I Gat Rong Long Laikim Tumas Mani?
POL na Maria i lukautim wanpela stua long wanpela ples long Afrika i no gat planti wok mani long en.a Tasol ol i wok strong long san na nait na ol i kisim bikpela mani. Bihain ol i kisim wanpela nupela haus i bikpela tru, na Maria i amamas long gutpela haus bilong em na ol gutpela gutpela sia, tebol, kabot samting. Na Pol i gat wanpela gutpela ka tru em i save raun long en.
Wanpela taim wanpela lain birua bilong gavman ol i kam tokim Pol: “Yupela i gat bisnis na yupela i mas givim [K100] long mipela long olgeta mun bilong helpim wok bilong mipela.” Pol na Maria i no laik helpim wanpela lain politik, na tupela i tok ol i no inap mekim. Dispela lain i ting tupela i save kisim mani long gavman bilong helpim bisnis bilong ol. Wanpela taim Pol na Maria i raun long wanpela hap na sampela lain i brukim stua na stilim ol samting bilong en na ol i kukim ka na gutpela haus bilong tupela.
Sori tru long tupela. Tasol yumi ken kisim wanem tingting long dispela samting i bin kamap? Tru planti man i bin wok strong long kamap maniman, na kain hevi olsem i no bin painim ol na pinisim mani bilong ol. Tasol olsem wanem long bihain? Baibel i tok: “Ol man i laikim tumas long kisim planti mani samting, ol traim bai i kamap na holimpas ol olsem umben i holimpas wanpela abus. Bel bilong ol bai i kirap long mekim planti samting nogut na dispela bai i paulim ol tru. Na . . . ol bai i bagarap olgeta.”—1 Timoti 6:9.
Kisim Stretpela Tingting Long Mani
Olsem Baibel i tok, Kristen tru i mas lukautim famili bilong em long ol samting bilong skin. Tasol sampela taim hevi i kamap, olsem em i no gat wok mani, o em i gat sik, na em i hatwok long lukautim famili. Tasol sapos long laik bilong em yet em i no lukautim famili long ol samting bilong skin, “orait dispela man i lusim pinis bilip bilong em, na em i man nogut tru. Ol haiden yet i no save mekim dispela kain pasin nogut.”—1 Timoti 5:8.
Long sampela hap, ol manmeri i save wokim gaden na lukautim ol pik o bulmakau samting, na long dispela rot ol i kisim kaikai samting. Ol i no gat wok long mani—ol i save senisim kaikai na ol narapela samting wantaim ol narapela lain, na long dispela rot ol i kisim ol samting inap long sindaun bilong ol. Tasol planti man ol i mas wok mani bilong baim ol kaikai samting bilong lukautim famili. Na sampela inap putim liklik mani i stap bilong helpim ol long bihain sapos sampela hevi i painim ol. Olsem sapos wanpela i gat sik, ol inap baim sampela marasin, o sapos haus i laik bagarap, ol inap baim ol samting bilong stretim haus. Olsem na Baibel i tok, mani “i save helpim yumi long taim nogut,” na “mani i gutpela samting bilong mekim olgeta kain wok.”—Saveman 7:12; 10:19.
Tru, mani i gat strong na yumi inap mekim planti wok long mani, olsem na yumi mas lukaut, nogut yumi kisim tingting kranki long mani. Kristen i mas save, i gat sampela samting i bikpela samting moa, winim mani. Baibel i skelim mani wantaim gutpela tingting, na em i tok: “Gutpela tingting na save i winim mani, na i helpim yumi moa yet na yumi stap gut olgeta.” (Saveman 7:12) Olsem wanem gutpela tingting i kam long God i winim mani?
Ol Samting i Bin Kamap Bipo
Ol samting i bin kamap long Jerusalem long yia 66 i kamapim klia olsem gutpela tingting i kam long God i winim tru mani. Taim ol ami bilong Rom i kam pait long Jerusalem na ol Juda i rausim ol i go, i olsem ol Juda i ting, nau em i gutpela taim bilong mekim ol wok bisnis. Ol i kirap wokim ol mani bilong ol yet bilong makim olsem nau ol i stap fri. Ol i putim rait long ol mani long tok Hibru, olsem ‘Saion i stap fri’ na ‘Jerusalem, em Ples Holi.’ Long olgeta yia ol i bin wokim ol nupela mani i gat mak bilong yia, olsem “yia 2,” “yia 3,” “yia 4.” Long nau sampela man i painim wan wan mani bilong dispela taim bipo i gat mak olsem “yia 5” long en, i makim yia 70. Orait, olsem wanem long ol Juda Kristen? Ol i bin ting olsem dispela nupela mani bilong ol Juda i wanpela mak tru bilong makim olsem ol bai i stap fri inap oltaim?
Nogat, long wanem, ol i tingim gut tok bilong Bikpela bilong ol. Jisas i bin tok profet long taim ol ami bilong Rom i kam pait long Jerusalem long yia 66. Em i tokim lain bilong em, taim dispela samting i kamap ol i mas lusim Jerusalem na “ranawe i go long ples maunten.” (Luk 21:20-22) Ol buk samting i stori long ol samting i bin kamap long dispela taim bipo i kamapim klia olsem ol Kristen i bin mekim olsem Jisas i tok. Ol i orait long lusim ol wok bisnis na haus na olgeta samting bilong ol long Jerusalem. Inap 4-pela yia bihain ol ami bilong Rom i kam bek na ol i banisim Jerusalem.
Wanpela man bilong raitim stori bilong ol samting i bin kamap long bipo, em Josifas, em yet i lukim dispela samting long ai bilong em. Em i tok, ‘i gat planti mani gol moa yet long dispela Biktaun.’ Tasol dispela bikpela mani gol bilong ol Juda long Jerusalem i no inap helpim ol. Bikpela hangre tru i kamap na i wok long bagarapim ol famili. Sampela man ol i putim mani gol long maus na daunim i go long bel, na ol i laik ranawe lusim Jerusalem, tasol ol birua i holim ol na katim bel bilong ol long bainat bilong kisim mani gol i stap long bel bilong ol. Josifas i tok, ‘sapos ol maniman i stap long Jerusalem, ol inap kisim bagarap long han bilong ol birua; tasol taim ol i ranawe, ol birua i holim planti na kilim ol i dai bilong kisim mani bilong ol.’
Insait long 6-pela mun tasol, ol birua i bagarapim Jerusalem olgeta, na winim wan milion manmeri ol i dai long hangre na sik na bainat bilong ol birua. Pasin bilong laikim tumas mani i paulim tingting bilong planti Juda na ol i kisim bagarap. Tasol ol Juda Kristen i bihainim savetok bilong Jisas na dispela i helpim ol long ranawe na abrusim bagarap.
Tasol i gat ol narapela taim tu na mani i no bin helpim ol man long taim bilong hevi. Tru tumas, pasin bilong laikim tumas mani em inap long nogutim tru yumi! (Matyu 6:24) Na tu, dispela pasin inap tekewe amamas bilong yumi.
Ol Amamas Em Mani i No Inap Baim
Taim man i laik tumas long kamap maniman, dispela inap pasim tingting bilong em na em i no save, i gat planti amamas yumi inap kisim na i no bilong baim long mani. Olsem: Ol gutpela amamas insait long famili, ol pren tru, ol maunten na wara samting, retpela skai long apinun taim san i go daun, ren wantaim klaut i pairap, ol sta i lait, ol animal i pilai, ol gutpela plaua na diwai insait long bus.
Tru sampela maniman i gat bikpela hap taim bilong kisim amamas long ol dispela samting, tasol planti ol i gat bikpela wok tumas long lukautim mani o mekim i kamap bikpela moa. Na tu, sampela man i gat bikpela hap taim bilong painim amamas, tasol amamas i save abrusim ol. Ol man i gat wok long skelim dispela samting ol i kirap nogut long dispela. Wanpela buk (The Money Motive—A Study of an Obsession, bilong Thomas Wiseman) i tok, ‘Yumi kirap nogut, long wanem, planti manmeri i laik kisim [amamas] na ol i ting em inap stretim olgeta hevi, tasol taim ol i kisim pinis, ol i no amamas long en, o ol i kisim bikpela hevi long en.’
Maniman i hatwok long painim amamas, long wanem, em i no save, husat i pren tru bilong em. Maniman King Solomon i pilim tru dispela samting, na em i tok: “Sapos pe bilong man i wok long go antap, orait planti wantok bai i wok long kam na stap wantaim em.” (Saveman 5:11) Na Baibel i tok tu: “Ol wokman i save slip gut long nait, maski ol i gat planti kaikai o kaikai bilong ol i sot. Tasol maniman i no olsem. Em i save wari long ol planti samting bilong en, olsem na em i no inap slip gut.”—Saveman 5:12.
Na sapos man i laikim tumas mani, dispela inap bagarapim pasin wanbel namel long em na famili o ol pren bilong em, long wanem, dispela pasin inap kirapim man long mekim sampela pasin i no stret na bai em i ken kisim sampela mani moa. Na planti man olsem, ol i save kirap pilai laki, na dispela i pulim ol na nau mani bilong ol i lus na ol i mas dinau bilong pilai laki gen. Wanpela man olsem dokta long Saut Afrika em i tok, ‘Taim ol dispela kain man i kam long mi bilong oraitim ol, i hatwok long helpim ol, long wanem, pilai laki i kalabusim ol pinis na ol i no inap lusim. Bos i rausim ol long wok, o bisnis bilong ol i bagarap, o ol i mas lusim haus, o famili i lusim ol pinis.’ Baibel i tok stret: “Sapos man i bihainim stretpela pasin, bai God i mekim gut tru long em. Tasol sapos man i wok strong tumas long kamap maniman kwiktaim, Bikpela bai i . . . mekim save long em.”—Sindaun 28:20.
“I Gat Wing na i Flai i Go”
Na i gat narapela as tu na yumi no ken laikim tumas mani: Sampela taim strong bilong mani i go daun na planti wok bisnis i bagarap na i no gat wok mani, na ol gavman i no inap mekim wanpela samting bilong stretim dispela hevi bilong mani. Na sampela lain i save paulim mani o stilim, na pe bilong ol samting i go antap tru na mani i no gat strong. Olsem na Baibel i tok: “Yu no ken hatwok tumas long kamap maniman. Sapos yu gat gutpela tingting, bai yu no ken mekim olsem. Maski yu kisim planti mani, wantu em bai i pinis. I olsem mani i gat wing na i flai i go antap olsem tarangau.”—Sindaun 23:4, 5.
Bipo long sampela kantri long Yurop, pe bilong olgeta samting i go antap tru na mani i no gat strong moa. Paslain long Namba Wan Pait, wanpela mani olsem mak long Jemani i olsem wanpela mani siling bilong Inglan o wanpela mani frank long Frans o wanpela mani lira long Itali. Tasol tenpela yia bihain, mani olsem wanpela siling o wanpela frank o wanpela lira em inap olsem 1,000,000,000,000 mak. Taim pe bilong ol samting i go antap na mani i no gat strong moa, dispela i save mekim wanem long ol maniman? Wanpela buk (When Money Dies, bilong Adam Fergusson) i tok, ‘Taim yumi tingim samting i bin painim ol strongpela gavman bilong Jemani na gavman bilong Ostria wantaim Hangari bihain long taim ol i lus long Namba Wan Pait, olsem long yia 1920 samting, yumi ken save, taim strong bilong mani i pinis, dispela i save kamapim ol pasin olsem mangal, pait, hevi, birua, na pasin bilong pret i as bilong en.’
Long 1923 Jemani i laik stretim gen strong bilong mani bilong en, olsem mak, na dispela 1,000,000,000,000 mak bilong bipo i kamap olsem wanpela nupela mak. Tru dispela i stretim sampela hevi bilong mani long Jemani, tasol em i kamapim ol narapela hevi tu. Dispela buk (When Money Dies) i tok, ‘Wok bilong kamapim bek strong bilong mak i bagarapim bisnis na wok mani bilong planti milion man na bagarapim sindaun bilong ol, tasol em i kamapim narapela samting nogut tru na olgeta kantri long graun i kisim nogut long en.’ Ating dispela “samting nogut tru” em man i toktok long en, em gavman nogut bilong Hitler i kamap na Namba 2 Pait i kamap.
Bikpela mani long beng i no bin helpim ol dispela planti man long bipo, na dispela i mas givim tingting long ol man nau long dispela taim i gat bikpela hevi long mani. Jisas yet i bin toksave long taim mani i no gat strong, na dispela i bin kamap planti taim pinis. (Luk 16:9) Tasol bihain bai strong bilong mani i pinis olgeta, taim God Jehova i kirap na givim strafe long ol man nogut bilong dispela graun. Baibel i tok: “Maski yu gat planti mani, em i no inap helpim yu long taim [Jehova] i laik bekim ol rong . . . Tasol sapos yu bihainim stretpela pasin, dispela bai i helpim yu na yu no ken i dai.”—Sindaun 11:4.
Olsem na yumi olgeta wan wan i mas wok strong long i stap stret long ai bilong ol Pren tru bilong yumi, em God Jehova na Krais Jisas, na bai ol i ken orait long yumi!
As Bilong Amamas Tru
Pol na Maria, em pastaim yumi bin stori long tupela, ol i Witnes Bilong Jehova. Inap planti yia ol i bin mekim wok bilong autim tok bilong Baibel long olgeta de. Tasol ol i gat laik long kisim planti mani, olsem na ol i no i go moa long ol miting long kongrigesen Kristen, na ol i no autim tok moa. Tasol bihain ol i kisim bek gutpela tingting. Taim ol man i stilim ol samting bilong Maria na ol i kisim olgeta samting long haus bilong em, bihain em i tok, ‘Nau mi save pinis, mi bin mekim pasin longlong tru na mi lusim olgeta hap taim na strong bilong mi long samting inap long bagarap wantu tasol na i pinis.’ Tru tumas, pasin bilong laikim tumas mani em inap mekim na God Jehova wantaim Krais Jisas i no orait moa long yumi. Na taim tupela i no i stap Pren moa bilong yumi, olsem wanem bai yumi inap abrusim bagarap long pinis bilong dispela taim nogut bilong nau na yumi go insait long stretpela nupela taim God i tok promis long kamapim? Yumi no inap, a?—Matyu 6:19-21, 31-34; 2 Pita 3:13.
Olsem na maski yu maniman o rabisman, yu mas was gut, nogut yu kisim pasin bilong laikim tumas mani. Wok long kisim samting i winim tru mani—olsem wok long kamap stret long ai bilong Jehova na em i ken orait long yu. Bilong mekim olsem yu mas putim gut yau long wanpela singaut olsem: “Holi Spirit wantaim meri bilong Pikinini Sipsip tupela i tok, ‘Yu kam.’ Na olgeta man i harim dispela tok, em tu i mas tok, ‘Yu kam.’ Na wanem man nek bilong en i drai, em i mas kam. Man i laik dring, em i mas kam na kisim wara bilong givim laip, em i olsem presen bilong God.”—KTH 22:17.
[Ol Futnot]
a Dispela i no nem tru bilong ol.
[Ol Piksa long pes 8, 9]
Em wanpela mani i gat rait olsem “yia 2,” em ol Juda i bin wokim taim ol i bikhet na ol i pait long ol Rom
[Kredit Lain]
Pictorial Archive (Near Eastern History) Est.