Pait Bilong Jeriko—Stori Nating o i Kamap Tru?
INAP planti yia ol saveman i bin wok long digim graun bilong painim sampela samting bilong bipo na bai ol i ken tok, stori bilong Baibel long pait bilong Jeriko i no stret. Baibel i tok Josua wantaim ami bilong em i bin wokabaut raunim Jeriko inap 7-pela de, na nau God i mekim na banis bilong Jeriko i bruk. Taim dispela samting i kamap, rot i op long ol Israel bilong i go insait long Jeriko na “laitim paia na kukim taun na olgeta samting i stap insait long en.”—Josua 6:1-24.
Wanpela meri i gat biknem long kisim save long ol samting bilong bipo (em Kathleen Kenyon), em i bin mekim wanpela tok long 1950 samting na nau planti wanwok bilong em ol i bilip tru olsem taun Jeriko i bagarap paslain long taim ol Israel i kam long dispela hap. Ol i tok sampela lain i bin bagarapim dispela taun inap olsem 100 yia paslain long taim ol Israel i kam long dispela hap! Olsem na ol i no bilipim stori bilong Baibel i tok, Josua wantaim lain Israel i bagarapim Jeriko. Tasol long taim bilong yumi, wanpela man bilong painim ol samting bilong bipo, em bilong Yunivesiti bilong Toronto long Kanada (em Bryant G. Wood), em i skelim gen ol samting ol i bin painim long Jeriko. Em i raitim tok long wanpela nius (The New York Times) na em i tok, dispela meri (Kenyon) i skelim kranki ol sospen graun samting ol man i painim pinis long Jeriko na em i popaia long yia em i kolim bilong Jeriko i bagarap. Dispela man i tok, ol dispela samting ol i painim pinis i makim tru olsem stori bilong Baibel i stret.
Dispela man (Bryant Wood) i tok, em i painim pinis wanpela hap bilong Jeriko i gat planti sit bilong paia long en, na ol brukpela hap bilong ol sospen graun na ol brik i pulap long en. Ol brik i bilong banis bilong taun, na i gat ol plang tu, em paia i bin kukim, na i olsem bikpela paia i bin kukim taun olgeta. Ol man i tok ol dispela pipia bilong sospen graun i bilong yia 1410 samting paslain long Krais (tasol ol i no gat rot bilong save long yia stret). Dispela yia ol i kolim em i klostu long yia Baibel i makim bilong Jeriko i bin bagarap, em yia 1473 paslain long Krais.
Ol man bilong painim ol samting bilong bipo ol i lukim olsem ol haus long Jeriko i gat planti wit samting i stap long ol. Baibel i tok, taun Jeriko i bin bagarap bihain liklik long taim bilong bungim wit samting bilong gaden. Na ol Israel i no bin banisim taun longtaim bambai ol Jeriko i pinisim olgeta kaikai long taun na bagarap long hangre. Nogat. (Josua 3:14-16) I gat dispela tupela samting na planti wit i pulap long ol haus bilong Jeriko taim taun i bagarap.
Ol saveman bilong saiens i no laik tok Baibel i tok tru. Olsem na dispela nius (Times) i kamapim tok bilong wanpela bikpela saveman em i stori long save dispela man (Wood) i kisim pinis na em i tok: “Sampela tok bilong Baibel i gat as bilong en na i tru.” Tasol long nau ol saveman i painim pinis planti samting moa i makim olsem ol stori bilong Baibel i tru, olsem na yumi inap save, i no wan wan stori tasol bilong Baibel i gat as bilong en na i tru. Nogat. Baibel yet i tok: “Olgeta man i save giaman, tasol God wanpela i save mekim tok tru oltaim.”—Rom 3:4.
Yumi amamas long kisim save long tingting bilong ol dispela man i wok long painim ol samting bilong bipo long Jeriko, tasol ol Kristen tru, maski ol i no lukim samting long ai, ol i ‘bilip na ol i wokabaut.’ (2 Korin 5:7) Ol samting bilong bipo ol man i painim pinis, dispela i no as bilong bilip bilong ol Kristen tru. Maski i gat sampela samting bilong bipo i helpim ol stori bilong Baibel o nogat, tok bilong Baibel i tru na i givim stretpela save long yumi long ol samting i bin kamap long bipo, na ol samting nau i wok long kamap, na ol samting bihain bai kamap.—Buk Song 119:105; 2 Pita 1:19-21.
[Piksa long pes 22]
Jeriko—em ples Jehova i helpim ol Israel long winim pait
[Kredit Lain]
Pictorial archive (Near Eastern History) Est.