Jona i Kisim Save Long Marimari Bilong Jehova
JEHOVA i gat wanpela wok em i laik bai Jona i mekim. Em yia 850 samting paslain long Krais, na Jeroboam Namba 2 i bosim Israel. Jona i bilong Gathefer, em wanpela taun bilong Sebulun. (Josua 19:10, 13; 2 King 14:25) God i laik salim Jona i go long Ninive, biktaun bilong kantri Asiria, em i stap 800 kilomita longwe long as ples bilong em long hap bilong not-is. Em i mas toksave long ol Ninive olsem God i laik bagarapim ol.
Ating Jona i bin tingting olsem: ‘Bilong wanem mi mas i go long dispela taun na dispela lain? Ol i no save lotuim God. Ol Asiria ol i man bilong kilim i dai man, na ol i no insait long kontrak wantaim Jehova olsem ol Israel. Nogut ol man bilong dispela lain nogut bai harim toksave bilong mi na ol bai ting olsem mipela i laik pait wantaim ol na ol i kam daunim Israel! Mi no inap i go. Nogat tru! Bai mi ranawe i go long Jopa na kisim sip i go long narapela hap—i go olgeta long Tarsis long hap tru bilong Biksolwara Mediterenian. Em! Bai mi mekim olsem tasol.’—Jona 1:1-3.
Bagarap i Laik Kamap Long Solwara!
Liklik taim bihain Jona i stap long Jopa long nambis bilong solwara Mediterenian. Em i baim sip na em i kalap long wanpela sip i laik go long Tarsis—ol man i save ting em Spen—em i stap 3,500 kilomita long hap wes bilong Ninive. Taim ol i stap long solwara, Jona i go daunbilo long hasis bilong sip na em i slip, long wanem, skin bilong em i les. I no longtaim na Jehova i mekim traipela bikwin i kamap na i kirapim solwara, na olgeta boskru wan wan i pret na i singaut long god bilong em long helpim em. Biksi i wok long sakim sip nogut tru, olsem na ol i mas tromoi sampela kago i go long solwara bambai sip i no ken hevi tumas. Tasol maski ol i mekim olsem, i luk olsem sip bai bagarap, na kepten i pret na i tokim Jona olsem: “Watpo yu slip? Yu kirap na singaut long god bilong yu. Ating bai em i sori long yumi na i helpim yumi bai yumi no i dai.” Jona i kirap na i go antap long dek bilong sip.—Jona 1:4-6.
Ol boskru i tok, “Goan, yumi putim olgeta nem long bek na yumi kisim wanpela nem. Yumi mekim olsem na bai yumi save wanem man em i as bilong dispela samting i laik bagarapim yumi.” Orait ol i mekim olsem, na nem bilong Jona i kamap. Ating em i tingting planti tru taim ol boskru i tok: “Yu toksave long mipela long as bilong dispela hevi i kamap long yumi. Yu mekim wanem hia? Na yu bilong we? Yu bilong wanem hap na wanem lain?” Jona i tok em i wanpela Hibru na em i lotu long “[Jehova], em i God bilong heven” na em i save pret long dispela Man “i bin wokim solwara na graun.” Dispela bikpela win na si i bin painim ol, long wanem, em i ranawe long Jehova na em i no bihainim tok long kisim tok bilong God i go long ol Ninive.—Jona 1:7-10.
Ol boskru i askim Jona olsem: “Bai mipela i mekim wanem long yu, na bai si i dai na mipela i stap gut?” Si i kirap bikpela moa na Jona i tok: “Yupela kisim mi na tromoi mi i go long solwara, na bai si i dai. Mi save, mi yet mi as bilong dispela biksi i kamap long yupela.” Ol boskru i no laik tromoi wokman bilong Jehova i go long solwara na bai em i dai, olsem na ol i wok strong long bringim sip i go sua. Tasol ol i no inap tru. Nau ol i singaut long Jehova olsem: “Bikpela, mipela i prea long yu. Sapos mipela i tromoi dispela man i go long solwara, orait yu no ken larim mipela i dai. Yu no ken kotim mipela, olsem yu save kotim man i kilim arapela man. Bikpela, yu bin bihainim laik bilong yu tasol na yu mekim dispela samting.”—Jona 1:11-14.
I Go Daun Long Solwara!
Orait nau ol boskru i tromoi Jona i go long solwara. Taim em i go insait long solwara, biksi i dai. Ol i lukim olsem, na ol “i pret tru long Bikpela, na ol i mekim ofa long em na mekim ol promis long em.”—Jona 1:15, 16.
Ating taim wara i karamapim Jona, em i beten i stap. Nau em i pilim olsem em i wok long go daun long wanpela rot em i malumalum, na em i kam insait long wanpela hul em i bikpela liklik. Em i kirap nogut, long wanem, em i wok yet long pulim win! Taim em i rausim ol gras bilong solwara i raunim het bilong em, Jona i luksave olsem, em i stap long narapela kain ples tru. As bilong dispela i olsem: “[Jehova] i salim wanpela traipela pis, na dispela pis i daunim Jona. Na Jona i stap long bel bilong pis inap tripela san na tripela nait.”—Jona 1:17.
Jona i Beten Strong
Taim em i stap long bel bilong dispela traipela pis, Jona i gat taim bilong beten. Sampela tok bilong em i wankain long ol tok bilong sampela song long Buk Song. Bihain Jona i bin raitim long buk ol tok em i bin mekim taim em i beten na kamapim bikpela bel hevi bilong em na tok sori long pasin em i bin mekim. Olsem: Em i ting bel bilong pis bai kamap matmat bilong em, na em i beten olsem: “Bikpela, mi bin karim hevi, na mi singaut long yu, na yu harim singaut bilong mi. Mi stap long ples nogut bilong ol man i dai pinis, na mi krai long yu. Na yu harim krai bilong mi.” (Jona 2:1, 2) Tupela song bilong ol Israel—ating ol i mekim long taim ol i wokabaut i go long Jerusalem bilong tingim ol bikpela de bilong lotu—i gat sampela tok i wankain long ol tok bilong Jona.—Song 120:1; 130:1, 2.
Jona i tingim taim em i go daun insait long solwara, na em i beten olsem: “Yu [Jehova] bin tromoi mi na mi kam daunbilo tru long solwara. Solwara i karamapim mi olgeta. Na yu mekim biksi i bruk antap long mi.”—Jona 2:3; skelim wantaim Song 42:7; 69:2.
Jona i pret, nogut pasin bikhet bilong em bai mekim na Jehova i no ken orait moa long em na em i no inap lukim gen haus lotu bilong God. Em i beten olsem: “Olsem na mi bin tok, ‘Yu rausim mi pinis na mi no ken i stap moa long ai bilong yu! Olsem wanem bai mi lukim gen haus holi bilong yu?’ ” (Jona 2:4, NW; skelim wantaim Song 31:22.) Jona i stap nogut tru na em i ting em bai dai, olsem na em i tok: “Si i bruk antap long mi, na i pasim win bilong mi [em i laik bagarap]. Na solwara i karamapim mi olgeta. Gras bilong solwara i raunim het bilong mi.” (Jona 2:5; skelim wantaim Song 69:1.) Tingim hevi bilong Jona, em i tok moa: “Mi go daun tru long as bilong olgeta maunten insait long solwara [insait long pis]. Dispela ples nogut em i kalabusim mi tru [olsem matmat]. Tasol Bikpela, yu God bilong mi, yu kisim bek mi [long de namba tri].”—Jona 2:6; skelim wantaim Song 30:3.
Maski em i stap long bel bilong pis, Jona i no ting, ‘Bel bilong mi i hevi tumas na mi no inap beten.’ Nogat. Em i beten na i tok: “Bikpela, mi pilim olsem mi laik i dai, olsem na mi tingting long yu [em i bilip tru olsem God i gat olgeta strong na pasin bilong marimari]. Na prea bilong mi i kamap long yu long bikpela haus bilong yu.” (Jona 2:7) Long haus bilong em long heven, God i harim Jona na em i kisim bek em.
Bilong pinisim beten, Jona i tok: “Ol man i save lotu long ol giaman god, ol i lusim pasin bilong bihainim yu. Tasol mi laik mekim song bilong litimapim nem bilong yu, na mi laik givim ofa long yu [God Jehova]. Olgeta samting mi promis pinis long yu [insait long bel bilong pis na long ol narapela taim tu], em bai mi mekim. Bikpela, yu wanpela tasol yu save kisim bek mipela.” (Jona 2:8, 9; skelim wantaim Song 31:6; 50:14.) Profet Jona i save, God wanpela tasol inap long kisim bek em long indai, olsem na em i tanim bel na litimapim nem bilong Jehova (olsem King Devit na King Solomon i bin mekim long bipo) na i tok, Jehova em i Man bilong kisim bek ol man.—Song 3:8; Sindaun 21:31.
Jona i Bihainim Tok
Jona i tingim gut ol dispela samting na em i beten strong. Bihain em i pilim olsem wanpela samting i subim em long i go ausait long dispela rot em i bin kam insait long en. Bihain dispela pis i tromoi em i go ausait long graun. (Jona 2:10) Jona i pilim tru dispela samting Jehova i mekim bilong kisim em bek, olsem na em i bihainim tok bilong God olsem: “Yu kirap na yu go long dispela bikpela taun Ninive. Na tok mi givim yu pinis, em yu mas autim long ol manmeri bilong dispela taun.” (Jona 3:1, 2) Jona i kirap wokabaut i go long dispela nambawan biktaun bilong Asiria. Taim em i save pinis em i wanem de, em i skelim olsem em i bin stap tripela de long bel bilong pis. Orait em i brukim wara Yufretis long wanpela hap bilong en i mekim bikpela baut i go olsem long wes, na em i wokabaut i go olsem long is na brukim Mesopotemia long hap bilong not na i kamap long wara Taigris; bihain em i kamap long dispela bikpela taun.—Jona 3:3.
Jona i go insait long Ninive, em i bikpela taun tru. Em i wokabaut i go inap wanpela de na nau em i tokaut olsem: “Bihain long 40 de pinis, orait Ninive bai i bagarap olgeta.” Olsem wanem? Ating God i wokim mirakel na i givim save pinis long Jona bilong mekim tok Asiria? Baibel i no tokim yumi. Tasol maski em i mekim tok Hibru na wanpela i tanim tok o nogat, tok bilong em i kamapim sampela samting. Ol man bilong Ninive i kirap bilip long God. Ol i tok ol bai stap tambu long kaikai na ol i putim klos bilong sori, ol bikman na ol man nating tu. Taim king bilong Ninive i harim dispela tok, em i lusim sia king bilong em na rausim bilas bilong king na putim klos bilong sori, na em i sindaun long sit bilong paia.—Jona 3:4-6.
Olaman! Jona i kirap nogut tru! King bilong Asiria i salim ol man bilong givim toksave olsem: “Yupela olgeta i mas tambu long kaikai. Yupela manmeri, wantaim ol bulmakau na sipsip bilong yupela, yupela i no ken kaikai na dring. Yupela olgeta i mas putim klos bilong sori, na yupela i mas putim dispela kain laplap long ol bulmakau na sipsip tu. Na yupela i mas prea strong long God. Yupela olgeta i mas lusim olgeta pasin nogut na ol kain kain rong yupela i bin mekim. Sapos yumi mekim olsem, ating God bai i senisim tingting na lusim kros, na bai yumi no ken i dai.”—Jona 3:7-9.
Ol Ninive i bihainim tok bilong king. Taim God i lukim olsem ol i lusim pinis ol pasin nogut bilong ol, em i senisim tingting bilong em na em i no bagarapim dispela taun olsem em i tok pinis long mekim. (Jona 3:10) Ol i tanim bel, na mekim pasin daun, na bilip long em, olsem na Jehova i no givim strafe long ol.
Profet i Belhat
Foti de i go pinis na i no gat wanpela samting i painim Ninive. (Jona 3:4) Taim Jona i save Jehova i no inap bagarapim ol Ninive, em i bel nogut long dispela samting na em i belhat. Em i beten olsem: “Bikpela, yu harim tok bilong mi. Mi no lusim ples yet na mi save pinis, bai yu mekim olsem nau yu mekim. Olsem na mi ranawe na mi laik i go long Tarsis. Mi save, yu God bilong sori na marimari. Yu no save belhat kwik. Nogat. Yu save sori moa yet long mipela. Yu save senisim tingting bilong yu na yu no bekim rong bilong ol man. Orait Bikpela, nau yu mas pinisim laip bilong mi. Sapos mi dai, em i gutpela.” Na God i bekim tok na askim olsem: “Jona, ating dispela kros bilong yu em i stret, a?”—Jona 4:1-4.
Orait Jona i kirap na i lusim taun. Em i go long hap bilong is na em i wokim wanpela haus win bambai em i ken sindaun na hait long en na lukim wanem samting bai i kamap long dispela taun. Na Jehova i sori long em na em i “mekim wanpela bus rop i kamap bilong haitim Jona, bai san i no boinim em, na em i ken i stap gut.” Man! Jona i amamas tru long dispela bus rop! Tasol taim tulait i bruk, God i salim wanpela liklik snek i kam bagarapim dispela rop na rop i laik drai. Liklik taim tasol na em i drai olgeta. Na God i salim tu hatpela win i kam long hap bilong sankamap. Nau san i wok long kukim het bilong Jona na ai bilong em i raun na em i laik pundaun. Na em i wok long askim God long larim em i dai. Yes, planti taim Jona i tok: “Mobeta mi dai. Sapos mi dai, em i gutpela.”—Jona 4:5-8.
Orait, nau Jehova i toktok. Em i askim Jona olsem: “Dispela rop i dai pinis na yu kros. Ating kros bilong yu i stret, a?” Na Jona i bekim tok olsem: “Yes, kros bilong mi em i stret. Mi belhat nogut tru na mi ting mobeta mi dai.” Nau Jehova i tokim Jona: ‘Yu sori long dispela bus rop. Tasol yu no bin wok liklik long en, na yu no mekim i kamap bikpela. Em i kamap bikpela long wanpela nait tasol, na long narapela nait em i dai.’ Na Jehova i kamapim sampela tok moa, olsem: ‘Mi tu mi mas sori long Ninive, a? Em i bikpela taun na i gat planti manmeri, namba bilong ol i winim 120,000. Na i gat planti bulmakau tu.’ (Jona 4:9-11) I no hatwok long save wanem bekim bilong dispela askim i stret.
Jona i bel hevi long pasin em i bin mekim na em i tanim bel, na bihain em i raitim wanpela buk bilong Baibel, nem bilong em i stap long en. Olsem wanem em i kisim save olsem ol boskru i pret long Jehova, na ol i mekim ofa long em na mekim ol promis long em? Ating spirit bilong Jehova i givim save long em, o ating em i bungim wanpela boskru o pasindia long haus lotu.—Jona 1:16; 2:4.
“Mak Bilong Profet Jona”
Taim sampela saveman bilong lo na sampela Farisi i tokim Jisas long wokim wanpela mirakel olsem mak, em i tok: “Ol manmeri bilong dispela taim ol i lain manmeri nogut na ol i no save bel tru long God. Oltaim ol i save singaut long lukim mak. Tasol ol bai i no inap lukim wanpela mak. Nogat. Wanpela mak tasol bai ol i lukim, em mak bilong profet Jona.” Na Jisas i tok: “Jona i bin i stap tripela san na tripela nait insait long bel bilong bikpela pis, na olsem tasol Pikinini Bilong Man bai i stap tripela san na tripela nait insait long graun.” (Matyu 12:38-40) Ol de bilong ol Juda i save kirap long taim san i go daun. Krais i dai long belo bek long Fraide, Nisan 14, bilong yia 33. Ol i planim skin bilong em long matmat paslain long taim san i go daun long dispela de yet. Nisan 15 i kirap long dispela apinun na i stap inap long taim san i go daun long Sarere, em de namba 7 na laspela de bilong wik. Nau Nisan 16 i kirap na i stap inap long taim san i go daun long de yumi save kolim Sande. Olsem na Jisas i dai pinis na em i stap long matmat inap sampela hap taim long Nisan 14, na em i stap yet long matmat long Nisan 15 inap de olgeta, na long nait olgeta bilong Nisan 16. Taim sampela meri i kam long matmat long moningtaim long Sande, em i kirap bek pinis.—Matyu 27:57-61; 28:1-7.
Jisas i slip long matmat inap sampela hap bilong 3-pela de. Olsem na ol birua bilong em i lukim dispela “mak bilong profet Jona,” tasol Krais i tok: “Ol man bilong Ninive bai i sanap long kot na tokaut long pasin nogut bilong ol manmeri bilong dispela taim nau. Long wanem, ol Ninive i bin harim tok Jona i autim, na ol i tanim bel. Tasol i gat wanpela man i stap namel long yupela, em i winim tru Jona.” (Matyu 12:41) Tru tumas! Krais Jisas i stap wantaim ol Juda, na em i profet i winim tru Jona. Jona i olsem wanpela gutpela mak long ol Ninive, tasol taim Jisas i autim tok, tok bilong em i gat bikpela strong na i gat planti samting bilong strongim tok bilong em—winim tru Jona. Tasol ol Juda i no bilip long em—wan wan tasol i mekim olsem.—Jon 4:48.
Lain Juda i no bin mekim pasin daun na bilip long dispela Profet i winim Jona. Tasol olsem wanem long ol tumbuna bilong ol? Ol tu i no gat bilip na pasin daun. Ating long dispela as Jehova i bin salim Jona i go long Ninive bilong kamapim long ples klia olsem pasin bilong ol Ninive i narapela kain long pasin bilong ol Israel—ol Ninive i tanim bel tasol ol Israel i bikhet—ol i sot tru long bilip na pasin daun.—Skelim wantaim Lo 9:6, 13.
Na olsem wanem long Jona yet? Em i kisim save olsem, marimari bilong Jehova i bikpela tru. Na tu, sapos yumi tingim pasin Jehova i bin mekim long Jona taim em i tok kros long Jehova i sori long ol Ninive, em ol i tanim bel, dispela inap pasim yumi long toktok planti taim Papa bilong yumi long heven i mekim pasin marimari long ol manmeri long nau. Yes, yumi mas amamas long planti tausen manmeri long olgeta yia i kam long Jehova na ol i bilip long em na mekim pasin daun.