Ol Wasman Bilong Raun i Mekim Wok Olsem Gutpela Wokboi
“God i bin marimari long yupela olgeta wan wan na givim ol kain kain presen long yupela. Olsem na yupela wan wan i mas i stap gutpela wokboi bilong God, na yusim ol dispela presen bilong helpim ol arapela manmeri bilong God.”—1 PITA 4:10.
1, 2. (a) Stori long dispela tok “wokboi.” (b) Husat ol i olsem wokboi bilong God?
OLGETA gutpela Kristen ol i stap olsem wokboi bilong Jehova. Sampela wokboi ol i mekim wok olsem bosboi na bosim ol wok samting long haus bilong bikman bilong ol. Na sampela wokboi ol i save bosim wok bisnis bilong bikman bilong ol. (Luk 16:1-3; Galesia 4:1, 2) Lain bilong Jisas long graun em God i bin makim ol long spirit holi, Jisas i bin kolim ol olsem “bosboi i gat gutpela tingting, na i save mekim gut wok bilong en.” Jisas i bin makim dispela wokboi bilong “bosim olgeta samting bilong en,” na bosim wok bilong autim tok bilong Kingdom tu.—Luk 12:42-44; Matyu 24:14, 45.
2 Aposel Pita i tok, olgeta Kristen ol i olsem wokboi bilong God, em i bin marimari long ol na givim ol kain kain presen long ol. Olgeta wan wan Kristen i gat wanpela wok em yet i ken mekim olsem gutpela wokboi. (1 Pita 4:10) Ol elda Kristen ol i olsem wokboi, na namel long ol i gat ol wasman bilong raun. (Taitus 1:7) Yumi mas ting olsem wanem long ol dispela wasman bilong raun? Ol i mas i gat wanem kain pasin? Na ol i mas i gat tingting long kamapim wanem samting long wok bilong ol? Olsem wanem ol inap kamapim gutpela samting tru long dispela wok?
Mas Amamas Long Wok Bilong Ol
3. I gat wanem as na yumi inap tok, ol wasman bilong raun ol i olsem “gutpela wokboi”?
3 Tupela marit Kristen i raitim pas long wanpela wasman bilong raun na meri bilong em, na ol i tok: “Mitupela i laik tok tenkyu long bikpela hap taim yupela i givim bilong helpim mipela, na pasin sori yupela i mekim long mipela. Yupela i bin givim gutpela tok long mipela na strongim bel bilong mipela, na mipela i bin kisim bikpela helpim tru long dispela. Mipela save, mipela i mas wok yet long kamap strong long ol samting bilong spirit, tasol mipela bai kisim helpim long Jehova na long ol brata sista kain olsem yutupela, olsem na bai mipela i no hatwok tumas long kamap strong.” Ol wasman bilong raun ol i save kisim planti pas olsem, long wanem, ol i gat laik long helpim ol wanbilip, olsem gutpela wokboi i save lukautim gut ol lain bilong bikman bilong ol long kaikai samting. Sampela wasman bilong raun ol i gat save tru long givim tok long ol man. Planti ol i save gut long autim tok, na sampela ol i gat nem olsem man bilong mekim gut long ol narapela na mekim pasin sori. Taim ol wasman bilong raun i wok long kamapim strong ol dispela pasin, olsem presen, na mekim wok long en, i stret yumi ken kolim ol olsem “gutpela wokboi.”
4. Nau bai yumi skelim wanem askim?
4 Aposel Pol i tok: “Man i mekim wok bilong wanpela man [olsem wokboi bilong em], em i mas bihainim gut tok bilong bikman bilong en.” (1 Korin 4:2) Wok bilong go long ol wan wan kongrigesen long olgeta wik na mekim ol wok bilong helpim ol wanlain Kristen, em i narapela kain wok tru na ol i save kisim amamas long en. Tasol em i wanpela bikpela wok tru ol i mas mekim. Orait, olsem wanem ol wasman bilong raun ol inap i stap gut long dispela wok na mekim gut wok bilong ol olsem gutpela wokboi?
Mekim Gut Wok Bilong Ol Olsem Gutpela Wokboi
5, 6. Bilong wanem i bikpela samting long ol wasman bilong raun i mas beten oltaim na wetim Jehova?
5 Bilong mekim gut wok bilong ol olsem gutpela wokboi, ol wasman bilong raun i mas beten oltaim na wetim Jehova i helpim ol. Ol i gat planti wok, na ol i mas bihainim taim stret bilong mekim wok bilong ol, olsem na sampela taim ol inap pilim hevi long dispela wok. (Skelim wantaim 2 Korin 5:4.) Olsem na ol i mas bihainim wanpela tok long song bilong Devit, em i tok: “Olgeta hevi yu karim, em yu mas putim long han bilong Bikpela, bai em i karim na bai em i strongim yu. Bai em i no larim wanpela samting i bagarapim ol stretpela man.” (Song 55:22) Na wanpela tok bilong Devit inap mekim gut bel bilong ol, em i tok: “Yumi litimapim nem bilong Bikpela. Olgeta de em i save karim ol hevi bilong yumi.”—Song 68:19.
6 Pol i kisim we strong bilong mekim ol bikpela wok bilong spirit em i mas mekim? Em i tok: “[God, NW] i save strongim mi, na long strong bilong em mi inap mekim olgeta samting.” (Filipai 4:13) Yes, God Jehova em i As bilong strong bilong Pol. Na Pita tu i tok: “Sapos wanpela man i wok long helpim ol arapela man, orait em i mas mekim dispela wok long strong God i save givim em. Olsem bai ol man i ken lukim olgeta samting yupela i mekim, na long nem bilong Jisas Krais ol i ken litimapim nem bilong God.” (1 Pita 4:11) Wanpela brata i bin mekim wok wasman bilong raun inap planti yia em i tok, man i mekim dispela wok em i mas wetim God i strongim em. Em i tok: “Taim yu gat wok long stretim sampela hevi, oltaim yu mas tingim Jehova bai strongim yu, na singaut long oganaisesen bilong em long helpim yu.”
7. Olsem wanem stretpela tingting i bikpela samting long wok bilong wasman bilong raun?
7 Bilong mekim gut wok bilong em, wasman bilong raun i mas bihainim stretpela tingting. Olsem ol narapela Kristen i mekim, em tu i mas “skelim gut olgeta pasin,” olsem skelim wanem ol samting i bikpela samting tru. (Filipai 1:10)a Taim ol elda bilong kongrigesen i gat askim long wanpela samting, em pasin bilong gutpela tingting sapos ol i toktok wantaim wasman sekit long dispela samting taim em i kam lukim kongrigesen. (Sindaun 11:14; 15:22) Long stretpela tingting em bai skelim gut ol samting na givim sampela gutpela tok bilong Baibel long ol, na dispela bai helpim gut ol elda taim em i lusim pinis kongrigesen na ol i wok yet long stretim dispela samting. Olsem Pol i bin tokim Timoti: “Olgeta tok yu bin harim mi autim long ai bilong planti man, dispela yu mas givim long ol man i save holim strong tok bilong God, na bai ol inap long skulim ol arapela man tu.”—2 Timoti 2:2.
8. Bilong wanem em i bikpela samting long stadi long Baibel, na skelim tok bilong ol buk samting, na tingim tingim long bel?
8 Bilong givim tok long ol i gat gutpela tingting long en, ol wasman bilong raun i mas stadi long Baibel, na lukim sampela tok long ol buk samting, na tingim tingim long bel. (Sindaun 15:28) Wanpela wasman distrik i tok: “Taim mipela i bung wantaim ol elda, mipela i no ken pret long tokaut olsem mipela i no inap bekim wanpela askim bilong ol.” Taim wasman bilong raun i wok strong long kisim “tingting bilong Krais” long wanpela samting, bai em inap givim tok long ol em Baibel i as bilong en, na dispela bai helpim ol long bihainim laik bilong God. (1 Korin 2:16) Sampela taim wasman bilong raun i mas raitim pas long Sosaiti Was Taua na bai ol i ken givim sampela tok long em bilong stiaim em. Pasin bilong bilip long Jehova na laikim tumas tok i tru, ol dispela samting i bikpela samting tru, tasol ol man i gat wanem tingting long em, o em i gat save tru long toktok, ol dispela samting i no bikpela samting. Taim Pol i kirap mekim wok bilong em long Korin, em i “no bin mekim ol kain kain bikpela toktok olsem ol saveman i save mekim.” Taim em i stap wantaim ol Korin, em i “no gat strong,” na em i ‘save pret na guria planti.’ Olsem wanem? Dispela i daunim wok bilong em? Nogat tru. Dispela pasin Pol i mekim i helpim ol Korin long bilip long “strong bilong God,” na ol i no ken bilip long “save bilong ol man.”—1 Korin 2:1-5.
Ol Narapela Gutpela Pasin
9. Bilong wanem ol wasman bilong raun i mas pilim tru hevi bilong ol narapela?
9 Pasin bilong pilim tru hevi bilong ol narapela em i save helpim ol wasman bilong raun long kamapim gutpela samting long wok bilong ol. Pita i tokim olgeta Kristen long “sori long” ol narapela, olsem pilim hevi bilong ol. (1 Pita 3:8) Wanpela wasman sekit i pilim olsem em i mas ‘tingim olgeta wan wan insait long kongrigesen na putim gut yau long tok bilong ol.’ Pol i gat wankain tingting, em i tok: “Yupela i mas amamas wantaim ol man i amamas. Na yupela i mas krai wantaim ol man i krai.” (Rom 12:15) Kain tingting na pasin olsem i save kirapim ol wasman bilong raun long wok strong long pilim gut ol hevi bilong ol wanbilip na ol samting long i stap bilong ol. Orait nau ol inap givim ol tok bilong Baibel long ol wanbilip i save strongim ol, na sapos ol i bihainim, dispela tok bai kamapim gutpela samting tru. Wanpela wasman sekit, em man bilong pilim tru hevi bilong ol narapela, em i kisim pas long wanpela kongrigesen klostu long Turin, Itali, na pas i tok: “Sapos yu laik bai ol man i amamas long toktok wantaim yu, orait yu yet yu mas amamas long toktok wantaim ol; sapos yu laik bai ol man i amamas long yu, orait yu mas mekim pasin olsem yu amamas long ol; sapos yu laik bai ol narapela i laikim yu tru, orait yu mas mekim pasin inap long ol i ken laikim yu; sapos yu laik bai ol man i helpim yu, orait yu mas redi long helpim ol. Pasin bilong yu yet i bin lainim mipela long dispela samting!”
10. Sampela wasman sekit na wasman distrik i bin tok wanem long pasin daun? Jisas i bin mekim wanem na em i stap olsem gutpela piksa bilong dispela samting?
10 Taim ol wasman bilong raun i gat pasin daun na ol narapela i no pret long i go toktok wantaim ol, dispela bai helpim ol long kamapim gutpela samting tru long wok bilong ol. Wanpela wasman sekit i tok: “Em i bikpela samting tru long mekim pasin daun oltaim.” Em i save tokim ol nupela wasman sekit: “Sapos ol brata i gat planti mani ol i givim ol samting long yupela o helpim yupela, orait yupela i no ken larim dispela i stiaim tingting bilong yupela, na yupela i no ken prenim ol dispela kain brata tasol, nogat; yupela i mas wok strong long mekim wankain pasin long olgeta man.” (2 Stori 19:6, 7) Na sapos wasman bilong raun i gat pasin daun tru, em i no ken tingting tumas long em yet na ting em i samting tru, long wanem, em i wanpela mausman bilong Sosaiti. Wanpela wasman distrik i tok stret olsem: “Mekim pasin daun na redi long putim yau long tok bilong ol brata. Long olgeta taim, givim rot long ol na bai ol i no pret long kam toktok wantaim yu.” Taim Krais Jisas i stap long graun, em i nambawan man tru i winim olgeta narapela man, olsem na em inap mekim na bai ol man i no stap bel isi taim ol i go klostu long em; tasol em i mekim pasin daun na ol man i no pret long toktok wantaim em. Na ol pikinini tu, taim ol i stap wantaim em ol i stap bel isi. (Matyu 18:5; Mak 10:13-16) Ol wasman bilong raun ol i laik bai ol pikinini, ol yangpela, ol lapun—olgeta long kongrigesen—i amamas long i go toktok wantaim ol na i no pret.
11. Wanem samting inap kamap taim wasman bilong raun i tok sori long wanpela popaia em i bin mekim?
11 Tru, “yumi save popaia” planti taim, na i no gat wanpela wasman bilong raun i no save mekim sampela popaia. (Jems 3:2) Taim em i mekim wanpela popaia, em i ken tok sori, na ol narapela elda bai lukim pasin daun bilong em na bihainim. Olsem Sindaun 22:4 i tok: “Sapos yu daunim yu yet na yu stap aninit long Bikpela, bai yu gat planti . . . samting na biknem, na bai yu stap gut.” Olgeta wokman bilong God i mas ‘daunim tingting bilong ol yet [olsem mekim pasin daun] na bihainim God wanpela tasol,’ a? (Maika 6:8) Ol i bin askim wanpela wasman sekit, em i gat wanem tok bilong givim long ol nupela elda bilong raun, na em i tok: “Tingim gut olgeta brata olsem ol i gat nem, na tingim ol i winim yu. Pasin bilong ol brata bai skulim yu long planti samting. Bihainim pasin daun oltaim. Bihainim pasin olsem bilong yu stret. No ken mekim olsem yu bikpela man.”—Filipai 2:3.
12. Bilong wanem pasin bilong givim bel long wok autim tok i bikpela samting?
12 Taim wasman bilong raun i givim bel long autim tok, dispela i save helpim ol narapela long bilip moa long ol tok em i givim long ol. Tru tumas, taim em wantaim meri bilong em i stap olsem gutpela piksa long pasin bilong givim bel long autim tok, dispela i save kirapim ol elda, na meri bilong ol, na ol narapela long kongrigesen, long givim bel long autim tok. Wanpela wasman sekit i tok: “Givim bel long mekim wok bilong autim tok.” Na em i tok: “Mi bin lukim olsem, taim kongrigesen i givim bel tru long autim tok, i no gat planti hevi i save kamap long ol.” Narapela wasman sekit i tok: “Mi ting taim ol elda i go autim tok wantaim ol brata sista na helpim ol long kisim amamas long dispela wok, dispela bai givim bel isi long ol na ol bai belgut, long wanem, ol i mekim wok bilong Jehova.” Aposel Pol i bin strongim bel na em i ‘sanap strong na autim gutnius bilong God long ol Tesalonaika.’ Olsem na oltaim ol i save tingting long taim em i bin kam lukim ol, na ol i tingim wok em i bin mekim long autim tok, olsem na ol i wari long em na i laik lukim em gen.—1 Tesalonaika 2:1, 2; 3:6.
13. Taim wasman bilong raun i wok wantaim ol wanwok Kristen long autim tok, em i save tingim wanem samting?
13 Taim wasman bilong raun i wok wantaim ol narapela Kristen long autim tok, em i save tingim sampela i gat hevi o hatwok samting long sindaun bilong ol, o ol i no inap winim bikpela mak long wok autim tok. Ol tok em i givim long ol bilong stretim wok bilong ol em inap helpim ol, tasol em i save, sampela bai pret long autim tok wantaim wanpela elda i gat save long dispela wok. Olsem na sampela taim i gutpela sapos em i givim tok long ol bilong strongim bel bilong ol, na i no bilong stretim wok bilong ol. Taim em i go wantaim ol pablisa o painia long wanpela Baibel-stadi bilong ol, ating ol i laik bai em yet i bosim stadi. Dispela inap givim sampela save long ol long pasin bilong mekim gut wok bilong ol long skulim ol man.
14. Olsem wanem yumi ken tok, ol wasman bilong raun i givim bel long autim tok ol i save kirapim ol narapela tu long givim bel?
14 Taim ol wasman bilong raun i wok strong, dispela i save kirapim ol narapela long wok strong. Wanpela wasman sekit long Yuganda i wokabaut long bikbus inap wanpela aua bilong go wantaim wanpela brata long wanpela Baibel-stadi i no kamap strong liklik. Taim tupela i wokabaut, bikpela ren tru i kam daun, na taim ol i kamap, klos bilong ol i waswas olgeta long ren. I gat 6-pela long dispela famili, na taim ol i kisim save olsem dispela man i kam lukim ol em i wanpela wasman bilong raun, ol i kirap nogut. Ol i save, ol pasto long misin bilong ol i no inap mekim pasin olsem bilong helpim lain bilong ol. Orait, long Sande antap ol i go long namba wan miting bilong ol, na ol i tokaut olsem ol i laik kamap Witnes Bilong Jehova.
15. Wanem gutpela stori bilong wanpela wasman sekit long Meksiko i givim bel long autim tok?
15 Long provins Wahaka long Meksiko, wanpela wasman sekit i mekim wanpela samting ol narapela i no ting em i mas mekim. Em i stretim rot bilong i stap long wanpela haus kalabus inap 4-pela nait bambai em i ken helpim 7-pela kalabus ol i bin kamap pablisa bilong Kingdom. Inap sampela de em i go wantaim ol long autim tok long ol wan wan liklik rum bilong ol kalabus na long mekim ol Baibel-stadi. Ol kalabus i laik tru long harim tok, olsem na ol i mekim sampela stadi i go inap biknait. Dispela wasman sekit i tok: “Long taim bilong lusim ol, mi wantaim ol dispela kalabus i amamas tru, long wanem, mi bin strongim bel bilong ol na ol i bin strongim bel bilong mi.”
16. Taim ol wasman bilong raun na meri bilong ol i givim gutpela tok long ol narapela bilong strongim ol, olsem wanem dispela i save helpim gut ol?
16 Ol wasman bilong raun ol i wok long strongim bel bilong ol narapela. Taim Pol i go lukim ol kongrigesen long Masedonia, em i ‘givim planti tok long ol bilong strongim bel bilong ol.’ (Aposel 20:1, 2) Taim ol wasman bilong raun i givim gutpela tok long ol narapela bilong strongim ol, dispela inap helpim ol long stiaim ol yangpela na lapun wantaim long tingim sampela mak ol i laik winim long ol wok bilong spirit. Long wanpela bikpela brens-ofis bilong Sosaiti Was Taua ol i skelim dispela samting na ol i kisim save olsem, ol wasman sekit i bin kirapim klostu 20 pesen bilong ol volantia long dispela brens-ofis long kirap mekim wok bilong God long olgeta de. Na meri bilong wasman bilong raun, em i stap olsem gutpela piksa long autim tok bilong Kingdom long olgeta de, na dispela pasin bilong em i save strongim ol narapela na kirapim ol.
17. Wanpela lapun wasman sekit i ting olsem wanem long wok bilong em long helpim ol narapela?
17 Ol wasman bilong raun i mas tingting moa yet long strongim bel bilong ol lapun na ol manmeri i stap bel hevi. Wanpela lapun wasman sekit i tok: “Wanpela hap wok bilong mi i mekim bel bilong mi i gutpela tru, em wok bilong helpim ol manmeri insait long lain bilong God em ol i no autim tok moa, na ol lapun em skin bilong ol i no strong. Tok bilong Rom 1:11, 12 i kamap tru long mi, long wanem, taim ‘mi laik givim sampela presen bilong Holi Spirit long ol bilong strongim ol,’ dispela i save strongim tru bel bilong mi na mi kisim strong.”
Pe Bilong Dispela Wok Bilong Amamas
18. Ol wasman bilong raun ol i gat wanem laik?
18 Ol wasman bilong raun ol i gat laik tru long helpim ol wanbilip. Ol i laik strongim ol kongrigesen na bai ol i kamap strong long ol samting bilong spirit. (Aposel 15:41) Wanpela wasman sekit i save wok strong “long strongim bel bilong ol, na givim nupela strong long ol, na kirapim laik long bel bilong ol long inapim wok bilong ol long autim tok, na bihainim tok i tru long olgeta wokabaut bilong ol.” (3 Jon 3) Narapela wasman sekit i save wok long helpim ol wanbilip long i stap strong long bilip. (Kolosi 2:6, 7) Yumi mas save, wasman bilong raun em i “wanwok tru” bilong yumi, na em i no bosim bilip bilong ol narapela, nogat. (Filipai 4:3; 2 Korin 1:24) Taim em i kam lukim kongrigesen, em i taim bilong strongim bel bilong ol brata sista, na em i taim bilong mekim bikpela wok moa, na lain elda inap skelim wok bilong kongrigesen, em i kamap strong o olsem wanem, na ol i ken tingim sampela mak ol i laik bai kongrigesen i ken winim bihain. Ol pablisa, painia, wokman, elda, ol inap ting ol tok na pasin bilong wasman sekit bai strongim ol na kirapim ol long mekim ol wok i stap yet. (Skelim wantaim 1 Tesalonaika 5:11.) Olsem na taim wasman sekit i kam lukim kongrigesen, yu mas givim bel na insait long ol wok i kamap long dispela wik, na mekim ol samting bambai yu ken kisim helpim long wok bilong wasman distrik tu.
19, 20. Ol wasman bilong raun na meri bilong ol i bin kisim wanem pe long gutpela wok ol i mekim?
19 Ol wasman bilong raun na meri bilong ol i save kisim ol gutpela samting long wok bilong ol, na ol inap bilip tru olsem Jehova bai mekim gut long ol, long wanem, ol i mekim gutpela wok bilong helpim ol narapela. (Sindaun 19:17; Efesus 6:8) Georg na Magdalena em tupela lapun ol i bin mekim wok bilong raun inap planti yia. Long wanpela kibung long Laksambek, wanpela meri i kamap long Magdalena, em i bin autim tok long dispela meri inap 20 yia i go pinis. Magdalena i bin tilim sampela buk samting long dispela meri Juda, na dispela i kirapim em na em i laik kisim save long tok i tru, na bihain em i kisim baptais. Wanpela sista bilong spirit i kamap long Georg, na dispela sista i tingim yet taim Georg i bin go long haus bilong em na autim tok inap 40 yia i go pinis. Pasin bilong Georg long autim gutnius i kirapim em tru, na dispela i mekim na bihain em wantaim man bilong em i bilip long tok i tru. Georg na Magdalena i amamas nogut tru long dispela samting.
20 Ol wok Pol i bin mekim long Efesus i karim gutpela kaikai na em i kisim amamas long en, na ating dispela i bin kirapim em long kolim wanpela tok bilong Jisas, olsem: “Amamas bilong man i givim samting long ol arapela man, dispela i winim amamas bilong man i kisim samting bilong em yet.” (Aposel 20:35) Wok bilong ol wasman bilong raun em wok bilong givim ol samting, olsem na ol man i mekim dispela wok ol i kisim amamas long en, na amamas bilong ol i bikpela moa taim ol i save olsem wok bilong ol i karim gutpela kaikai. Wanpela wasman sekit i bin helpim wanpela elda i stap bel hevi, na bihain dispela elda i raitim pas long em olsem: “Yu bin strongim mi tru long ol samting bilong spirit . . . Ating bai yu no inap pilim tru bikpela helpim yu bin givim long wanpela man bilong nau i kain olsem Asap, em ‘klostu em i laik pundaun.’ ”—Kolosi 4:11; Song 73:2.
21. Olsem wanem yu inap tok, tok bilong 1 Korin 15:58 i makim wok bilong ol wasman bilong raun?
21 Wanpela lapun Kristen i bin mekim wok sekit inap planti yia, em i save tingim tok bilong 1 Korin 15:58, em Pol i bin tokim ol wanbilip: “Yupela i mas i stap strong, na i no ken surik liklik. Yupela i save olsem, hatwok yupela i save mekim long Bikpela, em bai i no inap lus nating. Olsem na oltaim yupela i mas wok strong long mekim wok bilong Bikpela.” Tru tumas, ol wasman bilong raun ol i gat planti wok bilong Bikpela ol i mas mekim. Na yumi tenkyu tru long ol i amamas long mekim wok olsem gutpela wokboi i kisim marimari bilong Jehova!
[Futnot]
a Lukim stori “Can You Be Happy With Much to Do?” long Wastaua (tok Inglis) bilong Me 15, 1991, pes 28-31.
Bai Yu Bekim Olsem Wanem?
◻ Olsem wanem yumi ken tingim ol wasman bilong raun i olsem “gutpela wokboi”?
◻ Wanem sampela samting i helpim ol wasman sekit na wasman distrik long kamapim ol gutpela samting long wok bilong ol?
◻ Bilong wanem ol wasman bilong raun i mas i gat pasin daun na pasin bilong givim bel long mekim wok autim tok?
◻ Ol wasman bilong raun i laik kamapim wanem ol gutpela samting long wok bilong ol?
[Piksa long pes 16]
Ol wasman bilong raun ol i laik strongim bel bilong ol wanbilip
[Piksa long pes 17]
Ol yangpela na lapun wantaim ol inap kisim gutpela helpim taim ol i bung wantaim ol wasman bilong raun na meri bilong ol
[Piksa long pes 18]
Pasin bilong wasman sekit long givim bel long autim tok, dispela i save kirapim ol narapela long mekim olsem