Askim
Taim Jon i lukim “bikpela lain” manmeri i mekim wok holi insait long tempel bilong Jehova, ol i stap long wanem hap bilong tempel?—KTH 7:9-15.
I stret yumi tok olsem bikpela lain manmeri i lotuim Jehova ol i stap insait long wanpela banis bilong tempel spirit bilong em hia long graun, bikpela ples bung bilong tempel bilong Solomon i piksa bilong dispela samting.
Long bipo yumi bin tok olsem bikpela lain manmeri i stap insait long wanpela banis bilong spirit em Banis Bilong Ol Man Bilong Ol Arapela Lain i piksa bilong en, em dispela banis i bin stap long tempel long taim bilong Jisas. Tasol wok bilong skelim gut dispela samting i kamapim klia 5-pela as na tok hia i no stret. Namba wan, sampela hap tasol bilong tempel bilong Herot i makim sampela samting bilong tempel spirit bilong Jehova, i no olgeta hap bilong en. Olsem: Tempel bilong Herot i gat wanpela Banis Bilong Ol Meri na wanpela Banis Bilong Ol Israel. Ol manmeri wantaim inap go insait long Banis Bilong Ol Meri, tasol, i gat tambu long ol meri i go insait long Banis Bilong Ol Israel. Insait long ol banis bilong tempel spirit bilong Jehova hia long graun, ol man na meri i no bruk long tupela lain bilong mekim lotu. (Galesia 3:28, 29) Olsem na i no gat hap i makim Banis Bilong Ol Meri na Banis Bilong Ol Israel insait long tempel spirit.
Namba 2, long tempel God i tokim Solomon long wokim na piksa bilong tempel Esekiel i lukim long driman, i no gat Banis Bilong Ol Man Bilong Ol Arapela Lain long en; na banis hia i no stap long tempel bilong Serubabel. Olsem na i no gat as bilong tok olsem Banis Bilong Ol Man Bilong Ol Arapela Lain i mas makim wanpela samting long tempel spirit Jehova i kamapim bilong ol man i ken lotu long em, na namba 3 as i strongim dispela tok.
Namba 3, King Herot bilong Idom i bin wokim Banis Bilong Ol Man Bilong Ol Arapela Lain bilong kisim biknem na kirapim ol Rom long laikim em. Herot i stat long stretim tempel bilong Serubabel long 18 o 17 B.C.E. samting. Buk The Anchor Bible Dictionary i tok: “Bilong bihainim laik bilong ol lain aninit long gavman long hap wes [Rom] . . . tempel i mas bikpela moa winim ol tempel i stap long ol biktaun long hap is.” Tasol sais bilong tempel i gat mak pinis bilong en. Buk hia i tok: “Tempel i mas i gat wankain sais olsem ol tempel bilong bipo [tempel bilong Solomon na Serubabel], tasol i no gat mak i bosim sais bilong dispela hap ol i kolim Pletfom Bilong Tempel.” Olsem na Herot i surikim dispela hap graun tempel i sanap long en i go bikpela moa taim em i wokim dispela banis ol man long nau i kolim olsem Banis Bilong Ol Man Bilong Ol Narapela Lain. Taim yu tingim as na ol i kamapim dispela banis, yu ting i stret banis hia i makim wanpela samting long tempel spirit Jehova i kamapim? Nogat, a?
Namba 4, klostu olgeta man—aipas, lek nogut, ol man bilong ol arapela lain ol i no katim skin—ol inap go insait long Banis Bilong Ol Man Bilong Ol Arapela Lain. (Matyu 21:14, 15) Tru, dispela banis i helpim planti ol man bilong ol narapela lain husat i laik givim ofa long God. Na sampela taim insait long dispela banis Jisas i bin toktok long ol manmeri i bung i stap, na tupela taim em i bin rausim ol man i stap long banis, ol i mekim wok bisnis na senisim mani, em i tok olsem ol i bagarapim gutnem bilong haus bilong Papa bilong em. (Matyu 21:12, 13; Jon 2:14-16) Tasol, buk The Jewish Encyclopedia i tok: “Dispela banis, i no hap tru bilong Tempel. Graun bilong en i no holi, na olgeta man inap go insait long dispela banis.”
Namba 5, wanpela buk (A Handbook on the Gospel of Matthew, em Barclay M. Newman na Philip C. Stine i kamapim) i stori olsem tok Grik (hi·e·ron’) ol i tanim olsem “tempel” na ol i mekim wok long en taim ol i stori long Banis Bilong Ol Man Bilong Ol Arapela Lain, dispela tok “i makim olgeta hap bilong tempel, i no makim haus Tempel yet.” Tasol tok Grik (na·os’) ol i tanim olsem “tempel” long driman bilong Jon bilong bikpela lain manmeri, dispela tok i makim stret wanpela hap. Taim ol i yusim dispela tok na stori long tempel long Jerusalem, planti taim em i makim Ples Tambu Tru, haus tempel, o sampela hap bilong tempel.—Matyu 27:5, 51; Luk 1:9, 21; Jon 2:20.
Ol manmeri i insait long dispela bikpela lain manmeri ol i bilip long ofa bilong Jisas long baim bek ol man. Ol i stap klin long ol samting bilong spirit na ol i bin “wasim ol klos bilong ol long blut bilong Pikinini Sipsip, na ol klos i kamap waitpela.” Olsem na God i bin kolim ol stretpela man na rot i op bilong ol long i stap pren bilong God na abrusim bagarap long taim bilong bikpela hevi tru. (Jems 2:23, 25) Long planti samting ol i wankain olsem ol man bilong ol narapela lain i bihainim lotu Juda, ol dispela man i bin amamas long bihainim kontrak bilong Lo na lotu wantaim ol Israel.
Tasol ol dispela man hia i no bin wok insait long namba 2 banis bilong tempel we ol pris i mekim wok. Na ol manmeri bilong bikpela lain ol i no stap insait long dispela namba 2 banis bilong tempel spirit bilong Jehova. Dispela banis i makim i stap bilong ol “lain pris” bilong Jehova taim ol i stap yet long graun. Ol i stap olsem pikinini bilong em, na i olsem ol i stretpela na gutpela olgeta. (1 Pita 2:5) Tasol olsem dispela hetman long heven i bin tokim Jon, bikpela lain manmeri i stap insait long tempel spirit, ol i no stap long wanpela banis bilong spirit i kain olsem Banis Bilong Ol Man Bilong Ol Arapela Lain. Em i wanpela gutpela samting tru! Na i soim olsem olgeta wan wan bilong dispela lain i mas stap klin long ol samting bilong spirit na skin long olgeta taim!
[Sat/Piksa long pes 31]
(Bilong save ol dispela rait i stap we long pes, lukim buk o magasin)
Tempel Bilong Solomon
1. Haus Tempel
2. Namba 2 Banis
3. Bikpela Ples Bung
4. Lata i go long Banis bilong Tempel