God na Sisar
“Orait samting bilong Sisar, em yupela i mas givim long Sisar. Na samting bilong God, em yupela i mas givim long God.”—LUK 20:25.
TAIM Krais Jisas i givim dispela tok long ol disaipel, em i save tru, ol wokman bilong God i mas bihainim ol tok bilong Em, na tok bilong Sisar, olsem gavman, i nambatu tasol. Jisas i save moa yet olsem wanpela beten em man bilong raitim Song i mekim long Jehova i tru olgeta; em i beten olsem: “Yu bai i stap king na bosim olgeta lain manmeri oltaim oltaim.” (Song 145:13) Taim Satan i laik givim strong long Jisas bilong bosim olgeta kantri bilong graun, Jisas i tokim em: “Buk bilong God i gat tok olsem, ‘Yu mas aninit long God, Bikpela bilong yu, na yu mas lotu long em wanpela tasol.’ ” (Luk 4:5-8) Yumi no ken lotu long “Sisar,” maski em i king bilong Rom o em i narapela king bilong graun, o em i gavman yet.
2 Jisas i no tok, olgeta kantri, olsem kingdom, bilong graun i no bilong Satan, nogat. Bihain Jisas i kolim Satan olsem “hetman i save bosim dispela graun.” (Jon 12:31; 16:11) Klostu long yia 100, aposel Jon i tok: “Yumi save, yumi stap pikinini bilong God, tasol dispela graun olgeta em i stap aninit long strong bilong Satan.” (1 Jon 5:19) Tasol dispela i no makim olsem Jehova i lusim wok bilong em olsem nambawan Bos bilong graun, nogat. Yumi mas tingim dispela samting: Taim Satan i laik givim strong long Jisas long bosim olgeta kingdom politik long graun, em i tok: “Bai mi givim yu strong bilong bosim olgeta dispela kantri . . . Olgeta dispela samting ol i bilong mi pinis.” (Luk 4:6) Satan i save bosim olgeta kingdom bilong dispela graun, long wanem, God yet i larim em i mekim.
3 Na i olsem tu long ol gavman—ol i holim strong bilong bosim graun, long wanem, God, em nambawan King, em i larim ol i mekim olsem. (Jon 19:11) Olsem na “olgeta gavman i stap, God yet i putim ol na ol i stap.” Jehova em i Nambawan Bikpela King, olsem na strong, o namba, bilong ol i liklik tru long namba bilong em. Tasol ol i “wokman bilong God,” long wanem, ol i save givim ol samting long yumi bilong helpim sindaun bilong yumi, na ol i putim ol polis samting bambai ol man i mas bihainim lo na i stap gut, na ol i save givim strafe long ol man i mekim pasin nogut. (Rom 13:1, 4, 6) Olsem na ol Kristen i mas save, maski Satan i stap hetman bilong dispela graun, i no olsem ol i stap aninit long em taim ol i daun long gavman. Taim ol i daun long gavman, ol i bihainim tok bilong God. Long dispela yia, 1996, ol gavman politik i stap yet olsem ol man “God yet i bin putim long wok bilong ol,” olsem wanpela wok God i larim ol i holim pastaim, na ol wokman bilong God long graun i mas save long dispela na daun long ol.—Rom 13:2.
Ol Wokman Bilong God Bipo na Gavman
4 Bipo tru paslain long taim bilong ol Kristen, Jehova i bin larim sampela wokman bilong em i holim sampela bikpela wok i gat namba insait long gavman, olsem: Inap olsem 1,900 yia samting paslain long Krais, Josep i kamap praim-minista bilong Isip, na em i stap namba 2 long king. (Stat 41:39-43) Ol samting i kamap bihain long dispela i kamapim klia olsem Jehova yet i stiaim ol samting bambai Josep i ken i stap olsem rot bilong God long lukautim “lain” bilong Abraham, em ol tumbuna pikinini bilong em, bambai ol i no ken lus, na bai God i ken kamapim laik bilong Em. Na yumi mas save tu, ol i bin baim Josep i go bilong mekim wok kalabus long Isip, na Josep i bin i stap long taim ol wokman bilong God i no gat Lo Bilong Moses o “lo bilong Krais.”—Stat 15:5-7; 50:19-21; Galesia 6:2.
5 Planti handet yia bihain, Jehova i kirapim Jeremaia long tokim ol Juda i stap kalabus long narapela kantri long ol i mas daun long gavman taim ol i stap long Babilon, na ol i mas beten long God i ken givim bel isi long dispela taun. Long pas em i raitim long ol, em i givim tok bilong Jehova long ol, olsem: “Mi God bilong yupela Israel, mi Bikpela I Gat Olgeta Strong, mi tok olsem. . . . Mi bin bringim yupela i go long dispela ples nau yupela i stap long en. Olsem na yupela i mas wok long helpim dispela ples i stap gut. Na yupela i mas prea long mi Bikpela, bai mi ken mekim gut long dispela ples. Long wanem, sapos dispela ples i stap gut, orait yupela tu bai i stap gut.” (Jeremaia 29:4, 7) Long olgeta taim, i gat as na lain bilong Jehova i mas wok long helpim ol yet long i stap bel isi na kantri ol i sindaun long en tu, bambai ol i ken i stap fri long lotuim Jehova.—1 Pita 3:11.
6 Taim ol Juda i stap long Babilon, Daniel wantaim 3-pela gutpela Juda moa i stap kalabus long Babilon ol i daun long gavman na kisim skul long en, na bihain ol i kisim bikpela namba olsem ofisa bilong gavman long Babilon. (Daniel 1:3-7; 2:48, 49) Tasol taim ol i stap long skul, ol i sanap strong na sakim ol kaikai i no stret long ol i kaikai, nogut ol i brukim Lo em God bilong ol, Jehova, i bin givim long ol long rot bilong Moses. Olsem na Jehova i mekim gut long ol. (Daniel 1:8-17) Taim King Nebukatnesar i sanapim wanpela imis olsem mak bilong gavman, ating i gat lo long 3-pela poroman bilong Daniel i mas i go long dispela bung wantaim ol narapela ofisa bilong gavman. Tasol ol i no “brukim skru na lotu” long dispela imis. Long dispela taim tu, Jehova i givim gutpela pe long ol, long wanem, ol i stap gut long em. (Daniel 3:1-6, 13-28) Long nau tu, ol Witnes Bilong Jehova i daun long plak bilong kantri ol i stap long en, tasol ol i no laik mekim wanpela pasin bilong lotu long plak.—Kisim Bek 20:4, 5; 1 Jon 5:21.
7 Taim Babilon i pundaun pinis, Daniel i kisim wanpela bikpela wok tru i gat namba insait long nupela gavman bilong Midia na Persia i bin daunim Babilon. (Daniel 5:30, 31; 6:1-3) Tasol maski Daniel i holim bikpela namba insait long gavman, em i no mekim sampela samting i brukim lo bilong God. Taim wanpela lo bilong gavman i tok em i mas lotuim King Darius na em i no ken lotuim Jehova, Daniel i no mekim olsem. Olsem na ol i tromoi em i go long ol laion, tasol Jehova i kisim em bek na em i no bagarap. (Daniel 6:4-24) Tasol yumi mas save, dispela taim em paslain long taim bilong ol Kristen. Taim kongrigesen Kristen i kamap, ol wokman bilong God i “bihainim lo bilong Krais.” Planti samting i orait long mekim aninit long lo bilong ol Juda i narapela kain long ol samting Jehova i laik bai lain bilong em i mas mekim taim kongrigesen Kristen i kamap.—1 Korin 9:21; Matyu 5:31, 32; 19:3-9.
Tingting Bilong Jisas long Gavman
8 Taim Krais Jisas i stap long graun, em i putim sampela bikpela lo i antap moa na ol disaipel bilong em i mas bihainim, na tu, em i no insait liklik long olgeta kain wok politik o wok ami. Wanpela taim Jisas i bin wokim mirakel long sampela bret na tupela pis, na em i givim kaikai long sampela tausen manmeri. Em nau, ol Juda i laik holimpas em na mekim em i kamap wanpela king politik. Tasol Jisas i abrusim ol—kwiktaim em i go long maunten. (Jon 6:5-15) Wanpela buk (The New International Commentary on the New Testament) i stori long dispela samting na i tok: “Ol Juda bilong dispela taim i gat strongpela laik tru long ol yet i mas bosim kantri bilong ol, na planti man i bin lukim dispela mirakel ating ol i ting ol i painim pinis wanpela hetman bilong ol em God i orait long em, na em inap tru long go pas long ol na mekim pait long ol Rom. Olsem na ol i strong long mekim em i kamap king.” Na buk i tok, Jisas i “sakim tru” dispela namba ol i laik givim long em olsem wanpela hetman politik. Em i no helpim ol lain Juda i laik pait na rausim Rom na bai Rom i no ken bosim ol moa, nogat tru. Jisas i tok profet long ol samting bai kamap long dispela pasin bikhet bilong ol bihain long taim em i dai pinis—planti hevi moa yet bai painim ol manmeri bilong Jerusalem, na Jerusalem bai bagarap.—Luk 21:20-24.
9 Paslain liklik long taim em i dai, Jisas i tokim wanpela bikman i olsem maus bilong king bilong Rom long Judia: “Kingdom bilong mi em i no bilong dispela graun. Sapos kingdom bilong mi em i bilong dispela graun, orait inap ol wokman bilong mi i pait, na i no gat wanpela man inap putim mi long han bilong ol Juda. Tasol kingdom bilong mi em i no bilong dispela graun.” (Jon 18:36) Inap long taim Kingdom i pinisim wok bilong ol gavman politik long bosim graun, ol disaipel bilong Krais i bihainim pasin bilong em. Ol i save bihainim tok bilong ol dispela gavman, tasol ol i no insait long ol wok politik bilong ol dispela lain. (Daniel 2:44; Matyu 4:8-10) Jisas i bin givim tok long ol disaipel bilong stiaim tingting bilong ol, na em i tok: “Samting bilong Sisar, em yupela i mas givim long Sisar. Na samting bilong God, em yupela i mas givim long God.” (Matyu 22:21) Paslain long dispela taim Jisas i bin mekim bikpela tok bilong em long maunten, na em i tok: “Sapos wanpela man [olsem man bilong gavman] i strong long yu mas karim kago bilong en i go inap wan kilomita, orait yu mas karim kago i go inap 2 kilomita.” (Matyu 5:41) Long dispela tok bilong em, Jisas i laik soim ol olsem ol i mas laik long daun na bihainim ol tok i stret long bihainim, maski em i tok bilong wanpela man tasol o sampela lo bilong gavman i stret wantaim lo bilong God.—Luk 6:27-31; Jon 17:14, 15.
Ol Kristen na Sisar
10 Dispela sotpela tok bilong Jisas long ol samting ol disaipel i mas mekim, em i bilong givim tingting long ol Kristen na bai ol i ken save ol i mas i stap olsem wanem long gavman. Wanpela man bilong raitim stori bilong ol samting i bin kamap bipo, em E. W. Barnes, em i tok long buk bilong em: “Long ol yia bihain bihain, sapos wanpela Kristen i no klia long ol samting em i mas mekim long gavman, em i save lukim ol tok Krais i bin skulim ol man long en, na dispela i givim save long em. Em i save tromoi takis: maski gavman i putim bikpela takis long ol man—na ol i bin singaut long bikpela takis moa yet klostu long taim Gavman Bilong Wes i pundaun—tasol Kristen i karim dispela hevi. Na tu, em i save mekim ol narapela wok em gavman i tokim em long mekim, tasol sapos ol i tokim em long givim ol samting bilong God long Sisar, em i no save bihainim dispela tok.”—The Rise of Christianity.
11 Inap 20 yia samting bihain long taim Krais i dai, aposel Pol i mekim wanpela tok i stret long dispela tok. Em i tokim ol Kristen long Rom: “Olgeta man i mas i stap aninit long ol gavman.” (Rom 13:1) Tenpela yia samting bihain long dispela, klostu long taim Pol i kalabus namba 2 taim na ol i kilim em i dai long Rom, em i tokim Taitus: “Yu mas tokim ol manmeri long ol i mas stap aninit long ol king na ol gavman, na ol i mas bihainim tok bilong ol. Na oltaim ol i mas redi long mekim olgeta kain gutpela wok. Ol i no ken tok nogut long wanpela man, na ol i no ken tok pait. Oltaim ol i mas stap isi tasol na mekim gutpela pasin long olgeta manmeri.”—Taitus 3:1, 2.
Ol i Wok Long Kisim Save Long “Ol Gavman” i Husat
12 Bipo, long 1886, Charles Taze Russell i raitim tok long wanpela buk (The Plan of the Ages) olsem: “Jisas na ol Aposel tu i no bin mekim wanpela samting bilong bagarapim wok bilong ol hetman bilong graun. . . . Ol i skulim Sios long bihainim ol lo, na daun long ol man i gat wok long bosim ol, long wanem, ol i gat namba long mekim olsem. . . . Ol i mas tromoi takis gavman i bin makim, na sapos ol lo bilong gavman i no pait wantaim ol lo bilong God (Ap 4:19; 5:29), ol i no ken sakim ol dispela lo bilong gavman. (Ro 13:1-7; Mt 22:21) Jisas wantaim ol Aposel na ol Kristen bilong pastaim ol i save bihainim ol lo bilong gavman, maski ol i stap narapela kain na i no insait long ol gavman bilong dispela graun.” Dispela buk i kamapim stret husat dispela “ol gavman” em aposel Pol i bin toktok long ol—buk i tok em ol gavman bilong dispela graun. (Rom 13:1) Long 1904, buk The New Creation i tok, ol Kristen tru “i mas go pas long ol man bilong nau long bihainim ol lo bilong gavman—ol i no ken wok long kirapim ol man long pait long gavman, ol i no ken bikhet na tok pait, ol i no ken wok long painim sampela rong long en.” Sampela i bin ting, dispela tok i makim olsem ol i mas daun olgeta long ol gavman, na ol i mas i go insait long ami tu long taim bilong Namba Wan Pait. Tasol sampela i ting dispela i pait wantaim tok bilong Jisas, em i tok: “Olgeta man i pait long bainat, bainat bai i bagarapim ol.” (Matyu 26:52) Em nau, ol i mas kisim stretpela save long wok bilong ol Kristen long daun long ol gavman.
13 Long 1929, em taim bilong sampela gavman i kirapim sampela lo i tambuim ol samting God i tok ol man i mas mekim, na ol i strong long ol man i mas mekim ol samting ol lo bilong God i tambuim, olsem na ol Kristen i ting dispela “ol gavman” em Baibel i toktok long en, em God Jehova na Krais Jisas.a Ol wokman bilong Jehova i gat dispela kain tingting long taim nogut paslain liklik na long taim bilong Namba 2 Pait, na bihain long dispela pait, taim ol kantri long Is na Wes i stap olsem birua yet na ol i ting pait bai kamap gen na ol i wok long redim ol samting bilong pait. Taim yumi tingim bek dispela taim bilong hevi, yumi ken tok, dispela tingting bilong lain bilong Jehova, olsem Jehova na Krais em dispela “ol gavman,” em i bin helpim ol long sanap strong na i no ken insait long ol samting bilong pait long dispela taim bilong hevi.
I No Daun Olgeta
14 Long 1961 ol i pinisim wok bilong tanim Baibel New World Translation of the Holy Scriptures. Bilong mekim dispela wok, ol i mas stadi gut tru na glasim gut ol tok i stap long Baibel. Taim ol i tanim stret ol tok bilong Rom sapta 13, na tok bilong Taitus 3:1, 2 na 1 Pita 2:13, 17, dispela i kamapim klia olsem dispela tok “ol gavman” i no makim Nambawan Bos tru, em Jehova, na Pikinini bilong em, Jisas, nogat. Dispela tok i makim ol gavman bilong graun. Long 1962, ol i kamapim sampela tok long Wastaua i kolim stret insait bilong tok bilong Rom sapta 13, na i kamapim klia moa dispela tok, winim tingting ol i bin holim long taim bilong C. T. Russell. Ol dispela tok bilong Wastaua i tokaut olsem ol Kristen i no inap daun olgeta long ol gavman—ol i mas daun inap long mak tasol, nogut ol wokman bilong God i daun long ol lo i pait wantaim lo bilong God na nau ol i brukim ol lo bilong God. I gat sampela tok moa i bin kamap long ol Wastaua na i tokaut strong long dispela bikpela samting.b
15 Dispela stretpela save ol i bin kisim long Rom sapta 13 i bin helpim lain bilong Jehova long i stap daun long ol gavman na sanap strong long bihainim ol bikpela lo bilong Baibel na i no surik liklik. (Song 97:11; Jeremaia 3:15) Na dispela save i helpim ol long kisim stretpela tingting long ol i mas i stap olsem wanem long God na ol i mas mekim wanem long ol gavman. Na em i helpim ol long save, ol samting bilong Sisar ol i mas givim long Sisar, tasol ol samting bilong God ol i mas givim long God—ol i no ken abrusim dispela samting.
16 Tasol ol samting bilong Sisar em wanem ol samting? Wanem ol samting i stret long gavman i tok ol Kristen i mas mekim? Bai yumi skelim ol dispela askim long stori i kamap bihain long dispela.
[Ol Futnot]
a Wastaua (tok Inglis), Jun 1 na 15, 1929.
b Lukim Wastaua, Novemba 1 na 15, Disemba 1, 1962 (tok Inglis); Ogas 1, 1991; Februeri 1, 1993; Julai 1, 1994.
Profesa F. F. Bruce i mekim sampela tok long Rom sapta 13 na em i tok: “Tok bilong dispela sapta na ol narapela tok ol aposel i bin raitim, i kamapim klia olsem i stret gavman i ken tok long ol man i mas bihainim ol lo bilong en; tasol em i mas mekim inap long mak God i laikim taim em i bin putim ol dispela gavman long wok bilong ol—olsem: Sapos gavman i tok long ol i mas daun long en long wanpela samting, tasol ol i mas daun long God wanpela tasol long dispela samting, ol i ken sakim—ol i mas sakim—dispela tok.”
Yu Inap Stori Long Dispela?
◻ Taim yumi stap daun long gavman, bilong wanem dispela i no makim olsem yumi stap daun long Satan?
◻ Jisas i gat wanem tingting long ol wok politik i stap long taim bilong em?
◻ Jisas i tokim ol disaipel long ol i mas mekim wanem long Sisar?
◻ Pol i tokim ol Kristen long ol i mas mekim wanem long ol gavman bilong graun?
◻ Insait long ol yia i kam inap long nau, ol i kisim kain kain tingting na ol i ting dispela “ol gavman” i husat?
[Askim Bilong Stadi]
1. (a) Jehova i holim wanem bikpela namba tru? (b) Yumi mas givim wanem samting long Jehova na yumi no inap tru long givim long Sisar?
2. (a) Satan i holim wanem strong long dispela graun? (b) Husat i larim Satan i holim dispela strong?
3. (a) Jehova i orait long ol gavman bilong ol kantri i holim wanem strong? (b) Olsem wanem yumi ken tok, taim yumi daun long ol gavman i no olsem yumi daun long Satan, em god bilong dispela graun?
4. Bilong wanem Jehova i larim Josep i kisim bikpela wok i gat namba insait long gavman bilong Isip?
5. Ol Juda i stap kalabus long Babilon, bilong wanem Jehova i tokim ol long ol “i mas wok long helpim dispela ples i stap gut”?
6. Maski Daniel wantaim 3-pela poroman bilong em i kisim bikpela wok i gat namba insait long gavman, ol i mekim wanem na ol i no surik long bihainim Lo bilong Jehova?
7. (a) Maski Daniel i holim bikpela namba insait long gavman bilong Babilon, em i mekim wanem na em i sanap strong? (b) Wanem ol senis i kamap long taim bilong ol Kristen?
8. Wanem samting i kamap na yumi save, Jisas i strong long abrusim ol wok politik?
9. (a) Jisas i tok wanem long Kingdom bilong em na dispela graun? (b) Jisas i givim wanem tok long ol disaipel bilong stiaim tingting bilong ol na ol i ken save long ol samting ol i mas mekim long ol gavman bilong dispela graun?
10. Wanpela man bilong raitim stori bilong ol samting i bin kamap bipo em i tok, ol Kristen bilong pastaim i mekim wanem long Sisar na ol i no surik long dispela wok?
11. Pol i tokim ol Kristen long mekim wanem long ol gavman bilong graun?
12. (a) Charles Taze Russell i ting wanem pasin i stret long ol Kristen i mas mekim long gavman? (b) Long taim bilong Namba Wan Pait ol Kristen God i bin makim ol i gat wanem kain kain tingting long go insait long ami?
13. Long 1929 ol i kisim narapela tingting na ol i ting dispela “ol gavman” i husat? Dispela tingting i bin helpim ol olsem wanem?
14. Long 1962, olsem wanem ol i kisim nupela save long Rom 13:1, 2 na sampela skripsa moa i gat wankain tok?
15, 16. (a) Dispela nupela save ol i kisim long Rom sapta 13 i givim wanem stretpela tingting long ol? (b) Tasol i gat wanem ol askim i stap yet na yumi laik save long bekim bilong en?
[Piksa long pes 10]
Taim Satan i laik givim bikpela namba long Jisas long mekim wok politik, Jisas i sakim dispela wok
[Piksa long pes 13]
Russell i tok, ol Kristen tru “i mas go pas long ol man bilong nau long bihainim ol lo bilong gavman”