Wanpela Buk i Kam Long God
“I no gat wanpela tok profet i bin kamap long laik bilong man i autim. Nogat. Holi Spirit yet i kirapim ol man na ol i autim tok God i givim long ol.”—2 PITA 1:21.
1, 2. (a) I gat wanem as na sampela man i ting Baibel i no inap helpim ol man bilong nau? (b) Wanem 3-pela samting i makim olsem Baibel i kam long God?
YU TING Baibel inap helpim ol man bilong nau i stap klostu long yia 2000? Sampela i ting em i no inap. Dokta Eli S. Chesen i tok: “Bilong ol sumatin i ken kisim save long ol samting bilong kemistri long nau, ating i no gat wanpela man bai tok ol i mas mekim wok long wanpela buk bilong kemistri ol i bin wokim long 1924. Long wanem, kirap long dispela yia na i kam, ol man i bin kisim planti nupela save long ol samting bilong kemistri.” Dokta hia i mekim dispela tok taim em i stori long as na em i ting Baibel i no inap helpim ol man bilong nau. I olsem dispela tingting bilong em i gat as bilong en, long wanem, taim ol man i pinisim wok long raitim Baibel, ol man i bin kirap na kisim planti nupela save long ol samting bilong saiens na long tingting na pasin bilong man. Olsem na sampela i tingting: ‘Olsem wanem dispela olpela buk tru inap stret wantaim ol tok bilong saiens? Olsem wanem ol tok bilong en inap helpim ol man bilong nau?’
2 Baibel yet i tokim yumi. Namba tu Pita 1:21 i tok, “Holi Spirit yet i kirapim ol [profet] na ol i autim tok God i givim long ol.” Em nau, Baibel i makim olsem em i wanpela buk i kam long God. Tasol olsem wanem yumi inap helpim ol man long bilip olsem? Orait nau yumi ken toktok long 3-pela as na yumi ken bilip olsem Baibel em i Tok Bilong God: (1) Em i stret wantaim ol tok bilong saiens, (2) ol lo bilong en i no bilong helpim ol man bilong bipo tasol—em i bilong helpim ol man bilong nau tu, na (3) i gat sampela tok profet bilong en i bin kamap tru, na ol samting i bin kamap bipo i kamapim klia dispela samting.
Em i Stret Wantaim Saiens
3. Olsem wanem na ol samting bilong saiens ol man i bin kisim save long en, em i no bin daunim ol tok bilong Baibel?
3 Baibel i no buk bilong saiens. Tasol tok bilong en em i tru, na tok i tru i no save popaia—oltaim em i tru. (Jon 17:17) Ol samting bilong saiens ol man i bin kisim save long en i no bin daunim ol tok bilong Baibel. Taim Baibel i toktok long ol samting i olsem samting bilong saiens, i no gat sampela tok long en i olsem stori nating bilong ol man bilong bipo yet. Baibel i gat ol tok i stret tru wantaim saiens, tasol i no dispela samting tasol—ol dispela tok em i narapela kain tru long tingting bilong ol man bilong dispela taim bipo. Tingim olsem wanem Baibel i stret wantaim save bilong ol dokta.
4, 5. (a) Ol dokta bilong bipo yet ol i no save long wanem samting bilong sik? (b) Olsem wanem na yumi ken ting olsem Moses i gat save long pasin bilong ol dokta bilong Isip long oraitim ol sik?
4 Ol dokta bilong bipo yet ol i no save gut long wanem samting i mekim na sik i kalap long planti man, na ol i no save olsem pasin bilong wokim gutpela toilet samting em i bikpela samting bilong pasim sik. Taim yumi skelim wok bilong ol dokta bilong bipo wantaim wok bilong ol dokta bilong nau, planti samting ol i mekim bipo i olsem samting i nogut tru. Wanpela olpela rait tru (Pepa Bilong Ebers) bilong 1550 B.C.E., i stori long ol marasin ol dokta bilong Isip i gat save long en. Dispela rait i kolim 700 marasin samting ol dokta i bin mekim wok long en bilong stretim kain kain sik—olsem “pukpuk i kaikaim man o pinga bilong lek i pen.” Klostu olgeta dispela marasin i no helpim man liklik, na sampela bilong ol dispela marasin inap bagarapim man. Wanpela marasin bilong oraitim sua, em pekpek bilong man ol i bin tanim wantaim sampela narapela samting.
5 Dispela rait long ol marasin ol Isip i bin mekim wok long en, ol i bin raitim long wankain taim olsem Moses i bin raitim ol namba wan hap bilong Baibel, na Lo Bilong Moses tu. Mama i karim Moses long 1593 B.C.E, na em i go bikpela long Isip. (Kisim Bek 2:1-10) Moses i kamap bikpela long haus bilong king bilong Isip, olsem na em i “skul long olgeta gutpela save bilong ol Isip.” (Aposel 7:22) Em i save long “ol dokta” bilong Isip. (Stat 50:1-3) Yu ting ol tok em i raitim i bihainim ol tingting kranki bilong ol long pasin bilong oraitim sik? Nogat tru!
6. Lo Bilong Moses i kolim wanem pasin bilong wokim gutpela toilet em ol dokta bilong nau inap ting em i stret long mekim?
6 Lo Bilong Moses i kolim pasin bilong wokim gutpela toilet em ol dokta bilong nau inap ting em i stret long mekim. Olsem: Wanpela lo i tok, taim ol ami i stap long kem, ol i mas i gat ples bilong pekpek ausait long kem na ol i mas karamapim graun antap long pekpek. (Lo 23:13) Dispela em wanpela nupela samting bilong helpim ol long pasim sik. Dispela i mekim na ples ol i kisim wara long en i stap klin na i lukautim ol na bai pekpek wara na sik ol lang i save karim i go nabaut i no ken kisim ol tumas—long nau ol kain sik olsem i save kilim i dai planti manmeri long olgeta yia long ol kantri i stap rabis liklik.
7. Lo Bilong Moses i gat wanem ol lo long en bilong helpim ol man na bai sik i no ken kalap long ol?
7 Lo Bilong Moses i gat sampela narapela lo tu bilong helpim ol man na bai sik i no ken kalap long ol. Man i gat sik i save kalap long planti man, o ol man i ting em i gat dispela kain sik, ol i save putim em i stap wanpis. (Wok Pris 13:1-5) Sapos laplap o sospen samting i pas long wanpela animal i dai pinis (ating sik i mekim na em i dai), orait paslain long man i ken mekim wok gen long dispela samting, em i mas wasim, o em i mas brukim na tromoi. (Wok Pris 11:27, 28, 32, 33) Na sapos man i holim skin bilong man i dai pinis, nau em i stap doti na em i mas mekim sampela samting bilong kamap klin gen, olsem wasim skin bilong em na ol klos bilong em. Insait long 7-pela de em i stap doti, em i no ken go klostu na holim ol man.—Namba 19:1-13.
8, 9. Lo Bilong Moses i gat ol lo long en bilong pasim sik, na olsem wanem yumi inap tok, ol narapela lain long dispela taim bipo ol i no gat save long dispela samting?
8 Ol dispela lo bilong i stap klin bilong pasim sik em i kamapim bikpela save ol narapela lain long dispela taim bipo ol i no gat save long en. Ol dokta bilong nau i bin kisim planti save long wanem samting i mekim na sik i kalap i go long planti man na ol samting ol man i ken mekim bilong abrusim sik. Olsem: Bihain long yia 1800 ol i kisim save olsem, sapos ol samting i stap klin, dispela inap daunim sik. Dispela i mekim na i no planti man i kisim sik olsem bipo, na ol i no dai taim ol i no lapun yet. Long yia 1900, ol man long planti kantri long Yurop na long Amerika ol i save dai taim ol i no winim yet 50 krismas. Tasol bihain long dispela yia, ol man i winim bikpela krismas liklik long stap laip na as bilong dispela i olsem: Ol dokta i bin kisim sampela nupela save long pasim sik, tasol i no dispela samting tasol—nau ol man i gat gutpela toilet samting na gutpela sindaun, winim bilong bipo.
9 Tasol planti tausen yia paslain long ol dokta i kisim save long wanem samting i mekim na sik i kalap long planti man, Baibel i stori long sampela samting ol man inap mekim bilong sakim sik. Dispela i helpim yumi long save long as na Moses i tok, ol Israel long taim bilong em ol i save stap 70 o 80 yia. (Song 90:10) Olsem wanem Moses inap save long ol dispela lo bilong i stap klin? Baibel yet i tok: “God i givim dispela lo long ol ensel na ol i autim long wanpela namelman na namelman em i givim long yumi.” (Galesia 3:19) Tru tumas, Baibel i no wanpela buk i kamapim save bilong ol man; em i wanpela buk i kam long God.
Em i Bilong Helpim Yumi Long Nau
10. Maski ol i pinisim wok bilong raitim Baibel klostu 2,000 yia bipo, yumi ken tok wanem long ol tok bilong en?
10 Ol buk i gat ol tok bilong helpim ol man, bihain ol i mas stretim o senisim dispela tok na bai i stret long ol lain i kamap bihain. Tasol Baibel i no kain buk olsem. Song 93:5 i tok: “Olgeta lo bilong yu i stap oltaim oltaim.” Maski ol i pinisim wok bilong raitim Baibel klostu 2,000 yia bipo, ol tok bilong en i stret yet long ol lain bilong nau. Na ol tok bilong en i stret long ol man maski ol i bilong wanem skin o kantri. Orait nau yumi ken tingim sampela gutpela tok bilong Baibel i save “stap oltaim oltaim” na inap helpim ol man maski ol i stap long wanem taim.
11. Sampela yia i go pinis, planti papamama i bin kisim wanem tingting long pasin bilong stretim pikinini?
11 Sampela yia i go pinis, ol nupela tingting long pasin bilong mekim bikpela long ol pikinini i bin kirapim planti papamama long ting olsem i “tambu long stretim pikinini.” Ol i ting, pasin bilong putim lo bilong bosim pikinini em inap bagarapim bel bilong pikinini na mekim em i bel hevi. Ol man i gat wok bilong givim tok bilong helpim ol papamama ol i bin tok, papamama i mas mekim liklik samting tasol bilong stretim pikinini. Tasol wanpela nius (The New York Times) i tok, nau kain saveman olsem ol i “strong long papamama i mas putim strongpela lo long pikinini na stretim ol.”
12 Maski tingting bilong ol man i senis senis, Baibel i no senis—em i givim gutpela tok long yumi long pasin bilong stretim pikinini na i kolim stret ol samting yumi mas mekim. Em i tok: “Yupela papa, yupela i no ken bagarapim tingting bilong ol pikinini bilong yupela na mekim ol i belhat long yupela. Nogat. Yupela i mas mekim gutpela pasin long ai bilong Bikpela, na stretim gut ol pikinini bilong yupela na skulim ol long tok bilong Bikpela.” (Efesus 6:4) Dispela tok “stretim” i kam long wanpela tok Grik olsem “mekim bikpela long, skulim, lainim.” Baibel i tok taim papamama i stretim pikinini, olsem skulim em, dispela i kamapim klia olsem papamama i laikim tru pikinini. (Sindaun 13:24) Ol pikinini i amamas taim ol i gat ol lo bilong stiaim tingting bilong ol, em ol lo i helpim ol long pilim wanem pasin i stret o i no stret. Taim papamama i stretim ol long stretpela pasin, dispela i mekim gut bel bilong ol; ol i save papamama i tingim ol na ol i wok long kamap wanem kain man o meri.—Skelim wantaim Sindaun 4:10-13.
13. (a) Baibel i tok papamama i mas kisim wanem stretpela tingting long pasin bilong stretim pikinini? (b) Baibel i tok wanem kain pasin bilong stretim pikinini i gutpela?
13 Tasol Baibel i tok papamama i mas kisim stretpela tingting long pasin bilong stretim pikinini. Ol i no ken mekim nogut long pikinini. (Sindaun 22:15) I no gat wanpela taim ol i ken givim bikpela strafe tru long pikinini. Pasin bilong paitim pikinini nogut tru i no ken i stap insait long famili i bihainim ol tok bilong Baibel. (Song 11:5) Na papamama i no ken tok kros, o wok long skelim skelim ol samting pikinini i mekim na toktok planti long en, o givim hatpela tok tru long pikinini—ol dispela samting inap bagarapim tingting na bel bilong pikinini. (Skelim wantaim Sindaun 12:18.) Olsem na Baibel i toksave long papamama olsem: “Yupela papa, yupela i no ken mekim ol pikinini bilong yupela i kros, nogut ol i pilim olsem ol i no inap mekim wanpela gutpela wok.” (Kolosi 3:21) Baibel i kirapim papamama long mekim sampela samting na bai ol i no gat wok long stretim pikinini tumas. Lo 11:19 i tokim ol papamama olsem taim ol i malolo i gutpela sapos ol i wok long skulim pikinini long ol stretpela pasin na ol lo bilong God ol i mas bihainim. Kain tok olsem long pasin bilong mekim bikpela long pikinini inap helpim ol man bilong nau wankain olsem i bin helpim ol man i bin stap long taim bilong raitim Baibel.
14, 15. (a) Baibel i save givim ol gutpela tok long yumi i gat gutpela tingting long en, tasol em i mekim wanem narapela samting tu? (b) Wanem ol tok bilong Baibel inap helpim ol man na meri bilong olgeta kain skin na kantri long tingim ol narapela man i wankain olsem ol yet—ol i no samting nating?
14 Baibel i save givim ol gutpela tok long yumi i gat gutpela tingting long en, tasol em i mekim narapela samting tu. Bel bilong man i save pilim tru ol dispela tok. Hibru 4:12 i tok: “Tok bilong God em i gat laip, na em i wok strong i stap. Em i sap moa, na i winim bainat i gat tupela sap. Dispela tok i save sutim man na i go insait tru. . . . Olsem na em i save gut tru long olgeta tingting na laik bilong bel bilong yumi.” Yumi ken tingim wanpela samting i kamapim klia olsem tok bilong Baibel i gat strong long kirapim man long mekim ol samting.
15 Long nau ol man i bruk long ol narapela narapela skin na kantri na lain. Dispela pasin i stap olsem banis na em i wanpela as na planti planti manmeri i no gat asua ol i bin bagarap long ol pait i bin kamap long olgeta hap. Tasol Baibel i gat ol tok i save helpim ol man na meri bilong olgeta kain skin na kantri long tingim ol narapela man i wankain olsem ol yet—ol i no samting nating. Tingim Aposel 17:26, em i tok: “Long wanpela tumbuna tasol [God] i bin mekim olgeta lain manmeri i kamap.” Dispela i soim yumi olsem i gat wanpela lain tasol i stap—em lain manmeri bilong graun! Na Baibel i wok long kirapim yumi long “bihainim ol pasin [God] yet i save mekim,” em dispela God Baibel i stori long em olsem: “[Em] i save mekim wankain pasin long olgeta manmeri, maski ol i bilong wanem lain. Long olgeta lain em i save laikim ol manmeri i aninit long em na i mekim stretpela pasin.” (Efesus 5:1; Aposel 10:34, 35) Ol man i wok strong long bihainim ol tok bilong Baibel long i stap bilong ol, dispela save ol i kisim i mekim ol i pas gut wantaim. Em i save wok insait long bel bilong ol man—em i daunim ol pasin birua i stap olsem banis na i save brukim ol man. Tasol tru Baibel i save mekim olsem long nau?
16. Stori long wanpela samting i soim olsem ol Witnes Bilong Jehova ol i olsem wanpela bikpela lain brata i stap long olgeta hap.
16 Tru tumas, em i save mekim olsem! Long olgeta hap ol man i save long pasin bilong ol Witnes Bilong Jehova, ol i olsem wanpela bikpela lain brata i stap long olgeta hap, na dispela pasin bilong ol i save kamapim pasin wanbel namel long ol man bilong ol narapela narapela lain ol i no save stap wanbel wantaim. Olsem: Taim pait i kamap long Ruanda na narapela lain i laik pinisim narapela lain, ol Witnes Bilong Jehova bilong lain Hutu na lain Tutsi ol i bin helpim ol brata na sista Kristen bilong ol bilong narapela narapela lain, maski ol yet inap kisim bagarap long dispela. Wanpela Witnes Hutu i haitim wanpela famili Tutsi—papa na mama na 4-pela pikinini—ol i bilong kongrigesen bilong em. Sori tru, bihain ol Hutu i kisim save dispela famili i stap we na ol i kilim ol i dai. Orait nau ol dispela kilman i kros nogut tru long dispela famili Hutu na famili i mas ranawe i go long Tansania. Planti kain samting olsem i bin kamap. Ol Witnes Bilong Jehova i tokaut olsem ol i stap wanbel olsem, long wanem, strong bilong tok bilong Baibel i kirapim bel bilong ol na ol i mekim. Maski pasin birua i pulap long graun, Baibel inap mekim ol man i stap wanbel, na dispela i kamapim klia tru olsem God yet i as bilong Baibel.
I Gat Ol Tok Profet Tru Long En
17 Namba tu Pita 1:20 i tok: “Yumi no ken bihainim tingting bilong yumi yet na autim as bilong wanpela tok profet i stap long buk bilong God.” Ol profet bilong Baibel i no bin skelim ol samting i kamap long graun na bihain ol i tokaut long wanem samting ol i ting bai kamap, nogat. Na tu, ol i no mekim ol tok profet i no tokaut stret long ol samting na bai ol dispela tok profet inap stret long olgeta kain samting i kamap bihain, nogat. Orait nau yumi ken skelim wanpela tok profet bilong Baibel em i kolim stret ol samting bai kamap, em ol samting ol man long dispela taim bipo ol i ting em i no inap kamap.
18 Long 650 B.C.E. samting, Babilon, nambawan biktaun bilong Gavman Babilon, em i kamap strongpela tru na i olsem ol man i no inap kisim. Wara Yufretis i ran namel long taun, na i gat wanpela baret wara i op tru na i daun tru em i raunim taun, em i olsem wanpela han wara bilong wara Yufretis. Tupela traipela banis na ol strongpela taua i lukautim dispela taun. Ating ol man bilong Babilon ol i pilim olsem ol i stap gut. Tasol long 730 B.C.E. samting, taim Babilon i no kisim yet bikpela strong, Aisaia i tok profet olsem: “God bai i bagarapim Babilon olsem em i bin bagarapim taun Sodom na Gomora. I no gat wanpela man bai i stap long dispela ples gen. Na tu, ol Arap bai i no inap i kam sanapim haus sel bilong ol long dispela hap. Na ol wasman bilong sipsip bai i no inap bringim ol sipsip bilong ol i kam kaikai gras long dispela hap.” (Aisaia 13:19, 20) Em nau, dispela tok profet i tok Babilon bai i bagarap, tasol em i tok tu olsem i no gat sampela man bai i sindaun olgeta long dispela ples. Man! Em wanpela strongpela tok profet em i mekim! Yu ting Aisaia i bin raitim dispela tok profet bilong em bihain long taim em i lukim Babilon i bagarap pinis na i no gat man i sindaun long en? Sapos yumi skelim ol samting i bin kamap bipo, yumi inap tok, nogat!
19 Long nait, long Oktoba 5, 539 B.C.E., Bikpela King Sairus i bringim ol ami bilong Midia na Persia i kam na ol i daunim Babilon. Tasol tok profet bilong Aisaia i no kamap tru olgeta long dispela taim. Taim Sairus i kirap bosim Babilon, i gat sampela lain i sindaun yet long en inap sampela handet yia moa—tasol long dispela taim Babilon i no gat bikpela strong moa. Long 150 B.C.E. samting, ol Partia i kirap na bosim Babilon—long dispela taim bipo sampela narapela kantri tu ol i laik kisim Babilon na ol i pait na bai ol i ken kisim. Josifas, em wanpela Juda bilong raitim stori bilong ol samting i bin kamap bipo, em i tok long 50 B.C.E. samting i gat “planti” Juda i sindaun long Babilon. Wanpela buk (The Cambridge Ancient History) i tok, long 24 C.E. ol bisnisman bilong Palmira i stap mekim wok bisnis long Babilon. Olsem na yumi ken save, long taim bilong ol aposel Babilon i gat sampela man i sindaun yet long en, tasol Aisaia i raitim pinis buk bilong em planti handet yia paslain long dispela taim.—1 Pita 5:13.
20. Wanem samting i kamapim klia olsem bihain “ol hip ston tasol” i stap long Babilon?
20 Aisaia i no lukim Babilon i kamap ples i no gat man i stap long en—em i dai pinis. Tasol stret olsem tok profet bilong em i tok, bihain “ol hip ston tasol” i stap long Babilon. (Jeremaia 51:37) Wanpela man i save tru long tok Hibru, em Jerom, (mama i karim em long 350 C.E. samting), em i tok long taim bilong em ol man i raun long Babilon bilong painim abus—“olgeta kain” abus i raun long dispela hap—tasol i no gat man i sindaun long en i kam inap long nau. Tru, ating ol inap stretim bek Babilon liklik bilong pulim ol turis i kam, tasol stret olsem Aisaia i tok profet, “olgeta man na meri na ol pikinini” bilong Babilon i pinis olgeta.—Aisaia 14:22.
21. Olsem wanem na ol profet inap tokaut long samting bai kamap bihain na ol dispela samting i kamap stret olsem ol i bin tok?
21 Aisaia i no tingting nating na mekim dispela tok profet long samting em i ting bai kamap. Na em i no lukim samting i kamap pinis na nau em i raitim olsem wanpela tok profet. Aisaia em i wanpela profet tru. Na olgeta narapela profet bilong Baibel ol tu i profet tru. Tasol olsem wanem na ol dispela man inap mekim ol samting ol narapela man bilong graun i no inap mekim—olsem ol i tok profet long samting bai kamap bihain na ol dispela samting i kamap stret olsem ol i bin tok? Bekim bilong dispela askim i klia tru. God bilong ol tok profet, em Jehova, em yet i as bilong ol dispela tok. Em yet i tok: “Taim wanpela samting i no kamap yet, mi save tokaut long dispela samting bai i kamap na bai i go pinis olsem wanem.”—Aisaia 46:10.
22. Bilong wanem yumi mas wok strong long kirapim ol man i gat gutpela bel na bai ol i kirap na skelim ol tok bilong Baibel?
22 Orait, yu ting Baibel em inap tru long yumi ken skelim ol tok bilong en? Yumi save em inap tru! Tasol planti man i no bilip olsem. Ol i gat tingting bilong ol yet long Baibel, maski ol i no bin kaunim. Tingim gen dispela profesa yumi bin stori long em paslain long dispela stori. Em i orait long stadi long Baibel, na taim em i skelim gut ol tok bilong en, em i kisim tingting olsem Baibel em i wanpela buk em God i as bilong en. Bihain em i kisim baptais na kamap wanpela Witnes Bilong Jehova, na long nau em i mekim wok elda! Yumi mas wok strong long kirapim ol man i gat gutpela bel na bai ol i kirap na skelim ol tok bilong Baibel, na bihain ol i ken skelim olsem ol inap bilip long en o nogat. Mipela i save, sapos ol i skelim ol tok bilong en bai ol i save, tru tumas Baibel em i wanpela buk bilong helpim olgeta man!
Yu Inap Stori Long Dispela?
◻ Olsem wanem yu inap mekim wok long Lo Bilong Moses bilong soim olsem ol man i no as bilong ol tok bilong Baibel?
◻ Wanem sampela lo bilong Baibel i bin helpim ol man bilong bipo na i bilong helpim ol man bilong nau tu?
◻ Olsem wanem yumi inap save Aisaia i no bin raitim tok profet i stap long Aisaia 13:19, 20 bihain long taim dispela samting i kamap?
◻ Yumi mas kirapim ol man i gat gutpela bel long mekim wanem? Bilong wanem yumi mas mekim olsem?
12. Wanem insait bilong dispela tok Grik ol i tanim olsem “stretim”? Bilong wanem papamama i mas stretim pikinini?
17. Olsem wanem ol tok profet bilong Baibel ol i narapela kain long ol tok profet ol narapela man bilong graun i autim?
18. Olsem wanem na ating ol man bilong Babilon bilong bipo ol i pilim olsem ol i stap gut? Tasol Aisaia i bin mekim wanem tok profet long Babilon?
19. Bilong wanem tok profet bilong Aisaia i no bin kamap tru olgeta long Oktoba 5, 539 B.C.E.?
[Blok long pes 19]
Olsem Wanem Long Samting i No Gat Rot Bilong Kamapim Klia Em i Stap Tru o Nogat?
Sampela tok Baibel i stori long en, em i no gat samting yumi inap lukim bilong makim olsem ol dispela tok em i tru. Olsem: Baibel i stori long wanpela ples yumi no inap lukim na ol spirit i stap long en, tasol long rot bilong saiens i no gat samting i kamapim klia olsem dispela ples em i stap tru o nogat. Yu ting kain samting olsem i mekim na tok bilong Baibel i pait wantaim tok bilong saiens?
Em wanpela askim wanpela saveman bilong skelim ol sta i bin tingim long sampela yia i go pinis taim em i kirap stadi long Baibel wantaim ol Witnes Bilong Jehova. Em i tok: “Pastaim i hatwok liklik long mi ken bilip long Baibel, long wanem, i gat sampela tok bilong Baibel em long rot bilong saiens mi no inap save em i tru o nogat.” Dispela man i gat gutpela bel em i wok long stadi yet long Baibel na bihain em i bilip tru olsem ol samting i kamapim klia olsem Baibel em i tok bilong God. Em i tok: “Dispela i mekim na mi no strong moa olsem saiens i mas strongim olgeta wan wan tok bilong Baibel.” Na em i tok moa: “Man i laikim tru ol samting bilong saiens em i mas redi long tingim ol samting bilong spirit taim em i skelim ol tok bilong Baibel—sapos em i no mekim olsem, em i no inap bilip long tok i tru. Yumi no ken ting saiens i mas strongim olgeta wan wan tok bilong Baibel. Tru, i gat sampela tok bilong Baibel i no gat rot long kamapim klia em i tru, tasol dispela i no makim olsem ol dispela tok em i giaman. Bikpela samting i olsem: Taim i gat rot long kamapim ol tok bilong Baibel em i stret o nogat, olgeta taim saiens i kamapim klia olsem ol dispela tok em i stret.”
[Piksa long pes 17]
Moses i raitim ol lo bilong i stap klin bilong pasim sik, em ol narapela lain long dispela taim bipo i no gat save long en