Pas Pol i Raitim Long Ol Galesia—Tok Bilong Gutnius
POL i gude long ol Galesia na bihain em i tok: “Bel bilong mi i kirap nogut long dispela pasin yupela i mekim: God i bin singautim yupela long marimari bilong Krais, na kwiktaim tumas yupela i lusin em, na yupela i bihainim narakain gutnius.” Na em i tok: “Yupela longlong man bilong Galesia, . . . Husat nau i mekim yupela i longlong nabaut?”—Galesia 1:6; 3:1.
Bilong wanem Pol i kirap nogut long pasin bilong ol Galesia? Ol dispela man bilong Galesia ol i husat? Olsem wanem Pol i save long ol? Em i givin wanem tok bilong gutnius long ol? Ol tok bilong disela pas inap helpim yumi olsem wanem long nau?
Ol Galesia i Indo-Yuropin. Ol i bilong lain Selt bilong Gal. Tasol sampela manmeri bilong ol narapela lain ol tu i stap long Galesia na ol i man bilong Galesia. Galesia i wanpela provins bilong Rom na Baibel i kolim 4-pela biktaun bilong dispela provins, em Aikoniam na Listra na Debi na Antiok bilong Pisidia. Long namba wan taim Pol i raun mekim wok misineri em i go long dispela 4-pela taun na 4-pela kongrigesen i kamap. (Aposel 13:14-14:23) Yangpela man Timoti em i wanpela Kristen bilong pastaim na em i bilong Galesia.—Aposel 16:1, 2.
Pol i raun long namba wan taim long hap bilong Galesia na bihvin, long 49 C.E., lain bilong bosim ol Kristen, em ol aposel na ol hetman, ol i bung long Jerusalem. Ol i pasim tok olsem ol Kristen i no ken katim skin; dispela i no wanpela lo bilong ol Kristen. (Aposel 15:1-29) Ol i pasin tok pinis na bihain Pol tupela Sailas i kisim dispela tok bilong gutnius i go long ol kongrigesen long Galesia.—Aposel 16:1-6.
Tasol liklik taim bihain Pol i kirap nogut long harim tok olsem sampela man long Galesia ol i strong long ol Kristen mas katim skin. Dispela ol man i laik pulim ol Kristen bilong Galesia long bihainim sampela lo bilong Moses. Ol i sakim tok bilong Pol, em i gat namba olsem wanpela aposel.
Pol i raitim pas i go long ol Galesia bilong stretim dispela samting. Em i laik kirapim ol long bihainim gutpela tingting. Ating em i raitim dispela pas taim em mekim namba tu raun bilong em, ating long taim em i stap long Korin, o em raitim taim em i kamap long Antiok long Siria. Olsem na ating em i raitim dispela pas long pinis bilong yia 50 C.E. o long yia 52 C.E.
Pol i tokim ol Galesia ol dispela man i laik pulim ol long bihainim lo bilong ol Juda, ol i laik paulim tingting bilong ol na senisim gutnius bilong Krais. Tasol Pol i autim gutnius bilong Krais—olsem Krais i tekewe yumi long kalabus bilong sin na long kalabus bilong Lo bilong Moses. Olsem na tupela taim Pol i toksave long ol, olsem: Sapos wanpela man o wanpela ensel bilong heven i autim narakain gutnius long ol, “dispela man i ken lus.”—Galesia 1:7-9.
Orait, pas bilong Pol i mekim wanem wok? Ol tok bilong dispela pas i soim ol, Pol i gat namba olsem wanpela aposel. Na i helpim tok bilong lain bilong bosim ol Kristen, em dispela tok ol i bin mekim long pasin bilong katim skin. Na i skelim ol wok bilong olpela bel wantaim ol gutpela pasin spirit bilong God i save kamapim. Dispela pas i kolim klia ol wok ol i mas mekim bambai God i ken amamas long ol.
Long kirap bilong dispela pas Pol i kirapim ol long tingim namba bilong em, em i wanpela aposel. Em i tok: “Mi aposel Pol. Ol man i no salim mi, na wanpela man i no bin putim mi long wok aposel. Nogat. Mi bin kisim dispela wok long han bilong Jisas Krais wantaim God Papa, . . . dispela gutnius bipo mi telimautim long yupela, em wanpela man i no bin kamapim. Mi no kisim em long wanpela man. Na wanpela man i no skulim mi long dispela. Nogat tru. Jisas Krais em yet soim long mi.”—Galesia 1:11, Aposel 22:6-16.
Pol i stori liklik long pasin bipo em i mekim taim em i strong long bihainim lotu Juda. Tasol em i tanim bel na bihain em i wok strong long autim gutnius bilong Krais long Arebia na Damaskas. Bihain Pol i stori long em i bin i go llukim Pita long Jerusalem. Em i stap wantaim Pita inap 15 de (long yia 36 C.E.). Wanpela ten foa yia bihain Pol i gen long Jerusalem, long yia 49 C.E. Long dispela taim em i go long dispela bung bilong toktok long pasin bilong katim skin. (Galesia 1:13-24) Ol dispela brata i laik pulim ol Kristen long bihainim gen ol lo bilong ol Juda, Pol i kolim ol olsem ol “giaman brata.” Em i tok ol i laik “kalabusim” ol gutpela Kristen. Tasol em i tok: “Mipela i no aninit liklik long tok bilong ol. Mipela i laik bai tok tru bilong gutnius em i stap long yupela oltaim.”—Galesia 2:1-5.
Pol i mekim pasin daun. Em i makim gutpela pasin yumi ken bihainim. Em i wanpela aposel na Krais Jisas yet i bin putim em long dispela wok, tasol Pol i harim gut tok bilong lain bilong bosim ol Kristen, na em i autim tok bilong gutnius ol i givim long em. Olsem wanem long yumi long nau? Yumi save harim gut tok bilong ol man em Lain Bilong Bosim Ol Witnes i putim ol long wok? Yumi save wok gut wantaim ol long wok bilong autim dispela gutnius?
Bihain, long strong bilong wok aposel bilong em, Pol i sakim tok bilong Pita long pes bilong em stret. Em i mekim olsem, long wanem Pita i gat rong. Bipo em i save kaikai wantaim ol Kristen ol i no bilong lain Juda, tasol bihain em i pret long ol Juda na em i surik long ol dispela manmeri bilong ol narapela lain. Dispela pasin i no stret. Pol i kamapim rong bilong Pita na em i tok: “Yu Juda. Tasol yu bihainim pasin olsem man bilong arapela lain, na i no olsem Juda. Olsem na watpo yu strong long ol man bilong arapela lain ol i mas bihainim pasin bilong Juda?”—Galesia 2:11-14.
Pol i laik kirapim ol Galesia long kisim gutpela tingting na em i tok: “Yupela i kisim Holi Spirit, em yupela i kisim olsem wanem? Ating yupela i bihainim lo na kisim? O ating yupela i harim gutnius na bilipim, na long dispela yupela i kisim Holi Spirit?” Ol i bilip na ol i kisim, olsem na bihain em i tok: “Yupela i bin statim wok long strong bilong Holi Spirit, na nau yupela i laik pinisim wok long strong bilong yupela yet, a?” Em i tokim ol long tingim Ebraham. Ebraham i no i stap aninit long lo, tasol em i “bilip long God, na God i kolim dispela bilip olsem stretpela pasin bilong em.” Bihain God i skruim Lo i kam, long wanem God i laik bai as bilong sin i ken kamap ples klia. Olgeta man i laik bihainim Lo, ol i lus, long wanem Baibel i tok: “Olgeta man i no bihainim tru olgeta hap tok i stap long buk bilong lo na mekim olgeta ol bai i lus.” Tasol Pol i tok, bilong helpim yumi “Krais yet em i kisim dispela nem ‘man bilong lus,’ na em i baim bek yumi.” Long dispela rot Krais i tekewe yumi long kalabus bilong Lo bambai yumi ken bilip na kisim laip. Tasol Lo i mekim gutpela wok, em i olsem “waspapa bilong yumi, bilong bringim yumi i kam long Krais.”—Galesia 3:1-29.
Long rot bilong Krais, ol Galesia i bin lusim kalabus bilong Lo na ol i bin kisim spirit holi na kamap pikinini bilong God. Olsem na Pol i tok: ‘Watpo yupela i surik i go bek aninit long Lo gen na yupela i bihainim ol bikpela de bilong lotu na nupela mun na nuyia samting?’ Em i tok, ol dispela man i laik pulim ol i stap aninit gen long lo bilong ol Juda, “ol i wok long grisim yupela, tasol ol i grisim yupela nogut. Ol i laik banisim yupela, bilong yupela i ken litimapim nem bilong ol,” na ol i no ken harim tok bilong Pol. Tasol Pol i sori tru long ol na em i laik helpim ol. Em i tok: “Ol pikinini bilong mi, mi gat pen gen olsem meri i gat pen long karim pikinini. Mi karim pen, i go inap long Krais i ken kamap pinis long bel bilong yupela.”—Galesia 4:1-20.
Bihain Pol i mekim tok piksa na skelim pasin bilong wok kalabus long Lo na ol Kristen i stap fri. Slevmeri bilong Ebraham, em Hega, em i olsem piksa bilong kontrak bilong Lo na “em i makim dispela Jerusalem nau i stap. Jerusalem em i stap slev wantaim ol pikinini bilong em.” Tasol Sera em i olsem piksa bilong kontrak o promis God i bin mekim long Ebraham. Em i makim “arapela Jerusalem i stap long heven, em i stap fri. Em i mama bilong yumi.” Ismal i birua long Aisak, na olsem tasol ol Juda i birua long ol Kristen tru, ol i pikinini bilong frimeri.—Galesia 4:21-31.
Pol i mekim dispela tok piksa na bihain em i tok: “Krais i tekewe yumi long kalabus bilong yumi ken i stap fri. Orait yupela i mas sanap strong. Yupela i no ken larim ol man i kalabusim yupela gen.”—Galesia 5:1-12.
Ol Kristen i stap fri, tasol nogut ol i ting ol i stap fri na ol i ken inapim olgeta laik nogut bilong skin. Pol i toksave olsem: “Tru, ol brata, God i bin singautim yupela bilong yupela i stap fri. Tasol nogut yupela i ting olsem: ‘Mipela i stap fri, olsem na pasin bilong olpela bel em i ken kirap.’ Yupela i no ken ting olsem.”—Galesia 5:13,14.
Tasol Pol i tok yumi gat pait. Oltaim yumi mas wok strong long daunim ol laik nogut bilong skin bambai yumi inap bihainim ol pasin em spirit holi i save kamapim long ol man. Pol i skelim ol pasin bilong olpela bel wantaim ol gutpela pasin spirit holi i save kamapim. Pol i tok ol Kristen i wokabaut long pasin bilong spirit holi, ol i ‘no ken litimapim nating nem bilong ol, na ol i no ken sutim nogut bel bilong ol brata, na ol i no ken mekim pasin mangal.’—Galesia 5:15-26.
Long Galesia sapta 6 Pol i kolim ol gutpela wok Kristen i ken mekim, olsem bilong stretim bek man i mekim rong na helpim ol brata i karim hevi. Pol i tok, man i wok long pasin bilong olpela bel bai em i kamapim kaikai nogut. Tasol man i wok long pasin bilong spirit holi, bai em i kisim laip i stap oltaim. Pol i tok strong long ol Galesia, olsem: “Sapos yumi painim rot, orait yumi mas mekim gutpela pasin long olgeta man. Tasol yumi mas strong tru long mekim gutpela pasin long ol brata i bilip long Bikpela.” Na long laspela tok bilong dispela pas, Pol i kamapim tingting bilong ol dispela man i laik pulim ol long bihainim gen lo bilong ol Juda na katim skin. Pol i tok: “Ol i laik katim skin bilong yupela, bai ol i ken kisim biknem long skin bilong yupela. Tasol mi no ken litimapim nem bilong narapela samting. Nogat. Mi mas litimapim nem bilong Jisas Krais tasol.”—Galesia 6:1-14.
Tru tumas, dispela pas Pol i raitim long ol Galesia i helpim ol gut long ol hevi i kamap long taim bilong ol. Sapos yumi bihainim gut ol tok bilong dispela pas, dispela pas inap helpim yumi tu long nau.