Tingim Ol Samting Bilong Bihain Bilong Helpim Famili Bilong Yu
SAMTING nogut i bin painim Annie, na stori bilong dispela i bin kamap long wanpela nius bilong Afrika. Man bilong Annie em i wanpela bisnisman. Taim em i dai long 1995, em i gat 15 ka, sampela pasbuk, 5,000 kina, wanpela stua, wanpela haus dring, na wanpela haus i gat 3-pela rum slip. Tasol em i no bin wokim pepa bilong makim husat i mas kisim ol dispela samting taim em i dai.
Nius i tok, tambu bilong Annie em i kisim nating ol dispela samting, na mani tu, na rausim Annie na 6-pela pikinini bilong em long haus bilong ol. Annie wantaim ol pikinini bilong em ol i stap rabis na nau ol i sindaun wantaim brata bilong em. Em i no gat mani bilong baim skul-fi o skul-yunifom, olsem na 4-pela bilong ol dispela pikinini ol i mas lusim skul.
Annie i go lukim wanpela bikpela kot, na kot i tok man hia i mas bekim wanpela ka i go bek long em, na sampela narapela samting tu. Tasol Annie i no kisim bek wanpela samting. Annie i mas go gen long kot bilong kisim wanpela pepa i tok tambu i mas bihainim dispela tok bilong kot.
Bilong Wanem Yu Mas Tingim i Dai Bilong Yu?
Stori bilong Annie i helpim yumi long save long ol samting inap kamap sapos het bilong famili i dai na em i no stretim rot bilong helpim famili bilong em long bihain. Olgeta man i dai pinis ol i mas “lusim mani samting bilong ol na bai ol arapela man i kisim.” (Song 49:10) Na tu, man i dai pinis em i no inap makim husat bai kisim ol samting bilong em. (Saveman 9:5, 10) Sapos man i laik makim husat bai kisim ol samting bilong em, em i mas stretim dispela samting taim em i no dai yet.
Maski yumi olgeta i save yumi inap dai long wanpela taim yumi no tingim, planti man taim ol i stap laip yet ol i no stretim rot bilong helpim famili bilong ol long bihain. Bai yumi stori long sampela hevi i painim ol man long hap bilong Afrika, tasol kain hevi olsem i stap long ol narapela hap bilong graun tu.
Ol samting yu mekim o yu no mekim bilong makim husat i mas kisim ol kago bilong yu, em samting bilong yu yet. (Galesia 6:5) Tasol ating yu gat askim olsem, ‘Sapos man i laikim tru na lukautim meri pikinini bilong em taim em i stap laip yet, orait i gat wanem as na em i no stretim rot bilong helpim ol long bihain sapos em i dai?’ Wanpela bikpela as na em i no mekim olsem, em klostu yumi olgeta i no laik ting olsem wanpela samting inap kamap na yumi dai—yumi no laik tingim dispela samting, olsem na yumi no laik stretim ol samting bilong indai bilong yumi. Na tu, yumi no save wanem taim bai yumi dai, olsem Baibel i tok: “Yupela i no save wanem samting bai i kamap long tumora. Laip bilong yupela i olsem smok i save kamap na i stap liklik taim tasol na i pinis olgeta.”—Jems 4:14.
Em i gutpela sapos yu tingim olsem yu inap i dai, na yu stretim ol samting bilong yu. Na tu, dispela i makim olsem yu laikim na tingim tru famili bilong yu. Sapos yu no stretim ol samting bilong yu, ol narapela bai mekim dispela wok. Ating sampela man yu no save long ol, ol bai stretim tok long ol samting bilong planim yu, na long husat i mas kisim ol kago bilong yu. Long sampela kantri, sapos yu yet yu no stretim ol dispela samting, gavman bai makim husat bai kisim mani na kago bilong yu. Long sampela narapela hap, ol wanblut i save stretim ol dispela samting, na planti taim kros i kamap long dispela na narapela i bel nogut long narapela. Na tu, ating samting ol i mekim bai i narapela kain long laik bilong yu.
Kisim Tasol Ol Samting
Planti hevi i save painim meri bilong man i dai pinis. Em i krai sori long poroman bilong em, na planti taim i gat narapela hevi i painim em—ol man i kam kisim nating ol samting bilong man bilong em. Dispela samting i bin painim Annie em yumi stori pinis long em. Wanpela as na ol man i kisim nating ol samting bilong man i dai pinis, em tingting bilong ol long ol meri. Tingting bilong ol man long sampela hap i olsem: Meri marit i no bilong famili bilong man bilong em. I olsem em i bilong narapela lain na em inap lusim man na go bek long famili tru bilong em o marit gen insait long narapela famili. Tasol ol brata na sista na papamama i no ken lusim dispela man. Olsem na sapos em i dai, famili bilong em i ting olsem olgeta samting bilong dispela man i mas kam long ol—meri pikinini bilong em, nogat.
Taim man i no kamapim tingting bilong em long meri, dispela samting i save strongim dispela tingting yumi stori pinis long en. Mike i toktok wantaim ol brata tasol bilong em long ol samting bilong wok bisnis bilong em. Ol i save pinis long olgeta samting em i holim, tasol meri bilong em i no save gut tumas. Wanpela man i gat dinau long Mike na Mike i wet long kisim, olsem na taim em i dai, ol brata i kam long meri na tokim em long givim dispela mani long ol. Meri i no gat save long dispela samting. Orait nau ol i kisim ol taipraita na ol masin bilong wokim ol fotokopi em Mike i bin baim na givim long meri bilong em. Bihain ol brata i kisim haus na olgeta samting i stap long en. Dispela meri wantaim liklik pikinini meri bilong em ol i mas lusim haus—ol i kisim klos tasol bilong ol i go wantaim ol.
“Tupela i Kamap Wanpela Bodi Tasol”
Ol man marit Kristen i save laikim tru meri bilong ol, na ol i ting em inap tru long ol i ken bilip long em. Kain man olsem i save tingim na bihainim dispela tok bilong Baibel: “Yupela man, yupela i mas laikim tru ol meri bilong yupela, olsem yupela i save laikim bodi bilong yupela yet.” Na ol dispela man i wanbel wantaim dispela tok God i bin kirapim wanpela man long raitim: “Man i save lusim papamama na i pas wantaim meri bilong en, na tupela i kamap wanpela bodi tasol.”—Efesus 5:28, 31.
Ol man i aninit long God ol i wanbel tu wantaim tok bilong aposel Pol, em i tok: “Sapos wanpela man i no lukautim ol wanblut tru bilong em yet na ol arapela wanlain tu, orait dispela man i lusim pinis bilip bilong em, na em i man nogut tru. Ol haiden yet i no save mekim dispela kain pasin nogut.” (1 Timoti 5:8) Stret wantaim dispela lo, sapos wanpela man Kristen i laik go long wanpela longwe hap em i mas stretim rot bilong lukautim famili bilong em taim em i no stap. Na olsem tasol, i stret em i mas stretim rot bilong helpim meri pikinini bilong em sapos em i dai, a? Em i bihainim gutpela tingting na mekim pasin sori sapos em i tingim ol samting bilong helpim famili bilong em long bihain, nogut em i dai long wanpela taim em i no tingim.
Sampela Pasin Bilong Planim Man
I gat narapela samting tu ol man marit Kristen i mas tingim. Meri i save krai sori taim man bilong em i dai pinis na ol man i kam kisim ol samting bilong man bilong em na ating ol kisim ol pikinini tu, tasol sampela hevi moa inap painim meri olsem: Long sampela lain, ol man i subim meri long bihainim ol pasin tumbuna long krai sori long man i dai pinis. Wanpela nius bilong Naijiria (The Guardian) i tok, long sampela hap, meri i mas bihainim pasin bilong ol tumbuna na slip long rum i tudak em bodi bilong man bilong em i dai pinis i stap long en. Long sampela narapela hap, ol meri, em man bilong ol i dai pinis, ol i mas krai inap 6-pela mun na insait long dispela hap taim ol i no ken go ausait long haus, na ol i no ken waswas, na i tambu tu long ol i wasim han bilong ol paslain long taim ol i laik kaikai na bihain long ol i kaikai.
Kain pasin olsem i putim hevi long ol meri Kristen em man bilong ol i dai pinis. Ol i laik mekim ol samting God i laikim, na dispela i kirapim ol long klia long ol pasin i no stret wantaim ol tok bilong Baibel. (2 Korin 6:14, 17) Tasol dispela inap mekim na ol man i mekim nogut long meri. Ating em i mas ranawe, nogut ol i kilim em i dai.
Go Long Kot
Baibel i kamapim gutpela tingting olsem: “Ol man bilong wok ol i save tingting gut na mekim wok, olsem na wok bilong ol i kamap gutpela na ol i gat planti samting.” (Sindaun 21:5) Het bilong famili i ken mekim wanem wok? Long planti hap, man inap wokim pepa i makim husat i mas kisim ol kago bilong em sapos em i dai. Na long dispela pepa em i ken toksave tu long ol liklik liklik samting bilong bung bilong planim em. Na ating pepa i ken tokaut long ol samting poroman marit bilong em i ken mekim (o i no ken mekim) long taim bilong planim em na long taim bilong krai.
Wanpela meri, nem bilong em Leah, man bilong em i dai long 1992. Em i tok: “Mi gat 5-pela pikinini—fopela pikinini meri na wanpela pikinini man. Paslain long man bilong mi i dai, em i bin sik inap longtaim liklik. Tasol taim em i no sik yet, em i wokim wanpela pepa i tokaut olsem em i laik bai olgeta kago bilong em i mas kam long mi wantaim ol pikinini bilong mipela. Insait long ol dispela kago, i gat mani bilong insurens, bikpela hap graun bilong wokim gaden, ol bulmakau samting, na haus. Em i sainim nem bilong em long dispela pepa na givim long mi. . . . Taim man bilong mi i dai, ol wanblut i tok ol i laik kisim hap bilong ol samting bilong em. Mi tokim ol, man bilong mi i bin baim dispela hap graun long mani bilong em yet, na i no stret long ol i ken kisim wanpela samting. Taim ol i lukim pinis dispela pepa em i raitim, ol i no gat tok.”
Toktok Wantaim Famili
Sampela hevi inap kamap sapos man i no toktok wantaim famili bilong em long ol bilip bilong em na long ol samting em i laik bai ol i mas mekim. Tingim wanpela man em ol wanblut bilong em ol i strong long meri pikinini i mas bihainim pasin bilong ples long planim em. Taim ol wanblut i tok ol bai kilim meri pikinini i dai, meri pikinini i larim bodi bilong man i stap long han bilong ol, nogut ol i dai. Meri i tok: “Sapos man bilong mi i bin tokim wanpela kandere o kasen brata samting bilong em long ol i mas planim em olsem wanem, em nau, bai ol i no strong long bihainim pasin bilong ol tumbuna long planim em.”
Long sampela lain ol tok yu mekim long maus em i gat strong, wankain olsem ol tok yu raitim. Kain pasin olsem i stap long sampela hap bilong Swasilan—ol bilip bilong planti man long dispela hap i kirapim ol long bihainim ol pasin bilong ol tumbuna long planim man na krai long em. Wanpela Kristen, nem bilong em Isaac, em i save long dispela samting, olsem na em i singautim ol wanblut i kam bung, em ol i no Witnes Bilong Jehova, na em i toktok wantaim ol long ol samting em i laik bai ol i mas mekim taim em i dai. Em i tokim ol long husat husat bai kisim ol wan wan samting, na em i tokaut klia long ol i mas mekim bung bilong planim em olsem wanem. Taim em i dai, ol i mekim olgeta samting stret olsem em i tok pinis. Ol i planim em long pasin Kristen, na meri bilong em i no sot long wanpela samting.
Lukautim Famili Bilong Yu
Samting yu mekim bilong lukautim famili bilong yu sapos yu dai em samting bilong yu yet, tasol wanpela Kristen, nem bilong em Edward, em i tok: “Mi gat laip-insurens na i bilong helpim ol 8-pela long famili bilong mi. Nem bilong meri bilong mi i stap long pasbuk bilong mi. Olsem na sapos mi dai, em inap kisim mani long rot bilong dispela pasbuk. . . . Mi wokim pinis pepa bilong helpim famili bilong mi. Sapos mi dai, meri pikinini bai kisim ol kago samting bilong mi. Inap 5-pela yia i go pinis, mi raitim dispela pepa. Wanpela loya i stretim, na meri na pikinini man bilong mi i holim wanpela kopi. Long dispela pepa mi tok olsem, ol wanblut bilong mi ol i no ken stretim tok long ol samting bilong bung bilong planim mi. Mi insait long oganaisesen bilong Jehova. Olsem na maski i gat wanpela o tupela Witnes tasol i stap bilong lukautim dispela bung, em inap. Mi toktok pinis wantaim ol wanblut bilong mi long ol dispela samting.”
Taim man i stretim ol samting olsem, i olsem em i givim wanpela presen long famili bilong em. Tru, taim man i tingim ol samting bilong helpim famili bilong em long bihain, i no olsem em i givim presen olsem sokolat o ol naispela plaua long ol, nogat. Tasol long dispela rot yu inap soim olsem yu laikim tru ol. Dispela samting yu mekim bai kamapim klia olsem yu gat laik long ‘lukautim ol wanblut tru bilong yu’ maski yu no stap moa wantaim ol.
[Blok/Piksa long pes 21]
Jisas i Stretim Rot Bilong Lukautim Mama Bilong Em
“Mama bilong Jisas wantaim susa bilong en na Maria, em meri bilong Klopas, na Maria bilong taun Makdala, ol dispela meri i sanap i stap klostu long diwai . . . bilong Jisas. Jisas i lukim mama bilong en wantaim dispela disaipel em i laikim tumas, tupela i sanap klostu. Na Jisas i tokim mama olsem, ‘Meri, dispela man em i pikinini bilong yu.’ Na em i tokim dispela disaipel olsem, ‘Dispela meri em i mama bilong yu.’ Na stat long dispela taim dispela disaipel i kisim Maria i go long haus bilong en na i lukautim em.”—Jon 19:25-27.
[Piksa long pes 22]
Planti Kristen i tingting gut na ol i stretim ol samting long rot bilong gavman bilong helpim famili bilong ol