I Gat Laip Bihain Long Taim Yumi Dai​—⁠Baibel i Tok Wanem?

“Mi bin wokim yu long graun, na bai yu go bek gen long graun.”​—⁠STAT 3:​19.

1, 2. (a) I gat wanem narapela narapela bilip long laip bihain long taim yumi dai? (b) Yumi mas skelim wanem samting na bai yumi ken save long tok bilong Baibel long laip bilong man?

WANPELA saveman Hindu, nem bilong em Nikhilananda, em i tok: “Dispela tok long pen i stap oltaim oltaim em i no stret wantaim bilip olsem God i save laikim tumas ol samting em i bin wokim. . . . Sapos yumi bilip olsem tewel bilong man bai kisim strafe inap oltaim oltaim long ol popaia em i bin mekim insait long sampela yia tasol, na God i no givim rot long en long stretim pasin bilong en, em i no bihainim stretpela tingting.”

² Planti man bilong nau, wankain olsem Nikhilananda, ol i no amamas tumas long dispela tok long pen i stap oltaim oltaim. Na tu, planti man i hatwok long kisim gut ol kain tok olsem Nevana na stap wanbel wantaim ol samting bilong graun. Na sampela man em ol i save tok Baibel i as bilong ol bilip bilong ol, ol tu i gat kain kain tingting long tewel bilong man na wanem samting i save painim yumi taim yumi dai. Tasol Baibel i skulim yumi olsem wanem long dispela samting? Bilong kisim save long bekim bilong dispela askim, yumi mas skelim insait bilong wanpela tok Hibru na wanpela tok Grik em Baibel i tanim olsem “laip” o “man.”

Baibel i Tok Yumi Gat Tewel o Nogat?

3. (a) Long Ol Skripsa Hibru, wanem tok ol i tanim olsem “laip” o “man” o “animal”? (b) Olsem wanem Stat 2:7 i strongim dispela tok olsem neʹphesh inap makim man olgeta?

³ Wanpela tok Hibru ol i tanim olsem “laip” o “man” o “animal” em neʹphesh, na dispela tok i kamap 754 taim long Ol Skripsa Hibru. Wanem insait bilong dispela tok neʹphesh? Wanpela buk (The Dictionary of Bible and Religion) i tok, dispela tok ‘i save makim samting i stap laip, olsem olgeta hap bilong en.’ Dispela samting i kamap ples klia long tok Stat 2:7 (NW ) i mekim long neʹphesh, olsem: “God Jehova i kisim graun na em i wokim man long en, na em i winim win bilong laip i go insait long nus bilong man, na man i kamap wanpela man i gat laip.” Em nau, namba wan man i “kamap” wanpela man i gat laip. Yumi ken tok, Adam i no kamap wanpela man i gat tewel, nogat; em i kamap wanpela man i gat laip​—⁠olsem man taim em i kamap wanpela dokta, em i wanpela dokta stret. Olsem na dispela tok neʹphesh long hia em i makim man olgeta​—⁠i no wanpela hap tasol bilong em.

4. Long Ol Skripsa Grik, wanem tok ol i tanim olsem “man”? Wanem insait bilong dispela tok?

⁴ Wanpela tok Grik i kamap wan handet taim samting long Ol Skripsa Grik, em psy·kheʹ. Olsem neʹphesh, planti taim dispela tok psy·kheʹ tu i makim man olgeta​—⁠i no wanpela hap bilong em. Yumi ken tingim sampela tok olsem: “Bel bilong mi [ psy·kheʹ] i hevi na mi tingting planti.” (Jon 12:27) “Olgeta manmeri [ psy·kheʹ] i lukim, ol i kirap nogut na i pret.” (Aposel 2:43) “Olgeta man [ psy·kheʹ] i mas i stap aninit long ol gavman.” (Rom 13:⁠1) “Strongim bel bilong ol man [ psy·kheʹ] i save pret.” (1 Tesalonaika 5:14) “Liklik lain tasol, inap 8-pela manmeri [ psy·kheʹ], ol i bin i go antap long sip na . . . ol i stap gut.” (1 Pita 3:20) Psy·kheʹ i wankain olsem neʹphesh​—⁠em i makim olgeta hap bilong man, olsem man olgeta. Saveman Nigel Turner i tok, dispela tok psy·kheʹ ‘i makim man bilong graun, olsem man yet, em bodi bilong graun God i bin winim rûaḥ [spirit] bilong em i go long en. Dispela tok i makim man olgeta.’

5. Dispela tok neʹphesh i makim ol animal tu? Stori long dispela samting.

⁵ Long Baibel, dispela tok neʹphesh i no makim ol man tasol​—⁠em i makim ol animal tu. Olsem: Taim Stat 1:20 i stori long God i bin wokim ol pis samting bilong solwara, em i tok: “God i tok olsem, ‘Solwara i mas pulap long ol kain kain samting i gat laip [neʹphesh].’ ” Na long narapela de bilong wokim ol samting, God i tok: “Graun i mas kamapim ol kain kain samting i gat laip [neʹphesh]. Em i mas kamapim ol animal bilong ples na ol bikpela na liklik animal bilong bus.”​—⁠Stat 1:24; skelim wantaim Namba 31:⁠28.

6. Yumi ken tok wanem long dispela tok neʹphesh long Baibel?

⁶ Olsem na dispela tok neʹphesh long Baibel i makim man o animal o laip bilong man o animal. (Lukim blok antap.) Long Baibel, insait bilong dispela tok neʹphesh i klia tru na i wankain tasol long olgeta taim, na i no gat ol tok bilong ol man na bilip kranki bilong ol tumbuna bilong paulim dispela tok. Olsem na nau yumi laik askim olsem: Baibel i tok wanem samting i save painim man taim em i dai?

Ol Man i Dai Pinis i No Gat Tingting Moa

7, 8. (a) Baibel i tok ol man i dai pinis ol i stap olsem wanem? (b) Kamapim sampela tok bilong Baibel i soim yumi olsem neʹphesh inap i dai.

⁷ Saveman 9:​5, 10 i tokaut klia tru long ol man i dai pinis i stap olsem wanem. Em i tok: “Ol man i dai pinis, ol i no inap save long wanpela samting. . . . Bai yu no inap mekim wok o tingting o kisim gutpela tingting na save long ples bilong ol man i dai pinis.” Olsem na taim man i dai, em i no i stap moa. Man bilong raitim Song i tok, taim ol man i dai, “ol i tanim i kamap graun gen. Na long dispela taim ol i no inap mekim olgeta samting ol i bin tok long mekim.” (Song 146:⁠4) Olsem na ol man i dai pinis ol i no gat tingting moa, na ol i no inap mekim wanpela samting.

⁸ Taim God i kolim strafe bilong Adam, God i tok: “Mi bin wokim yu long graun, na bai yu go bek gen long graun.” (Stat 3:19) Taim God i no wokim Adam yet long graun na givim laip long em, Adam i no stap. Na taim Adam i dai pinis, em i kamap wankain gen​—⁠em i no stap. Strafe bilong Adam, em indai​—⁠i no bilong i go i stap long narapela ples. Taim Adam i dai, wanem samting i painim em? Long Baibel dispela tok neʹphesh planti taim em i makim man, olsem na taim yumi tok Adam i dai, yumi tok olsem dispela neʹphesh, nem bilong em Adam, em i dai. Ating dispela tok i narapela kain tru long ol man em ol i bilip olsem yumi gat wanpela tewel i no save dai. Tasol Baibel i tok: “Sapos wanpela man [neʹphesh] i mekim sin, dispela man [neʹphesh] tasol i mas i dai.” (Esekiel 18:⁠4) Wok Pris 21:1 i toktok long “man [neʹphesh] i dai pinis.” Na ol man i bin mekim strongpela tok promis long God, God i tok ol i no ken i go klostu long wanpela ‘man [neʹphesh] i dai pinis.’​—⁠Namba 6:⁠6.

⁹ Tasol olsem wanem long tok bilong Stat 35:​18 (NW ), i tok long taim Resel i karim namba tu pikinini man na em i dai? Baibel i tok: “Taim laip [neʹphesh] bilong em i laik lusim em (long wanem, em i dai), em i kolim nem bilong pikinini Benoni; tasol papa bilong en i kolim em Benjamin.” Olsem wanem? Dispela ves i makim olsem i gat wanpela samting i stap insait long Resel na taim em i dai dispela samting i lusim em? Nogat tru. Olsem yumi tok pinis, dispela tok neʹphesh inap makim laip yumi holim. Olsem na dispela samting i bin lusim Resel, em “laip” bilong em. Long dispela as, sampela Baibel i tanim dispela ves olsem “laip bilong em i laik pinis” (Knox), “em i pulim laspela win bilong em” (Jerusalem Bible), “laip bilong em i lusim em” (Bible in Basic English). I no gat wanpela tok i makim olsem taim Resel i dai, i gat wanpela hap bilong em i stap laip yet, nogat.

¹⁰ Na i wankain tu long taim wanpela pikinini i dai na i kirap bek, em pikinini man bilong wanpela meri, em man bilong en i dai pinis, na stori bilong en i stap long 1 King sapta 17. Ves 22 (NW ) i tok, taim Elaija i beten bilong helpim dispela pikinini, “Jehova i harim tok bilong Elaija, na laip [neʹphesh] bilong pikinini i kam bek insait long em na em i stap laip gen.” Long dispela ves tu, neʹphesh i makim laip. Olsem na wanpela Baibel (New American Standard Bible) i tanim dispela ves olsem: “Laip bilong pikinini i kam bek long em na em i kisim laip gen.” Em nau, samting i kam bek insait long pikinini, em laip bilong em​—⁠i no wanpela tewel, nogat. Dispela i stret wantaim tok Elaija i givim long mama bilong pikinini, em i tok: “Lukim. Pikinini bilong yu [em dispela pikinini olgeta] i stap gut.”​—⁠1 King 17:⁠23.

Olsem Wanem Long Spirit?

11. Olsem wanem dispela tok “spirit” i no inap makim wanpela hap bilong man i save lusim em na i stap laip yet taim em i dai?

¹¹ Baibel i tok taim man i dai, “spirit bilong em i lusim em, na em i tanim i kamap graun gen.” (Song 146:​4, NW ) Olsem wanem? Dispela i makim olsem taim man i dai wanpela spirit i save lusim bodi bilong em na i stap laip yet? I no inap yumi ken ting olsem, long wanem, man bilong raitim Song i tok moa olsem: “Long dispela de tingting bilong em i pinis olgeta.” Orait, dispela spirit em i wanem samting? Na olsem wanem em i save “lusim” man taim em i dai?

12. Tupela tok long tok Hibru na tok Grik ol i tanim olsem “spirit” long Baibel, ol i makim wanem samting?

¹² Long Baibel, tupela tok ol i tanim olsem “spirit” (tok Hibru, ruʹach; tok Grik pneuʹma) insait bilong en i olsem “win.” Olsem na Baibel bilong R. A. Knox i no kolim dispela ves olsem “spirit bilong em i lusim em”; em i kolim olsem “win i lusim bodi bilong em.” (Song 145:​4) Tasol dispela tok “spirit” i no makim pasin bilong pulim win tasol​—⁠em i makim sampela samting moa. Olsem: Taim Stat 7:22 i stori long ol man na animal samting i bin bagarap long taim bilong bikpela Tait Wara, em i tok: “Olgeta samting i gat laip [olsem strong, o spirit bilong laip; tok Hibru, ruʹach] long graun i dai.” Olsem na dispela tok “spirit” em inap makim strong bilong laip i stap long olgeta samting i gat laip, em ol man na animal wantaim, na taim ol i pulim win, dispela i mekim na strong bilong laip i wok i stap insait long skin bilong ol.

¹³ Saveman 12:7 i tok, taim man i dai, “spirit God i bin givim [em] bai i go bek long God.” Wanem insait bilong dispela tok? Yu ting dispela i makim olsem spirit i save lusim man na wokabaut i go long ples antap na kamap long God? Nogat, dispela tok bilong Baibel i no makim olsem. Spirit em i strong bilong laip, na dispela tok olsem spirit i “go bek long God,” insait bilong en i olsem: God tasol inap givim laip gen long dispela man long bihain. God tasol inap bekim bek dispela spirit, o strong bilong laip, na man inap i stap laip gen. (Song 104:30) Tasol olsem wanem? God i laik mekim olsem?

“Em Bai i Kirap Bek”

14. Jisas i tok wanem bilong helpim tupela susa bilong Lasarus na mekim gut bel bilong ol taim brata bilong ol i dai? Na em i mekim wanem?

¹⁴ Long liklik taun Betani, em i stap longwe long Jerusalem inap 3-pela kilomita long hap bilong is, Maria na Marta i krai long brata bilong ol, Lasarus, em i dai pinis. Jisas tu i krai, long wanem, em i laikim tru Lasarus na tupela susa bilong em. Olsem wanem Jisas inap mekim gut bel bilong tupela susa? Em i mas tokim ol long tok i tru, em i no ken kamapim sampela stori nating. Jisas i tok: “Brata bilong yu bai i kirap bek.” Orait Jisas i go long matmat na em i kirapim bek Lasarus​—⁠em i bekim laip long wanpela man i dai pinis na em i bin stap long matmat inap 4-pela de!​—⁠Jon 11:18-​23, 38-​44.

15. Marta i tok wanem bilong bekim tok bilong Jisas? Em i tok wanem long samting Jisas i bin mekim?

¹⁵ Olsem wanem? Marta i kirap nogut long tok bilong Jisas olsem Lasarus “bai i kirap bek”? Yumi ken tok nogat, long wanem, em i bekim tok long Jisas olsem: “Mi save, em bai i kirap bek long las de, long dispela taim olgeta manmeri bai i kirap bek.” Longtaim Marta i bilip pinis long dispela promis. Nau Jisas i tokim em: “Kirap bek, em mi yet. Na laip, em mi yet. Na man i bilip long mi, maski sapos em i dai, em bai i stap laip yet.” (Jon 11:​23-25) Dispela mirakel bilong Jisas long kirapim bek Lasarus, em i strongim bilip bilong Marta na i kirapim sampela man long bilip. (Jon 11:45) Tasol wanem insait tru bilong dispela tok “kirap bek”?

16. Wanem insait bilong dispela tok “kirap bek”?

¹⁶ Dispela tok “kirap bek” ol i kisim long wanpela tok Grik a·naʹsta·sis, insait bilong en i olsem “kirap sanap gen.” Ol man bilong tanim tok Grik i go long tok Hibru ol i bin tanim dispela tok a·naʹsta·sis long wanpela tok Hibru, insait bilong en i olsem “kirapim gen ol man i dai pinis” (tok Hibru, techi·yathʹ ham·me·thimʹ).a Olsem na dispela tok “kirap bek” i makim pasin bilong kirapim bek wanpela man i dai pinis na i no gat laip long em​—⁠olsem bekim bek na kirapim gen laip na tingting na pasin samting bilong dispela man.

17. (a) Bilong wanem God Jehova na Krais Jisas bai i no gat hatwok long kirapim bek ol man i dai pinis? (b) Jisas i mekim wanem tok promis long ol man i stap insait long matmat?

¹⁷ God Jehova i gat olgeta gutpela tingting na save, na em inap tingim bek olgeta samting, olsem na em inap tru long kirapim bek wanpela man i dai pinis. I no hatwok long em long tingim bek ol pasin na tingting bilong ol man i dai pinis, na ol samting i bin painim ol, na olgeta samting i makim ol dispela man yet. (Jop 12:13; skelim wantaim Aisaia 40:26.) Na tu, olsem stori bilong Lasarus i makim, Krais Jisas i gat laik na em inap tru long kirapim bek ol man i dai pinis. (Skelim wantaim Luk 7:​11-​17; 8:​40-​56) Krais Jisas i bin tok: “Taim i laik kamap na olgeta manmeri i stap long matmat [bilong ol man God i tingim yet ol] ol bai i harim maus bilong Pikinini, na ol bai i lusim matmat na i kam ausait.” (Jon 5:​28, 29) Tru tumas, Krais Jisas i tok promis olsem olgeta manmeri Jehova i tingim yet ol, ol bai kirap bek long matmat. Em nau, Baibel i tok klia olsem taim man i dai em i dai tru, na samting bilong stretim hevi bilong indai, em dispela wok bilong kirapim bek ol man i dai pinis. Tasol planti bilion manmeri ol i bin i stap laip na ol i dai pinis. Namel long ol dispela lain, God i tingim yet husat na ol i wetim taim bilong kirap bek?

¹⁸ Ol man i bin bihainim stretpela rot olsem wokman bilong Jehova, ol bai kirap bek. Tasol i gat planti milion moa ol i bin i dai na ol i no kamapim bel bilong ol olsem ol bai bihainim ol stretpela lo bilong God. Ating ol i no bin save long ol samting Jehova i laik bai ol i mas mekim, o ol i no gat taim inap long ol i ken senisim pasin bilong ol. God i tingim yet ol dispela man tu na em bai kirapim bek ol, long wanem, Baibel i tok promis olsem: “God bai i kirapim bek ol man i dai pinis, em ol stretpela man na ol man nogut wantaim.”​—⁠Aposel 24:⁠15.

¹⁹ Aposel Jon i bin kisim wanpela gutpela piksa olsem driman long ol man i dai pinis ol i kirap bek na ol i sanap long pes bilong sia king bilong God. Jon i stori long dispela samting olsem: “Solwara i larim olgeta man i dai pinis na i stap long en, ol i go. Na Dai wantaim Ples bilong ol man i dai pinis, tupela tu i larim olgeta man i dai pinis na i stap long han bilong tupela, ol i go. Na man i sindaun long sia king em i lukim pasin olgeta wan wan man i bin mekim, na em i skelim ol long kot bilong en. Na bihain em i tromoi Dai wantaim Ples bilong ol man i dai pinis i go daun long dispela bikpela hul i gat paia. Dispela bikpela hul i gat paia em i namba 2 dai.” (KTH 20:​12-14) Man! Tingim dispela gutpela samting! Olgeta man i dai pinis na God i tingim yet ol, bai ol i lusim Hades, o Siol, em matmat bilong ol man. (Song 16:10; Aposel 2:31) Orait nau God bai tromoi “Dai wantaim Ples bilong ol man i dai pinis [olsem Hades]” i go daun long dispela ples Baibel i kolim olsem “bikpela hul i gat paia,” em i makim olsem ol bai pinis olgeta. Em nau, long dispela taim bai no gat matmat moa bilong ol man​—⁠em bai pinis olgeta.

Wanpela Gutpela Samting Tru Long Wetim!

20. Planti milion manmeri i dai pinis ol bai kirap bek long wanem kain ples?

²⁰ Taim God i kirapim bek planti milion manmeri i dai pinis, ol i no ken kirap bek long graun i no gat man long en, nogat. (Aisaia 45:18) Taim ol i kirap, bai ol i lukim ples i kamap gutpela tru, na i gat haus, klos, na planti kaikai bilong ol i redi pinis. (Song 67:6; 72:16; Aisaia 65:​21, 22) Husat i bin redim ol dispela samting bilong ol? Yumi save, paslain long taim bilong kirapim bek ol man bilong i stap long graun, bai i gat ol man i stap long dispela nupela taim. Tasol husat dispela lain?

21, 22. Wanem gutpela samting tru i wetim ol manmeri i stap nau long “taim bilong las de”?

²¹ Ol samting i kamap bilong truim tok profet bilong Baibel i makim olsem yumi stap long “taim bilong las de” bilong dispela pasin i stap long graun.b (2 Timoti 3:⁠1) Liklik taim nau na God Jehova bai kirap na pinisim ol pasin nogut i stap long graun. (Song 37:​10, 11; Sindaun 2:​21, 22) Orait, ol man i stap gut long mekim wok bilong God long dispela taim, wanem samting bai painim ol?

²² Taim Jehova i bagarapim ol man nogut, em i no ken bagarapim ol stretpela man wantaim. (Song 145:20) Bipo em i no bin mekim kain pasin olsem, na bihain tu em i no ken mekim taim em i rausim olgeta pasin nogut i stap long graun. (Skelim wantaim Stat 18:​22, 23, 26.) Laspela buk bilong Baibel i toktok long “planti manmeri tru ol i bung i stap, na i no inap man i kaunim namba bilong ol. Dispela ol manmeri ol i bilong olgeta lain man na bilong olgeta kantri na bilong olgeta kain skin na bilong olgeta tok ples,” na ol i bin winim taim bilong “bikpela hevi.” (KTH 7:​9-14) Em nau, wanpela bikpela lain manmeri ol bai abrusim bagarap long taim bilong dispela bikpela hevi tru i pinisim ol pasin nogut bilong dispela graun, na bai ol i go insait long nupela taim God bai kamapim. Long dispela nupela taim, ol inap kisim gutpela helpim tru long gutpela samting God i mekim bilong tekewe sin na dai long skin bilong ol man. (KTH 22:​1, 2) Olsem na dispela bikpela lain ol inap abrusim dai na em i no ken painim ol. Man! Em i wanpela gutpela samting tru ol inap wetim, a?

Dai i No Ken Painim Ol

23, 24. Sapos yu laik i stap oltaim long Paradais long graun, yu mas mekim wanem?

²³ Olsem wanem? Yumi inap bilip na wetim dispela narapela kain samting tru i kamap? Yes, yumi inap bilip tru long en! Krais Jisas yet i makim olsem bihain bai wanpela taim i kamap na ol man bai stap laip i go i go na dai i no ken painim ol. Taim Jisas i laik kirapim bek pren bilong em, Lasarus, em i tokim Marta: “Olgeta man i stap laip na i bilip long mi, bai ol i no i dai. Nogat. Bai ol i stap laip oltaim oltaim.”​—⁠Jon 11:⁠26.

²⁴ Olsem wanem long yu? Yu laik i stap oltaim oltaim long Paradais long graun? Yu gat bikpela laik tru long lukim gen ol famili bilong yu i dai pinis? Aposel Jon i tok: “Dispela graun bai i pinis, na olgeta pasin bilong dispela graun, em ol pasin bilong bel i kirap na aigris, ol tu bai i pinis wantaim. Tasol man i bihainim tok bilong God, em bai i stap oltaim.” (1 Jon 2:17) Nau em i taim bilong kisim save long laik bilong God, na yumi mas tingting strong long bihainim dispela laik bilong em. Na bai yu wantaim planti milion manmeri moa em ol i kirap pinis long mekim laik bilong God, yupela inap i stap oltaim oltaim long Paradais long graun.

[Ol Futnot]

Yu Tingim Yet?

◻ Wanem insait bilong tupela tok long ol tok ples bilong pastaim, olsem neʹphesh na psy·kheʹ?

◻ Taim man i dai, wanem samting i save painim em?

◻ Baibel i tok wanem samting i stretim hevi bilong indai?

◻ Wanem gutpela samting tru i wetim ol manmeri i stap gut long God long nau?

9. Wanem insait bilong dispela tok bilong Baibel olsem laip bilong Resel i “laik lusim em”?

10. Taim pikinini bilong meri, man bilong en i dai pinis, em i kirap bek, olsem wanem laip, olsem neʹphesh, bilong pikinini “i kam bek insait long em”?

13. Taim man i dai, olsem wanem spirit i save go bek long God?

18. Husat ol bai kirap bek?

19. (a) Aposel Jon i bin kisim wanem piksa olsem driman long ol man i kirap bek? (b) God i tromoi wanem samting “i go daun long dispela bikpela hul i gat paia”? Wanem insait bilong dispela tok?

[Blok long pes 15]

Laip Bilong Ol Samting

Sampela taim dispela tok neʹphesh i makim laip bilong man o animal. Dispela i no senisim tok bilong Baibel olsem neʹphesh i makim wanpela man o animal. Olsem: Yumi save tok olsem wanpela man i stap laip. Na yumi ken tok tu olsem em i gat laip. Olsem tasol, man i stap laip em i wanpela neʹphesh. Tasol taim em i stap laip yet, yumi ken tok em i gat neʹphesh.

Olsem: God i bin tokim Moses, “Olgeta man i bin wok long painim yu bilong bagarapim laip bilong yu, ol i dai pinis.” Em nau, ol birua bilong Moses ol i laik bagarapim laip bilong em. (Kisim Bek 4:​19, NW; skelim wantaim Josua 9:24; Sindaun 12:10.) Jisas i mekim wok long dispela tok long wankain pasin, em i tok: “Pikinini Bilong Man . . . i kam bilong helpim ol, na bilong givim laip bilong em bilong baim bek planti manmeri.” (Matyu 20:28; skelim wantaim 10:28.) Long ol dispela ves bilong Baibel, dispela tok “laip bilong wanpela man o animal” i olsem neʹphesh, o psy·kheʹ.

[Ol Piksa long pes 15]

Olgeta ol i “neʹphesh”

[Kredit Lain]

Pisin: U.S. Fish and Wildlife Service, Washington, D.C./Dean Biggins

[Piksa long pes 17]

Jisas i kamapim ples klia olsem samting bilong stretim hevi bilong indai em wok bilong kirapim bek ol man i dai pinis

[Piksa long pes 18]

“Olgeta man i stap laip na i bilip long mi, bai ol i no i dai. Nogat. Bai ol i stap laip oltaim oltaim.”​—⁠Jon 11:⁠26