin bilong ol famili na ol bubu i sindaun wantaim i stap yet long sampela hap bilong graun. (Lukim ol stori long blok i stap long pes 8.) Tasol long ol kantri i gat planti wok bisnis samting, dispela pasin i no stap tumas insait long ol famili, long wanem papamama na ol pikinini tasol i stap wantaim long haus. Taim ol pikinini i bikpela na ol i marit, na bihain ol i kamapim pikinini bilong ol yet, planti taim ol i gat hevi, long wanem nau ol i mas lukautim lapun papamama bilong ol na planti taim papa o mama i gat bikpela sik o ol i no gat strong.
Nau long dispela taim, em i wanpela bikpela hevi tru long lukautim ol lapun! Ating bai papa na mama wantaim i mas kisim wok mani samting bilong lukautim famili long ol samting bilong skin, maski tupela i no amamas tumas long mekim olsem. Pe bilong ol kaikai, na pe bilong baim haus i go antap, na ol i mas baim paua na wara na ol narapela samting tu. Na maski tupela marit i bungim mani bilong tupela wantaim, dispela mani i pinis kwiktaim. Sapos meri i no painim wanpela wok mani samting, em i gat bikpela wok yet long lukautim ol pikinini, na baim kaikai, na klinim na stretim haus samting. Dispela i no olsem ol i no ken lukautim lapun papamama o lapun bubu bilong ol long haus. Nogat! Tasol i olsem bai i bikpela hevi na hatwok moa long tupela marit hia. Ol lapun i save pilim pen long skin bilong ol na sampela taim ol i kros nating na toktok planti o bel hevi, na ol i no mekim wanpela gutpela tok na soim olsem ol i amamas. Tasol i no olsem bai yumi no ken painim rot bilong lukautim ol lapun bilong yumi. Nogat.
Planti taim ol i larim dispela wok bilong lukautim ol lapun long han bilong ol pikinini meri. Ol ripot i soim olsem, tru ol man bai i givim mani long ol meri bilong helpim ol long mekim dispela wok, tasol em ol meri yet i save stap wantaim na helpim ol lapun long ol samting em ol lapun yet i no inap mekim. Olsem kaikai bilong ol lapun—planti taim yu mas kisim long spun na putim long maus—na wasim ol na bilasim ol, na senisim laplap bilong ol, na kisim ol i go long ol dokta na long haus sik, na kisim marasin samting bilong ol. Planti taim ol pikinini meri i stap olsem ai na yau na tingting bilong ol lapun. Em bikpela wok tru ol i mekim na ol i gat laik long mekim, na God Jehova em i belgut na i amamas long wok bilong ol.
Wanpela man, nem bilong em Carl Eisdorfer, em i dairekta bilong wanpela wok long Yunivesiti bilong Maiami long Florida long Amerika em i tok, dispela tok olsem planti pikinini i save putim lapun papamama bilong ol long wanpela kain haus bilong lukautim ol lapun, dispela tok i no stret tumas. Em i tok moa olsem: “Sampela ripot i soim olsem bikpela wok bilong lukautim ol lapun, em ol pikinini bilong ol yet i save mekim.”
Ol narapela ripot i wanbel wantaim tok bilong em. Olsem long Amerika inap 75 pesen i tok ol i orait long lukautim lapun papamama bilong ol sapos ol lapun i no inap long lukautim ol yet. Eisdorfer i tok moa: “Dispela i makim olsem planti famili i laik long lukautim ol lapun bilong ol.” Narapela ripot long wanpela nius (Ms.) i tok olsem: “Inap 5 pesen tasol bilong ol lapun em ol i winim pinis 65 krismas ol i stap long ol haus bilong ol lapun i gat ol lain olsem nes bilong lukautim ol, long wanem planti ol i les long ol dispela kain haus na ol i laik i stap wantaim famili bilong ol.”
Stori i kamap bihain i soim olsem i gat sampela ol i wok strong long lukautim lapun papa o mama bilong ol. Wanpela wasman bilong raun long ol kongrigesen bilong lain bilong ol Witnes Bilong Jehova em i stori olsem: Em wantaim meri bilong em ol i bin lukautim lapun mama bilong meri em i gat 83 krismas, na ol i no bin putim em long wanpela haus bilong ol lapun. Em i tok: “Mi tingim wanpela hap tok olsem, ‘Wanpela mama em inap tru long lukautim 11-pela pikinini, tasol 11-pela pikinini i no inap lukautim wanpela mama bilong ol. Olsem na mipela i gat strongpela tingting long lukautim dispela wanpela lapun mama. Maski em i gat sik (Alzheimer), em i raun wantaim mipela long ka.
“Pastaim em i raun autim tok bilong Kingdom wantaim mipela long ol wan wan haus. Bihain nau mipela i kisim em raun long wilsia. Na ol manmeri i save amamas long mipela i lukautim em gut. Sampela taim long ol haus em i mekim ol tok i kranki liklik, tasol mipela i no save stretim na semim em, nogat. Mipela i lukautim em i go inap long em i dai, taim em i gat 90 krismas.”
Wanem Taim i Stret long Putim Ol long Haus Bilong Ol Lapun?
Long Amerika i gat samting olsem 2 milion lapun i stap long ol kain haus bilong ol lapun. Sampela i tok dispela i olsem ples bilong bungbungim ol lapun, tasol dispela tok i no stret, long wanem sampela taim ol pikinini bilong ol i gat bikpela hevi long lukautim ol, olsem na ol i mas mekim olsem. Na sapos papamama i gat bikpela sik na narapela i mas stap na lukautim ol long olgeta taim, em nau, dispela bai putim bikpela hevi tru long pikinini. Orait, ating bai ol i mas putim tupela lapun long haus i gat ol nes samting na ol bai lukautim gut dispela ol lapun papamama.
Wanpela misineri bilong Sosaiti Was Taua long Siera Leon long hap bilong Afrika, i tok mama bilong em i tingting planti taim em i mas putim lapun mama bilong em i go i stap long wanpela kain haus bilong ol lapun. Em i tok: “Mama bilong mi i stap long Florida na sampela taim i go pinis mama i putim lapun mama bilong em, Helen, long haus bilong ol lapun. Em i mas skelim gut dispela samting, long wanem em i bin lukautim lapun mama Helen inap 4-pela yia pinis, tasol nau i mas i gat ol narapela olsem nes samting i stap na lukautim em olgeta taim. Ol pren na famili bilong mama, na ol man i lukautim ol dispela kain haus, na ol dokta, ol i wanbel wantaim mama long putim Helen long dispela haus, tasol em i bikpela samting long mama i mekim. Long wanem mama i pilim olsem taim em i liklik yet na inap em i bikpela, mama bilong em i bin lukautim em gut, olsem na nau em wok bilong em long lukautim lapun mama—em pe o ‘bekim bilong olgeta hatwok’ olsem Pol i bin tok. Ol i lukautim gut Helen long dispela haus, winim wok mama inap mekim bilong lukautim Helen.”—1 Timoti 5:4.
Na narapela witnes em i wok long nambawan ofis bilong ol Witnes Bilong Jehova em i stori long papa bilong em i bin i gat sik kensa inap longtaim. Em i tok olsem: “Papa bilong mi em i wanpela strongpela Witnes winim 30 yia pinis. Inap 9-pela yia paslain long taim em i dai, sik kensa i kisim em. Olsem na taim mitupela meri bilong mi i kisim malolo bilong mipela, mipela i save go lukim em, na long ol narapela taim tu mipela i mas i go bilong lukim em i stap olsem wanem na helpim em long ol samting. Ol narapela lain long famili tu i save helpim em long ol narapela narapela samting. Na meri bilong em wantaim narapela pikinini meri em i marit pinis na i stap klostu long ol, tupela i save helpim em. Na ol Witnes long kongrigesen bilong em ol i save kam lukim em long haus. Tupela yia paslain long taim em i dai, em i save go i kam long haus sik, na bihain em i go i stap long wanpela haus bilong lukautim ol lapun. Em i stap long dispela haus inap 5-pela mun samting na em i dai.
“Dispela tingting bilong putim em long wanpela haus bilong ol lapun em i tingting bilong olgeta long famili, na em yet i wanbel wantaim mipela. Em yet i pilim olsem wok bilong lukautim em long haus em i bikpela hatwok tru. Em i tok: ‘Dispela samting bai i bagarapim skin bilong yupela! Ating mobeta nau mi mas i go long wanpela haus samting bilong ol lapun na bai ol i ken mekim ol dispela wok. Em bai i gutpela long yupela olgeta na i gutpela long mi tu.’
“Olsem na em i go i stap long dispela haus. Insait long dispela 9-pela yia famili yet i lukautim em, na taim ol i no inap nau, ol i putim em long haus bilong ol lapun na bai ol wokman i ken lukautim em gut long ol samting long olgeta taim.”
Taim yu lukautim lapun i go na em i bikpela hatwok tumas na yu ting yu no inap mekim moa, orait famili yet i ken painim wanpela bilong ol dispela kain haus bilong putim em long en sapos i gat wanpela olsem; tasol haus i mas klin gut tru na ol wokman long en i mas i gat ol gutpela pasin na bai ol inap lukautim em gut. Na i gutpela sapos i gat wanpela bilong i go lukim em long olgeta de—ating wanpela long famili, o wanpela insait long kongrigesen, o sapos yupela i ring long telefon em bai i amamas tasol—na lapun ya bai i no pilim tumas olsem yupela i lusim em o yupela i lusim tingting long em pinis, o em i stap wanpis nau, o em i tingting olsem yupela i no moa tingim em. Taim ol narapela lapun long dispela haus i gat ol man i kam bilong lukim ol na i no gat wanpela bilong yupela i go lukim em, ating em bai i bel hevi tru. Olsem na yu mas traim na kam lukim em. Putim yau long ol toktok bilong em. Na bikpela samting em yu mas beten wantaim em. Maski i olsem tingting bilong em i no wok moa, yu mas beten yet. Yu no save, ating em i wok long harim dispela beten yu mekim!
Taim yu laik tingting long dispela samting bilong helpim tupela lapun, i no ken yu wanpela yu tingim, nogat; yu mas mekim wantaim tupela lapun yet. Na bai tupela i pilim olsem tupela i bosim yet ol samting i kamap long laip bilong ol. Yu ken mekim pasin sori na pasin isi long ol, na tu yu mas tingim gut ol samting bilong helpim ol. Nau yu wok long bekim olgeta hatwok bilong papamama na bilong ol bubu, olsem aposel Pol i bin tok.
As Tingting Bilong Ol Man
Nau long dispela taim yumi ol manmeri i gat planti wok tumas, na inap yumi lusim tingting long ol lapun bilong yumi. Planti ol yangpela long nau ol i laik hariap long kisim kain kain samting bilong helpim sindaun bilong ol, na ol i pilim olsem ol lapun i pasim rot bilong ol, na ol i ting taim bilong ol lapun i pinis. Ating yumi olgeta i mas tingim dispela samting olsem: Wanem samting em i as tru bilong laip? Planti yangpela long nau i save tingting olsem laip bilong ol lapun em i samting nating, na laip bilong ol yet i bikpela samting.
Tru ating ol lapun na ol narapela i gat sik samting, ol i no inap helpim tumas famili long sampela wok samting. Tasol i no ol tasol i no mekim ol samting i olsem bikpela samting. Long buk Saveman long Baibel, King Solomon i tok, ol wok olgeta manmeri i mekim i olsem samting nating tasol. Em i tok, strongpela skin bilong ol yangpela bai i stap liklik hap taim tasol na bihain bai ol i kamap lapun—em dispela samting i painim pinis planti milion manmeri. Na olgeta bai i tanim i kamap graun gen, olsem na olgeta i mas kisim tingting olsem: “Olgeta samting i olsem samting nating tasol na i no gat as tru bilong en.”—Saveman 12:8.
Solomon i litimapim tok bilong ol man i gat gutpela tingting na em i tok moa long i stap bilong ol man, olsem: “Bilong pinisim olgeta toktok, mi laik tok olsem, nambawan samting long laip bilong yumi man i olsem. Yumi mas aninit long God tasol na bihainim ol lo bilong em.” (Saveman 12:13) Taim yumi mekim olsem, em nau yumi inapim tru as bilong i stap bilong yumi, na i no long skelim krismas na strong bilong yumi o wanem kain bikpela namba yumi kisim long dispela taim nau i laik pinis.
Bilong helpim i stap bilong yumi, Jisas i mekim wanpela gutpela tok long Baibel ol i kolim Lo bilong Bikpela, olsem: “Olgeta pasin yupela i laik bai ol arapela manmeri i mas mekim long yupela, ol dispela pasin tasol yupela i mas mekim long ol.” (Matyu 7:12) I gutpela yumi tingting, yumi laik bai ol narapela manmeri i mas mekim wanem kain pasin long yumi, na dispela bai i helpim yumi long bihainim gut dispela lo bilong Jisas na mekim wankain pasin long ol olsem yumi laik bai ol i mekim long yumi. Na sapos yumi lapun pinis na yumi no gat strong long mekim ol wok samting, yumi laik bai pikinini i mas mekim wanem gutpela pasin long yumi? Orait, yumi redi long lukautim lapun papamama bilong bekim hatwok ol i bin mekim bilong lukautim yu inap 20 krismas samting?
Taim yumi pilim pinis hevi bilong lapun papamama na yumi tingim ol hatwok tupela i bin mekim taim yumi liklik yet, olsem taim sik i painim yumi tupela i lukautim yumi gut tru, na ol i painim kaikai na laplap bilong yumi, na ol i save kisim yumi i go raun samting. Olsem na nau yumi ken mekim ol samting bilong helpim sindaun bilong tupela.
Sapos inap, orait yu mas stretim rot bambai yu inap lukautim ol long haus. Tasol wanem tingting ol i laik bihainim, orait ol narapela i mas wanbel long en tu. Baibel i tok: “Yu, bilong wanem yu skelim pasin bilong brata bilong yu na tok nogut long em? Na yu, bilong wanem yu tok bilas long brata bilong yu? Yupela i save, bai yumi olgeta i sanap long kot bilong God.”—Rom 14:10; Jems 4:12.
Wanem samting i gutpela bilong ol lapun papamama, maski ol i stap wantaim ol pikinini bilong ol o nogat, sapos tingting bilong ol i wok gut yet ol inap mekim yet ol gutpela wok. Ating bai ol i kisim save long laik bilong Jehova long ol stretpela manmeri bai stap oltaim long paradais long graun. Na dispela i olsem gutpela taim tru long ol dispela lapun i ken mekim tok bilong Bikpela Man i bin wokim ol. Sampela manmeri, taim ol i lapun tru nau ol i kisim save long ol tok promis bilong Jehova long em bai kamapim nupela taim long graun na bai stretpela pasin tasol i stap long en. Na ol i kisim bikpela amamas long tokaut long dispela gutpela samting long ol narapela manmeri.
Wanpela meri bilong Kalifonia, em i kisim save long ol dispela gutpela tok promis long taim em i gat 100 krismas. Na em i stap long wanpela kain haus bilong ol lapun na wanpela nes i bin autim tok long em, na taim em i gat 102 krismas em i kisim baptais. Olsem na i stap bilong dispela lapun meri i no ‘olsem samting nating tasol na i no gat as tru bilong en,’ nogat; em inapim tru ‘namba wan wok bilong yumi man’—em i ‘aninit long God tasol na bihainim ol lo bilong em.’
[Rait long pes 6]
Ol i bin tok, bipo wanpela mama inap lukautim 11-pela pikinini, tasol nau 11-pela pikinini i no inap lukautim wanpela mama
[Blok long pes 8]
Taim Yu Lukautim Ol Lapun i Olsem Yu Daun long Ol—Sampela Stori i Kam long Ol Narapela Narapela Hap
“Long Afrika i gat liklik helpim bilong ol lapun na sampela taim i no gat olgeta—i no gat ol haus bilong lukautim ol lapun, na i no gat wanpela lain bilong gavman bilong lukautim ol long samting bilong skin, na gavman i no save givim liklik mani bilong helpim ol. Ol pikinini bilong ol dispela lapun i save lukautim ol.
“Long ol kantri i no gat planti wok bisnis samting, em i bikpela samting long ol i mas karim planti pikinini, long wanem dispela ol pikinini bai lukautim ol long bihain. Maski sampela ol i stap rabis tru, bai ol i kamapim planti pikinini, long wanem ol i ting sapos ol i kamapim planti, sampela bai i stap laip na bai ol i helpim sindaun bilong ol lapun bilong ol long bihain na ol bai stap gutpela.
“Ol samting long Afrika i wok long senis, tasol planti famili i strong long ol yet i mas lukautim ol lapun. Sapos ol i no gat pikinini, orait ol narapela long lain bilong ol bai i lukautim ol. Na planti taim ol dispela man i no gat planti mani samting, tasol ol i hapim ol samting i go bilong helpim ol lapun.
“Narapela pasin ol pikinini i save mekim bilong lukautim ol lapun papamama bilong ol, ol i save givim ol liklik pikinini bilong ol long tupela lapun. Planti ol tumbuna pikinini i save mekim ol wok long haus.
“Long ol kantri i gat planti wok bisnis samting, ol manmeri i stap laip longpela taim moa, long wanem ol i gat planti kain gutpela marasin bilong helpim ol. Na long ol kantri i no gat planti wok bisnis samting ol i sot long ol nupela kain gutpela marasin. Olsem na planti ol rabisman i save dai, long wanem ol i no gat mani bilong baim wanem liklik hap marasin i stap. I gat wanpela tok bilong ol man long hap bilong Siera Leon olsem: ‘I no gat wanpela rabisman i sik.’ Em long wanem, ol rabisman i no gat mani bilong baim ol marasin, olsem na em i mas stap gutpela na nogat sik samting, o dai i painim em longtaim pinis.”—Em stori bilong Robert Landis, em i wanpela misineri long Afrika.
“Long Meksiko ol man i save tingim tru ol lapun bilong ol. Taim ol pikinini man i marit, nau ol papamama tasol i stap long haus bilong ol. Tasol taim papamama i lapun tru na ol i no inap long mekim planti wok bilong ol, em nau ol pikinini i save bringim ol i kam long haus bilong ol na lukautim ol. Ol pikinini i pilim olsem em wok bilong ol.
“Planti taim bai yu lukim ol tumbuna papamama i stap wantaim ol pikinini man bilong ol na ol tumbuna pikinini. Na ol tumbuna pikinini i save laikim tru na daun long ol tumbuna papamama. Ol famili ol i pas gut wantaim.
“Na long Meksiko i no gat planti haus bilong lukautim ol lapun, long wanem ol pikinini man na pikinini meri bilong ol i save lukautim ol. Sapos i gat planti pikinini man na laspela man i marit em i mas stap long haus na lukautim ol lapun papamama.”—Em stori bilong Isha Aleman bilong Meksiko.
“Long Korea ol i lainim mipela long ples na long ples skul bilong litimapim nem bilong ol manmeri i lapun. Insait long famili em wok bilong namba wan pikinini man long lukautim ol lapun papamama. Sapos em i no inap long lukautim ol, orait narapela pikinini man o pikinini meri bai mekim. Planti marit i save stap wantaim na lukautim ol lapun papamama bilong ol long wanpela haus. Na papamama bai i stap wantaim pikinini bilong ol na ol i laik skulim ol tumbuna bilong ol na lukautim ol. Em samting bilong sem sapos tupela yangpela marit i putim lapun papamama long wanpela kain haus bilong lukautim ol lapun.
“Papa bilong mi em i namba wan pikinini man, olsem na mipela i stap wantaim ol tumbuna papamama long wanpela haus tasol. Olsem na sapos mipela i lusim haus mipela mas toksave long ol, wanem hap mipela laik go raun long en na wanem taim bai mipela i kam bek. Taim mipela i kam bek long haus, pastaim mipela mas go long rum bilong tupela tumbuna na daunim het na tok gude long ol, na tokim ol olsem mipela kam bek pinis na mipela i orait tasol, long wanem ol i tingting planti long i stap bilong famili.
“Taim mipela i givim wanpela samting long ol, mipela mas holim samting long tupela han wantaim. Mipela mas daun tru long ol man olsem: papamama, na ol tumbuna papamama, na ol tisa, na ol bikman, olsem na taim mipela laik givim wanpela samting long ol, mipela mas holim long tupela han na givim, na sapos mipela givim long wanpela han tasol em i pasin nogut. Taim mipela kisim wanpela gutpela kaikai, pastaim mipela mas sutim bilong ol tumbuna papamama.
“No ken ting olsem mipela mas litimapim nem bilong ol lapun insait long famili tasol, nogat—long olgeta narapela lapun manmeri tu. Long skul, kirap long komuniti-skul i go inap long hai-skul i gat hap wok bilong mipela i mas lain long dispela pasin. Olsem na ol i lainim mipela long ol stori bilong tumbuna na long ol bikpela toktok bilong daun long ol lapun na litimapim nem bilong ol.
“Taim wanpela lapun i kam insait long dua, ol yangpela manmeri i mas kirap sanap. Na sapos insait long wanpela bas, sapos ol yangpela i sindaun pinis i stap long ol sia na sapos wanpela lapun i kalap long bas, orait wanpela yangpela i mas lusim sia bilong em bambai lapun i ken sindaun long en. Sapos yu lukim wanpela lapun man i karim hevipela samting, orait yu mas pasim em na askim em, yu ken helpim em o nogat. Sapos em i tok, yes, em nau yu ken helpim em long karim kago bilong em i go long hap em i laik i go long en.
“Olsem Baibel i tok profet, long las de gutpela pasin bilong ol manmeri bai i wok long i go nogut long olgeta de. Na dispela i bagarapim gutpela pasin bilong ol man bilong Korea tu. Tasol gutpela pasin bilong i stap aninit long ol lapun i stap yet long bel bilong planti man bilong Korea.” (2 Timoti 3:1-5)—Wanpela man bilong Korea, em Kay Kim i raitim dispela stori.
[Piksa long pes 7]
Taim yumi go lukim ol lapun, em i wanpela gutpela samting yumi mekim