Wastaua INTENET LAIBRERI
Wastaua
INTENET LAIBRERI
Tok Pisin
  • BAIBEL
  • Ol PABLIKESEN
  • Ol MITING
  • w92 6/15 p. 8-11
  • Baibel Long Tok Spen i Abrusim Bagarap

No gat vidio bilong dispela seksen.

Sori, popaia kamap long lodim vidio.

  • Baibel Long Tok Spen i Abrusim Bagarap
  • Wastaua i Tokaut Long Kingdom Bilong Jehova—1992
  • Ol Liklik Het Tok
  • Wankain Infomesen
  • Redim Baibel Long Tok Spen
  • Inap Liklik Taim Tasol
  • Baibel Long Tok Spen i Hait
  • Dua i Op
  • Em i Mas Winim Pait
  • Autim Tok Bilong God Long Spen Bilong Bipo
    Wastaua i Tokaut Long Kingdom Bilong Jehova—2014
  • Kasiodoro De Reina i Winim Planti Hevi Long Kamapim Baibel Long Tok Spen
    Wastaua i Tokaut Long Kingdom Bilong Jehova—1996
  • Rot Yumi Kisim Baibel
    Kirap!—2007
  • Baibel Komplutensian Poliglot—Wanpela Bikpela Tul Long Wok Bilong Tanim Tok
    Wastaua i Tokaut Long Kingdom Bilong Jehova—2004
Lukim Moa
Wastaua i Tokaut Long Kingdom Bilong Jehova—1992
w92 6/15 p. 8-11

Baibel Long Tok Spen i Abrusim Bagarap

LONG Oktoba 1559, inap olsem 200,000 Katolik bilong Spen ol i go bung long biktaun Valadolit. Ol i bung bilong lukim ol man i kilim i dai sampela man “i bikhet long misin.” Ol i “kukim tupela long paia, na pasim nek bilong tenpela.”

Yangpela King Filip Namba 2 em yet i bosim dispela. Taim wanpela man bilong i dai i askim king long marimari long em, king i tok: “Sapos pikinini man bilong mi i man nogut tru wankain olsem yu, bai mi yet mi karim paiawut bilong kukim em.” Man hia i bin mekim wanem rong? Em i bin kaunim Baibel​—⁠em tasol.

Long dispela taim wankain samting i bin kamap long biktaun Sevil long Andalusia, long wanem, Misin Katolik i wok strong long painimaut husat i “bikhet long misin.” Long dispela taun sampela bruder (long San Isidro del Kampo) i bin kisim hait sampela Baibel long tok Spen. Ol man bai kamapim ol long Kot Bilong Misin o nogat? Sampela bruder i save, bagarap inap painim ol, olsem na ol i ranawe lusim kantri Spen. Tasol sampela i stap yet na bagarap i painim 40​—⁠ol man i kukim ol long paia. Na man i bin kisim ol Baibel i kam em tu i bagarap wantaim ol. Long Spen long yia 1550 samting, sapos yu kaunim Baibel, bagarap inap painim yu long rot bilong Kot Bilong Misin.

Wan wan i abrusim bagarap. Wanpela, bipo em i stap bruder, nem bilong em Kasyudoro de Rena (yia 1520-1594 samting), em i ranawe i go long Landon. Tasol Kot Bilong Misin i tok long givim mani long man i holim Rena. Olsem na ambasedo bilong Spen long Inglan i wok long painim rot, maski em i mas mekim pasin giaman tu, bilong pulim Rena i go bek long hap em Spen i bosim. I no longtaim na sampela man i kirap sutim tok giaman long Rena na ol i tok, em i bin bagarapim marit na mekim pasin sodom. Dispela samting i mekim na Rena i mas lusim Inglan.

Em i sot long mani na em i gat planti pikinini bilong lukautim, na pastaim em i go sindaun long Frenkfet. Tasol em i wok yet long painim ples bilong hait long misin, olsem na bihain em i go long Frans, na bihain long Holan, na las tru em i go long Swiselan. Long olgeta dispela taim em i wok i stap. Em i tok, ‘Oltaim mi holim pen na wok i stap, . . . taim mi sik o mi raun, long dispela taim tasol mi lusim wok.’ Em i wok strong inap planti yia long tanim olgeta tok bilong Baibel i go long tok Spen. Long 1568 ol i kirap long wokim 2,600 Baibel bilong Rena long Swiselan, na ol i pinisim dispela wok long 1569. Wanpela gutpela samting bilong Baibel bilong Rena em olsem: Taim em i lukim fopela leta Hibru bilong nem tru bilong God, em i raitim dispela olsem “Jehova.”

Redim Baibel Long Tok Spen

Long dispela taim bipo planti Baibel i wok long kamap long hap bilong Yurop, long wanem, ol man i wokim pinis masin bilong prinim ol buk, tasol long hap bilong Spen ol Baibel i wok long pinis na i gat wan wan tasol i stap. Bipo i no olsem​—⁠inap planti handet yia ol i bin tilim ol Baibel i go nabaut long olgeta hap bilong Spen, winim olgeta narapela buk. Ol inap kisim ol Baibel ol man i bin raitim long han long tok Rom, na inap sampela handet yia ol inap kisim long tok Got. Wanpela man bilong raitim stori bilong bipo i tok, long dispela taim bipo “Baibel i as bilong tingting na lo bilong ol man, na i bosim bilip na wokabaut bilong ol. Baibel i mekim dispela wok moa yet long Spen, winim long Jemani na Inglan.” Long dispela taim bipo i gat kain kain buk bilong Baibel na ol man i baim planti tru, winim olgeta narapela buk.

Ol man i lain pinis ol i raitim raitim ol tok bilong Baibel na wokim planti gutpela Baibel. Tru, inap 20 man i mas wok inap wanpela yia olgeta bilong kamapim wanpela gutpela Baibel olsem, tasol long yia 1450 samting long Spen, i gat planti Baibel long tok Rom na planti tausen rait i stori long ol tok bilong Baibel Rom.

Na tu, taim tok Spen i wok long kamap, ol Spen i laik kisim Baibel long tok ples bilong ol yet. Olsem na long bipo yet, olsem long yia 1150 samting, ol i kirap long tanim ol tok bilong Baibel long olpela tok Spen bilong ol man nating.

Inap Liklik Taim Tasol

Inap liklik taim tasol ol i orait long dispela wok. Taim ol lain bilong Waldo na Has (Huss) na Waiklif (Wycliffe) i kirap mekim wok long Baibel bilong helpim bilip bilong ol, wantu tasol bagarap i painim ol. Ol bikman bilong Misin Katolik i no laik bai ol man i kaunim Baibel, na ol i tokaut olsem, ol man i tanim tok bilong Baibel long tok ples bilong ol man nating ol i mekim wok nogut.

Long yia 1229 ol bisop bilong Misin Katolik i bung long Tulus (Frans) na ol i tokaut olsem: “Mipela i tambuim ol man nating long kisim ol liklik buk bilong Olpela o Nupela Testamen, em ol man i bin tanim long tok ples bilong ol. Sapos wanpela gutpela man bilong lotu i laik kisim wanpela Buk Song o Buk Beten, em i orait. . . . Tasol ol i no ken tru kisim ol dispela buk sapos ol man i bin tanim long olpela tok Spen.” Fopela yia bihain, King Jems Namba 1 bilong Aragon (em i bosim bikpela hap bilong Spen) em i putim lo i tok, insait long 8-pela de tasol olgeta man i gat Baibel long tok ples bilong ol man nating ol i mas givim long bisop long hap bilong ol, na bisop bai kukim long paia. Sapos wanpela pris o man nating i holim yet Baibel, bai i olsem em i laik bikhet long misin.

Maski i gat ol dispela tambu, long yia 1470 samting sampela Spen i holim yet Baibel long olpela tok Spen. Tasol dispela i pinis wantu tasol long taim Kwin Isabela na King Fedinan i kamapim Kot Bilong Misin long Spen long yia 1478. Long 1492 long biktaun Salamanka, ol i kukim long paia 20 gutpela Baibel tru ol man i bin raitim long han, na ol i mekim olsem long ol narapela taun tu. I gat wan wan Baibel tasol long olpela tok Spen i abrusim bagarap, em ol i stap long rum buk long haus bilong king yet, o long haus bilong sampela man bilong lain bilong king em ol i gat namba na ol man i no ken ting ol i bikhet long misin.

Insait long 2 handet yia bihain long dispela, Baibel Rom (Vulgate) i stap, tasol i gat wanpela Baibel Katolik tasol ol i wokim long Spen (em Baibel Complutensian Polyglott), em namba wan Baibel ol i wokim i gat ol rait bilong en long kain kain tok ples. Kadinal Sisneros i kamapim na dispela Baibel i bilong ol man i bin skul, i no bilong ol man nating. Ol i bin wokim 600, na wan wan man tasol inap save long ol tok bilong en, long wanem, ol i raitim long tok Hibru na tok Aram na tok Grik na tok Rom​—⁠tok Spen nogat. Na pe bilong en i antap tumas (inap olsem pe bilong 6-pela mun bilong wanpela man nating i wok gaden samting).

Baibel Long Tok Spen i Hait

Long 1540 samting wanpela man bilong tanim tok bilong Baibel long tok Spen i kamap, nem bilong em Fransisko de Ensinas. Em pikinini man bilong wanpela maniman bilong Spen i gat bikpela graun. Taim Ensinas i stap yet long skul, em i kirap long tanim ol tok bilong Nupela Testamen long tok Spen. Bihain em i givim long sampela man long Holan na ol i prinim, na long 1544 em i wok strong long kisim tok orait long king bilong tilim dispela Nupela Testamen long ol man long Spen. King bilong Spen, em Sals Namba 1, em i stap long Brasels long dispela taim na Ensinas i lukim olsem rot i op na em i go askim king long givim tok orait long em.

Narapela kain toktok tru i bin kamap namel long tupela. Ol man i tok, king i askim Ensinas: “Em wanem kain buk tru?” Ensinas i bekim tok olsem: “Em hap bilong Buk Baibel, ol i kolim Nupela Testamen.” King i tok: “Husat i bin kamapim dispela buk?” Ensinas i tok: “Spirit holi i bin kamapim.”

King i orait long dispela buk, tasol em i tok, pris em king i save autim sin bilong em long em, em wanpela bruder bilong Spen, em tu i mas orait long en pastaim. Sori tru! Pris i no orait long en, na Kot Bilong Misin i putim Ensinas long kalabus. Tasol tupela yia bihain em i painim rot na ranawe long kalabus.

Sampela yia bihain, ol i stretim sampela tok bilong dispela Nupela Testamen na prinim gen long Venis, long Itali, na wanpela man (Hulian Ernandes) i hait na kisim i go long Sevil long Spen. Tasol ol i holim em, na ol i putim em long kalabus na givim bikpela pen long em inap tupela yia, na bihain ol i kilim em i dai wantaim sampela wanwok bilong em ol tu i save lainim tok bilong Baibel.a

Long bikpela bung long Trent (yia 1545-1563) Misin Katolik i tokaut gen olsem ol i nolaik tru long ol Baibel ol man i bin tanim long tok ples bilong ol man nating. Ol i raitim lista bilong ol buk i tambu, na ol Baibel ol man i bin tanim tok bilong en na ol i no bin kisim tok orait long Misin pastaim, olgeta dispela Baibel i stap long dispela lista. Long dispela rot Misin i tambuim olgeta Baibel long tok Spen, na sapos wanpela man i holim Baibel olsem, Kot inap raitim kotpepa bilong kilim em i dai.

Sampela yia bihain long taim ol i wokim Baibel bilong Rena, narapela man bipo em i stap bruder (Sipreano de Valera) na em i bin abrusim bagarap long han bilong Kot Bilong Misin long Sevil, em i stretim sampela tok long dispela Baibel, na ol i prinim long Amstedam long 1602, na ol i hait hait na kisim sampela i go long Spen. Baibel bilong Rena na Valera em Baibel planti Talatala i mekim tok Spen ol i save mekim wok long en long nau.

Dua i Op

Orait, long 1782 Kot Bilong Misin i orait long ol man i ken wokim Baibel, tasol ol i mas wokim Baibel i gat sampela tok tu long stori na ol bilip bilong misin. Long 1790, bisop Katolik bilong Segovia (em Felipe Sio de San Migal) em i lukim Baibel Rom (Vulgate) na tanim tok bilong en na wokim wanpela Baibel long tok Spen. Tasol pe bilong en i bikpela tru, na tok bilong en i no klia, olsem na wanpela man i raitim stori bilong Spen bipo em i tok, dispela Baibel ‘i nogut.’

Sampela yia bihain, King Fenando Namba 7 bilong Spen i tokim bisop bilong Astoga (em Filiks Tores Amat) long lukim dispela Baibel Rom na tanim gut ol tok na wokim narapela Baibel long tok Spen. Dispela Baibel i kamap long yia 1823 na planti man i kisim, winim Baibel bilong bisop bilong Segovia. Tasol bisop hia i no bin lukim ol tok bilong Baibel long tok Hibru na tok Grik bilong pastaim; em i lukim Baibel ol i tanim tok bilong en na em i kirap tanim gen long tok Spen, olsem na dispela Baibel tu i no gutpela.

Misin i orait long ol dispela Baibel, tasol misin yet na ol hetman bilong kantri i holim yet dispela tingting olsem ol man nating i no ken kaunim Baibel. Long 1830 samting wanpela mausman bilong wanpela Sosaiti bilong Baibel (em Jos Boro bilong British and Foreign Bible Society) em i askim gavman bilong Spen long givim orait long ol bambai ol i ken prinim ol Baibel long Spen, tasol wanpela bikman bilong gavman (em Mendisebel) i tokim em: “Olaman! Mipela i no sot long ol Baibel; mipela i sot long ol gan wantaim paura bilong daunim ol bikhetman, na mipela i sot moa yet long mani bilong baim ol ami.” Dispela man i laik tanim tok bilong hap bilong Luk long tok ples bilong ol Jipsi bilong Spen, na long dispela as, long 1837 ol i putim em long kalabus!

Tasol bihain ol i no inap pasim rot moa​—⁠dua i op na planti Baibel i kamap. Long 1944 Misin Katolik long Spen ol yet i wokim namba wan Baibel long tok Spen, as bilong en em ol tok bilong Baibel long tok Hibru na tok Grik bilong pastaim​—⁠em 375 yia bihain long taim Rena i bin wokim kain Baibel olsem. Tupela saveman bilong Misin Katolik (em Nácar na Colunga) i wokim. Na bihain tupela man moa (em Bover na Cantera) i bin tanim tok bilong Baibel na dispela Baibel i kamap long 1947. Bihain long dispela, planti man i bin tanim tok bilong Baibel long tok Spen na i gat kain kain nupela Baibel Spen i kamap.

Em i Mas Winim Pait

Tru, inap planti yia i gat planti samting i laik bagarapim Baibel long tok Spen na i olsem i stap long pait, tasol em i winim pait na abrusim bagarap. Ol man bilong tanim tok, olsem Rena, ol i bin lusim planti samting bilong ol yet, tasol wok bilong ol i no lus nating. Taim ol man i baim Baibel long nau, hamas ol i tingim dispela taim bipo i gat tambu long kisim Baibel?

Long nau long Spen na long ol narapela kantri bilong tok Spen, ol man i save baim planti Baibel, winim olgeta narapela buk, na i gat kain kain Baibel i stap. Wanpela (Versión Moderna) i mekim wok oltaim long nem bilong God, em Jehova; na narapela (Pauline Edition of the Bible, bilong 1964) i raitim dispela nem olsem Yawe long Olpela Testamen; na narapela (Nueva Biblia Española) i no gat nem Jehova o Yawe long en, tasol em gutpela Baibel; na long 1967 Sosaiti Was Taua i bin wokim Baibel New World Translation long tok Spen na i gat nem Jehova long en.

Long olgeta wik ol Witnes Bilong Jehova i save go long haus bilong planti milion manmeri i save mekim tok Spen. Ol Witnes i laik helpim ol long pilim tru olsem Baibel em gutpela buk tru​—⁠em gutpela buk inap long man i dai bilong kamapim, na em gutpela buk bilong bihainim. Dispela stori long olsem wanem Baibel long tok Spen i bin abrusim bagarap em wanpela samting moa i kamapim klia olsem “tok bilong God . . . i save stap oltaim oltaim.”​—⁠Aisaia 40:⁠8.

[Ol Futnot]

a Long dispela taim ol i mas i gat pepa bilong orait long ol buk ol i laik kisim i kam insait long kantri, na ol bos bilong ol haus buk i mas kisim orait long Kot Bilong Misin pastaim, na bai ol i ken opim wanpela katon buk ol man i salim i kam.

[Piksa long pes 10]

Dispela Baibel (Complutensian Polyglott) ol i bin wokim gen na ol man i ken skelim. (Lukim pes 8)

[Kredit Lain]

Courtesy of the Biblioteca Nacional, Madrid, Spain

    Tok Pisin Pablikesen (1983-2025)
    Log Aut
    Log In
    • Tok Pisin
    • Serim
    • Preferens
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Ol Lo Bilong Yusim
    • Privacy Policy
    • Ol Praivesi Seting
    • JW.ORG
    • Log In
    Serim