Tingting i Mas Kamap Nupela na Bel i Kisim Stretpela Save
“Long nem bilong Bikpela mi tokaut strong olsem, yupela i no ken wokabaut moa long pasin bilong ol haiden.”—EFESUS 4:17.
TINGTING na bel em bikpela samting tru bilong ol man. Tingting na bel bilong olgeta man i narapela narapela kain. Dispela tupela samting i save stiaim toktok na pasin na laik bilong yumi, na ol samting yumi ting i bikpela samting o nogat.
2 Taim Baibel i tok long “bel,” planti taim dispela i makim samting i save kirapim yumi, o yumi pilim olsem wanem. Na “tingting” i makim save bilong yumi na i makim olsem wok bilong tingting long tingim ol samting. Tasol sampela taim tingting na bel i save wok wantaim. Moses i tokim ol Israel olsem: “Yupela i no ken lusim tingting long dispela samting. Bikpela [Jehova] em i God bilong heven na bilong graun. Na i no gat narapela God. Nogat tru.” (Lo 4:39) Na Jisas i tokim ol man i laik birua long em: “Bilong wanem yupela i gat dispela tingting nogut long bel bilong yupela?”—Matyu 9:4; Mak 2:6, 7.
3 Olsem na yumi mas save, tingting na bel i save wok wantaim. Sampela taim narapela i helpim narapela, na tupela i wanbel long sampela samting. Tasol sampela taim narapela i pait wantaim narapela, na tupela i gat narapela narapela laik, na narapela i laik daunim narapela. (Matyu 22:37; lukim tu Rom 7:23.) Yumi laik bai Jehova i orait long yumi, olsem na yumi mas save gut long tingting na bel bilong yumi, na yumi mas lainim tupela na bai ol i wok gut wantaim na i gat wankain laik tasol. Tingting bilong yumi i mas kamap nupela, na bel bilong yumi i mas kisim stretpela save.—Song 119:34; Sindaun 3:1.
“Pasin Bilong Ol Haiden”
4 Satan em man bilong mekim kain kain trik na pasin giaman, na em i wok long paulim tingting na bel bilong ol man na bai em i ken pundaunim ol. Long bipo yet na i kam inap nau em i bin mekim kain kain pasin bilong grisim ol man na pulim ol, olsem na “dispela graun olgeta em i stap aninit long strong bilong Satan.” (1 Jon 5:19) Em i bin kamapim tru dispela wok nogut bilong em long stiaim tingting na bel bilong ol manmeri bilong graun, olsem na Baibel i tok, “ol lain manmeri bilong dispela graun, em ol lain i bin lusim stretpela pasin na mekim planti rong.” (Filipai 2:15) Pol i makim stret bel na tingting nogut bilong ol dispela lain bilong graun. Yumi mas tingim gut dispela tok bilong Pol. Kaunim Efesus 4:17-19, na skelim wantaim tok bilong Pol long Rom 1:21-24.
5 Pol i bin givim dispela strongpela tok long ol Kristen long Efesus, long wanem, pasin nogut i pulap long dispela hap, na ol Grik hia i save lotuim piksa bilong ol god giaman. Ol i gat ol saveman bilong ol na ol man i wok long kamapim ol save bilong ol yet, tasol dispela bikpela save ol Grik i bin kisim, em i givim rot long ol long mekim pasin nogut moa yet. Pol i tingting planti long ol wanlotu bilong em long dispela hap, em bipo sampela “i bin wokabaut long pasin nogut bilong dispela graun,” tasol ol i lusim na ol i kam insait long tok i tru. Tingting bilong ol i bin kamap nupela, na bel bilong ol i bin kisim stretpela save, olsem na Pol i laik bai ol i “wokabaut stret long pasin [God] i laikim.”—Efesus 2:2; 4:1.
6 Long nau tu yumi stap namel long ol man bilong graun ol i bihainim pasin olsem bilong ol Efesus. Ol i lusim pinis stretpela pasin, olsem na kain kain pasin sem na lotu giaman i pulap long graun. Na bipo sampela bilong yumi tu i bin insait long ol pasin nogut bilong dispela graun, olsem sampela brata bilong Efesus. Na sampela bilong yumi i mas bung long olgeta de wantaim ol dispela man bilong graun. Na sampela bilong yumi i mas sindaun wantaim ol wanhaus o famili i save bihainim tingting na pasin bilong dispela graun. Olsem na yumi mas putim yau long dispela tok bilong Pol na putim gut long bel na bai ol dispela tok inap helpim yumi.
Tingting Bilong Ol i Paul Olgeta
7 Pol i tok, em i no laik bai ol Kristen i “wokabaut moa long pasin bilong ol haiden,” long wanem, “tingting bilong ol i paul olgeta.” (Efesus 4:17) Wanpela insait bilong dispela tok “paul” i olsem “no gat gutpela samting i stap,” o “i stap nating,” o “i giaman na hambak,” o “i kranki” o “i no gat as bilong en,” o “i lus nating.” I olsem Pol i tok, biknem na bilas na strong na bikpela save bilong ol Grik na Rom, maski ol i gutpela samting long ai bilong ol man, ol dispela samting i olsem giaman tasol, na i olsem samting nating na samting i kranki tru na i no gat as bilong en, na ol man i givim bel long ol dispela samting bai ol i kisim bikpela bel hevi tru na bai ol i lus. Na i wankain tu long nau.
8 Dispela graun i gat ol saveman na bikman bilong en na ol i save kamapim tingting bilong ol yet long ol man i bin kamap olsem wanem long graun, na ol i stap bilong mekim wanem, na wanem ol samting bai kamap bihain. Tasol ol inap givim wanem gutpela tingting long ol manmeri bilong dispela graun? Nogat. Ol i givim ol tok kranki long ol, olsem i no gat God i stap, na ol samting i kamap nating tasol, na yumi ol man i kamap long rot bilong ol binatang na animal tasol. Na ol i kamapim ol kain kain tingting na save bilong ol yet, na narapela i pait long narapela, na ol dispela samting i no givim gutpela save na tingting long ol man—tingting bilong ol i paul na ol i stap tudak yet olsem ol lain bilong bipo, em ol i bin bihainim kain kain bilip giaman na tingting kranki, na dispela i bin paulim ol na kalabusim ol. Tru, i olsem planti wok samting bilong dispela graun i olsem i gutpela na i givim amamas long ol man i givim bel long mekim ol dispela samting, na ol i pilim olsem ol i bin kamapim gutpela samting. Ol i stori long ol gutpela wok ol i bin mekim long ol samting bilong saiens na musik na spot na politik na kain samting olsem. Ol i amamas long biknem ol i kisim long dispela graun, tasol dispela biknem i bilong nau tasol na wantu em bai lus nating. Bipo tu i gat ol saveman i bin stap, na ol man i bin kisim biknem long kain kain wok ol i bin mekim, tasol ol man i no tingim ol moa—ol i lusim tingting pinis long ol. Olsem na ol dispela biknem na save bilong graun ol man i wok long painim, em i samting nating, olsem samting i no gat as bilong en, na ol man i wok long painim ol bai kisim bikpela hevi.
9 Planti man i les long ol dispela save bilong graun, olsem na ol i lusim na ol i kirap givim bel long ol narapela samting bilong skin, olsem mani kago samting. Ol i ting ol dispela samting bai givim amamas long ol. Ol i wok strong long kisim ol dispela samting bilong skin wantaim ol amamas bilong graun, maski dispela i givim sik long ol o i bagarapim marit na famili bilong ol, na maski bel bilong ol i gat tok long dispela samting. Olsem na nau “ol i karim bikpela hevi moa.” (1 Timoti 6:10) Dispela i as na Pol i tokim ol Kristen long lusim pasin na wokabaut na tingting bilong ol man bilong dispela graun.
10 Ol man bilong dispela graun i no bin kamapim gutpela samting inap yumi ken laikim na bihainim, nogat. Pol i tok, “save bilong ol i olsem tudak.” (Efesus 4:18) Tru, ol i gat save long sampela ol samting bilong graun, tasol tingting bilong ol i stap “olsem tudak,” long wanem, ol i no pilim gut ol samting na bai ol i ken kisim gutpela tingting. I olsem ol i no gat lait o samting bilong givim gutpela tingting long ol na soim rot long ol. Ol i no save wanem samting i stret na wanem samting i no stret. Ol i paul na ol i longlong i stap. Ol i orait long olgeta samting, maski i stret o nogat. Ol i stap olsem tudak long ol samting bilong spirit.—Jop 12:25; 17:12; Aisaia 5:20; 59:6-10; 60:2; lukim tu Efesus 1:17, 18.
11 Tasol olsem wanem na planti man bilong graun ol i gat bikpela save long planti samting, tasol ol i stap tudak long ol samting bilong spirit? Pol i tok: “Satan, em giaman god bilong dispela graun, em i bin pasim tingting bilong ol dispela man i no bilip, na lait bilong gutnius bilong marimari na sori bilong Krais, em i no inap i go insait long bel bilong ol.” (2 Korin 4:4) Tasol ol man i bilipim gutnius na ol i bihainim, tingting bilong ol i kamap nupela na bel bilong ol i kisim stretpela save!
No Gat Save, na Bel i Pas Pinis
12 Bilong helpim yumi long save, i gat wanem as na tingting bilong yumi i mas kamap nupela na bel i mas kisim stretpela save, Pol i tok, ol man bilong graun “i no gat save tru, na bel bilong ol i pas, olsem na ol i stap ausait long laip bilong God.” (Efesus 4:18) Tasol i no olsem ol i no bilip long God. Ol i bilip, tasol ol i bilip nating. Wanpela nius i tok: ‘Long maus ol i tok ol i bilip, tasol ol i no laik larim God i givim tok long ol o bosim pasin bilong ol. I olsem ol i putim God i go insait long bokis i stap, na ol i larim em i kam ausait long Sande long moningtaim tasol, na ol narapela de ol i pasim em i stap insait long bokis. Ol i ting em i no gat tok long ol pasin ol man bilong nau i save bihainim.’ Nius i tok olsem. Na Pol i tokim ol Kristen long Rom: “Ol i save long God, tasol ol i no ting long em i God tru, na ol i no litimapim nem bilong em. Na ol i no bin tenkyu long em. Nogat. Tingting bilong ol i kamap longlong. I olsem ol i no gat tingting na save, na ol i stap long tudak.” (Rom 1:21) Ating yu save long planti man ol i no tingim God liklik o givim biknem long em o tenkyu long em, a?
13 Ol dispela man “i stap ausait long laip bilong God” ol i stap olsem long tudak na ol i no gat save long ol samting bilong spirit, olsem na ol i longlong na ol i no save, wanem ol samting i bikpela samting na nambawan samting, na wanem ol samting i nambatu samting tasol. Dispela tok “laip,” long tok Grik ol i kolim zo·eʹ, na insait bilong en i olsem “i stap,” o “i stap laip,” o “laip olsem bilong God.” (Vine’s Expository Dictionary of Old and New Testament Words) Olsem na Pol i laik tok, dispela tudak i karamapim ol man em i paulim ol na ol i bihainim pasin nogut i bagarapim ol, na ol i no inap tingting long kisim laip oltaim em God i tok long givim long ol man i gat stretpela tingting na bel. (Galesia 6:8) Bilong wanem i olsem? Pol i kamapim sampela as bilong en.
14 Pol i tok, “ol i stap ausait long laip bilong God,” long wanem, “ol i no gat save tru.” (Efesus 4:18) Tasol i no olsem ol i no gat rot bilong kisim save, nogat. Ol yet i givim baksait long dispela save. Ol yet i no laik na ol i sakim. Wanpela Baibel i tanim dispela tok olsem: “Ol i pasim bel bilong ol bambai bel i no ken pilim.” (Jerusalem Bible) Ol i no laik kisim stretpela save i kam long God, olsem na i no gat as na bai ol i ken kisim dispela laip God Jehova i laik givim long ol man i bilip long Jisas. Jisas yet i tok: “Laip bilong i stap gut oltaim, em i olsem. Ol man i [laik] kisim dispela laip, ol i [mas] save long yu, yu wanpela tasol yu God tru. Na ol i [mas] save long Jisas Krais, em yu bin salim i kam.”—Jon 17:3; 1 Timoti 6:19.
15 Na Pol i kolim narapela as na ol “i stap ausait long laip bilong God,” na Pol i tok: “Bel bilong ol i pas.” (Efesus 4:18) I olsem ol yet i pasim bel bilong ol na bai ol i no ken pilim tok i tru na kisim gutpela save. I olsem bel bilong ol i strong pinis na i kamap olsem strongpela skin bilong han. Pastaim skin bilong han i malumalum, tasol sapos man i mekim bikpela wok oltaim long han bilong em, skin bilong han bai go strong, na sapos samting i skrapim dispela skin, em i no inap pilim, long wanem, skin i kamap strong pinis. Na bel bilong ol dispela man i strong olsem. Tasol pastaim i no olsem. Taim mama i karim ol, ating bel bilong ol i no strong olsem na bai ol i no inap pilim tok bilong God, nogat. Tasol sapos man i no lukautim bel bilong em, orait, bel bai kamap strong. Yumi stap namel long ol man bilong graun, na yumi inap kisim tingting bilong ol, olsem na yumi mas lukaut, nogut tingting na pasin bilong ol i mekim na bel bilong yumi i kamap strong. Olsem na Pol i tok: “Ol brata, yupela i mas was gut. . . . Nogut pasin bilong sin i giamanim wanpela . . . na em i pasim strong bel bilong en.” (Hibru 3:7-13; Song 95:8-10) Olsem na yumi mas holim strong dispela gutpela tingting na stretpela save i stap long bel bilong yumi.
“Ol i No Save Sem Moa”
16 Ol man bilong graun i stap olsem long tudak, na ol i no gat save long ol samting bilong spirit, na ol i stap ausait long gutpela laip i kam long God, na dispela i mekim ol samting long ol olsem Pol i tok: “Ol i no save sem moa long pasin ol i save mekim. Ol i go insait tru long pasin nogut, na bel bilong ol i kirap tru long mekim ol kain kain pasin doti.” (Efesus 4:19) Dispela tok, “ol i no save sem moa,” i olsem bel o tingting bilong ol i no gat pen moa taim ol i mekim pasin nogut. Bel bilong ol i strong pinis olsem ston, na maus bilong bel i no gat tok moa long pasin nogut ol i mekim, na ol i no ting ol i gat wok long harim o bihainim tok bilong God o long daunim laik bilong skin. Nogat. “Ol i go insait tru long pasin nogut” na ol i strong long inapim laik bilong skin na mekim ol pasin nogut i gat sem, olsem “kain kain pasin doti.” Ol i “go insait tru” long mekim, na “bel bilong ol i kirap tru long mekim.” Dispela pasin sem ol Efesus i bin mekim, em i hap samting bilong lotu bilong ol tu, na ol i mekim long haus lotu bilong god meri Artemis long taun Efesus.—Aposel 19:27, 35.
17 Pol i tok, ol i “go insait tru” na “kirap tru” long mekim ol dispela pasin nogut. Sapos man i mekim rong, em i mas bel hevi long rong em i mekim, na em i mas tingting long tanim bel na bai em i no ken mekim gen dispela rong, na em bai wok strong long abrusim dispela samting. Tasol ol dispela man em Pol i stori long ol, ol i no mekim olsem. Ol i no sem liklik long pasin nogut bilong ol. Ol i mekim, na bihain ol i laik mekim moa yet, na pasin bilong ol i bagarap olgeta. Ol i lain pinis long mekim ol dispela samting nogut bilong skin, na dispela i namba wan tingting bilong ol. Ol i tingim dispela ol samting tasol, na maski em pasin nogut tru, bel bilong ol i no gat tok liklik, nogat. Ol i mekim tasol. Aposel Pita i kolim ol dispela samting olsem “pasin bilong olpela bel” na “pasin ol haiden i save laikim tumas.”—1 Pita 4:3, 4.
18 Insait long 3-pela ves tasol, olsem ves 17 na 18 na 19 bilong Efesus sapta 4, Pol i makim stret pasin nogut bilong ol man bilong dispela graun. Ol i stap longwe long ol gutpela samting bilong spirit. Yumi tingim ol dispela tok bilong Pol na yumi save, ol tingting na save bilong ol man bilong graun i no helpim ol liklik, na ol i givim bel long painim mani na amamas bilong skin, tasol ol i no amamas tru. Ol i paul nabaut na ol i stap olsem man i longlong na i lus long bikpela tudak. Pasin nogut bilong ol i kamap bikpela moa. Ol i stap longwe tru long “laip bilong God.” Tru tumas, yumi mas klia long pasin bilong ol man bilong graun na no ken wokabaut moa long pasin bilong ol.
19 Tingting na bel bilong ol i stap olsem tudak, na dispela i as na ol i stap longwe long God Jehova. Orait, yumi mas mekim wanem na bai yumi ken rausim olgeta tudak i stap long tingting na bel bilong yumi? Yumi mas mekim wanem na bai yumi ken wokabaut long lait olsem lain bilong God na em i ken amamas long yumi? Bai yumi toktok long ol dispela samting long narapela stori i kamap bihain long dispela.
Yu Inap Stori Long Dispela?
◻ Bilong wanem Pol i bin givim strongpela tok long ol Kristen long Efesus 4:17-19?
◻ Bilong wanem ol man bilong graun i stap tudak na ol i no kamapim gutpela wok?
◻ Wanem insait bilong dispela tok, “stap ausait long laip bilong God”?
◻ Sapos tingting bilong man i stap tudak, na bel bilong em i strong pinis, olsem wanem long dispela man?
[Askim Bilong Stadi]
1. Tingting na bel i mekim wanem ol wok?
2, 3. (a) Wanem sampela tok bilong Baibel long “bel” na “tingting”? (b) Bilong wanem yumi mas save gut long tingting na bel bilong yumi?
4. (a) Satan i wok long mekim wanem long tingting na bel bilong ol man? Olsem na nau ol man i stap olsem wanem?
5. Bilong wanem Pol i bin givim strongpela tok long ol Kristen long Efesus?
6. Bilong wanem yumi tu i mas tingim gut dispela tok bilong Pol?
7. Wanem insait bilong dispela tok bilong Pol, olsem “tingting bilong ol i paul”?
8. Olsem wanem ol save bilong graun i giaman na i no inap helpim tru ol man?
9. Planti man i givim bel long wanem samting?
10. Olsem wanem ol man bilong graun i stap olsem long tudak?
11. Wanem as na ol man bilong graun i stap long tudak?
12. Olsem wanem ol man bilong graun “i stap ausait long laip bilong God”?
13. Wanem dispela “laip bilong God” ol man i no insait long en?
14. Wanem wanpela as na ol man bilong graun “i stap ausait long laip bilong God”?
15. Wanem samting i mekim na i hatwok long ol dispela man i kam insait “long laip bilong God”?
16. Ol man i stap ausait long laip bilong God, olsem na ol i bihainim wanem kain pasin?
17. Bilong wanem Pol i tok, ol dispela man i “go insait tru” long pasin nogut?
18. Pol i tok wanem long pasin bilong ol man bilong graun?
19. Yumi mas save long wanem ol samting moa?
[Ol Piksa long pes 9]
Ples Efesus i as ples bilong pasin nogut na lotu giaman
1. Wanpela man Rom i save pait long Efesus
2. Brukpela haus lotu bilong Artemis
3. Ples bung long Efesus
4. God meri Artemis bilong ol Efesus
[Piksa Kredit Lain long pes 10]
Wanem gutpela save ol bikman bilong graun inap givim long yumi?
Niro
[Kredit Lain]
Musei Capitolini, Roma